جامعه‌شناسی روز

نتیجه پیمایش‏‌ها محافظه‏‌کارانه‏‌تر از واقعیت است محسن گودرزی، جامعه‌‏شناس و ناظر علمی موج چهارم پیمایش ارزش‏‌ها و نگرش‏‌های ایرانیان: 🔹موج چهارم آن است که در زمان آقای دکتر صالحی، وزیر قبلی شروع شد. آن زمان دکتر سلگی، مدیریت پژوهشگاه را برعهده داشت. مدیریت علمی این موج پیمایش برعهده آقای دکتر سراج‌زاده بود و من هم ناظر علمی آن بودم. بخش اصلی کار در همان زمان انجام شد و آماده پیش‌آزمون بود. با تغییر دولت‌، حدود دو سال وقفه افتاد تا در تابستان امسال (1402) که پیش‌آزمون انجام شد و درنهایت پرسشنامه نهایی آماده و برای اجرا و گردآوری داده‌ها به ارشاد داده شد. از این مرحله به‌بعد یعنی مراحل اجرایی مثل نمونه‌گیری یا عملیات تکمیل پرسشنامه، ما (مدیر و ناظر) در جریان کار قرار نگرفتیم و کار از مسیر دیگری پیش رفت. 🔹وزارت ارشاد در سال‌های 1384 تا 1392، انجام این پیمایش‌ها را متوقف کرد. موج سوم در سال 1394 و با روی کار آمدن دولت یازدهم و با تلاش دکتر جوادی‌یگانه و دکتر غفاری، انجام شد. خوشبختانه پیمایش‌ها در این دوره متوقف نشد و ادامه پیدا کرد و این ارزشمند است و باید از این اقدام درست، دفاع کرد. 🔹روال متداول پیمایش‌ها این است که مجموعه این نوع اطلاعات را در قالب گزارش‌های فنی مستقل منتشر کنند. در مورد این پیمایش هنوز چنین گزارش‌هایی منتشر نشده و نمی‌توانیم دقت و صحت داده‌ها را ارزیابی کنیم. ما نمی‌دانیم خصوصیات جمعیت چیست یا توزیع متغیرهای اصلی مثل سن و جنس چگونه است، از کدام جامعه آماری و به چه‌نسبتی نمونه را انتخاب کرده‌اند.مجموعه شواهد موجود نشان می‌دهند که روندها هم‌چنان ادامه دارد و عللی در کار نیست که روندها را معکوس کرده باشد. 🔹یک راه دیگر برای ارزیابی داده‌ها این است که آنها را در یک «فضای داده‌‌ای» یا مجموعه‌ای از داده‌ها قرار دهیم و تناسب و سازگاری آن را بررسی کنیم. در این حالت، می‌توانیم بگوییم داده‌ها قابل‌قبول است تا زمانی که ارزیابی روند تولید داده‌ها، امکان‌پذیر شود. ما با این نوع ارزیابی درباره صحت داده‌ها قضاوت نمی‌کنیم، بلکه اطمینان نسبی پیدا می‌کنیم که داده‌ها با شواهد دیگری سازگارند و با توجه به این سازگاری می‌توان آنها را قابل‌قبول دانست. 🔹درباره دینداری، کسی یا کسانی نشسته‌اند و خودشان جدولی را با درصدها درست کرده‌اند و همه این سازگاری‌هایی را که گفتم، دارد. اگر ما هیچ اطلاعی از نحوه تولید داده‌ها نداشته باشیم، می‌توانیم بگوییم این داده‌ها قابل قبول‌اند، چون با اطلاعات دیگر سازگارند، اما نمی‌توانیم بگوییم صحت دارند؛ چون ارزیابی صحت داده‌ها به فرآیند تولید برمی‌گردد. 🔹وقتی مراسم رونمایی برگزار می‌شود، قصد دارند کتاب را به صورت عمومی‌ در دسترس همگان قرار دهند. وگرنه رونمایی برای کار محرمانه که معنا ندارد.محرمانه شدن باعث شکل‌گیری و طرح تفسیرهای تندتر خواهد شد و همواره این سوءظن وجود دارد که ببینید چقدر اوضاع ناجور است که اینقدرش منتشر شده و حتماً داده‌های بدتری هم وجود دارد که منتشر نشده‌ است. 🔹در زمانی که اولین پیمایش‌ها انجام می‌شد، منابع اندکی برای شناخت افکار عمومی ‌داشتیم و اگر این یافته‌ها منتشر نمی‌شدند، جامعه از منبعی مهم برای شناخت محروم می‌شدند اما امروزه برای آگاهی از افکار عمومی یا وضعیت اجتماعی، پیمایش‌ها یکی از منابع است. راه‌های متعددی برای شناخت وضعیت اجتماعی وجود دارد و انواعی از روش‌های مختلف تحقیق را می‌توان به کار گرفت. محرمانه‌شدن اطلاعات پیمایش، مانع شناخت نمی‌شود. 🔹اهمیت نظرسنجی در پیوند آن با افکار عمومی است و صرفاً افکار عمومی را بازتاب نمی‌دهد، بلکه قدرت افکار عمومی را هم اعمال می‌کند. در بسیاری از این جلسات وقتی گزارش پژوهش‌ها ارائه می‌شود، گاهی برخی به‌راحتی و بدون آنکه تخصصی داشته باشند، آن را انکار می‌کنند. اما وقتی نتایج نظرسنجی‌ها منتشر و درباره آن گفت‌وگو می‌شود، به‌عنوان یک واقعیت اجتماعی جا می‌افتد، قدرت پیدا می‌کند و از این طریق می‌تواند موثر باشد. 🔹افزایش مجتمع‌های آپارتمانی متوسط و بزرگ، راهیابی پرسشگران را به این مجموعه‌ها به‌شدت محدود کرده است. بسیاری از ساکنان آنها با خودروی شخصی در شهر رفت‌وآمد می‌کنند و در خیابان و میادین هم کمتر در دسترس‌اند. ساکنان آپارتمان‌ها دوست ندارند افراد غریبه به مجموعه آنها وارد شود، به‌ویژه با اخباری که هر روز درباره سرقت و جنایت منتشر می‌شود، این نگرانی و احتیاط بیشتر می‌شود. عموماً این نگرانی در مناطقی که اقشار و طبقات متوسط و بالا زندگی می‌کنند بیشتر است و درنتیجه دسترسی به آنها بسیار دشوارتر است. میزان امتناع از پاسخگویی در این مناطق بیشتر است. به‌همین‌دلیل پرسشگران ترجیح می‌دهند برای پرسشگری در این نوع مناطق، انتخاب نشوند. معمولاً میزان نارضایتی از وضعیت کشور، در این گروه‌ها بیشتر است. @hammihanonline

مرکز آموزش تخصصی انجمن جامعه‌شناسی ایران ایران با همکاری مدرسه دقیقه برگزار می‌کند: دوره آموزشی تحلیل داده با R (با کاربردهایی در علوم اجتماعی، اقتصاد و سلامت عمومی) تاریخ شروع : ۲ اردیبهشت ۱۴۰۳ تاریخ پایان دوره: ۳ تیر ۱۴۰۳ روز‌های کلاس: یکشنبه‌ها و چهارشنبه‌ها ( ۹ هفته ۵۰ ساعت) ساعت کلاس: ۱۷:۳۰ تا ۲۰:۴۵ ▫️اطلاعات بیشتر و لینک ثبت نام: d-learn.ir/rcss 🔴 مهلت ثبت نام با تخفیف تا ۲۵ اسفند ۱۴۰۲ پشتیبانی و ثبت نام: ۰۹۳۳۱۰۷۹۰۱۴ ۰۲۱-۸۸۳۴۹۲۴۴ @isa_ctc @dlearn_ir

سخنان دردمندانه دکتر مسعود نیلی، اقتصاددان #چند_ثانیه @chandsanieh

معدل امتحانات نهایی خردادماه ۱۴۰۲- استان‌ها اخیراً وزارت آموزش‌وپرورش گزارشی از معدل امتحانات نهایی خردادماه ۱۴۰۲ منتشر کرده که در این باره باید به چند نکته توجه داشت: تقریباً در دهۀ اخیر معدل امتحانات نهایی در محدودۀ ۱۱.۵ تا ۱۲.۵ بوده است؛ در رشته‌های تجربی و ریاضی کمی بالاتر و در رشته‌های علوم انسانی و معارف کمی پایین‌تر. روند افت کیفیت آموزش عمومی در جزییات نتایج کنکور و در آزمون‌های بین‌المللی هم مشاهده می‌شود. در سال‌های اخیر، هم در محتوای امتحانات نهایی و هم در فرم سؤالات و نحوۀ تصحیح برگه‌های آزمون تغییرات زیادی اعمال شده است. برای مثال امسال در برخی درس‌ها ۸۰ سؤال با بارم ۰.۲۵ طراحی شده بود و هر برگه را چند آموزگار از مدارس و شهرهای مختلف در سامانه تصحیح می‌کردند. شواهدی هم از سوی آموزگاران ارائه می‌شود که بعضاً اختلال‌هایی در فرایند تصحیح وجود داشته که چه‌بسا بر نمرۀ دانش‌آموز هم تأثیرگذار بوده است. به نظر می‌رسد خود نهاد آموزشی با این تغییرات منطبق نشده است. نکتۀ مهم دیگر این است که نقشۀ وضعیت معدل استان‌ها تاحدزیادی منطبق با نقشۀ فقر کشور است. @omidi_reza

ادامه پست قبلی 👆 🔻تبیین جامعه شناختی بیماری های روانی: به سوی روانشناسی مردم مدار - ۲ ✅ 2. دلالت های تبیین جامعه شناسانه برای نقش روانشناسی اگر بیماری روانی تبیین اجتماعی شود، پس نقش روان شناسان و پزشکان چه خواهد بود؟  به نظر من تبیین جامعه شناسانه بیماری های روانی و جسمی یا دیدگاه سرزنش نظام به جای سرزنش فرد، نمی تواند و نباید نقش دانش پزشکی و روانی برای درمان افراد را نادیده بگیرد و با به رسمیت نشناختن نقش روانشناسان و پزشکان به یک منازعه حرفه ای و تخصصی فرساینده و بی حاصل دامن بزند. به هر حال مبتلایان و گرفتاران نیاز به درمان دارند و درمان آنان را نباید و نمی توان به حل اساسی ترتیبات نهادی و تغییر شرایط وساختارهای اقتصادی اجتماعی احاله کرد. پزشکان و روانشناسان بر اساس دانش خود به افراد مبتلا و گرفتار کمک می کنند و از درد و رنج آنها می کاهند. با وجود این نقش آنها نمی تواند در همین چارچوب محدود بماند. آنجه من با مفهوم روانشناسی مردم مدار (Public psychology) مطرح می کنم، ناظر به جنبه دیگری از فعالیت روانشناسی است و نوع متمایزی از روانشناسی کلاسیک را پیشنهاد می کند: اشاره ای بکنم به مبنای این مفهوم و ترکیب. مایکل بورووی جامعه شناس چپ گرای آمریکایی مفهوم جامعه شناسی مردم مدار را درمقاله ای با همین نام مطرح میکند و به طور خلاصه منظور او نوعی جا معه شناسی است که به مسئولیت اجتماعی جامعه شناس برای تغییر و بهبود جامعه توجه دارد و به همین دلیل علاوه بر فعالیت های آکادمیک، در بیرون از دانشگاه هم در حوزه عمومی و جامعه مدنی در پویش ها و جنبش های اجتماعی برای تغییر، کنشگری و فعالیت رهایی بخش دارد.     ✅ با الهام از این بحث، می توان گفت، پزشکان و روانشناسان به عنوان شهروندان دارای مسئولیت اجتماعی و به عنوان بخشی از قشر روشنفکر جامعه همواره باید به زمینه های اجتماعی و ترتیبات نهادی ایجادکننده و افزاینده ی بیماری های روانی و تنی توجه داشته باشند و این توجه و آگاهی را در بیماران خود و به خصوص در جامعه ایجاد کنند تا بدین ترتیب بخشی از نیروی اجتماعی رهایی بخش برای تغییر شرایط اجتماعی برای بهبودی و بهروزی مردم باشند و به کاهش میزان اختلالات و ابتلائات و مسائل اجتماعی کمک کنند.  و نیرویی نباشند که با تاکیدی که بر سرزنش فرد دارند، به ایجاد غفلت نسبت به ترتیبات نهادی مسئول مشکلات فردی و اجتماعی کمک کنند.       یک مثال ساده این بحث را روشن تر می کند؛ اگر یک منشاء آلودگی آب در محله ای وجود دارد و افراد را دچار بیماری می کند، مسئولیت پزشک البته درمان مبتلایان هست اما مسئولیت دیگری هم دارد و آن این است که به منشاء آلودگی آب که افراد را بیمار می کند هم توجه کند و بخشی ازنیروی اجتماعی برای شناسایی منشاء آلودگی و برطرف کردن آن باشد. بدین ترتیب پزشکی و روانشناسی مردم مدار برساخته می شود. -------‐------------------------------------------- ایتزن، دی استانلی و دیگران (1396) مسائل اجتماعی ازدیدگاه انتقادی، ترجمه هوشنگ نایبی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات. بورووی، مایکل (1386) درباره جامعه شناسی مردم مدار، مجله جامعه شناسی ایران، 8 (1): 168-201.  میلز، چارلز رایت (1402) بینش جامعه شناختی: نقدی بر جامعه شناسی امریکایی، ترجمه عبدالمعبود انصاری، تهران: شرکت سهامی انتشار. @SHSerajzadeh

🔻تبیین جامعه شناختی بیماری های روانی: به سوی روانشناسی مردم مدار - ۱ سیدحسین سراج زاده، دانشیار جامعه شناسی دانشگاه خوارزمی  خلاصه ای از بحث ارائه شده در نشست "فرهنگ جامعه و سلامت روان" در نهمین گنگره انجمن روانشناسی ایران (24 تا 26 آبان 1402). آدرس فایل تصویری در آپارات هم در ادامه به اشتراک گذاشته می شود. با نام و یاد خداوند بزرگ و مهربان در بحث خود با عنوانی که عرض کردم به دو موضوع و پرسش می پردازم: 1. چگونه بیماری روانی یا تنی می تواند یک مسئله اجتماعی باشد و به صورت جامعه¬شناسانه تبیین شود؟ 2. تبیین اجتماعی بیماری روانی چه دلالتی برای روانشناسی و نقش روانشناسان دارد؟  ✅ 1. چگونه بیماری روانی یا تنی می تواند یک مسئله اجتماعی باشد و به صورت جامعه شناسانه تبیین شود؟ ابتدا به داده های جدید پیمایش های سلامت روان اشاره می کنم: پیمایش های سلامت روان که توسط روانشناسان انجام شده است نشان می دهد، در سال 1400 شیوع اختلالات روان در جمعیت ۱۵ تا ۶۴ ساله کشور 30 درصد برآورد شده است.  این نسبت در تهران 37 درصد بوده است. در سال 1390 حدود 24 درصد در کشور دچار اختلال روان بوده اند در سال 1380 این نسبت 21 درصد بوده است.  یعنی در یک بازه زمانی 20 ساله با حدود 9 درصد رشد در اختلالات روانی در بین بزرگسالان روبرو بوده ایم و در شهر تهران میزان شیوع حدود 7 درصد بیش از میانگین کشوری است    این میزان از شیوع و آهنگ رشد آن یک مسئله اجتماعی است. یعنی مشکلی است که دیگر علت آن را نباید فقط در نارسایی ها و کاستی های افراد دید و آنرا تبیین فردی کرد.  سی رایت میلز جامعه شناس مشهور و تاثیرگذار آمریکایی با طرح مفهوم "تخیل جامعه شناختی" (Sociological imagination) وظیفه جامعه شناسی را این می داند که نشان دهد وضعیت افراد به صورت اجتناب ناپذیری به ساختارهای جامعه پیوند خورده است و مشکل افراد را نباید محدود به خود آنها دانست و فقط با روش های فردی برای آن چاره چویی کرد.  مشکل افراد را باید در ترتیبات نهادی و شیوه های سازماندهی اجتماعی و با توجه به شرایط اجتماعی، اقتصادی و تاریخی دید که او را احاطه کرده اند و این مشکل را برای او و برای دیگران فراهم کرده اند. مشکلاتی مثل نابرابری ها وتبعیض ها، نظام های اداری و سیاسی فاسذ و سرکوبگر و محدودیت آفرین، نظام های آموزشی ناکارآمد و ...  بر این مبنا فرد گرفتار در یک مشکل (چه این مشکل بیکاری باشد یا بیماری و اختلال روانی و حتی تنی) را نباید به عنوان یک فرد تنها دید بلکه باید یکی از انبوه گرفتارانی دید که به خاطر ترتیبات اجتماعی نابسامان و بی سازمان مبتلا و گرفتار این مشکل شده اند.  ایتزن جامعه شناس دیگر انتقادی آمریکایی دیدگاه سی رایت میلز را با مفاهیم سرزنش فرد یعنی مسئله را ناشی از آسیب های فردی دانستن.   و سرزنش نظام یعنی مسئله را ناشی از شرایط و وضعیتی که افراد گرفتار آن هستند، توضیح می دهد و گرایش جامعه شناسی و به خصوص به سرزنش نظام متمایل می داند.   تبیین جامعه شناسانه ی بیماری یا سلامت روان، به نرخ های مشکلات فردی توجه می کند. برآنها تاکید می کند، می خواهد در افراد و جامعه نسبت به ترتیبات نهادی و نارسایی های نظام اجتماعی که ایجاد کننده و افزاینده این مشکلات فردی است، خودآگاهی ایجاد کند. به عبارتی که ایتزن به کار می برد توجه آنها را از سرزنش فرد به سرزنش نظام اجتماعی معطوف کند و از این رو چنین تبیینی انتقادی و رهایی بخش است. انتقادی است از این جهت که ترتیبات و سازماندهی موجود اجتماعی را به چالش می کشد و آنها را مسئول مشکلات افراد می داند، ورهایی بخش است از این رو که برای حل مسئله، به کنش جمعی و کنش گری مسئولانه عاملان برای تغییر شرایط اجتماعی دعوت می کند و فرد گرفتار را در مجموعه انبوه گرفتارانی قرار میدهد که پتانسیل اقدام مشترک برای حل مشکلات خود را دارند. ادامه در پست بعدی 👇 @SHSerajzadeh

🔻برگزاری همایش «مسؤولیت اجتماعی علم و نقش انجمن‌های علمی» موضوع مسؤولیت اجتماعی علم، برای علوم انسانی و اجتماعی همواره بسیار با اهمیت بوده است؛ به نحوی که همه سنت‌های علوم اجتماعی و انسانی "هدف ها یا غایت هایی اجتماعی و تاریخی" نیز برای علم در نظر گرفته، و سازمان علم  و همچنین سبک کنش اهل علم را بدان وابسته نموده‌اند. اثربخشی اجتماعی علم در گرو فهم ما از فلسفه، مفهوم و آموزۀ مسؤولیت اجتماعی علم، راه های تحقق این مسؤولیت و توجه به ضرورت ها و اقتضائات آن، ازجمله استقلال نسبی دانشگاه‌ها و آزادی‌های آکادمیک است. این موضوعات همواره چالش برانگیز و مجادله آميز بوده‌اند. نظر به اهمیت نظری و کاربردی این موضوعات، اتّحادیه انجمن‌های علوم اجتماعی ایران، به مناسبت روز علوم اجتماعی، نخستین همایش سالانه خود را با موضوع «مسؤولیت اجتماعی علم و نقش انجمن‌های علمی» با همکاری شماری از انجمن‌های عضو اتحادیه برگزار می‌کند. برنامه نشست ها و سخنرانی ها به زودی اعلام خواهد شد. ✅ زمان: عصر چهارشنبه و پنجشنبه ۱۵ و ۱۶ آذر ۱۴۰۲ از ساعت ۱۳:۳۰ تا ۲۰. ✅ مکان: خانه اندیشمندان علوم انسانی ایران t.me/uissa1400

✔️ روایت کنشگری و تجربه های زیسته مدنی ( درس آموخته هایی برای سازمانهای مردم نهاد و پژوهشگران اجتماعی ) با سخنرانی: 👈 دکتر رضا ایرانمنش(پژوهشگر و  مدرس مخاطرات طبیعی و عضو شورای شبکه کمک) 👈 دکتر بهنام لطفی (عضو هیات علمی دانشگاه فرهنگیان) 👈 دبیر نشست شهره مجمع (دبیر گروه جامعه شناسی مردم مدار) 🔹 زمان؛ شنبه ۲۹ مهر ۱۴۰۲ ساعت ۱۹-۱۷ 🔹 مکان؛ خانه اندیشمندان علوم انسانی سالن حافظ ورود برای عموم آزاد است @iran_sociology #انجمن_جامعه_شناسی_ایران

📔روایت کنشگری و تجربه های زیسته مدنی سخنرانان: #دکتر_محمد_ایرانمنش #دکتر_بهنام_لطفی دبیر نشست: #شهره_مجمع 🗓 شنبه 29 مهر 1402، ساعت 17 🏡 سالن حافظ 🔹برنامه به صورت حضوری برگزار می گردد. 🔹ورود برای عموم آزاد و رایگان است. 💢انجمن جامعه شناسی ایران💢 💢خانه اندیشمندان علوم انسانی💢 🆔 @iranianhht