Фикрлаш саньати

Xitoylik olimlar qog‘ozdek egiluvchan quyosh batareyasini yaratdilar. Ular zamonaviy kremniy panellarni sinchkovlik bilan o'rganib chiqdilar va ularning asosiy zaifligini - mo'rtligini bartaraf etishga muvaffaq bo'lishdi. Kelajakda texnologiyani aerokosmik sohada qo‘llash va portativ gadjetlarda joriy etish rejalashtirilgan. @nanouzbek

Илгари мултфилмлар қандан тайёрланган эди? @fikrlash_sanati

Men kimman? 2-QISM Birinchi qismda ba'zi nazariyalar haqida yuzaki aytib o'tgandim, hozir shular haqida aytmoqchiman. Bu nazariyalardan birinchisi Tana Nazariyasi (Body Theory): bu tushuncha tug'ilganimizdan beri ayni tanaga ega ekanimiz, bittadan ko'p tana bo'lmaganligiga e'tibor qaratadi. Yillar ichida tana tuzilishimizda o'zgarishlar bo'lsada ohir oqibatda bitta vujut ichida o'zgarish yuzaga keladi. Shunday qilib tana va shaxsiyat orasida aloqa o'rnatiladi. Tanamiz davomiyligi shaxsiyatimizni yuzaga keltirishi ilgari suriladi. Ilk boshda mantiqli ko'rinsada, tana nazariyasidagi ba'zi kamchiliklarni sezish mumkin. John Locke (1632-1704) ham bizga o'xshab o'ylagan shekilli, shaxsiyat borasidagi asosiy nuqtani tana davomiyligida emas, balki xotiraga ega ekanimizda yotishini aytadi. Bu bog'lamda inson va kishi tushunchasi orasida ayirma tushadi. Insan tushunchasini "inson hayvoni" ya'ni yashayotgan jonli sifatida qabul qilarkan, kishi tushunchasini boshqa bir tartibda tilga oladi. U "Ayni inson bo'lishim mumkin, lekin oldingidek kishi bo'lolmayman" deydi. Locke bizni ayni kishi qilib turgan narsaning ongimiz ekanini aytadi va nazariyasini isbotlash uchun bizni tasavvur qilishga undaydi. Tana almashish tajribasi: etikdo'z xotiralari bilan uyg'ongan shahzoda va shahzoda xotiralari bilan uyg'ongan etikdo'zni tasavvur qilaylik. Shahzoda - bir kun oldin yotog'iga kirgan va ayni yotoqda uyg'ongan ayni odam. Tashqi tomondan ham ayni tanaga ega. Lekin uyg'onganida kallasidagi bilim, tajriba va xotiralar etikdo'z hayotiga tegishli. Bu vaziyatda shahzoda o'zini etikdo'z deb his qiladi. Bu yerda boshida aytganimiz tana nazariyasidagi tana davomiyligi fikri o'z ahamiyatini yo'qotadi. Locke fikricha, kimligimiz xotiralarimizning natijasidir. Lekin bu yerda yana bir muammo paydo bo'ladi. Ko'p shaxsiyat buzilishi (Split filmida bo'lganidek yoki Billi Milligan asarini eslang) yoki Altsgeymerga chalinganlar. Bularga nisbatan qanday argument keltirish mumkin? "Shaxsiyat" serialidagi bosh qahramonning "qanday qilib bilmadim, hammasini unutib yuboraman" deya jinoyat qilishni boshlashini hisobga olsak, Locke bularni ham o'ylagan bo'lsa kerak, bir tanada ikki kishini ("Oy ritsari" serialini eslang) yashashini o'ylab qoladi. Bu ikki ong bir biriga ta'sir o'tkazolmasa, Locke uchun ikkalasi ham alohida shaxsdir. Locke bu yerda metafizika va axloq mavzulariga ham yo'l ochadi. Xudo insonlarni faqatgina xotirlay olgan jinoyatlaridan jazolashiga ishonardi Locke. Bu vaziyatda yomonlik qilganini unutgan kimsa jinoyat qilgan bilan ayni kishi bo'lolmasdi. Lekin shunga qaramay Locke fikrlarida ham kamchiliklar bor; Locke shaxsiyat o'zligi (ya'ni xotira) tushunchasidan gapirarkan, "sen xotirlaganlaringdan iboratsan" demoqchi bo'ladi. Xo'sh, bu vaziyatda ayni xotira va ayni tanaga ega bo'lishimga qaramay xotiralarimni qanchadir yoshdan avvalini eslolmasam nima bo'ladi? Kichikligimdagi men, men emasmanmi? 15 yoshimdagi holatimni eslab, bolaligimni unutgan bo'lsamchi? Locke bu yerda bog' qurishga urinadi. Uning fikricha, 40 yoshdagi Demir bilan 20 yoshdagi Demir va 20 yoshdagi Demir bilan bolaligidagi Demir ayni bir kishidir. Lekin yuqorida aytib o'tganimiz axloqiy asoslarga ko'ra, bolalikda qilganlarimizni unutganimiz uchun ayni kishi bo'lolmaymiz, buni ham Locke o'zi aytgan. Menimcha, Locke avvalgi yozganlarini unutgan, u endi eski Locke emas :)) Davomi bo'lishi mumkin... @feelsarchive

Тасаввур қилинг, сиз ҳар куни ичадиган сув 3 миллиард ёшда. @fikrlash_sanati

​​Мен кимман? Фалсафага оз бўлсада қизиқиши бўлганлар, фалсафий парадокслар ҳақида ҳам яхши билади. Шулардан бири Тесей Кемаси парадоксидир. Айтишларича, Афинанинг афсонавий қиролларидан бўлган Тесей узоқ йиллик денгиз сафарига чиқади. Бу сафари давомида ярим инсон ярим буқа бўлган жонивор Минотавр билан жанг қилади ва уни енгади. Бундай улкан зафардан кейин Афинага қайтган Тесей кемасини соҳилга жойлаштиради. Афина халқи бу қаҳрамоннинг кемасини рамз сифатида абадийлаштиради ва ҳимоя остига олади. Аммо йиллар ўтган сайин кеманинг парчалари эскира, емирила бошлайди. Емирилган парчалар янгиси билан алмаштирилади ва бу процес давомида оригинал парчаларидан деярли асар ҳам қолмайди. Қадимги Юноннинг бўлар бўлмас нарсаларга бошини қотирадиган файласуфлари соҳил бўйида ўтириб кемага қараркан, Тесей кемасини муҳокама қила бошлашади. Ичларидан бири узун суҳбатдан сўнг шундай савол беради: - Эй дўстим, айтчи, унда бу кема ҳалиям Тесейнинг кемасими? - Ҳа, албатта ўша кема. - Лекин илк ҳолатидан ҳозиргача бирорта асл парчаси қолмади. Қандай қилиб бу айни ўша кема бўлиши мумкин? Афиналик файласуфлар бу ерда тортиша турсинлар. Биз эса вақт бўйлаб катта сакраш қилиб, 1600-йиллар Англиясига саёҳат қиламиз. Бу даврнинг машхур мутафаккирларидан Томас Ҳоббс бу тортишувга яна бир саволни қўшиб, миямизни яхшигина "аталайди": "Эски парчаларни бир ерга тўплаб, бир кема ясасак, бу вазиятда бу иккала кемадан қайси бири Тесейники бўлади? Мантиқан қараганда бу икки кема бир бирининг айниси эмас, лекин иккиси ҳам Тесейнинг кемаси каби турибди. Бу ҳолатда қайси бири ҳақиқий? Айни пайтда соҳилда турганими? Ёки эски парчаларидан тўплаб ясалган янгисими? Ёки ҳар иккаласими? Ёки иккиси ҳам эмасми?" Бу мавзу зеҳнимизнинг бир четида тура турсин. Биз эса асл мавзу, ким эканимиз ҳақидаги мавзуга қайтайлик. Ва бир лаҳза тўҳтаб ўйлаб кўрайлик, биз киммиз? Бизни биз қилган, чақалоқлик пайтимиздан, болалик пайтимиздан, 20 йил, 10 йил олдинги ҳолатимиздан, кечадан ва ҳатто бу постни илк жумласидан ҳозирги ҳолимизгача ўзгармасдан муваққат қолган жойимиз борми? @feelsarchive

​​Мен кимман? Фалсафага оз бўлсада қизиқиши бўлганлар, фалсафий парадокслар ҳақида ҳам яхши билади. Шулардан бири Тесей Кемаси парадоксидир. Айтишларича, Афинанинг афсонавий қиролларидан бўлган Тесей узоқ йиллик денгиз сафарига чиқади. Бу сафари давомида ярим инсон ярим буқа бўлган жонивор Минотавр билан жанг қилади ва уни енгади. Бундай улкан зафардан кейин Афинага қайтган Тесей кемасини соҳилга жойлаштиради. Афина халқи бу қаҳрамоннинг кемасини рамз сифатида абадийлаштиради ва ҳимоя остига олади. Аммо йиллар ўтган сайин кеманинг парчалари эскира, емирила бошлайди. Емирилган парчалар янгиси билан алмаштирилади ва бу процес давомида оригинал парчаларидан деярли асар ҳам қолмайди. Қадимги Юноннинг бўлар бўлмас нарсаларга бошини қотирадиган файласуфлари соҳил бўйида ўтириб кемага қараркан, Тесей кемасини муҳокама қила бошлашади. Ичларидан бири узун суҳбатдан сўнг шундай савол беради: - Эй дўстим, айтчи, унда бу кема ҳалиям Тесейнинг кемасими? - Ҳа, албатта ўша кема. - Лекин илк ҳолатидан ҳозиргача бирорта асл парчаси қолмади. Қандай қилиб бу айни ўша кема бўлиши мумкин? Афиналик файласуфлар бу ерда тортиша турсинлар. Биз эса вақт бўйлаб катта сакраш қилиб, 1600-йиллар Англиясига саёҳат қиламиз. Бу даврнинг машхур мутафаккирларидан Томас Ҳоббс бу тортишувга яна бир саволни қўшиб, миямизни яхшигина "аталайди": "Эски парчаларни бир ерга тўплаб, бир кема ясасак, бу вазиятда бу иккала кемадан қайси бири Тесейники бўлади? Мантиқан қараганда бу икки кема бир бирининг айниси эмас, лекин иккиси ҳам Тесейнинг кемаси каби турибди. Бу ҳолатда қайси бири ҳақиқий? Айни пайтда соҳилда турганими? Ёки эски парчаларидан тўплаб ясалган янгисими? Ёки ҳар иккаласими? Ёки иккиси ҳам эмасми?" Бу мавзу зеҳнимизнинг бир четида тура турсин. Биз эса асл мавзу, ким эканимиз ҳақидаги мавзуга қайтайлик. Ва бир лаҳза тўҳтаб ўйлаб кўрайлик, биз киммиз? Бизни биз қилган, чақалоқлик пайтимиздан, болалик пайтимиздан, 20 йил, 10 йил олдинги ҳолатимиздан, кечадан ва ҳатто бу постни илк жумласидан ҳозирги ҳолимизгача ўзгармасдан муваққат қолган жойимиз борми? @feelsarchive

Канал фаолияти тўхтатилди. Ҳаммага раҳмат

Олимлар биринчи марта материянинг ёруғликдан яралишини кузатишди Эйнштейннинг машҳур E=mc² тенгламасининг энг ҳайратланарли натижаларидан бири шундаки, материя ва энергия бир-бирини айлага олади Бошқача қилиб айтганда, ёруғлик каби соф энергиядан материя яратиш мумкин бўлиши керак Модданинг яратилиши ёки жуфт ҳосил бўлиши деб номланувчи бу жараён биринчи марта 1934-йилда физиклар Грегори Бреит ва Жон Уилер томонидан таклиф қилинган эди. Бироқ, бу жараён ўнлаб йиллар давомида тушунарсизлигича қолди, чунки бир-бири билан тўқнашиши ва электрон ҳосил бўлиши учун жуда юқори энергияли фотонларни талаб қилинарди Энди Ню-Йоркдаги Брукхавен миллий лабораторияси олимлари гуруҳи ёруғликдан модданинг яратилишини бир қадамда биринчи марта бевосита кузатиш ҳақида хабар беришди. Улар оғир ионларни деярли ёруғлик тезлигида тўқнаштира оладиган кучли заррача тезлатгичи бўлган Релативистик Оғир Ион Коллайдеридан (RHIC) фойдаланишди. Шундай қилиб, улар виртуал фотонларни ўз ичига олган кучли электромагнит майдонларни яратдилар, улар ҳақиқий фотонлар каби ҳаракат қилади Икки ион бир-бири билан тўқнашмасдан ўтганда, уларнинг виртуал фотонларининг бир қисми ўзаро таъсир қилди ва жуда юқори энергияга эга ҳақиқий фотонларга айланди. Кейин бу фотонлар бир-бири билан тўқнашиб, электрон-позитрон жуфтларини ҳосил қилди, улар RHIC да STAR детектори томонидан аниқланди. Олимлар 6000 дан ортиқ бундай жуфтларни таҳлил қилишди ва уларнинг бурчак тақсимоти ёруғликдан модданинг яратилиши ҳақидаги назарияга мос келишини аниқладилар Ушбу тажриба нафақат квант электродинамикасининг узоқ йиллик башоратини тасдиқлайди, балки экстремал шароитларда материя ва антиматерия хусусиятларини ўрганишнинг янги усулини ҳам намойиш этади. Олимлар ушбу ҳодисани ва унинг фундаментал физика ва космологияга таъсирини янада чуқурроқ ўрганишга умид қилишмоқда https://stunning.sci-nature.com/2023/04/for-first-time-scientists-observe.html?m=1 @themantiq

Жеймс Бедфорд — дунёдаги музлатилган илк инсон. 56 йилдан бери cryo капсуласида музлатилган ҳолда ётган АҚШ фуқароси Бедфорд, 1967-йил 12-январда 73 ёшлигида музлатиб қўйилган. Органларига зарар етмасдан 56 йилдан бери муз ҳолатда сақланаётган Бедфорд, музлатилган инсонларни органларига зарар бермай муз ҳолатидан ортига қайтариш имконининг топилишини кутмоқда. @fikrlash_sanati

"Sapiens" китобидан хулосалар 1. Сиз маймунга ўлимидан кейин чексиз бананларни ваъда қилиб, ундан бананини олиб қўя олмайсиз 2. Қандай қилиб инсонларни дин, капитализм, демократия каби ҳаёлий тартибларга ишонтириш мумкин? Биринчи навбатда улар ўйдирма эканлигини ҳеч қачон тан олмайсиз 3. Тарихнинг мустаҳкам қонунларидан бири шуки, ҳашамат заруратга айланади ва янги мажбуриятларни келтириб чиқаради. 4. Доимийлик - аҳмоқ мияларнинг ўйин майдончаси 5. Тарих - одамлар далаларни ҳайдаб, сув тўла челакларни ташиб юрганда, саноқли одамгина шуғулланган иш 6. Биология имкон беради, маданият таъқиқлайди 7. Биз бўғдойни хонакилаштирмадик. У бизни хонакилаштирди. 8. Қишлоқ хўжалиги инқилобининг моҳияти шундан иборат: ноқўлай шароитларда кўпроқ одамларни тирик қолишига имкон яратиш