Аллаяр Дарменов

https://telegra.ph/Han-ma%D2%9Bsym-03-05 Канал: @Allayar_Darmenov

Хан мақсым деп көкке көтермелеп атырғаның өзи ким деўшилерге Е.Үсенов авторлығындағы "Хан мақсым" китабының электрон нусқасын усынып отырмыз. Тулғалы тарийхымызды таныўдан, танытыўдан шаршамаңыз! Канал: @Allayar_Darmenov

#Гөне_тарийхты_гүңирентип... Ханмақсым киятыр "Қызыл"дан асып, Ийнинде бесатар, дәрьядай тасып, Изинде қырық жигит өкшесин басып, Ел-журтына аға болған Ханмақсым. Ханмақсымның оңынан туўған айлары, Шынықул болды бақ қараған байлары, Халқының арызы-ҳалы сораўлы, "Халқабад"тың атын қойған Ханмақсым. (Халық қосығынан) Бүгин қарақалпақ халқы ушын үлкен байрам болды. Халқабадтағы бас көшелердиң бирине тарийхта Жөнейт ханның қамалынан халықты аман алып шыққан, Халқабад қаласына тийкар салған Убайдулла мақсым Баҳаўаддин улының аты берилди. Өкинишлиси, енди ғана бир әсирди толтырып атырған бул қунлы тарийхты, тарийхый тулғаны көпшилик биле бермейди. Инша Аллаҳ, жақын арада Ханмақсымның кимлиги, Халқабад ушын, Қарақалпақ халқы ушын қандай хызметлер ислегени туўралы сөз етемиз. Канал: @Allayar_Darmenov

МАЛ ТЕЗЕГИ ЖАТЫР ИЙШАНҚАЛАДА Заманлар тозаңы тозғытқан бәрин, Дәртли дийўаллар тур жайсаң далада. Шырқыратып бабалар әрўақларын, Мал тезеги жатыр Ийшанқалада… Халқабад бесиги әҳли илимниң, Бунда ерте шығар ығбал қуяшы. Туристлик маршруты болар елимниң, Ийшанқала — уламалар уясы. Бәдбақ большевиклер шошқа бақтырған, Урылар тонаған дәскениң бәрин. Ал, бүгинги әўлад журтлар мақтаған Қорғанға бағып жүр ешки-малларын. Гөринде тик турып Имам ийшанлар, Урпақтан ынжылып атырған шығар. Ийеси келтепәм бул жаниўарлар, Қәбирге де туяқ батырған шығар. Малға не бәрибир, қорған ба, гөр ме, Оныкы қәдимги тамақтың ғамы. Бүгинги әўлад вайнер ме, блогер ме, Олар нетсин сорлы Ийшанқаланы. Қамалда қысыўмет көргенде халық, Меккедей сыйынған мәканы бул жер. Ел қуўанған «Халық абат» ат алып… Өтмишин умытты шамалы бул ел. Муң жарығы түскен гөне сүдинлер, Тиллеседи нөсер жаўын, қарларға. Бир илаж етпесе еси пүтинлер, Тезеклейжақ еки аяқлы маллар да. Ер Ханмақсым ләшкер тартар яўмытқа… Қарайман нәзерлеп ойшаң далаға. Түпиргендей еки әсирлик тарийхқа, Мал тезеги жатыр Ийшанқалада… Аллаяр Дарменов, 16,18-июнь, 2024-жыл. Халқабад. Канал: @Allayar_Darmenov

Бир ҳәрре қыссасы Дәўдей ҳәрре дызылдап Сабалайды айнаны, Ашық айна көзин тап Сирә таба қоймады. Ҳәзир айна сынады, Жарылады я басы. Усы болды талабы, Күни бойы қулласы. Орнын таппай өмирден Келип кеткен бир ақмақ – Терезеден телмирген Ҳәрреден де жаманырақ. А. Дарменов, 2015-ж. @Allayar_Darmenov

#Балалар_әдебияты КИТАП АТАНЫҢ АҚЫЛЫ – Китап ата, сен неге? Турасаң бәрҳа текшеде? Ашылмайсаң ҳешқашан, Үсти-басың аппақ шаң? Бурынлары столдың, Туяғында жатар едиң, Жаз келсе шыбынларды Сен ɵлтирип атар едиң. Ағам балық әкелсе, Жулар едик бетиңди. Ҳәзир ɵзгерди кɵп нәрсе, Адамлар да жетилди. ϴзгерип кетти столлар, Шыбынға шықты кɵп дәри. Балық па, таяр турар Салфетка орамлары. Тиси кетик атамдай Қашып кеткен сықылың. Айтыўға бир адамдай Жоқ па маған ақылың? – Тилге кирди Китап ата, Шамасы, бийтап ата, – Ишим мениң дүр, балам, Ашып-ашып кɵр, балам. – Дүр болсаң неге онда, Атам ашып кɵрмеген? Алдына алып апам да, Сени оқып бермеген? Әкем сирә бизнесмен, Сени жаны сүймейди. Анам үйде… билмеймен, Бирақ қолы тиймейди. Оқымаған әжағам да, Оқымаған әжапам да, Сени оқыў сол ушын, Шәрт пе екен маған да?! – Әй шырағым, қулыным, Узақ болсын ɵмириң, Баласы бол да адамның, Баласы болма атаңның. Тәрбияңда кемлик бар, Менде оған емлик бар, Сыпырып мына қурымды, Тазарт мениң түримди. Саған кеўил бɵлмеген, Әкеңе мени оқып бер, Телефоннан қолы тиймеген, Шешеңе мени оқып бер. Қызықпайды әўели, Аўыртпа дейди басымды. Бирақ таслама мени, Сɵндирме ықласыңды. Әжағаңды да қызықтыр, Әжапаңды да қызықтыр, Бәри сениң қолыңда, Қайтпа сирә жолыңнан. Билим баслар бахытқа, Асық, кара ўақытқа, ϴзиңе исен, еплейсең, Билимсизди емлейсең. – Мақул, мақул, Китап ата, Болмаң сирә бийтап, ата. Айтқаныңды қыламыз, Билимли ел боламыз. Аллаяр Дарменов, 28.05.2024. @Allayar_Darmenov

Жаўызбаевтың жыйналысында не айтылды? (сатиралық гүрриң) – Ҳәмме келди ме? Қапыны жап. Камераны ɵшир. Тек фотоаппаратқа сүўретке ал. – Телефонға түсирейин. Айфон 15. Гɵне фотоаппараттан тынық түсиреди. – Мен сеннен ақыл сорадым ба? Айтқанды қыл. – Яқшы. Кеширерсиз. – Ал, «жәмийетте мүлайимшиликти сапластырыў ҳәм қопаллықты арттырыў илажлары» бойынша нәўбеттеги жыйналысымызды баслаймыз. Дәслеп кемшиликлер додаланады. Кейинги ўақытлары үстиңизден шағым кɵбейип кетти. Садабаев, тур орныңнан. Сен неге жумыс ўақтында алдыңа келген пуқараны креслоңнан турып, еки қоллап сәлем берип күтип алғансаң? – Ол қәйинатамның екинши мурындық баласы еди ғо. – Жумыс ўақтында ағайиншилик пе? – Сиз машыныңызға газ қуятуғын метан заправканың ийесиниң баласы еди ғо… – Болды, сениң менен кейин сɵйлесемиз. Ҳадалбеков, сен неге пуқара менен сәўбет барысында «ɵтиниш», «мәрҳәмәт», «кеширерсиз» қусаған мүләйим сɵзлерден пайдаланғансаң? – Ол пуқара ямана даўкес. Алдын да келген еди. Жақсы сɵйлеспесең үстиңнен жазыўдан да қайтпайды. – Әй қорқақ. Саған айттым ғо, ондайларды мениң алдыма жибер. Жақсыбаев, сен де ақмағың шығып, кабинетиңде түшкирген пуқараға саў болың дегенсең. Және, үш мәрте түшкиргенде де ҳәр бирине ɵз алдына саў болың депсеңә! – Билмей қалдым, аға. Мен ɵзи биреў түшкиргенде автомат түрде саў болың деп айтып қоя беремен. – Мийирманова, сен еле турмысқа шықпаған қыз бола тура бийтаныс еркекке ɵз қол телефоныңның номерин берипсең. Бул қалай енди? – Узақ районнан келип тур екен, жолдас Жаўызбаев. Хабарыңыз бар, жумыстың телефонын жасалма түрде күтиў режимине ɵткерип қойыппыз. Қоңыраў етип, түсе алмапты. Аяп кеттим. Жумысы питпеди. Хабарын сорап билип турарсыз деп ɵзимниң нәўмиримди бере ғойып едим. – Аўа, бәриңиздиң бәнеңиз таяр. Жумыс дегенди, мине, Қопалбаевтан үйрениң. Сизлер күнине 15-20 пуқара қабылласаңыз, оның күнлик нормасы бесеўден ɵтпейди. ϴткенде бир ҳаял алдынан жылап шықты. Бир исбилерменди сондағы бир қолтаңбасы ушын бес күн қатнатты. Қопалбаев, ертеңнен баслап буларға жумыс ўақты таўсылғаннан кейин, саат 8ден баслап бир саат шеберлик сабағын ɵтесең. – Жаўызбаев, мен шаршап қаламан-аў оған. Оннаншы, азанда 8ге қояйық. Жумыс басланғанға шекем ɵтемен. Және, азанда таза бас пенен қабыллаў да аңсат болады. – Аға, Ҳадалбековтың алдына бир екиқабат ҳаял келип тур. Зәрүр ҳүжжет керек болып тур дейди. – Жап есикти. Маған десе сол жерде туўып қоймай ма? Жыйналыс болып атыр, кɵрип турған жоқсаң ба? Ермекбаев, жаз. Жумыс ўақтында ɵз хызмет ўазыйпаларына немқурайдылық пенен қарағаны, пуқаралар менен мүләйим қатнас жасағаны ушын Мийирманова, Жақсыбаев, Ҳадалбеков ҳәм Садабаевқа… – Аға, сиз баратуғын метан заправканың… – Болды, яқшы. Садабаевтан басқасының бәрине сɵгис берилсин. – Тек сɵгис пе? – Қопалбаев, сɵгис деген-әм майда нәрсе емес. Бәри менен еле ɵз алдына сɵйлесемен булардың. Ҳәммеңиздиң қулақларыңызға алтын сырға. Қопаллық – бизиң жумысымыздың жүзи. Ким оған аяқ қойса меннен жақсылық күтпесин. Жақында қопаллық бойынша нанография жазып атырман. – Монография шығар – Аўа, ақыллылық етпе дедим ғо саған. Соны сатып аласыз. Жыйналыс тамам. Аллаяр Дарменов, 25.05.2024. @Allayar_Darmenov

Xoshlasıw qosıǵı (Ibrayım Yusupov dóretiwshilik mektebiniń pitkeriwshileriniń tilinen) Jıynalıppız túrli-túrli awıldan, Doslar taptıq bir-birewge bawırman, Talantlardı tárbiyalap ósirgen, Mektebim ózińseń maǵan qádirdan. Ádebiyat esigin qaqtırǵan óziń, Ilhamnıń otların jaqtırǵan óziń, "Adam balası emes, Watan balası", Bolıwdı ázelden uqtırǵan óziń. Ózińde muhabbat, ilham-yosh mektep, Arttırdıq qanshama jora, dos mektep, Saǵınıp qumsaymız qayda bolsaq ta, Qıymay baratırmız seni, xosh mektep. Klaslaslar – qádirdanlar, doslarım, Qayda júrseń aman bolsın baslarıń, Bilim bergen ustazlarǵa kóp raxmet, Umıtpaymız biz sizlerdi, xosh qalıń. Allayar Darmenov, Mektebimizdiń "Shuǵla" ádebiy dógeregi basshısı. 📱 Telegram | 📱 Instagram | 📱Facebook

Кɵрдим Теп-тегис жалаңлық таўларды кɵрдим, Журт ессиз санаған саўларды кɵрдим, Күннен жақты түн, түннен қараңғы күн, Жыныс, жас сайламас жаўларды кɵрдим. Терек кɵрдим мийўалары сырғыған, Бағды кɵрдим отын ушын қырқылған, ϴсек ошақ басы – бас қосар мәскан, Ғыйбат қуйрық майы сонда сырқылған. Гезинде ағалық кɵрген инилер, Ағамлап изинде жүрген инилер, Мәйли дә, он билмеслик еткен шығар, Жолдас қандайлығы сонда билинер. Ҳақ жол, ислең не келсе қолыңыздан, Шықпайын тикенектей жолыңыздан, Қуўаныш нурлары жадырап турсын, Аға болған маңлай сорыңыздан. Кеттим! Әй яқ-яқ, турмаң орныңыздан. Аллаяр Дарменов, 25.05.2024. @Allayar_Darmenov

#Қәдирдан_қатарлар Үш күшик сақладым сада гезимде, Тарғыл көпек болды тумсығы қасқа. Үшеўи де тислеп алды өзимди, Енди серт айтқанман ийт сақламасқа. Ибрайым Юсупов. Ҳиндлер айтар: әўел баста Жылан жаратылған деп, Таў халықлары айтар: дәслеп Бүркит жаратылған деп. Мен ойлайман: алды менен Адамизат жаралған. Бүркитлер де, жыланлар да Адамлардан таралған. Расул Гамзатов @Allayar_Darmenov