واژگان شگفت انگیز تورکی

‍ 《خاقان تورکان ساکا، Gnourus و ماتم ایرانشناسان》 این خاقان ساکاها در قرن ششم قبل از میلاد زندگی میکرده و پدر فیلسوف بزرگ تورکان (آناکارس) بوده است. ایرانشناسان چون اتیمولوژیهای نزدیکی برای آن پیدا نمی کنند سعی دارند تا آن را بایکوت کنند. این اسم چیزی جز اسم qonur//konur در زبان تورکی نمی باشد. و معنی آن "اسب قهوه ای، تیره روی" هست که یک کلمه با ریشه پروتوتورکی بوده و بنابراین در تمام زبانهای تورکی دیده می شود. 📚Clauson, Gerard (1972) “”, in An Etymological Dictionary of pre-thirteenth-century Turkish, Oxford: Clarendon Press, page 639 📚Doerfer, Gerhard (1967) Türkische und mongolische Elemente im Neupersischen [Turkic and Mongolian Elements in New Persian] (Akademie der Wissenschaften und der Literatur: Veröffentlichungen der Orientalischen Kommission)‎ (in German), volume III, Wiesbaden: Franz Steiner Verlag, page 525. 📚Levitskaja, L. S., Dybo, A. V., Rassadin, V. I. (2000) Etimologičeskij slovarʹ tjurkskix jazykov [Etymological Dictionary of Turkic Languages] (in Russian), volume VI, Moscow: Indrik, pages 62-65 📚Róna-Tas, András, Berta, Árpád, Károly, László (2011) West Old Turkic: Turkic Loanwords in Hungarian (Turcologica; 84), Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, page 560 📚Räsänen, Martti (1969) Versuch eines etymologischen Wörterbuchs der Türksprachen (in German), Helsinki: Suomalais-ugrilainen seura, pages 280-281 📚Starostin, Sergei, Dybo, Anna, Mudrak, Oleg (2003) “*koŋur”, in Etymological dictionary of the Altaic languages (Handbuch der Orientalistik; VIII.8)‎, Leiden, New York, Köln: E.J. Brill ▪︎این اسم در اساطیر تورکان و در اغوزنامه ها هم دیده می شود (Qonur-çoban) در اشخاص تاریخی تورکان در ادوار بعد بصورت قونور-بیگ و قونور-آلپ نیز دیده می شود. قونور-آلپ از مبارزان و دوستان عثمان اول (موسس امپراطوری عثمانی) بوده است. 📚ÖCAL, SEFA (1987-09-01). DEVLET KURAN KAHRAMANLAR (in Turkish). NETWORK YAZILIM. 📚Karatay, Osman. "The Turks: Ottomans (2 v.)—Snippet View" 📚Çiçek, Kemal. "The Great Ottoman-Turkish Civilisation: Politics Volume 1 (Snippet View)". خاقان قونور از خاندان ساکاهای پادشاهی بود و اسم وی در ادوار بعدی بین نوادگان ساکاها یعنی تورکان تکرار می شود اما بین ایرانیان چنین نامی استمرار ندارد. #ترکان_سکایی #ساکاها_ایرانی_نبودند ϜϓſϞ ‍ ☪‍ @AZ_SESI

یکی از نمونه های بیشمار تشابه فرهنگ پوششی ساکاها و تورکها #ترکان_سکایی ϜϓſϞ ‍ ☪‍ @AZ_SESI

دومین عروسی پس از 32 سال در خاک لاچین برگزار می شود. @vaje_torki

کره ای ها موج کره ای به راه انداختن و فرهنگ کره رو به جهانیان معرفی کردند....خب در کشورهای تورک چرا چنین ایده هایی رو نداریم؟؟؟ @vaje_torki

🔵 کتاب بازی های بومی و محلی توجه به فرهنگ و فولکلور منطقه باید یکی از دغدغه های هر کس باشد. در سالیان اخیر در این زمینه چندین کتاب به بازار آمده است، ولی اصلاً کافی و رضایت‌بخش نیست. توصیف و واکاوی تاریخ و فرهنگ منطقه یکی از دل مشغولی های حقیر می باشد. در این میان بازی های محلی یکی از عناصر زیبای فرهنگ و فولکلور منطقه می باشند. حدود پنج سال است که در این مورد مطالب جمع آوری می گردد. ولی از سال 1402 به طور جدی به این مهم پرداخته شده است. این پروژه در قالب کتابی با عنوان بازی های بومی و محلی رزن، درگزین، سردرود، فامنین و قهاوند در حال تألیف می باشد. در این پروژه تحقیقاتی وسیع به مناطق شهری و بیش از 20 روستا مراجعه و با بزرگان، جوانان و فرهیختگان آنها مصاحبه انجام شده است. کتاب اکنون در مرحله ویرایش است. از علاقمندان و آگاهان به بازی های محلی درخواست می شود، اگر #اطلاعاتی در این زمینه دارند، برای بنده ارسال نمایند، تا قبل از چاپ کتاب، این بازی ها و اطلاعات با ذکر نام آنها در کتاب درج گردد. ضمناً از کسانی که در #طراحی و #نقاشی تسلط دارند، تقاضا می شود، در طراحی این بازی ها به حقیر کمک و یاری نمایند، تا بار دیگر صفحه ای بر صفحات فرهنگ مناطق مذکور باز کرده و عناصر زیبای فرهنگ منطقه را برای آیندگان و نسل جدید ثبت نماییم. 🆔 @a_ghaderi51 ✍علی قادری نهاد. ۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۳ https://t.me/pishroaz

‍ ‍ 《در رابطه با خاقان تورکان ساکایی، آتا》 یکی از خاقانهای تورکان ساکا در اوخر قرن ۵ و اوایل قرن ۴ قبل از میلاد ، آتیاس (Atheas, Ateia, Ataias,Ateus) نام داشت که منابع یونانی-رومی از وی به عنوان قدرتمندترین شاه ساکاها یاد می کنند. مورخ باستان پلوتارک درباره وی چنین می نویسد:

"آتیاس فلوتزنی ماهر به اسم ایسمنیاس را اسیر کرده و دستور داد که بنوازد. وقتی دیگران از او (ایسمنیاس) در شگفت ماندند، آتیاس سوگند خورد که شنیدن شیهه اسب دلپذیرتر است." "درحالی که وی مشغول قشو کردن اسبش بود رو به سوی سفیرانی که از سوی فیلیپ نزد او آمده بودند کرده و پرسید که آیا فیلیپ نیز چنین می کند." "تو بر مقدونی ها حکومت می کنی، مردانی که جنگیدن را آموخته اند. و من بر ساکاها که می توانند درحالی که گرسنه و تشنه هستند بجنگند".

📚Plutarch's Moralia in sixteen volumes. Vol.3: 172A-263C [Loeb 245], p. 25-26 از سخنان آتیاس، خاقان تورکان ساکا به خوبی می توان فهمید که چقدر به هویت تورکی-ساکایی خود اهمیت می داد و از فرهنگ یونانی دوری می کرد. بی شک مرگ وی ضربه عظیمی به هویت تورکی در اروپای شرقی وارد کرده بود. آتیاس همه طوایف ساکاها را پس از مدتها متحد کرده بود. وی در جریان محاصره بیزانتیوم توسط فیلیپ مقدونی (پدر اسکندر مقدونی) جواب رد به درخواست فیلیپ برای تامین آذوقه از سوی ساکاها داد. آتیاس همچنین تندیس هرکولی را که فیلیپ برای گذاردن در دهانه دنیپر بدو پیشکش کرده بود را برگرداند. قبلا نیز در جنگ ساکاها و قبیله هیستریانی، آتیاس از مقدونیه کمک خواسته بود ولی وقتی قوای کمکی فیلیپ رسید، سربازان با تحقیر و تمسخر عزل شدند. همچنین آتیاس در اواخر عمر خود شروع به تهاجم به مرزهای مقدونی-یونانی در بالکان کرده بود. همه این دلایل باعث جنگ بین آتیاس و فیلیپ مقدونی شد که در نتیجه این جنگ آتیاس ۹۰ ساله در حالی که بر روی اسب می جنگید کشته شد. ▪︎هیچ نیازی نیست که ثابت کنیم نام قوی ترین خاقان ساکاها ریشه تورکی داشته است زیرا《 آتا》یک نام تورکی هست. آبایف حتی اینجا هم این اسم را با "ədə" به معنی پدر (آتا) در زبان اوستیایی تحلیل می کند. 📚Abayev V. I. Skifo-sarmatskiye narechiya. «Osnovy iranskogo yazykoznaniya. Drevneiranskiye yazyki». M., 1979. اما خود ədə از زبان تورکی وارد زبان اوستیایی شده و Ata در تورکی به معنی "جد بزرگ"، " بزرگ"، "جد مقدس" می باشد. 📚Sevortyan E. V. Etimologicheskiy slovar' tyurkskikh yazykov.. Tom I, M., 1974, 200-201 منشا این کلمه آنگونه که استاروتسین، دیبو و مودراک بیان می کنند تورکی می باشد. 📚S.Starotsin, A.Dybo, O.Mudrak (2003) “*Ata / *Ete”, in Etymological dictionary of the Altaic languages (Handbuch der Orientalistik; VIII.8)‎, Leiden, New York, Köln: E.J. Brill در واقع این لغت چون مربوط به دوران پروتوتورکی هست در تمام زبانهای تورکی دیده می شود. این اسم بین اشخاص تاریخی و اساطیری در تورکان بعدی هم استمرار دارد مثلا در بین ایغورها Atay-sili خاقان بوده است. 📚Tikhonov D. I. Khozyaystvo i obshchestvennyy stroy uygurskogo gosudarstva X—XIV vv. M. —L., 1966, 140 در اغوزنامه ها آتا خاقان از نسل اغوزخان محسوب می شود. 📚Q.Qeybullayev , bakı 1994, 106 از بیگهای معروف در کنار آتیلا، Ata-kam نام داشت. در اساطیر تورکان کارائیم تئونیم karğal-ata وجود دارد. 📚Azər xalqı, 2000, 135-143. ▪︎تغییر شکل انسان به گرگ که در اساطیر دیده می شود یک پدیده بیولوژیک نبوده بلکه یک نوع تغییر قیافه بوده که برای ترساندن رقیبان موثر بوده است. هرودوت از ساکا-نئوری ها بحث می کند و می نویسد آنها تبدیل به گرگ می شوند. 📚Sulimirski & Taylor 1991, p. 585. فیلوستورگیوس مورخ و نویسنده رومی این ساکا-نئوری ها را همان هونها می داند. 📚Philostorgius, church history, IX, 131 تصاویر آتیلا که سرپوشی به شکل گرگ را بر سر کرده هم در ارتباط با همین کولت "گرگ" بین تورکان است. در داستان ماناس و خیلی از داستانهای تورکان تغییر انسان به گرگ وجود دارد. در سکه خاقان ساکایی "آتا" هم می بینیم که این کولت گرگ تورکان به چشم می خورد و او سرپوشی به شکل سر گرگ دارد. (به شکل پایین ضمیمه شده به این پست دقت کنید). دقت کنید که فرم موهای آتیاس نیز به سبک تورکان باستان می باشد. ▪︎وقتی ساکاها را ایرانی می کنند محبور می شوند اسم تورکی آتا را هم بر اساس زبانهای ایرانی تحلیل کنند.!!!! خشت اول گر نهد معمار کج تا ثریا می رود دیوار کج #ترکان_سکایی #ساکاها_ایرانی_نبودند ϜϓſϞ ‍ ☪‍ @AZ_SESI

‍ ‍ ‍ 《بررسی تئونیمهای تورکان ساکایی》 (قسمت پنجم): در این قسمت به بررسی اسم پدر تارگیتای (جد ساکاها) یعنی Papay می پردازیم. هرودوت این پاپای را با زئوس یونانیان معادل می داند. 📚Herodotus, IV, 59 گراکوف بر اساس زبانهای ایرانی این اسم را به معنی "پدر" تحلیل می کند. 📚Grakov, Skify, 85. ایرانشناسان بیان می کنند که پاپای معادل اهورامزدا در بین زرتشتی ها هست.  📚Safaee, 2020 اما جواب مناسبی برای اینکه چرا در کتیبه های بیستون خود پارسیان گفته اند که ساکاها اهورامزدا را نمی پرستید را نمی توانند تشریح کنند:

"اینکه ساکاها اهورامزدا را نمی پرستند درست نیست زیرا علل سیاسی داشته و بخاطر دشمنی امپراطوری پارسی با ساکاها می باشد."

📚Safaee, 2020 که به هیچ عنوان جوابی قانع کننده و منطقی نمی باشد. زئوس ایزد "آسمان درخشان" و نیز طوفان به‌ شمار می‌رفت و به همین دلیل سلاح او آذرخش بود که آن را به سمت کسی که او را ناخشنود کرده، پرتاب می‌کرده‌ است. ایرانشناسان طبق اساطیر هند-ایرانی، ازدواج پاپای و آپی را به عنوان نماد آسمان(اهورا مزدا) و زمین( آرماتی) مطرح می کنند که دنیای میانی از ازدواج آنها حاصل می شود. 📚Raevskiy 1993, 19-20 دقت کنید که بابا مختص زبانهای هند-اروپایی نیست و در بسیاری از زبانها دیده می شود به ویژه در تورکی بسیار پر رنگتر بوده و در ۱۳ زبان اصلی تورکی دیده می شود. 📚G.Dremin, SCYTHIAN VOCABULARY پاپای تمثیلگر دنیای فوقانی می باشد و برای همین در زبانهای تورکی در معنی "پدر بزرگ" محافظت شده است بطوریکه این لغت بصورت Babani به معنی "کوه" وارد زبان اورارتویی هم شده است. استعمال این اسم توسط تورکان آزر برای پیر-اجاق ها به وضوح نشانگر این هست که اسم پاپای در انوماستیکای قدیم تورک اصطلاحی مقدس بوده که اشاره به "بلندی" داشته است بطوریکه هرودوت آن را با رئیس خدایان کوه المپ مقایسه می کند. 📚F. Ağasıoğlu, III Bitik, Bakı-2014, 325 طبق اعتقادات تورکان باستان، انسانها بر روی دنیا که در طبقه میانی جهان خلق شده است قرار دارند و آنها حاصل ازدواج آسمان به عنوان نماد بالا و زمین به عنوان نماد پایین هستند. (به شکل ضمیمه شده برای این پست دقت کنید). در دوران گوک تورک نیز این تفکر با تغییر بسیار جزئی پس از هزار سال حفظ شده بود بطوریکه کولت baba-api بصورت ecü-api در آمده بود:

"موقع آفرینش، خدای آسمان(گوک-تنگری) در بالا و یاغئز یئر در پایین، در بینشان (وسط آنها) بنی آدم خلق شد، روی بنی آدم(نیز) اِجوم-آپام."

📚KT, D1 در فولکلور تورکان باشقورد عبارت "یئر آنادیر، گوی آتا" وجود دارد (زمین مادر است و آسمان پدر) در بین تورکان آزر به زمین و خاک، "آنا تورپاق" (خاک مادر) گفته می شود. در بین تورکان قدیم اییه زمین-خاک، ulu-ana (مادرِ بزرگ) نام داشت.[ که در ارتباط با Api هستند] در تورکی چوواشی papay با مفهوم "بابا تانری" (خدای بابا) به کار می رود. 📚F. Ağasıoğlu, V Bitik, Istanbul-2019, 103, 204 📚Aşmarin, IX t. 95 تورکولوگ برجسته L.A.Pokrovskaya که در زبانهای تورکی واژگان خویشاوندی را مورد تحقیق قرار داده است بیان میکند باشقوردها لغاتی که به همراه فرم y- و ay- (که برای احترام به بزرگتر ها استفاده می شود) می باشند را دیگر بصورت لغتی واحد قبول کرده اند(babay, atay, ağay, abıy, apa, əsəy) 📚Pokrovskaya, 1961, 80 در تورکی بابا به معنی "پدر"، "جد" و "رئیس قبیله هم هست. 📚Etimologiçeskiy SlovarTyurkskih Yazıkov, II, 1978, 10-11 در بین تورکان کاراچای-بالکار، رب النوع رئد و برق و غرش آسمان "بابای" نام دارد. 📚K. T. Laypanov / İ.Miziev, İstanbul - 2008, 86 همگان می دانند که در تورکی آزربایجانی، بابا به معنی پدر و پدربزرگ هست و قبلا گفتیم که Api (مادر تارگیتای) در تورکی به معنی مادر و مادر بزرگ هست. این یعنی یک تحلیل بسیار قوی تر از تحلیل هند اروپایی در زبانهای تورکی در رابطه با api-papay. علاوه بر نقش آسمان درخشان، زئوس( هرودوت وی را با پاپای ساکاها یکی می داند) نقش گاو نر را نیز دارد. این نقش وی نیز بین تورکان حفظ شده است. در اساطیر اغوز، اولین جد یعنی گاو نر(گاونر-خاکستری) به انسانهایی که از پوست درخت خلق شده اند جان داده و برای مدت طولانی زندگی آنها را تامین می کند. گاونر خاکستری اسم اولین مردی که بدو جان بخشیده را اغوز و اسم اولین زن را هم فاتی(پاتی) می گذارد. 📚Basilov V. N. Burkut-baba. — MNM. #ترکان_سکایی #ساکاها_ایرانی_نبودند ϜϓſϞ ‍ ☪‍ @AZ_SESI

پهلوان ، بهلوان (عربی) = البهلوان [عمومی]ليوان، معلق زن، بازيگر شيرين کار منبع لغتنامه المعانی پهلوان در زبان عربی (آرامی) به معنی "معلق زن"، بازیگر شیرین کار در واقع پهلوان ها هم همین کار را انجام می دهند و نمایش می دهند ... در واقع این کلمه از آرامی وارد زبان دری شده است و هرگونه ریشه شناسی جعلی برای آن غیر علمی است و باز لغات در ارتباط با پهلوان در عربی: الطيران البهلواني [عمومی]پرواز آکروباتیک الرقص البَهْلوانيّ [عمومی]رقص آکروباتیک قطار البهلوان [عمومی]قطار بدلکاری