یادداشت‌های مرتضی کریمی‌نیا

صور لـ: قرآن أبي الحسن زنكي بن محمّد الجشمي أو نسخة أبي نعيم بن حمزة البيهقي إنّ النسخة القرآنية رقم: (Is1435) الموجودة في مكتبة تشستربيتي تُعرف بين المستشرقّين بـ: (قرآن أبي نعيم البيهقي)؛ بسبب الكتابة التي جاءت في نهايتها، فقد ظنّوا أنّ أبا نعيم هو الذي قام بكتابته في سنة (592هـ). ولكنّ في الواقع هذه النسخة هي سُبْعٌ من قرآن ذي سبعة أقسام لا زالت بعض نسخ أقسامه الأخرىٰ موجودة حاليّاً في مكتبة (آستان قدس رضوي) في مشهد. وإنّ جميع هذه الأجزاء السبعة أوقفها أبو الحسن زنكي بن محمّد بن علي الجشمي في سنة (561هـ) علىٰ الحرم الرضوي في مدينة مشهد. ويتبيّن من خلال دراسة هذه النسخة أنّ أبا نعيم بن حمزة البيهقي قد ترك كتابة له موجزة كتبها بخطّه في نهاية أحد هذه الأجزاء السبعة وذلك إبّان إقامته في المشهد الرضوي في محرّم سنة (592هـ)، ولم يكن هو مَن قام بكتابة النصّ القرآني في هذه النسخة. وهذا القرآن فضلاً عن أهمّيته لمعرفة تاريخ كتابة المصاحف وتذهيبها في العهد السلجوقي، فإنّه يقدّم لنا معلومات مهمّة من قبيل طريقة رسم الكلمات القرآنية، ونوع القراءة المشهورة في خراسان في القرن السادس الهجري. (مقال نشر في مجلة تراثنا)

«قرآن أبي الحسن زنكي بن محمّد بن علي الجشمي أو نسخة أبي نعيم بن حمزة البيهقي: دراسة لقرآن من القرن السادس في مكتبة آستان قدس رضوي، والقسم المنفصل عنه في مكتبة تشستربيتي»، دراسة منشورة لـمرتضی كريمي نيا في مجلة تراثنا، السنة الأربعون، العدد 160، شوال – ذو الحجة 1445، ص 78-113. https://t.me/kariminiaa

ارائه و سخنرانی در نمایشگاه بین المللی کتاب دوحة (سه شنبه ۱۴ می ۲۰۲۴)

قرآن کوفی شش سطری ابوالعلاء سودآور، اهدایی به کتابخانه و موزۀ ملی ملک، و دیگر اجزای آن در جهان چکیده: شمار قرآن‌های کوفی شش سطری به جا مانده از سده‌های نخست هجری چندان زیاد نیست. یکی از این نسخه‌های قرآنی کوفی شش سطری که احتمالاً در اواخر سدۀ دوم هجری کتابت شده، اثری است که معدود اوراق پراکندۀ آن در اکنون در ایران و نیز در برخی کتابخانه‌ها و موزه‌های جهان نگهداری می‌شود، اما همگی از منطقۀ ایران به جاهای دیگر انتقال یافته‌اند. مقالۀ حاضر با شناسایی و گردآوری تصاویر اوراق باقی مانده از این قرآن کهن کوفی، این اثر را از جهت متنی، و نسخه‌شناختی بررسی و به تفصیل معرفی می‌کند. نویسنده بر این باور است که این مصحف را می‌توان در شمار کهن‌ترین تلاش‌های کوفی نویسی در ایران یا عراق دانست که از فرهنگ کتابت قرآن و کتاب آرایی قرآنی در ایران تأثیر پذیرفته است. افزون بر بررسی متن نسخه از جهت رسم (املاء) و اختلاف قرائات، این مقاله تصاویر اوراق مختلف قرآن‌های کوفی شش سطری متعلق به این نسخه را گردآوری و ارائه می‌کند. انتشار یافته در: آینۀ پژوهش، سال 34، ش 204، بهمن و اسفند 1402، ص 7-40.

خوشحالم به اطلاع خوانندگان این صفحه برسانم که خوشبختانه با اطلاع رسانی و کمک برخی رسانه های داخل و خارج از کشور، از فروش این برگه (متعلق به قرآن مسروقۀ 548 موزۀ ملی پارس) در حراج ساتبیز جلوگیری شد و این صفحات از روی سایت رسمی حراج حذف شدند (تصاویر ضمیمه گواه این امر است)؛ بنابراین این برگه در تاریخ چهارشنبه 24 آوریل 2024 (5 اردیبهشت 1403) به فروش نخواهد رسید. طبیعتاً بازگرداندن این برگه ها نیازمند اقدامات حقوقی و پیگیری اداری و رسمی از سوی مسئولان وزارت میراث فرهنگی است.