Technote

Endiatx adlı şirkət dərman kapsulu formasında olan PillBot adlı robotun insanlar üzərində klinik testlərinə start verib. Dərman kapsulu formasında və ölçüsündə olan bu robot həkimə pasientin mədə-bağırsaq traktını distant şəkildə yoxlamasına imkan verəcək. Bununla belə pasientin həkim yanına getməsinə ehtiyac qalmayacaq və bütün proses pasientin evdə olduğu zaman baş tutacaq. PillBot pasientin udma vasitəsilə mədəsinə daxil olandan sonra virtual endoskop (optik cihaz növü) rolunda çıxış edəcək. https://technote.az/texnologiya-xeberleri/derman-kapsulu-formasinda-olan-robotlarin-insanlar-uzerinde-klinik-testlerine-start-verilir-video

NASA-nın yerinə yetirdiyi əsas işlərdən biri də Yer kürəsi üçün potensial təhlükəli ola biləcək asteroid və kometaların hərəkətlərini nəzarətdə saxlamaqdır. İndi isə NASA bu mövzu ilə bağlı yeni hesabatını təqdim edib. Təqdim edilmiş hesabatda qeyd edilib ki, kosmik agentlik planetin asteroid ilə toqquşma halından qorunması üçün lazımi infrastruktura sahib deyil. Hesabatda NASA daxilində planetin asteroid ilə toqquşması ssenarisi üzrə xüsusi təlimlərin keçdiyi qeyd edilib. https://technote.az/texnologiya-xeberleri/nasa-yer-kuresinin-asteroidle-toqqusma-tehluke

ABŞ-ın böyük şirkətlərinin yarısından çoxu (61%) daha öncə insanların yerinə yetirmiş olduqları tapşırıqların avtomatlaşdırılması istiqamətində gələn il süni zəka sistemlərinin inteqrasiyasını planlaşdırır. Söhbət, artıq bəzi gündəlik tapşırıqların yerinə yetirilməsində istifadə edilən ChatGPT və ona bənzər çat-botları tamamlayacaq süni zəka sistemlərindən gedir. Bu cür tapşırıqlara misal olaraq vakansiyalar ilə bağlı elanlar üçün mətnlərin, press-relizlərin, marketinq kampaniyalarının və s. tərtibatı. Süni zəka şirkətlərə xərcləri azaltmağa, gəlirləri artırmağa və işçilərin performanslarını yüksəltməyə yardımçı olur. https://technote.az/suni-zeka-ve-elm/abs-da-suni-zeka-adi-iscileri-yavas-yavas-sixisdirib-cixartmaga-baslayib

Aparılmış yeni tədqiqata əsasən hakerlər və dələduzlar kibercinayətlərin yerinə yetirilməsi və təhlükəsizlik sistemlərindən yan keçmək məsələlərində süni zəka texnologiyalarından daha çox istifadə etməyə başlayıblar. ChatGPT və ona bənzər digər çat-botlar fişinq (phishing) məktublar üçün daha inandırıcı və səlis mətnlər tərtib edirlər. Bu cür məktubların doğruluqlarını isə ənənəvi üsullar vasitəsilə təyin etmək çətindir. Məlumata əsasən hakerlər və dələduzlar süni zəkanı real insanların səslərinin imitasiyasında və saxta audio ilə videoların tərtib edilməsində istifadə edirlər. https://technote.az/kiberteklukesizlik/hakerler-ve-deleduzlar-suni-zekadan-daha-aktiv-sekilde-istifade-etmeye-baslayiblar

50 Cent ləqəbi ilə tanınan məşhur reper Curtis James Jackson öz pərəstişkarları ilə birlikdə dələduzluğun qurbanına çevrildiyini bildirib. Reperin sözlərinə əsasən kimliyi bilinməyən şəxslər bir neçə müddət bundan öncə dövriyyəyə buraxılmış $GUNIT adlı meme kriptovalyutanı onun pərəstişkarları arasında yaymaq məqsədilə onun X-dəki (keçmiş Twitter) hesabını və Thisis50 saytını sındırıblar. Məlumata əsasən adı qeyd edilmiş kriptovalyuta G-Unit adlı hip-hop qrupunun şərəfinə adlandırılıb. https://technote.az/kiberteklukesizlik/hakerler-50-cent-in-x-deki-hesabini-sindiraraq-yarim-saatda-3-milyon-dollar-qazaniblar

Kaspersky Lab şirkətinin mütəxəssisləri darknetdə aşkar edilmiş 193 milyon şifrəni bu ay analiz ediblər. Nəticədə onlar təyin ediblər ki, aşkar edilmiş şifrələrin 45%-i (87 milyon şifrə) hakerlər tərəfindən 1 dəqiqə ərzində təyin edilə bilər. Aşkar edilmiş şifrələrin çox hissəsi xüsusi alqoritmlər tərəfindən rahatlıqla oğurlana bilər. Məlumata əsasən aşkar edilmiş şifrələrin 14%-ni (27 milyon şifrə) təyin etmək üçün 1 saat vaxt lazımdır. https://technote.az/kiberteklukesizlik/hakerler-movcud-sifrelerin-45-ni-1-deqiqeye-teyin-ede-bilerler

Alimlər tərəfindən aparılan yeni bir araşdırmada süni intellekt, Parkinson xəstəliyini simptomları başlamazdan illər əvvəl 100% dəqiqliklə xəstəliyi proqnozlaşdıra bilib.Parkinson xəstəliyi beyin hüceyrələrinin bir-biri ilə əlaqə saxlamasını təmin edən dopamin adlı maddəni istehsal edən beyin hüceyrələrinin korlanması nəticəsində baş verir. Beyindəki dopamin istehsal edən hüceyrələr, hərəkətlərin idarə olunmasından məsuldur. Hal-hazırda, Parkinson xəstələri titrəmə, hərəkət yavaşlığı və yaddaş problemləri kimi simptomlara tutulduqdan sonra dopamin əvəzedicisi yolu ilə müalicə olunur. https://technote.az/texnologiya-xeberleri/suni-intellekt-sayesinde-parkinson-xesteliyi-bir-nece-il-evvelden-mueyyen-edile-bilinib

Günümüzdə neyron şəbəkələri o dərəcədə təkmilləşdirilib ki, adi ünsiyyət çərçivəsində onları real insanlardan fərqləndirmək qəliz məsələyə çevrilir. Bunu təsdiqləmək üçün Elektrotexnika və Elektronika Mühəndisləri İnstitutunun (IEEE) mütəxəssisləri yeni tədqiqat aparıblar və aparılmış tədqiqat çərçivəsində tədqiqat iştirakçılarına çat-botlarla ünsiyyət qurmaq təklifi edilib. Məsələ burasındadır ki, tədqiqatda yalnız 3 ədəd çat-bot və bir nəfər real insan iştirak edib. Tədqiqatın əsas məqsədi tədqiqat iştirakçılarının həmsöhbət tərəfin real insandan fərqləndiyini təyin edə bilib-bilməmələrini öyrənmək olub. https://technote.az/suni-zeka-ve-elm/gpt-4-esasli-cat-bot-turing-testinden-kecib

Astronavtların da iştirakı ilə baş tutacaq Mars missiyaları insanlığın uzunmüddətli məqsədidir və bu cür missiyaların növbəti onilliklərdə baş tutacağı nəzərdə tutulub. Lakin alimlərin bir neçə müddət bundan öncə aparmış olduqları tədqiqatların nəticələri Marsa uçuş missiyalarının yerinə yetirilməsi prosesini qəlizləşdirə bilər. Məsələ burasındadır ki, alimlərin aparmış olduqları yeni tədqiqata əsasən insan böyrəkləri bu cür uzunmüddətli kosmik səyahətə dözmək potensialına sahib deyillər. https://technote.az/texnologiya-xeberleri/insan-boyrekleri-uzunmuddetli-kosmik-ucuslara-tab-getire-bilmezler

Luma Labs adlı şirkət videoların tərtibatı üçün nəzərdə tutulmuş Dream Machine adlı süni zəka modelini təqdim edib. Bu süni zəka modeli çox realistik görünən videoların tərtib edilməsi imkanı ilə seçilir. Onun tərtib etdiyi videolar digər süni zəka modelləri tərəfindən tərtib edilən videolara heç bənzəmir. Luma Labs şirkəti sözügedən layihəni özünün X-dəki (keçmiş Twitter) hesabında anons edərək Dream Machine vasitəsilə tərtib edilmiş bir neçə video nümunəsini təqdim edib. https://technote.az/suni-zeka-ve-elm/realistik-videolarin-tertibati-ucun-dream-machine-adli-yeni-suni-zeka-sistemi-teqdim-edilib