اندیشکده خرد

مساله دانستن نیست مساله مرزکشی است وَلَا تَلْبِسُوا الْحَقَّ بِالْبَاطِلِ وَتَكْتُمُوا الْحَقَّ وَأَنتُمْ تَعْلَمُونَ و حق را به باطل درنياميزيد، و حقيقت را -با آنكه خود مى‌دانيد- كتمان نكنيد. بسیاری از دوستان خیرخواه و سلیم النفس از من می‌پرسند آیا نقد و تبیین و تحلیل می تواند جاهلین را اگاه ،مفسدین را صالح، منافقین را مخلص ،کافرین را مومن ،گمراهان را هدایت و‌ خائنین را خادم کند؟ پاسخ بنده این است: فارغ از اینکه کنش و فعالیت اصحاب قلم و‌ تفکر و‌ نقد و‌ اندیشه چه اثری بر ترمیم کژ اندیشی‌ها و‌کژ رفتاری‌ها دارد -که خود جای تامل دارد- ماموریت و دغدغه من و امثال ما از نوع دیگری است. با آشنایی‌ای که با اقشار و طیف‌های مختلف مردم، در قدرت و بر قدرت دارم برایم اشکار است که دست کم برای اکثریت متحجرین، مفسدین،مزدورین ،منافقین ، تمامت‌خواهان ، فریب کاران ، سرکوب‌گران و مردم‌ستیزان مساله‌ی اصلی «جهل و ندانستن » نیست. تا از طریق آگاه‌کردن، دست از خطا‌اندیشی و پلشتی بردارند.این‌گروه‌ها دقیقا می‌دانند بخاطر ترس، مادی‌‌گرایی، دنیازدگی، قدرت‌پرستی‌ و ضعف‌های عمیق شخصیتی و روانی در طرف تاریک تاریخ ایستاده‌اند ،شرافت را رها کرده‌اند، خدا را هر روز در خانه ذبح می‌کنند ، بتخانه ها را رونق می‌بخشند ، حقوق انسانها را پایمال می کنند و‌ در پوستین دیکتاتورها می‌دمند . من فقط برای این می‌اندیشم و می‌نویسم و سخن می‌گویم و‌گفتگو می‌کنم که بگویم ای طایفه‌ی خدا ناباور و بی‌وجدان و ایهاالناس : من از قبیله شما نیستم و می‌خواهم بدانید که ما میدانیم که شما «می‌دانید » اما نمی‌خواهید با‌شرافت و اصالت زندگی کنید. همین فریاد برای به لرزه دراوردن خانه‌ی عنکبوتی ظلم، فساد، تباهی و استبداد کافی است . بر همین مبنا اخلاقی و انسانی‌ترین کنش در روزگار ما اعتراض بلند و صریح و‌ شفاف به همه‌گونه فساد رفتاری و عقیدتی و فکری است که در قالب تصمیمات غیر عقلانی وضد مردمی و فرسنگها بیگانه از روح دین و معنویت تجلی می‌یابد. شوربختانه این تصمیمات کم نیستند و ما را محاصره کرده‌اند. فراموش نکنیم این قبیله‌ی تباهی، هم در قدرت و ساختار رسمی حضور پر رنگی دارند، ‌هم در خارج از قدرت و جامعه . از این رو، این مرزکشی کاری است بس هنرمندانه و شرافتمندانه. امیر دبیری مهر

‍ آی آدم‌ها که بر ساحلْ نشستهْ شاد و خندانید! یک نفر در آب دارد می‌سپارد جان. یک نفر دارد که دست و پایِ دائم می‌زند رویِ این دریایِ تند و تیره و سنگین که می‌دانید. آن زمان که مست هستید از خیالِ دستْ یابیدن به دشمن، آن زمان که پیشِ خودْ بیهوده پندارید که گِرِفْتَسْتیدْ دستِ ناتوانی را تا تواناییِّ بهتر را پدید آرید، آن زمان که تنگْ می‌بندید بر کمرهاتان کمربند. در چه هنگامی بگویم من؟ یک نفر در آب دارد می‌کُند بیهوده جانْ، قربان! آی آدم‌ها که بر ساحلْ بساطِ دِلْگُشا دارید! نان به سفره، جامه‌تان بر‌تن؛ یک نفر در آب می‌خوانَد شما را. موجِ سنگین را به دستِ خسته می‌کوبد باز می‌دارد دهان با چشمِ از وحشتْ دریده سایه‌هاتان را زِ راهِ دورْ دیده آب را بلعیده در گودِ کبود و هر زمانْ بیتابیَشْ افزون می‌کُند زین آبها بیرون گاه سر، گه پا. آی آدم‌ها! او زِ راهِ دورْ این کهنهْ جهان را باز می‌پاید، می‌زند فریاد و امّیدِ کمک دارد. آی آدم‌ها که رویِ ساحلِ آرام در کارِ تماشایید! موج می‌کوبد به رویِ ساحلِ خاموش پخش می‌گردد چنان مستی به جایْ افتاده، بس مَدْهوش. می‌رود نعره زنان وین بانگْ باز از دور می‌آید: ₍₍آی آدم ها₎₎ … و صدایِ بادْ هر دمْ دِلْگَزاتَر، در صدایِ بادْ بانگِ او رساتر از میانِ آب‌های دور و نزدیک باز در گوش این نداها: ₍₍آی آدم ها₎₎ … نیما یوشیج @Tafakkor #توماج صالحی

خدا کجاست؟ اسپینوزا فیلسوف هلندی و یهودی قرن ۱۷: همانطور که دکارت می گوید:خدا موجودی است کامل و نامتناهی پس حد و مرز ندارد چون اگر می داشت متناهی می شد.پس خدا همه چیز است.نمی توان گفت خدا یک وجود است و جهان، وجودی دیگر، زیرا در این‌صورت وجودی دیگر خدا را محدود می‌کرد. بنابر این خدا در هرچه موجود است وجود دارد وهمه‌هستی خداست و خدا کل همه چیز است و مطلقا و خود به خود و ذاتا باید باشد.یگانه قائم به ذات است و سبب بی مُسبِب. خدا در آسمان نیست در بیرون جهان نیست ،درون جهان هم نیست بلکه خود جهان است و همه هستی تجلی اوست جهان فیزیکی و طبیعت وجه مادی و جسمانی اوست و عوالم روحانی و هنری و معنوی وجه غیر مادی او. برای مطالعه بیشتر درباره نظرات اسپینوزا نگاه کنید به درس گفتارهای امیر دبیری مهر درباره اسپینوزا در ماه رمضان سال ۱۴۰۱ در اینجا و اینجا

‏یکی از درس‌های قطعی تاریخ این است که تقابل ارباب قدرت با اصحاب هنر، رسانه، قلم،اندیشه، کتاب و دفتر محکوم به شکست و مایه‌ی رسوایی است. هنرمند معترض و دغدغه‌مند که جای خود دارد. حکیمان اگر خطایی و انحرافی هم مشاهده کنند ارشاد و هدایت می کنند نه ارعاب و اعدام ‏⁧ #توماج_صالحی ⁩

مساله دانستن نیست مساله مرزکشی است بسیاری از دوستان خیرخواه و سلیم النفس از من می‌پرسند آیا نقد و تبیین و تحلیل می تواند جاهلین را اگاه ،مفسدین را صالح، منافقین را مخلص ،کافرین را مومن ،گمراهان را هدایت و‌ خائنین را خادم کند؟ پاسخ بنده این است: فارغ از اینکه کنش و فعالیت اصحاب قلم و‌ تفکر و‌ نقد و‌ اندیشه چه اثری بر ترمیم کژ اندیشی‌ها و‌کژ رفتاری‌ها دارد -که خود جای تامل دارد- ماموریت و دغدغه من و امثال ما از نوع دیگری است. با آشنایی‌ای که با اقشار و طیف‌های مختلف مردم، در قدرت و بر قدرت دارم برایم اشکار است که دست کم برای اکثریت متحجرین، مفسدین،مزدورین ،منافقین ، تمامت‌خواهان ، فریب کاران ، سرکوب‌گران و مردم‌ستیزان مساله‌ی اصلی «جهل و ندانستن » نیست. تا از طریق آگاه‌کردن، دست از خطا‌اندیشی و پلشتی بردارند.این‌گروه‌ها دقیقا می‌دانند بخاطر ترس، مادی‌‌گرایی، دنیازدگی، قدرت‌پرستی‌ و ضعف‌های عمیق شخصیتی و روانی در طرف تاریک تاریخ ایستاده‌اند ،شرافت را رها کرده‌اند، خدا را هر روز در خانه ذبح می‌کنند ، بتخانه ها را رونق می‌بخشند ، حقوق انسانها را پایمال می کنند و‌ در پوستین دیکتاتورها می‌دمند . من فقط برای این می‌اندیشم و می‌نویسم و سخن می‌گویم و‌گفتگو می‌کنم که بگویم ای طایفه‌ی خدا ناباور و بی‌وجدان و ایهاالناس : من از قبیله شما نیستم و می‌خواهم بدانید که ما میدانیم که شما «می‌دانید » اما نمی‌خواهید با‌شرافت و اصالت زندگی کنید. همین فریاد برای به لرزه دراوردن خانه‌ی عنکبوتی ظلم، فساد، تباهی و استبداد کافی است . بر همین مبنا اخلاقی و انسانی‌ترین کنش در روزگار ما اعتراض بلند و صریح و‌ شفاف به همه‌گونه فساد رفتاری و عقیدتی و فکری است که در قالب تصمیمات غیر عقلانی وضد مردمی و فرسنگها بیگانه از روح دین و معنویت تجلی می‌یابد. شوربختانه این تصمیمات کم نیستند و ما را محاصره کرده‌اند. فراموش نکنیم این قبیله‌ی تباهی، هم در قدرت و ساختار رسمی حضور پر رنگی دارند، ‌هم در خارج از قدرت و جامعه . از این رو، این مرزکشی کاری است بس هنرمندانه و شرافتمندانه. امیر دبیری مهر

یک تجربه ، یک مشاهده و لختی تامل دیروز در یک شرکت خصوصی جلسه داشتم . محیطی کاملا آزاد و اخلاقی بر آنجا حاکم بود. هم خانمهای کاملا محجبه حضور داشتند و هم خانمها با حجاب اختیاری و هر دو گروه مورد احترام. ‏ نماز خانه شیک و مرتب و کارکنان اهل نماز و اتاق سیگارو باشگاه و استخر و خلاصه همه چیز شایسته ایران و ایرانی ‏به مدیر شرکت گفتم شما درایجاد این همزیستی محترمانه دخالتی دارید گفت خیر ،پشت رفتار مردم ما سالها فرهنگ و تمدن خوابیده ..ما فقط تسهیل گر هستیم . ضمن تمجید از رویکرد انسانی و فرهنگی و مترقی ایشان به مزاح و کنایه گفتم هر وقت خواستی ریشه دین و اخلاق را در شرکت بزنی و محیط نفاق و دشمنی بین کارکنان ایجاد کنی و شرکت را مشغول حاشیه کنی و به مرور ورشکسته کنی و هزاران نفر را بیکار و خانواده ها را متلاشی شود یک بخشنامه بزن که رعایت حجاب اسلامی در این شرکت الزامی است و در صورت عدم رعایت خانمهای متخلف به کارگزینی معرفی می شوند. کلی خندیدو گفت حق با شماست.

در حکومت های لاییک خدا غایب نیست بلکه در امور دخالت نمی کند و ناظر مخلوقات خویش است که با عطیه عقل به تمشیت امور مشغول هستند اما در حکومت های مثلا دینی خدا شاهد هر آن چیزی است که او نهی کرده اما به نام او جاری و ساری می شود نمونه بارز آن حاکمیت کلیسا در قرون وسطی و طالبان امروز و….

پرسش و درخواست یکی از شهروندان دردمند و پاسخ بنده و پاسخ مجدد و قابل تامل ایشان