Usau Pavel

Адзін з маіх прагнозаў з 2020 году і ацэнка сітуацыіі. Але самве цікавае - гэта дыскусія ў каменіарах. Цэлы этнапалітычны слой мысьленбня і разуменьня сітуацыі. Бабарико продолжает упорно призывать идти на выборы и голосовать. Якобы, массовое участие граждан в голосовании и будет главным механизмом, который убережет от фальсификаций. Но каким образом? Кто-нибудь может объяснить как работает этот "механизм", особенно если цифры уже записаны в протоколы? Я так понимаю, что у тех, кто 20 лет фальсифицировал выборы, вдруг проснётся совесть, когда они увидят реальные результаты. Но почему она должна проснуться у них, если она не проснулась у журналистов и идеологов, милиции и сотрудников КГБ? Мне вообще интересно, СКОЛЬКО СОВЕСТЕЙ ПРОСНУЛОСЬ за последнее время у служителей системы? У тойже Канопацкой она заснула беспробудным сном. Прежде чем куда-то призывать граждан, нужно обеспечить хотя бы частичную реализацию их прав, защитить их голос, сделать так, чтобы они не чувствовали себя обманутыми и разочарованными в очередной раз. Ведь задача власти как раз в том, чтобы продемонстрировать полную безнаказанность лжи, утвердить в гражданах тотальное чувство бессилия. На данный момент мы имеем: 1. Аресты и задержание активистов; 2. Угрозы в адрес недовольных и протестующих подписчиков; 3. Рост силового и пропагандистского воздействия на общество; 4. Полный политический контроль правящей группы над избирательными комиссиями (над избирательным процессом). И на этом фоне призыв просто пойти и проголосовать, без ясной стратегии противодействия фальсификациям (которых, по мнению этого же политика, нет) крайне безответственно. И самое главное, пока не ясно, что данный политик будет делать, если: А) его не зарегестрируют; Б) ему нарисуют 4-5‰. https://www.facebook.com/share/p/mHLnPrX7y9qtPJrU/

Нацыянальны інтарэс. Вайна моваў і пытаньне прыярытэтаў на прыкладзе габрэйскай дзяржавы Пад адным з маіх пастоў, пра палітычныя прыярытэты, дзе я ставіў пытаньне беларушчыны менавіта, як палітычнага прыярытэту, адным з чытачоў было напісана, "калі б габрэі на першае мейсца ставілі мову, то ў іх не было б дзяржавы". Адмыслова асьвяжыў для сябе гісторыю габрэйскага адраджэньня й прыярытэтаў. Гэта даволі цікавая і складанае пытаньне, але агульна магу сказаць, для габрэяў прыярытэтам было ўсе. У сваёй палітычнай дзейнасьці і мэтах яны не ставілі такіх пытаньняў: спачатку дзяржава, а потым мова, хутчэй наадварот. Кожны палітычны дзеяч рабіў усе ад яго залежнае, каб калісьці паўстала нацыянальная габрэйская дзяржава. Яна.будавалася на памяці, рэлігіі, мове і сталым пераадольваньні выклікаў (барацьбе). Гэтая барацьба цягнулася тысячы год, вяртаньне народу і дзяржаўнасьці каля 60 у вельмі цяжкіх умовах. Сучасная мова, Іўрыт, якая фактычна ўтваралася і распаўсюджвалася ў Асманскай Палестыне на прыканцы ХІХ ст, была адным з галоўных ядраў адраджэньня. БЭН-ІЕГУДА Напэўна, чытачы ведаюць, што "бацькам" адраджэньня Іўрыту, як мовы штодзёнасьці і габрэйскай дзяржавы быў Элізэр Бэн-Іегуда, які нарадзіўся на беларускай зямлі. Ён пісаў: «Калі можна аднавіць мову, на якой перасталі размаўляць, і зрабіць яе размоўнай, якая выказвае ўсё, што хоча сказаць хаця б адзін чалавек, то несумненна такую ​​мову можна зрабіць размоўнай мовай і для ўсяго грамадства». Канешне, аднаўленьне Іўрыту, як і дзяржавы, ставілася таксама як адна з асноўных з мэтаў сыянізму. Цікавым ёсьць пытаньне, ў якім жа стане знаходзілася Габрэйская дзяржава, калі аднаўлялася мова? А яе, дзяржавы і не было. У 1881 годзе Бэн-Іегуда з сям’ей перабіраецца ў Палестыну (так званая першая АЛІЯ пасьля пагромаў у Расейскай Імперыі). У той час у Палестыну перабралося 25 тыс., чалавек. Да пачатку ХХ стагодзя габрэйскае насельніцтва Палестыны пасьля першых перасяленьняў складае каля 50 тыс., чалавек!!! Яшчэ раз нагадаю, што тэрыторыя Палестыны з’яўлялася часткай Асманскай Імперыі. Ніякіх аўтаноміяў, ніякіх тэрытарыяльных адзінак. І вось ў гэтых умовах Бэн-Іегуда разам з паплечнікамі распачынае дзейнасьць па распаўсюджваньню мовы сярод невялічкай супольнасьці. Можна сказаць, што мова становіцца SACRUM. ВАЙНА МОВАЎ На пачатку ХХ стагоддзя ў асяроддзі габрэяў перасяленцаў распачынаецца "вайна моваў". Праблема ў тым, што моўнай уніфікацыі не было, кожны размаўляў на мовах свайго паходжаньня: ідыш, расейскі, нямецкі. Ды і быць гэтай уніфікацыі не магло, бо не было дзяржавы. Аднак, паступова актывістамі ствараюцца падручнікі на Іўрыце, ( у тым ліку па Матэматыцы), па якіх выкладаюць у школах. "Вайна" была зьвязанае з працамі па заснаваньню першага габрэйскага тэхнічнага ўніверсітэту "Тэхніоне" у 1912 годзе. (Габрэйскай дзяржавы ЯШЧЭ не існуе, яна ўзьнікне толькі ў 1948). Яшчэ раней, ў 1903 годзе ў Ірусаліме Барысам Шатцам была заснаваная Акадэмія Мастацтваў Бэцалель, дзе студэнтаў адмыслова вучылі Іўрыту. Што тычыцца Тэхніёна, то значная колькасьць выкладчыкаў выхадцы з Нямеччыны, як і Рада выступаюць за тое, каб выкладаньне вялося на нямецкай мове, бо: 1. Нямецкая мова - мова сучаснай навукі; 2. Іўрыт - навукова бедны і тэрміналагічна абсалютна не разпрацаваны; Такі падыход выклікаў моцны супраціў супольнасьці. На што Бэн-Іегуда сказаў: "заяўляю: выкладаньне навуковых прадметаў на іўрыце магчыма! Калі тэрміналогія на іўрыце недастаткова яшчэ распрацавана, то гэта толькі пытанне часу, максімум год". Пасьля заканьчэньня Першай Сусветнай вайны выкладаньне ў Тэхніоне, які быў адчынены ў 1925 годзе было цалкам на Іўрыце. Цалкам. (Дзяржавы Ізраіль не існавала). Дарэчы, ў 30-я годы, калі склалася цяжкая сітуацыя з фінансаваньнем і падтрымкай універсітэту выкладчыкі працавалі без заробкаў, каб забясьпечыць безперапынную дзейнасьць установы. Да аднаўленьня незалежнасьці Ізраілю (40-я) Тэхніён заставвўся цэнтрам габрэйскай падпольнай дзейнасці і крыніцай распрацоўкі ваеннай тэхнікі і зброі, якія пасля дапамагла ў барацьбе за незалежнасць.

(Мовай выкладаньня і навукі быў Іўрыт!). На той момант там вучылася 680 студэнтаў. Калі Ізраіль абвесьціў незалежнасьць Іўрыт быў стаў дзяржаўнай мовай, другой была арабскі; Мова была першай. Што паказвае прыклад дзяржавагэнэзу: 1. Дзяржава ў галаве, а мова ў сэрцы - была моцным аб’яднаўчым рухавіком для супольнасьці якая была духоўна зінтыгравана. Гэта не ад’емня часткі. 2. Мова структурызавала, фарміравала палітычную супольнасьць і дзяржаву; 3. Мова і інстытуты могуць развівацца ва ўмовах адсутнасьці дзяржавы, калі ёсьць палітычная воля і разуменьне гістарычнай місіі. 4. Мова надае асабісты сэнс дзейнасьці і палітычным мэтам; Варта дадаць, што тыя хто фарміраваў, распаўсюджваў Іўрыт і веды, будавалі краіну жылі ў вельмі цяжкіх матэрыяльных умовах (напэўна без лядовень, аўтаў, тэлявізараў, раскошных дамоў). Тыя з беларусаў, якія зараз сьцьвярджаюць, што напачатку нешта (дабрабыт і дэмакратыя) а потым мова, жывуць у сотні разоў лепей за габрэяў, будаваўшых сваю дзяржаву і мову. Што ж такога перашкаджае карыстацца мовай зараз, якія матэрыяльныя і палітычныя бар’еры. НАША МОВА Беларусы сёньня маюць: 1. Збудаваную дзяржаву з неабходнымі інстытутамі і структурамі; 2. Збудаваную і развітую мову, падручніі слоўнікі, літэратуру, паэзію - чытай зачытвайся; 3. Нават за мяжой ёсьць вялічэзны інстытуцыйны патэнцыял, беларускія СМІ, некія цэнтры, падтрымка - пра што габрэі маглі толькі марыць; Канешне ў йх быў барон Ротшыльд, які выдаў на набыцьце земляў ды іншыя праекты каля 50 млн., даляраў. Чаму? Бо было пачуцьцё місіі; 4. Сеньня ў эміграцыі знагодзіцца дзесяткі тысяч беларусаў, навкоўцы, творцы, сьпецыялісты, а пабудаваць эфэктыўнай нацыянальнай структуры для ўласнай карысьці і на ўласныя рэсурсы не ўстане. Адна з прычын, накіраванасьць перш зв ўсе на грошы, якія становяцца мэтай, а не сродкам, штоті прыводзіць да разбуральных крызісаў; 5. Урэшце рэшт, мы маем 9,5 міл’ёны народ, сканцэнтраваны на вялікай тэрыторыі, які жыве значна лепей, чым габрэйскія перасяленцы ў Палестыне ў 19 ст., якім прыходзілася сапраўды выжываць, карміць і вучыць дзяцей, працаваць, а яшчэ будаваць дзяржаву. У матэрыяльным сэнсе беларусы цалкам забясьпечаны і нічога не перашкаджае йм чытаць кнігі і вучыцца беларушчыне, па аднаму новаму слову ў дзень; 6. У нас ужо ёсьць вялічэзнае варства людзей (тысячы, а не адзін) якія карыстаюцца роднай мовай, паказваючы, што яна жыве, што яна ўжо ёсьць, яе не трэба ствараць з 0, а толькі пашыраць і разьвіваць, ствараць новыя словы і паняцьці, умацоўваць культурную сістэму; Досьвед габрэйскага народу паказвае, што для адбудаваньня мовы, дзяржавы, дэмакратыі патрэбна ўнутраная воля і дух, памкненьне да гістарычнага.

І гэта наш абавязак, як элітаў: вучыць народ пісаць, чытаць, размаўляць, думаць. Гэта наша цывілізацыйная місія, і гэтую цывілізацыйную місію элітам трэба асэнсаваць, калі яны хочуць быць беларускімі элітамі. Асноўная праблема беларускага народу ў тым, што эліта, людзі якія маюць быць элітай, культурна і духоўна некансалідаваная. Не адзіныя ў сваім мысьленьні. Адна частка імкнецца даць народу максімальныя нацыянальныя веды, кажа пра тое, што мова, культура, адукацыя, памяць - вельмі важна, а іншая ў той жа самы час кажа - не! Гэта зусім не важна, ды і ўвогуле гэта не патрэбна, гэта нічога не дасьць, дастаткова чаркі і шкваркі. Такі падыход - цывілізацыйная безадказнасьць, антыэліьарнасьць. Ізноў, паралель з бацькамі. Як па вашаму, што абярэ дзіце кнігу, ці гульні на айфоне? Калі адзін з бацькоў будзе імкнуцца да таго, каб дзіцё чытала кнігі, а іншы будзе саваць яму айфон (каб той адчапіўся), то што па выніку будзе? Таму для пераменаў і для адраджэньня, выхаваньня супольнасьці неабходна кансалідаваная, нацыянальна арыентаваная пазіцыя культурнай, палітычнай, творчай і навуковай элітаў. Мы есьць нацыя і мы бярэм адказнасьць за нашую нацыю. Беларуская нерэжымная эліта складае некалькі тысяч чалавек: палітыкі, журналісты, пісьменьнікі, праграмісты, навукоўцы, спартоўцы. Дастаткова зрабіць невялічкі высілак і зрабіць з сябе часткай нацыянальнай эліты, каб распачаць працэс народнага перараджэньня. Наступным крокам ёсьць фарміраваньне ўзважанага падыходу і метадаў выхаваньня і адраджэньня агульнадзяржаўнага. Але гэта зрабіць будзе значна прасьцей, калі есьць нацыянальная, кансалідаваная эліта і калі эліта мае і ясна асэнсоўвае сваю гістарычную, цывілізацыйную місію.

Гістарычная місія і антыэлітарнасьць Кожны народ і супольнасьць патрабуюць сваёй чаркі і шкваркі. Хлеба і відовішч. Нічога не зьмянілася з часоў Рыму, ці афінскай дэмакратыі. Заўседы і ўсюды былі эліты і масы. Багатая афінская культура не ўратавала Афіны ад заняпаду, як рымскай Рым. Ці разумеючы гістарычны закон нараджэньня і ўпадку народаў мы павінны адмовіцца ад уласных высілкаў развіваць сваю цывілізацыю? Ці чалавек, які ведае што раней, ці пазьней памрэ павінен адмовіцца ад жыцьця, ад самаадукацыі, амбіцый, кватэры, дзяцей і г.д. Не гледзячы на прадумоўлены фізычны канец, мы імкнемся да максімалізацыі жыцьця, да дасягненьня мэтаў. Ці не гэта павінна нас падштурхоўваць у пабудаваньні ўласнай беларускай цывілізацыі, беларускага духу? Я думаю, што не правільна супрацьпастаўляць дух матэрыі і наадварот, ці казаць, што будзе мова, не будзе ежы. Калі б людзі засяроджваліся выключна на матэрыяльных аспектах жыцьця, яны б не выйшлі з пячор. Не будавалі б прыгожых храмаў і пірамід, бо гэта з пункту гледжаньня " чаркі і шкваркі абсалютна не мае сэнсу. Давайце паглядзім на нашае грамадства, не гледзячы ні на што, тыя бацькі якія жывуць чаркай і шкваркай, тым няменш хочуць каб йх дзеці ўмелі чытаць і пісаць, былі адукаванымі і запатрабаванымі ў грамадстве. За пэўным выключэньнем. Больш таго, калі некаторым прадстаўнікам беларускага народу ўсе роўна, што і як, галоўнае каб была чарка і шкварка, то ці гэта не спрашчае задачу. Бо такім людзям усе роўна, ці гэта "чарка і шкварка", ці "стопка і сало"? Галоўнае, каб было, а калі так, то прымуць яны "чарку і шкварку"? Ці ўсе ж "гэтае матэрыяльнае" мае нейкае іншае вымярэньне і некаторым беларусам патрэбна менавіта, "стопка і сало", а таксама прынцыпова важным будзе як чым накрыты стол, абрусам, ці скатертью"? Калі мы кажам пра грамадства, то яно будзе жыць і развівацца, пакуль эліты ў стане прадукаваць цывілізацыйны кантэнт. Праблема беларускага грамадства не ў тым, што яно хоча чаркі і шкваркі, а ў тым, што мысьленьне тых, хто лічыць сябе элітамі быў і часам застаецца на такім самым узроўні "чаркі і шкваркі". Беларускія эліты як ядро цывілізацыі да канца не сфарміраваліся, а калі пачалі нараджацца не хацелі прымаць на сябе цывілізацыйнай адказнасьці, місіі фарміраваць нацыянальную сьвядомасьць, нацыянальны кантэнт. Яны заставаліся і ўсьцяж застаюца на ўзроўні пэрэфэрыйнай, правінцыянальнай эліты з арыентацыяй на Расею, бо так было прасьцей. Не будаваць свой дом, а пачакаць, калі нехта прыйдзе і нешта дасьць у цывілізацыйным сэнсе. Беларускі народ, як любы народ, мае ўнутраную сілу і патэнцыял. Усе мы з народу і вы і я. Усе мы народ, усе мы сфарміраваліся ў жыцьцёвай прасторы беларускага народу. Калі б у гэтай прасторы не было творчага нацыянальнага духу, то не было б Купалы, Караткевіча, Быкава. Я б не пісаў свае тэксты зараз па беларуску. Нашай мовай прамаўляе дух народу, ягоная памяць, праз нас ён жыве і абуджаецца. Адначасова народ як дзіце. Ен у адным і тым жа моманьце ёе жыве, нараджаецца і перараджаецца, старэе і аднаўляецца. Народ гэта адначасова tabula rasa і пасівеўшы мудрэц. Ён ніколі не ёсьць адным і тым жа. І ен фарміруецца на падставе таго, што даюць яму эліты і як даюць. Ад элітаў залежыць, як скарыстаць з мудрасьці і досьведу народу і як перадаць гэтую мудрасьць і цывілізацыйнае багацьце нараджаючымуся народу. Гэта як сям’я. Дзеці - народ, эліты бацькі.Будуць бацькі якія не любяць і не шануюць сваіх дзяцец, пояць півам, кормяць цукеркамі, вучаць дурасьці, то якімі будуць дзеці? Адказ хіба відавочны. Калі эліты ўвесь час кажуць, што народ дурны, прамаскоўскі, нічога яму не патрэбна акрамя чаркі і шкваркі і акрамя Лукашэнкі з расейскай мовай, што народ не гатовы, не сасьпеў, то ен такі і будзе і наўрацьці зьменіцца. Як у бацькоў, так і ў эліт есьць місія, даць ад сябе ўсе (веды, досьвед, думкі), зрабіць усе каб ганарыцца народам, каб яго ўзбагаціць, каб ён быў лепшы, каб меў, дзякуючы нашай дзейнасьці той капітал духу, які б мог выкарыстаць праз гады ў сваім новым гістарычным аднаўленьні, перараджэньні.

Нацыянвльны дух і матэрыя Дыскусія, датычная супярэчнасьці нацыянальнага духу і матэрыі працягвае быць актуальнай. Нават нацыянальна арыентаваныя чытачы ўпэўненыя ў тым, што тыя палітычныя сілы, якія ў Беларусі будуць ў першаю чаргу ставіць Адраджэньне, а потым матэрыяльны дабрабыт, то яны прайграюць. Гэта складанае і супярэчлівае пытаньне. Хаця. Што такое нацыянальнае Адраджэньне? У сукупнасьці яно азначае: 1. Вяртаньне поўніцы нацыянальнага суверэнітэту (выхаду з усіх дамоваў з Расеяй і аднаўленьне мяжы на Усходзе); 2. Дэсаветызацыю і дэрусіфікацыю; 3. Люстрацыю і пакараньне ўсіх тых, хто спрычыніўся да палітычнага гвалту з 1995 па 202... 4. Вяртаньне нацыянальных і дзяржаўных сымбаляў; 5. Вяртаньне беларускай мове рэальнага статусу дзяржаўнай мовы, што між іншым азначае (нават па лукашэнкаўскай) канстытуцыі адукацыю і справаводства на беларускай мове. Гэта азначае, што любы дзяржслужачы, настаўнік, палітык, дырэктар школы, ці шпіталю павінен валодаць беларускай мовай на такім самым узроўні, як расейскай. Нават дзяржаўнае двумоў’е, зафіксаванае ў "канстытуцыях" не вызваляе грамадзянаў Беларусі ад абавязку ВЕДАЦЬ беларускую мову і валодаць ею! На жаль, двумоў’е выкарыстоўваецца як права не ведаць роднай мовы. З гэтага, ад чаго на этапе сістэмнага адраджэьня і дмакратызацыі мы павінны адмовіцца, каб насельніцтва Беларусі дэмакратызацыю падтрымала. Закладаем, што рэформы (эканамічныя і палітычныя) могуць прывесьці да пагаршэньня сітуацыі (банкроцтваў прадпрыемстваў, безпрацоў’я, інфляцыі), паніжэньня ўзроўню дабрабыту. Асабліва, калі прыдзецца разарваць адносіны з Расеяй. Што атрымоўваецца? 1. Нельга ставіць пытаньне разрыву з Расеяй? Захаваем зь ею эканамічны=стратэгічны саюз? Бо як жа мы рэфармуем гаспадарку без расейскіх крэдытаў; 2. Пачакаем з вяртаньнем нацыянальнай сымболікі? Бо гэта не будзе прыярытэтам, трэба спачатку стабілізаваць краіну; 3. Люстрацыя? Да вы што? У перыяд крызісу і нестабільнасьці? Патрэбны ж будуць сілавікі каб краіна не апынулася ў хаосе, калі пачнецца люстрацыя, то гэта выклічыць незадаволенасьць у сілавікоў, яны пачнуць сабатаваць загады сістэмы, асабліва калі яшчэ прымусіць іх хадзіць пад новымі сымбалямі. Варта пачакаць? 4. Канстытуцыя? Ну і куды ж там дэмакратычныя зьмены, новыя выбары? Небясьпечна. Асабліва, калі абмежаваць паўнамоцніцтвы прэзідэнта. Адкуль мы ведаем, што народ гатовы да дэмакратыі і свабоды. Дай яму гэта і мы апынемся ў 90-х? Так што моцная цэнтральная ўлада будзе патрэбна на пераходным этапе. 5. А пра мову? А пра мову я ўжо і не кажу. І вось пытаньне, калі вымераць нацыянальны і палітычны дух матэрыяльнымі каштоўнасьцямі, то ўмоўна які павінен быць сярэдні заробак беларуса, (ці колькі лядовен і тэлевізараў) павінен мець беларус каб стаць дэмакратам і размаўляць па-беларуску? А з іншага боку, калі гэты дабрабыт запэўнівае расейска-арыентаваны аўтарытарызм, то навошта насельніцтву ўвогуле нешта мяняць, дзеля таго каб на чарговых "дэмакратычных" выбарах выбраць новы расейска-арыентаваны аўтарытарызм? Я думаю, што дух не магчыма вымерыць лядоўнямі, ці машынамі. Нацыянальны Дух, можа адрадзіцца толькі ў свабодзе, а свабода ў Нацыянальным Духу. У сваю.чаргу, я мяркую, што сітуацыя ў перыяд постлукашызму будзе альбо значна горшай, чым ў 90-я, альбо значна лепш. Беларусь і беларусы больш за 30 год функцыянавалі ў сістэме кодаў дзяржаўнай незалежнасьці, але да канца не асэнсавалі яе каштоўнасьці. Пераход жа новага гістарычнага этапу можа адбывацца хутчэй і прасьцей. Тое, што варта рабіць зараз - гэта кансалідаваць, разьвіваць узбагачаць нацыянальнае мысьленьне.

Цяжкое параненьне і сьмерць польскага вайскоўца ад рук "мігрантаў", якія атакуюць польскую мяжу зь Беларусі абвастрыць сітуацыю і ўзмоцніць канфрантацыю. Хаця Лукашэнка сам стаўся зброяй у руках Пуціна гэта не ратуе яго ад адказнасьці. Расейская палітыка пашырэньня прасторы хаоса цалкам спрацавала. Зараз польскае грамадства будзе проста патрабаваць завастрэньня палітыкі ў дачыненьні да Беларусі. Не выключаю, што гэта можа адбіцца і на беларускай дыяспары ў Польшчы ў тым ліку на бытавым узроўні. Лукашэнка яшчэ можа выправіць сітуацыю і нават палепшыць уласнае палажэньне, калі ўлады арыштуюць і выдадуць "эмігранта-забойцу", як гэтага патрабуе польскае МЗС. Лукашэнка можа правесьці пільныя кансультацыі Менск-Варшава, па лініі МЗС і ўрэшце прыбраць "мігрантаў". Але нешта мне падказвае, што нічога падобнага не здарыцца і эмігрант даўно зьнік. РЭЖЫМ Лукашэнкі накіраваны на агрэсію. Масква наўпрост зацікаўлена ў тым, каб пасіўнае супрацьстаяньне перайшло ў актыўную фазу. Калі так, то новы польскі ўрад будзе проста вымушаны прадэманстраваць сілу, бо інакш распішыцца ў сваей неэфектыўнасьці, што можа спрычыніцца да палітычнага крызісу. Што гэта азначае? Выкарыстаньне зброі, жорсткія адказы польскіх памежнікаў на правакацыі лукашэнкаўскіх. Што яшчэ больш павялічыць рызыкі праліцьця крыві. Урэшце рэшт спыненьне памежнага руху, транзіту і татальная ізаляцыя Беларусі.

Колькі разоў чуў, у кантэксьце буларускай праблемы, што нацыянальная мова ге павінна быць прыярытэтам, што напачатку трэба забясьпечыць матэрыяльны дабрабыт і дэмакратыю, а потым зоймемся мовай. Па-першае, чамусьці калі некаторыя кажуць пра культурна-нацыянальныя прыярытэты і адсоўваньне важнасьці беларускасьці, то гэта робіцца на расейскай мове. То бок на першае мейсца ўсе роўна ставіцца цывілізацыйнае пытаньне, толькі прыярытэт аддаецца расейскасьці і нашую цывілізацыю падлаштоўваюць пад расейскую і ледзь не робяць з яе універсальную каштоўнасьць, спіхваючы нацыянальнае беларускае на перыферыю, а нацыянальна-расейскае тавяць у цэнтр і гэтаму цэнтру намагаюцца падпарадкавацца ў культурным і палітычным сэнсах; Па-другое, што такое дабрабыт і яго ўзровень? Калі форміравалася нацыянальная культура, мова сьветапогляд, калі пісаўся статут ВКЛ, разьвівалася нацыянальная думка беларуска-літоўскай цывілізацыі ў 19 ды 20 стагодддзі, то людзі, якія гжта рабілі жылі ў значна больш кепскіх умовах (сацыяльна-бытавых), чым сеньняшні сярэдне статыстычны беларус. Якога ўзроўню павінен дасягнуць дабрабыт, каб чалавек пачаў гаварыць па беларуску? Мабільнікі, кватэры, машыны, дачы, шашлыкі, Турцыя, Егіпет. Усе гэта пакет матэрыяльнага забясьпячэньня немалай часткі беларусаў. Пра такія рэчы не тое што просты селянін-тутэшы марыць не мог, але і беларускі шляхціч, а нават і князь літоўскі. І як гэта паўплывала на сьвядомасьць? Ці (умоўна заможныя) беларусы пачалі размаўляць па-беларуску? Ці можа йх дабрабыту недастаткова, патрэбна кожнаму па міл’ёну? Не, як мы бачым быцьце не заўседы акрэсьлівае сьвядомасьць. Беларускае грамадства было і да 2020 года больш заможным, чым малдоўскае, армянскае, кыргізскае, ці казахскае, але гэта не матывавала яго расчыняць сьвядомасьць на нацыянальнае. Навошта, бо ж і так добра. Асабліва тыя палітыкі, хто ставяць на першае мейсца "дабрабыт", а потым нацыянальнае не зьбяднелыя людзі, даволі пасьпяховыя і заможныя, але ж яны ўпарта выракаюцца свайго нацыянальнага і трымаюцца чужога нацыяналізму - расейскага. Па-трэцьце, у кантэксьце беларускага пытаньня трансфармацыя самасьвядомасьці з’яўляецца базавай велічынёй. Бо гэта ўплывае не толькі на разуменьне велічы ўласнай цывілізацыі, але і палітычную сьвядомасьць. Бо мова ўжо закладае палітычныя коды, велікая Россія, велікая русская література, культурная сіла і власть, господа. Фактычна адбудаваньне дэмакратыі ў краіне патрабуе столькі ж высілкаў, моцы, колькі і адбудаваньне нацыянальнага. Расейская мова падсьвядома, заўседы будзе цягнуць да імперыі і аўтарытарызму. Бо як і мова, дэмакратыя патрабуе перш за ўсе зьмены ўласнага мысьленьня.

Эфір зараз https://www.youtube.com/watch?v=y4h3xDaAOsc

Будзем разважаць https://www.youtube.com/watch?v=Rtu5ZimTWvk