پارادوکس

درباره چیستی «اخلاق زدگی» از آنجا که واژه‌ی «اخلاق» در زبان فارسی تقریباً همیشه با احترام و حتی تقدیس به کار می‌رود، روبه‌رو شدن با واژه‌ی «اخلاق‌زدگی» (که خواننده را به‌درستی به یاد پدیده‌هایی همچون کپک‌زدگی، زنگ‌زدگی، دزدزدگی، فلک‌زدگی، و ... می‌اندازد) احتمالاً خلاف عادت است. بنابراین، شاید توضیحی کوتاه درباره‌ی آن برای کسانی که می‌خواهند بدانند جستارهایی همچون «اخلاق‌زدگی»، نوشته جولیا درایور، اساساً به چه پدیده‌ای مربوط می‌شوند سودمند باشد. اخلاق‌زدگی ترجمه‌ی واژه انگلیسی مورالیزم (moralism) است. این واژه در زبان انگلیسی هم کاربرد مثبت دارد (که در این صورت معمولاً «اخلاق‌گرایی» ترجمه می‌شود) و هم کاربرد منفی. در سالیان اخیر، معنای منفی این واژه در ادبیات انگلیسی فلسفه‌ی اخلاق بیش از گذشته مورد توجه قرار گرفته و مقالات و کتاب‌های بیشتری درباره‌ی آن به نگارش در آمده‌اند. شاید بتوان هسته‌ی مرکزی مفهوم اخلاق‌زدگی (کاربرد منفی مورالیزم) را چنین تعریف کرد: «توجه نابه‌جا و بیش از اندازه به اخلاق و ملاحظات اخلاقی». برای ترجمه‌ی این اصطلاح، تا جایی که اطلاع دارم، تاکنون از اصطلاحات فارسی همچون «اخلاق‌پرستی»، «اخلاق‌مآبی»، «وسواس اخلاقی» و ... استفاده شده است. من معتقدم عبارت «اخلاق‌زدگی» اصطلاح بهتری برای اشاره به این مفهوم است؛ از جمله به این دلیل که عناصری همچون «بیمارگونگی» و توجه «بیش از اندازه» به اخلاق و ملاحظات اخلاقی را بهتر منتقل می‌کند. جولیا درایور در جستار «اخلاق‌زدگی»* درباره‌ی سه نوع اخلاق‌زدگی بحث می‌کند. از آنجا که اشاره به این سه نوع می‌تواند به ملموس‌تر شدن مفهوم اخلاق‌زدگی کمک کند، یادداشت حاضر را با ذکر این سه نوع به پایان می‌برم: یک: مطلق‌انگاری اخلاقی دو: پرتوقعی اخلاقی [از دیگران] و معیارهای افراطی [عمدتاً هنگام داوری اخلاقی درباره‌ی دیگران یا تعیین تکلیف اخلاقی برای دیگران] سه: اخلاقی جلوه‌دادن ملاحظات غیراخلاقی ﹏﹏✎ #مهدی_خسروانی * برای تهیۀ این جستار، به مترجم پیام بدهید: @MKhosravani #اخلاق‌زدگی، #فلسفه_اخلاق، #جولیا_درایور Taamoq | تَعَمُّق

نقد آقای جواد نکونام به مطلب آخر من شادی از مرگ دیگری؛ درباره‌ی یکی از مصداق‌های اخلاق‌زدگی است که در کانال دین عقلانی منتشر کرده‌اند. گرچه استدلال ایشان در این مطلب برای من قانع‌کننده نیست، اما به پاسداشت رویکرد استدلالی ایشان، آن را در کانال پارادوکس منتشر می‌کنم تا ناظران و خوانندگان خود به داوری بنشینند

🔶 غیراخلاقی بودن شادی بر درگذشت دیگران 🔸به مناسبت حادثۀ سقوط بالگرد رئیس جمهور محترم و همراهان ✅ جعفر نکونام 31 اردیبهشت 1403 یادداشت حاضر خطاب به برخی است که از این حادثه اظهار خوشحالی می‌کنند. چکیدۀ سخن این است که شما هر نوع قضاوتی که دربارۀ رئیس جمهور محترم و همراهانشان دارید، این نباید باعث شود که با اندوه بسیاری که از درگذشت ایشان اندوهناک‌اند، همراهی نکنید. 🔸به تعبیر قرآن:

▪️کلُّ نَفْسٍ ذائِقَةُ الْمَوْتِ وَ نَبْلُوکمْ بِالشَّرِّ وَ الْخَيْرِ فِتْنَةً وَ إِلَيْنا تُرْجَعُونَ (انبیاء، 35) ▫️هرکسی مرگ را خواهد چشید و ما شما را با نیک و بد می‌آزماییم و به سوی ما باز می‌گردید.

🔸امام حسن عسکری(ع) می‌فرماید:

▪️لَیسَ مِنَ الْأَدَبِ إِظْهَارُ الْفَرَحِ عِنْدَ الْمَحْزُون؛ ▫️اظهار شادی در برابر شخص غم‌دیده، خلاف ادب است.

🔸امیر مؤمنان (ع) نیز به هنگام تشییع جنازه‌ای وقتی صدای خنده یکی از افراد را شنید، ناراحت شد و فرمود:

▪️کأَنَّ الْمَوْتَ فِیهَا عَلَی غَیرِنَا کتِبَ وَ کأَنَّ الْحَقَّ فِیهَا عَلَی غَیرِنَا وَجَبَ وَ کأَنَّ الَّذِی نَرَی مِنَ الْأَمْوَاتِ سَفْرٌ عَمَّا قَلِیلٍ إِلَینَا رَاجِعُونَ نُبَوِّئُهُمْ أَجْدَاثَهُمْ وَ نَأْکلُ تُرَاثَهُمْ کأَنَّا مُخَلَّدُونَ بَعْدَهُمْ ثُمَّ قَدْ نَسِینَا کلَّ وَاعِظٍ وَ وَاعِظَةٍ وَ رُمِینَا بِکلِّ فَادِحٍ وَ جَائِحَةٍ؛ ▫️گویا مرگ را در این دنیا بر جز ما نوشته‌اند، و گویا حق را در آن بر عهده جز ما هشته‌اند، و گویی آنچه از مردگان می‌بینیم مسافرانند که به زودی نزد ما باز می‌آیند، و آنان را در گورهاشان جای می‌دهیم و میراثشان را می‌خوریم، پنداری ما از پس آنان جاودان به سر می‌بریم. سپس پند هر پند و پنده دهنده را فراموش می‌کنیم و نشانه قهر بلا و آفت می‌شویم.

🔸به فرض این که ایشان در نظر شما دشمن باشد، سعدی در این زمینه چه نیکو سروده است:

شادمانی مکن که دشمن مرد/ تو هم از مرگْ جان نخواهی برد

ـ

چو بر جنازه دشمن گذر کنی ای دوست / شادی مکن که با تو هم این ماجرا رود

🔸پنهان نیست که به رئیس جمهور محترم میلیون‌ها نفر رأی دادند و به ایشان علاقه دارند و به فرض که ایشان گنهکار باشند، اما علاقه‌مندان ایشان چه گناهی دارند که باید با شادی بر درگذشت ایشان باعث آزردن آنان بشوید؟ تردیدی نیست که نباید گناه کسی را به نام دیگران نوشت و آنان را مجازات کرد. 🔸ارتقای اخلاقی و فرهنگی و حتی اقتصادی و علمی و سیاسی ما در گرو آن است که دشمنی‌ها را به دوستی بدل سازیم؛ چرا که از نفرت‌ورزی هم خود نفرت‌ورزنده زیان می‌برد و هم کسانی که به آنان نفرت ورزیده می‌شود؛ اما از عشق‌ورزی هم خود عاشق سود می‌برد و هم کسانی که به آنان عشق ورزیده می‌شود. 🔸یادداشت‌های مربوط به عشق مطلق https://t.me/dineaqlani

💢 شادی از مرگ دیگری؛ درباره‌ی یکی از مصداق‌های اخلاق‌زدگی ✍️ مهدی خسروانی ❇️ با توجه به شدت (یا بهتر بگویم: وخامت) گرایش به کاربرد مقولات اخلاقی در فرهنگ غالب روشنفکری، از همان دقایق نخستین ماجرای سقوط بالگرد رئیسی می‌شد حدس زد که شوخی و شادی مخالفانش، به موضوع بحث‌های اخلاقی تبدیل خواهد شد. ❇️ من قطعاً در جایگاه داوری اخلاقی در این باره نیستم و اساساً میانه‌ی خوبی با بحث‌ درباره‌ی این‌گونه داوری‌ها ندارم. اما به همان اندازه که از بحث‌های اخلاقی گریزان ام، به مرز اخلاق و اخلاق‌زدگی علاقه‌مند ام. ❇️ به گمان من، داوری درباره‌ی شادی از مرگ رئیسی تا حد زیادی به میزان نزدیکی یا دوری شادی‌کنندگان به جبهه‌ی سیاسی او بستگی دارد. تکلیف نزدیکان به جبهه‌ی سیاسی او که معلوم است. بحث درباره‌ی شادی/شوخی کسانی که رئیسی برایشان صرفاً سیاستمداری در جبهه‌ی رقیب بود شاید پیچیده باشد. اما به‌کارگیری مقولات اخلاقی درباره‌ی شادی آن دسته از افراد که نسبت خودشان با کسی مثل رئیسی را در ردیف «دشمنی» می‌دانند به احتمال فراوان نوعی اخلاق‌زدگی است. ❇️ یکی از مصداق‌های اخلاق‌زدگی «پرتوقعیِ اخلاقی» است؛ یعنی اینکه از انسان‌ها، بدون توجه به موقعیتی که در آن قرار گرفته‌اند، انتظار داشته باشیم طبق قواعد اخلاقی عمل کنند. مثالی می‌زنم. فرض کنیم فردی مبلغ چهار میلیارد تومان از شما کلاهبرداری کرده و از من نیز به همان میزان کلاهبرداری کرده. این مبلغ، یک دهمِ دارایی شماست، اما برای من، معادل کل دارایی‌ام است که در طول بیست سال با مشقت فراهم آورده‌ام تا خانه‌ای بخرم و خانواده‌ام را از اجاره‌نشینی نجات دهم. اکنون، اگر شما آن فرد را ببخشید و با اشاره به قاعده‌ی «خوب بودن بخشودن دیگران» از من نیز توقع داشته باشید که او را ببخشم به ورطه‌ی اخلاق‌زدگی افتاده‌اید؛ زیرا این توقع که من هم او را ببخشم مصداق پرتوقعی است (چراکه تأثیر عمل او روی زندگی من و اطرافیانم بسیار بیشتر است). ❇️ در موضوع «"ابراز" شادی از مرگ دیگران» نیز همین استدلال را می‌توان تکرار کرد. ابراز شادی از مرگ دیگران علی‌القاعده نادرست است. حتی شاید بتوان گفت ابراز شادی از مرگ کسی که به ما بدی کرده نیز علی‌القاعده نادرست است. اما اگر کسی معتقد باشد که شخص مرده به زندگی او و اطرافیان‌اش (یا کل هم‌وطنان‌اش) لطمه‌ی اساسی زده، این توقع که از «ابراز شادمانی از مرگ آن شخص صرفنظر کند» مصداق پرتوقعی، و درنتیجه مصداق اخلاق‌زدگی، است. ❇️ تازه، همه‌ی آنچه گفته شد درباره‌ی «ابراز» شادی بود، وگرنه نفس «شادی» همانند بسیاری عواطف دیگر از مقوله‌ی «انفعال طبیعی» است، نه فعل. به عبارت دیگر، انسان‌ها همان‌طور که درنتیجه‌ی غذانخوردن گرسنه و درنتیجه‌ی آب‌نخوردن تشنه می‌شوند، از برخی رویدادها شاد می‌شوند و نمی‌توان آنها را بابت این انفعال به میدان داوری اخلاقی کشید زیرا، دست‌کم در نگاه نخست، نقشی در این انفعال ندارند. ❇️ مخالفانِ «ابراز شادی از مرگ رئیسی» بهتر است برای اقناع شادی‌کنندگان راه دیگری در پیش بگیرند: آنها را متقاعد کنند که «رئیسی آن‌قدرها که گمان می‌کنید آدم بدی نبود» یا «فلان مصلحت ایجاب می‌کند که از مرگ او ابراز شادمانی نکنید» (که البته قبولاندن هر دو گزاره به شادی‌کنندگان کار بسیار دشواری است). 🌐 کانال پارادوکس: 🆔 @paradoxizer

. «زنان و اندیشه» برگزار می‌کند: ❇️  رؤیای تغییر؛ گریز و شوق توأمان از منظر روان‌شناسی اجتماعی ما انسان‌ها در زندگی‌ با وضعیت‌هایی مواجه می‌شویم که نمی‌پسندیم، ولی برای تغییرشان تلاش نمی‌کنیم! چرا؟ چون ممکن است باور داشته باشیم که قدرتی برای ایجاد تغییر نداریم! یا بترسیم که با تلاش برای تغییر، وضعیت را بدتر کنیم؛ ممکن است با کمال میل آزادی‌ خودمان در تلاش برای ایجاد تغییر را، و البته همه‌ی مسئولیت پی‌آمدهای آن تغییر را، به کسی واگذار کنیم که قدرتش از ما بیش‌تر است. بدین ترتیب، درصورت نارضایتی می‌توانیم خودمان را قربانی و فریب‌خورده بدانیم و کسی را که حق تصمیم‌گیری‌مان را به او سپرده بودیم ظالم. ما انسان‌ها از آزادی و مسئولیت‌هایش بیش از هرچیز دیگری می‌ترسیم. از اطاعت و تسلیم هم البته بیزاریم و انتخاب‌های اجتماعی‌مان در میانه‌ی این دو گریز و شوق توأمان، خواستن و نخواستن آزادی و خواستن و نخواستن اطاعت‌کردن از دیگری، سامان می‌یابند و تغییرات اجتماعی وقتی رقم می‌خورند که انسان‌هایی بتوانند، در کنار هم، از دل این سردرگمی‌ها نظمی جدید بیافرینند. این وضعیت برای زنان به‌مراتب پیچیده‌تر است، چون اغلب در همان گام اول، هنگام توجه به ناخوشایندی یا آسیب‌زابودن فلان وضعیت، با این سوال‌های تکراری مواجه می‌شوند که «الان اولویت ما این است؟ واقعا این مطالبه‌ی زنانه تااین‌حد مهم است؟ نمی‌توانید به‌خاطر مصالح مهم‌تر قدری صبر کنید؟». در این نشست، درباره‌ی این موضوع صحبت می‌کنیم که هرکدام از ما می‌توانیم چه نقشی در تغییر وضعیت‌های نامطلوب اجتماعی و ساختن نظم جدید اجتماعی داشته باشیم. سخنران: فاطمه علمدار دبیر نشست: مرضیه لطفی 🔹 زمان برگزاری: شنبه، ۲۲ اردیبهشت  ۱۴۰۳، ساعت ۱۸-۲۰ (به‌وقت ایران) 🔹 محل برگزاری: به‌صورت آنلاین و در پلت‌فرم زوم (zoom)، با مراجعه به لینک زیر: https://uni-freiburg.zoom-x.de/j/68015765667?pwd=bzkwTDA1VlhDQnNlZVd0SzBXa0wyQT09 Meeting-ID: 680 1576 5667 Kenncode: VXn1A47ia 🔸دوستانی که تمایل دارند اطلاعیه‌ی برگزاری نشست‌ها، دو روز پیش از هر نشست، برایشان ارسال شود لطفاً ایمیلی برای ما ارسال کنند، به‌ این آدرس: [email protected] مشتاق حضورتان هستیم.                                            «زنان و اندیشه»

🔹جنبش های سیاسی و اخلاق🔹 ✍️جنبش های سیاسی در پی دستیابی به قدرت‌اند و، بیشتر وقت ها، آرمان های اخلاقی را برای رسیدن به این هدف قربانی می کنند. سپس، برای توجیه‌ کارشان به دلیل تراشی متوسل شده و اقدام های غیر اخلاقی را «ضرورت اجتناب ناپذیر» جلوه می‌دهند. مثلاً مدعی می‌شوند که اقدام های غیر اخلاقی را مخالفانشان به آنها تحمیل کرده‌اند و البته نیازی به گفتن نیست که پروپاگاندای برنامه ریزی شده ابزار اصلی آنها برای این توجیه ها و دلیل تراشی ها و حرکت بیشتر در مسیر تامین منافعشان است. 📗کتاب تفکر نقادانه دربارهٔ مسائل اخلاقی(صفحهٔ ۴۹) 👤ریچارد پل و لیندا الدر-ترجمه مهدی خسروانی 📖 #یک_فنجان_کتاب 🌐 اینستاگرام | تلگرام

آزمایش اثبات علمی زندگی پس از زندگی @maghzonaghz کپشن از دکتر امیرحسین مدبرنیا، روانپزشک و دکترای علوم اعصاب، استادیار دانشگاه در بیمارستان ماونت ساینای نیویورک "تجربه نزدیک به مرگ، پدیده‌ای است که در درصدی از افرادی اتفاق می‌افتد که به دلایلی همچون ایست قلبی، بدون کمک‌های پزشکی مرگشان تقریبا حتمی است. این افراد از تجربیاتی وصف‌ناپذیر صحبت می‌کنند که ممکن است شامل احساس آرامش و گرمای درونی، نزدیکی به نور، رسیدن به بینشی عمیق‌تر درباره زندگی، خروج از بدن و ملاقات از دست رفتگان باشد. این تجربیات برای فرد بسیار واقعی به نظر می‌رسند و در بسیاری از موارد به عنوان مدرکی برای وجود جهان پس از مرگ و وجود روح و مستقل بودن ذهن از فرآیندهای درون مغزی مطرح می‌شوند. علاوه بر جهان‌بینی مذهبی-عرفانی، این تصور بر پیش‌فرض‌هایی استوار است مثل اینکه این پدیده برای فرد بسیار واقعی به نظر می‌رسد و یا اینکه حین تجربیات نزدیک به مرگ، فعالیت مغزی متوقف می‌شود و بنابراین نمی‌تواند منشا این پدیده باشد. اما اشکالاتی جدی متوجه این پیشفرض‌هاست... ادامه در زیر @maghzonaghz مغزونغز را در اینستاگرام هم دنبال کنید.

☺️ نخستین وبینار مجموعهٔ ناقد فراسوی تجربه‌های عجیب؛ نقد و بررسی برنامهٔ تلویزیونی زندگی پس از زندگی 🙂 به همت موسسه فرهنگی صدانت 👤 ناقد: حسین بیات (کارشناس ارشد منطق و دکترای فلسفه علم، مدرس و پژوهشگر تفکر نقادانه، مدیر موسسه خانه آشنا) ⏰ جمعه، ۱۷ فروردین ۱۴۰۳ رأس ساعت ۲۰ از طریق لینک زیر به عنوان «مهمان» وارد شوید: https://www.skyroom.online/ch/sedanet/nde ✔️ توجه: برای ورود نیازی به یوزر و پسورد نیست‌ 🙂 @Sedanet