Yozuvchilar Uyushmasi Andijon Bo‘limi

#Kun_hikmati Ko‘ngli va tili bir bo‘lgan kishining aytgan so‘zi but. Alisher NAVOIY https://t.me/yozuvchilar_uz

#Bugun_tavallud_kun Ҳумоюн (Ҳумоюн Акбаров) — 1964 йил 31 январда Бўз туманида туғилган. Ўзбекистон Миллий университети (аввалги ТошДУ)нинг ўзбек филологияси факультетини битирган. Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Давлат ва жамият қурилиши академиясини тамомлаган. Муаллифнинг “Унутилган гул” (1998), “Дилхирож” (1999), “Кўнглим гули” (2005), “Ёшлик бекати” (2008), “Туйғулар рақси” (2010), “Интиҳосиз наволар” (2012), “Қуёш ҳузурига йўл олган карвон” (2016) сингари кўплаб китоблари нашр этилган. Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси аъзоси. ҲУМОЮН ДИЙДОР ШИРИН (“Ажойиб кишилар” туркумидан) Ўшанда Новосибирскдан Тошкентга самолёт чиптаси топилмади, ноилож Олмаотага учдик. Айтишларича, бу ердан Андижонга тўғри рейс бор экан. Самолётдан тушганимизда кечки соат тўртларга яқинлашиб қолган, устига устак ҳаво айниб турганди, шаҳар айланиш ҳам кўнгилга сиғмай, аэропортнинг чиптахонаси томон чопдик. Ёши олтмишларга борган, қалин қилиб упа­элик сурганидан юзи супрадай оқариб кетган чипта сотувчи – асабий ўрис кампирни кўрдиму, сомон тиқиб жойлангандай катта қанордай гавдаси кўзимга бирдан хунук кўринди. Эрталаб келиб чўккан ўрнидан ҳалигача қўзғалмагандир, деб ўйладим. Хаёлимдан кечган ўйни сезгандай, мен ҳам унга ёқинқирамадим, дарров сездим. Бели бақувватнинг овози дадил бўлади, бундай одам ҳар қандай тош­ёнғоқни пул билан чақишига ишонади. Айни дамда ўзимни бойваччалардай ҳис қилдимми, ҳарқалай кампирнинг кўзига боқмай, дарров ишим битишини ўйлаб, иккита паспортнинг орасига битта юзталикни қистирдим-да, пештахтага тапиллатиб қўйдим. — Иккита чипта, Андижонгача, қайтими керакмас... Қайтим оз эмас, салкам йигирма олти сўм! Иккита чипта – ўттиз етти сўмдан – етмиш тўрт сўм бўлади. Ҳа, “усти”ни бериб, ишни дангал ҳал қилиб қўя қолай, дедим-да. Пулимиз бўлса – бор! Кампир “ялт” этиб юзимга қаради-да, мени пулдор сурбетлардан, деб ўйладими, билмадим, паспорт ва пулни отворгудек силтаб, мен томонга суриб ташлади. Кейин: — Андижонга чипта йўқ, виждонсиз, – деб чийиллади жаҳл билан. Ҳайронман. Нима, “қайтими керакмас” деганимга шунчаликми?! Ёқмаса, индамай қайтариб беравер, пул ўзимга ҳам керак. Бу ерларнинг тошу тарозисини билмасам. Ҳар ҳолда кам бермагандирман!? Орани совутай деб бироз айланиб келгач, кампирнинг кўзидан панароқда турдим. Дўстим Нуриддин чиптахона туйнугига юзланиб, иккита паспорт билан иккита эллик сўмликни узатиб, Андижонга чипта беришини сўради. Қайтим ҳақида оғиз очмади. Аммо кампир бизни аллақачон таниб улгурган экан, яна тутоқиб кетди. — Мен шу ерда ўтирар эканман, сенларга чипта йўқ,– дея бақирди. — Тошкентга-чи? — Ҳеч қаерга йўқ! Нуриддин кампирнинг дўқидан чўчиб тушди, бироқ ортга чекингиси келмай, эртанги кунга чипта бор-йўқлигини суриштирди. — Мен шу ерда ўтирар эканман, сенларга умуман чипта йўқ, – деди шанғиллаб. (Ҳикоянинг давомини www.uzhurriyat.uz веб-сайти орқали ўқишингиз мумкин)

XV асрда Алишер Навоий ғазалларида “Ўзбегим бошида қалпоқ, эгнида ширдоғи бас” ёки “Агар бир қавм, гар юз, йўқса мингдур, муайян турк улуси худ менингдур” мисралари бежизга ёзилмаган. XVII-XVIII асрларда ўзбек номи Европада “Узбекия” номи остида берила бошланди. Бу – тарихий ҳақиқат! Минг афсуски, россиялик тарихчи олим ва публицист Михаил Смолин ушбу тарихий ҳақиқатни англашни хоҳламай, ўзининг ғайри илмий сафсаталари билан ўзбек, қозоқ ва озарбайжон ҳалқларига нисбатан туҳмат ёғдирди ҳамда тарихчи олим деган юксак номга доғ туширди. Баҳром Абдуҳалимов, Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг вице -президенти, тарих фанлари доктори, профессор

#Mulohaza Яқинда Россиянинг НТВ канали орқали эфирга узатилган интервью, мамлакатимиз олим ва зиёлилари, ҳамюртларимизда катта норозиликларга сабаб бўлди. Эслатиб ўтамиз, россиялик тарихчи Михаил Смолин ўзбеклар, қозоқлар ва озарбайжонлар миллат сифатида 1917 йилга қадар мавжуд бўлмаган, инқилобдан кейингина улар СССР номи билан пайдо бўлган, деган ғайриилмий сафсатани ўртага ташлади. Тарих фанлари номзоди, публицист ва Россия ёзувчилар уюшмасининг аъзоси Михаил Смолиннинг илмий ва ижтимоий фаолиятига назар ташласак, унинг бундай фикрларига нималар сабаб бўлгани ўз-ўзидан тушунарли бўлиб қолади. У консерватив фикрловчи Россия империясининг тадқиқотчиси ва ашаддий мухлиси. Барча китоб ва мақолаларини ушбу империянинг тарихига бағишлаб ёзган, унинг изчил тарғиботчиси ҳисобланади. Ачинарлиси, Cмолин ва Прилипин каби шовинистларга Россия медиа майдонида Россия империяси ҳамда Советлар истибдодига қайтишни қўмсовчи “сохта тарихчи ва сиёсатчи”ларга кенг йўл очиб берилган. Бунинг устига россиялик расмий масъуллар ҳам давлатлар орасидаги дўстлик ва ҳамкорлик муносабатларига раҳна солувчи бу каби империалистик ва шовинистик чиқишларга нисбатан “бу Россия раҳбариятининг эмас, сиёсатчининг шахсий нуқтаи назари” ёки “бу тарихчининг виждонига ҳавола” қабилида иш тутмоқдалар. Энди тарихчи М.Сломиннинг эътиборини ўзбеклар ҳақидаги илмий ва тарихий ҳақиқатларга қаратамиз. Ўзида қарлуқ, қипчоқ ва ўғуз шеваси вакилларини бирлаштирган ўзбек халқи номи ва миллат сифатида мавжудлиги жуда қадимий даврга бориб тақалади. Бир халқ тарих давомида турли номларда аталиб келиши бу табиий ҳол. Бу ўринда ўзбек халқи этногенези ва этник тарихи жараёнида асосан туркий этнослар (2 минг йилдан бери мавжуд) кўпроқ ва фаолроқ роль ўйнаганини таъкидлаш муҳим. Милоднинг I асридан Кушон подшолиги давридан бошлаб минтақада туркий элатларнинг фаол миграцияси илк ўрта асрларга келиб туркий этник пластнинг янада кенгайишига олиб келди. Энди ўзбек номининг ёзма манбаларда тилга олинишига келсак, у XIV асрга бориб тақалади. Бу ном ўзи билан бирга ўзбек адабий тилининг ҳам шаклланишига хизмат кўрсатди. Адабиётларда “чиғатой тили” (аслида эски ўзбек тили) деб номланган туркий тилларнинг қарлуқ гуруҳига мансуб бўлган ва маҳаллий туркий лаҳжалар негизида ўзидан олдинги даврларнинг адабий-лингвистик анъаналари таъсири остида шаклланган тил бўлиб, XIV асрнинг 2-ярмидан XIX аср охирларигача мавжуд бўлган ёзма китобий тил ҳисобланади. Ўзининг асарларини туркийча/ўзбекча ёки чиғатой тилида битган Ҳайдар Хоразмий, Лутфий, Атоийлар шулар жумласидандир. Хоразм ҳудудида эса мумтоз чиғатой тили (эски ўзбек тили)шаклланган ва хоразм ўзбекчаси ёхуд туркийчаси унга асос бўлган деб ҳисобланади. Ҳатто Х асрда Ўзбекистоннинг асосан Хоразм ва қисман кейинги даврларда Зарафшон воҳасида яшаган ўғузларнинг ўзбек атамаси билан боғлиқлиги ҳақида ҳам фикрлар мавжуд. Мовароуннаҳрга келган Ўзбекхон ва унинг одамлари “ўзбек” номининг асосий ташувчилари эдилар. Қорахонийларнинг Амударё – Сирдарё оралиғи ва унга қўшни ҳудудларни қўлга киритиб, Фарғона водийси, Шош (Тошкент), Тароз, Исфижоб (Сайрам) Самарқанд, Бухоро каби минтақанинг йирик ижтимоий-сиёсий ва этномаданий марказларни қўлга киритиши натижасида “хоқония туркчаси” Ўрта Осиёнинг ёзма адабий тилига айланади. Бу лаҳжанинг Хоразмда айрим ўғуз ва қипчоқ элементларини олиб, “Хоразм туркийси” номини олиши ва шу тариқа “чиғатой туркийси”га бошланма бериши эса дастлаб Қорахонийлар, бирмунча кейин эса Хоразмшоҳ-Ануштегинийлар давридаги тарихий воқеликлар билан боғлиқдир. Ўзбекистон ва унга туташ ҳудудларда қурилган – Ўғузлар, Қарлуқлар давлатлари, Қорахонийлар, Салжуқийлар, Ғазнавийлар давлатлари даврида фаол юзага чиққан ва бошқарувни эгаллаган, шу билан бирга мўғуллар билан бирга ёки улардан кейин кириб келган кўп сонли туркий уруғлар XIII асрда азалдан туркий ўқ илдизли Турон (2,5 минг йиллик ном) ёки Туркистон (милоднинг VII асрдан бери мавжуд) аҳолисининг титул номига айлана бошлади.

Margʻilon shahrida taniqli jurnalist, Oʻzbekiston Yozuvchilar uyushmasi aʼzosi Muhammadjon Obidovning "Kusto orolida 10 kun" kitobining taqdimoti boʻlib oʻtdi. Unda andijonlik adiblar va jurnalistlar ham qatnashdilar.