عقل آبی | صدیق قطبی

🎼 فَلَیْتَکَ تَحْلو والحياةُ مريرةٌ خواننده: #فایا_یونان شعر: #أبوفراس_الحمدانی فليتكَ تَحلو والحياةُ مريرةٌ وليتكَ تَرضى والأنامُ غِضابُث وليتَ الّذي بَيني وبينكَ عامرٌ وبيني وبينَ العالمينَ خَرابُ إذا نِلتُ مِنك الودَّ فالكُلُّ هَيِنٌ وكُلُّ الذي فوقَ التُرابِ تُرابُ فيا ليتَ شُربي من وِدادِكَ صافياً وشُربي مِن ماءِ الفُراتِ سَرابُ ای کاش تو شیرین شوی در حالی که زندگی تلخ است کاش تو خرسند شوی در حالی که مردمان خشمگین‌اند کاش آنچه که بین من و تو است پایدار بماند و آنچه که بین من و بقیه است ویران شود اگر عشق تو را به دست آورم، همه چیز آسان می‌شود و هر چه روی خاک است، خاک می‌ماند ای کاش نوشیدنی‌ام از عشق پاک تو باشد و نوشیدنم از آب فرات یک سراب باشد ترجمه از صدی الأنغام @Naghme_Tasnif

چهل سال باید می‌گذشت تا درمی‌یافتم ابری کوچکم در ظهر تابستان و پیش از آنکه تمام خود را ببارم خواهم مُرد چهل سال باید می‌گذشت تا درمی‌یافتم باران هر بار برای وداع می‌آمد و ماه از قصه‌های ما تنهاتر بود نه، شاعران نباید بمیرند کاش دست‌کم در خاموشی سبز یک گلدان به کنار پنجره بازگردند صدیق. .

چه حاصل داشت عُمری خواب دیدن قفس را بسته در مهتاب دیدن میان دام، جان کَندن چو ماهی به دریا عکس خود در آب دیدن! (مهدی حمیدی شیرازی) افسانه‌ٔ حیات دو روزی نبود بیش آن هم «کلیم» با تو بگویم چه‌سان گذشت یک روز صرف بستن دل شد به این و آن روز دگر به کندن دل زین و زان گذشت (کلیم کاشانی) گر خون دلی بیهوده خوردم، خوردم چندان که شب و روز شمردم،‌ مُردم آری، همه باخت بود سرتاسرِ عمر دستی که به گیسوی تو بُردم، بُردم! (هوشنگ ابتهاج) هزاران سال با فطرت نشستم به او پیوستم و از خود گسستم ولیکن سر گذشتم این دو حرف است تراشیدم، پرستیدم، شکستم (اقبال لاهوری) گر به همه عمر خویش با تو برآرم دمی حاصل عمر آن دم‌ست باقی ایام رفت (سعدی) این یک دو دم که مهلت دیدار ممکن است دریاب کار ما که نه پیداست کار عمر بی عمر زنده‌ام من و این بس عجب مدار روز فراق را که نهد در شمار عمر (حافظ) .

یک شب بلند و دم‌کرده‌ٔ تابستان است که با بدرقه‌ٔ گرم قورباغه‌ها به خواب می‌روم. نمی‌دانم چندماه یا چندسال طول می‌کشد. یک صبح زمستان، هنوز خمار خواب از سرم نپریده که صدایی می‌شنوم. صدای آشنای شیرینی است. پرنده‌ای پشت پنجره‌ٔ رو به باغ است و پیوسته با نوک خود به شیشه می‌کوبد... آن سوی پنجره برف می‌بارد و خستگی درختان را رنگ می‌کند. چشم‌ها را می‌مالم و از حیرت واقعه‌ای ناگهان جا می‌خورم. پرنده پشت شیشه است و به من نگاه می‌کند. تردید می‌کنم که بیدارم. شاید ادامه‌ٔ یکی از شعرهای ناتمام من است. چشم‌هایم را گِرد می‌کنم، نه، خواب نیست. بیداری است. پرنده‌ٔ کوچک منتظر من است. نباید وقت را هدر بدهم. بیرون برف می‌بارد.‌ پرنده گرسنه است. بی‌درنگ به سمت پنجره می‌روم. قبل از آنکه پنجره را بگشایم به چشم‌های پرنده نگاه می‌کنم. سرشار از یقینی کمیاب است. در چشم‌هایش کودکیِ تو را می‌بینم. و کودکی خود را. و دست‌هایی که در هم گره خورده‌اند و خنده‌هایی که کوک‌اند و در هم آمیخته‌اند و نمی‌توان از هم تمیزشان داد. دلم از آهنگ تو سرشار می‌شود. چشمم از کیفیت تو سرشار می‌شود. و قطاری که به جانب هرگز می‌شتافت باز می‌گردد. در تمام کوپه‌ها تویی. پنجره را باز می‌کنم. پرنده نمی‌ترسد. نمی‌گریزد. انگار با من آشنایی دیرین دارد. دستم را جلو می‌برم. روی کف دستم می‌نشیند. حس مطلق و محضی دارم. وزن مختصر پرنده مرا از چیزی که هیچ وقت نامی نداشته سنگین می‌کند و این سنگینی همان است که زندگی شدیداً به آن احتیاج دارد. پرنده، قلب بازگشته‌ٔ توست. لبخند بازگشته‌ٔ توست. دست‌های بازگشته‌ٔ توست. پرنده با چشم‌هایم حرف می‌زند. پرنده با کودک نهفته در من حرف می‌زند. با این تنهایی بزرگ که تنها دارایی من است حرف می‌زند. پرنده را لب پنجره می‌گذارم تا بروم و خرده نانی بیاورم. دلشوره‌ای ندارم. بوی رفتن نمی‌دهد. تکه‌های نان را می‌آورم و کنار پاهای ظریف پرنده می‌ریزم. سراپا چشم می‌شوم تا این واقعهٔ نزدیک به اعجاز را تماشا کنم. آیا دو چشم برای تماشای این حادثه‌ٔ بی‌تکرار کم نیستند؟ برف با مهربانی هر چه تمام در حال فرودآمدن است و گویی رسالت اصلی او ستردن غلغله‌ها و خواب کردن اغتشاش رنگ‌هاست. انگار محض دل من است که می‌آید. برای خالی کردن صحنه از هر چیزی که ذهن را خط‌خطی می‌کند و نگاهم را اسیر ازدحام. پرنده تکه‌های نان را خورده است و باز به من چشم دوخته است. به من نه، به آن چهره‌ٔ نهفته در من که هیچ وقت نامی نداشته، چشم دوخته است. با سکوت، حالی‌ام می کند که وقت ماندن نیست. و باید خانه را همراه او ترک کنم. به جانب جایی که خانهٔ حقیقی است. با سکوت حالی‌ام می کند که راه خانه را می‌شناسد و من بی‌‌هیچ تقلایی درمی‌یابم که به دعوت او ایمان دارم. دوباره روی دستم می‌نشنید. وزن مختصرش مرا از سنگینی هزاره‌های دلتنگی نجات می‌دهد. تنها یکی پرنده نیست، تمامی خنده‌های توست در مسیر زندگی کوتاهت. فشرده‌ٔ آرزوهای پاک است و چکیده‌ٔ تمام آن چیزها که فقدان‌شان مرگی تدریجی بود. آیا من خوشبختم؟ آیا زندگی گنجایش این خوشبختی را دارد؟ آیا قلب من این خیال نازکِ نازنین را تاب می‌آورد؟ نکند از خوابی به خوابی دیگر لغزیده‌ام. نه، دیگر مجالی برای گَزش‌های تردید نیست. قلبم را چه کسی بوسیده است؟ با پرنده از خانه بیرون می‌روم. سبک‌پاتر از شعله‌ای که از رنگ‌های خویش بالا می‌رود. این شوق مرغوب، مرا به کجا می‌بَرَد؟ روی زمین برف‌پوش می‌دوم و پرنده همراه من است. انگار کسی پیش‌تر از من این راه را رفته است. ردّ پاهای او روی برف پیداست. از ردّ پاها معلوم است که کفشی نپوشیده. برهنه‌پا دویده است. آخر چطور می‌شود؟ انکارآمیز به پاهای خودم نگاه می‌کنم. من هم کفشی به پا ندارم. پس چرا سردم نیست؟ پس چرا نمی‌لرزم؟ نکند از قلمرو قوانین حاکم بر جهان مادی بیرون افتاده‌ام؟ شاید پرنده مرا به پهنه‌یی دیگر، به اقلیم سبک‌روحان عاشق کشانده است. اینجا، کفش، حرف زائد است و ساعت‌ها نظم خسته و دیرین خود را بر هم زده‌اند. اینجا، بین دست‌های من و تو، فاصله‌ای نیست... اینجا حضور تو از هر شک و شائبه‌ای پالوده است. نه، پرنده، تنها یک پرنده نبود. تکه‌ای از خدا بود. 〰 صدیق قطبی @sedigh_63

دست در خدا زدن در قرآن کریم پنج‌بار از «اعتصام به خدا» سخن رفته است. اعتصام به خدا را گاهی تمسّک به او، گاهی توسّل به او و گاهی چنگ زدن به او ترجمه کرده‌اند. ابوالفضل میبدی در تفسیر کشف‌الاسرار اعتصام به خدا را چنین ترجمه می‌کند: دست در خدا زدن! قرآن کریم با ما می‌گوید آن‌که دست در خدا می‌زند راه می‌یابد و هدایت می‌شود: «وَمَنْ يَعْتَصِمْ بِاللَّهِ فَقَدْ هُدِيَ إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ»(آل‌عمران: ۱۰۱) «و هر که دست در خدایْ زد، اوست که راه نمودند وی را به راهِ درستِ راست.» و مؤمنان رستگار آنانند که دست در خدا می‌زنند: «فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَاعْتَصَمُوا بِهِ فَسَيُدْخِلُهُمْ فِي رَحْمَةٍ مِنْهُ وَفَضْلٍ وَيَهْدِيهِمْ إِلَيْهِ صِرَاطًا مُسْتَقِيمًا»(نساء: ۱۷۵) «اما ایشان که بگرویدند به خدایْ، و دست در وی زدند، درآرد ایشان را، در بخشایشی از خود، و افزونی_از کردار ایشان_، و راهشان می‌نماید به خود، راهی راست درست.» «الَّذِينَ تَابُوا وَأَصْلَحُوا وَاعْتَصَمُوا بِاللَّهِ وَأَخْلَصُوا دِينَهُمْ لِلَّهِ فَأُولَئِكَ مَعَ الْمُؤْمِنِينَ وَسَوْفَ يُؤْتِ اللَّهُ الْمُؤْمِنِينَ أَجْرًا عَظِيمًا»(نساء: ۱۴۶) «مگر کسانی که توبه کنند، و کار خود_و دلهای مردمان تباه‌گشته_ به صلاح آرند، و دست به الله زنند، و دین خویش خدایْ را پاک کنند، آنگه ایشان با مؤمنانند، و دهد خدایْ مؤمنان را مزدی بزرگوار.» «وَاعْتَصِمُوا بِاللَّهِ هُوَ مَوْلَاكُمْ فَنِعْمَ الْمَوْلَىٰ وَنِعْمَ النَّصِيرُ»(حج: ٧٨) «و دست به الله تعالی زنید، اوست آن خداوند شما، نیک خداوندست و نیک یار.» در یک جا این تعبیر آمده است: «دست در ریسمان خدا زدن» «وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ»(آل‌عمران: ۱۰۳) «دست درزنید در حَبْلِ(=ریسمان) خدای.» گرفتاران در دریای متلاطم می‌کوشند به چیزی چنگ بزنند. به چیزی بیاویزند. دست در چیزی بزنند. تکه‌چوبی رها بر آب یا ریسمانی. ایمان، در میانهٔ امواج همیشه، دست زدن در خداوند است. محکم و با تمام وجود دست زدن در او و لطف و کرم بی‌نهایتش. کسی که در بُن چاهی گرفتار است، برای رهایی به ریسمانی که از بالا افکنده‌اند می‌آویزد. با همهٔ نیرو و توان خویش. دست زدن در خداوند، کاری است که با تمام وجود و همهٔ نیرو رخ می‌دهد. مانند گرفتار در دریا یا افتاده در چاه. خدا برای مؤمنان همان ریسمان رهایی است که با همهٔ دل، همهٔ امید و همهٔ اعتماد خود به آن چنگ می‌زنند و می‌آویزند. نزدیک به همین معنا واژه‌‌ٔ دیگری نیز در قرآن کریم آمده است: «استمساک به عروة الوثقی»؛ آویختن به دستگیرهٔ استوار. می‌گوید کسی که ایمان می‌آورد و خود را به خداوند می‌سپارد به دستگیره‌ای محکم و آویزه‌ای ناگسستنی، چنگ زده است: «فَمَنْ يَكْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَيُؤْمِنْ بِاللَّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَى لَا انْفِصَامَ لَهَا»(بقره: ۲۵۶) «و هر که کافر شود به هر معبود جز خدایْ و بگرَوَد به الله او دست در زد در گوشه‌ای محکم و استوار، آن را شکستن نیست.» «وَمَنْ يُسْلِمْ وَجْهَهُ إِلَى اللَّهِ وَهُوَ مُحْسِنٌ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَى»(لقمان: ۲۲) «هر که روی خویش و سوی خویش و آهنگ خویش با (=به) الله سپارد و او نیکوکار بوَد و بی‌گمان او دست در زد در استوارتر گوشه‌ای» سیمون‌وی نیز وضعیت آدمی را در این جهان چنین می‌بیند: «[سیمون‌وی می‌گفت:] ما به کشتی‌شکستگانی می‌مانیم که به هر تخته پاره‌ای چنگ می‌زنند و امواج مهارناپذیر آنان را از این‌سو به آن‌سو می‌برد. خدا برای تک‌تک ما ریسمان نجاتی از آسمان فرو می‌افکند. آن‌کس که به ریسمان چنگ می‌زند و به رغم رنج و ترس رهایش نمی‌کند او نیز در کنار همسفرانش همچنان دستخوش تلاطم امواج است. اما برای او، تلاطم امواج همراه با کشش طناب موقعیتی پدید [می]آورد که از لحاظ فیزیکی کاملاً متفاوت است.»(سیمون وی، ان ام بگلی، ترجمه هومن پناهنده، نشر ماهی) کسی که در دریا به ریسمان نجات چنگ می‌زند، از تلاطم و رنج در امان نیست. اما رنج امیدمندانهٔ کسی که به ریسمانی ناگسستنی چنگ می‌زند با رنج نومیدان یکی نیست. قرآن کریم تصدیق می‌کند که مؤمنان نیز مانند مُنکران رنج می‌برند، اما تأکید دارد که آنها در عین رنج، دلگرم و امیدوار به قدرتی نیک‌خواه‌اند: «إِنْ تَكُونُوا تَأْلَمُونَ فَإِنَّهُمْ يَأْلَمُونَ كَمَا تَأْلَمُونَ وَتَرْجُونَ مِنَ اللَّهِ مَا لَا يَرْجُونَ»(نساء: ۱۰۴) «اگر شما درد می‌كشيد، آنان (نيز) همان گونه كه شما درد می‌‏كشيد، درد می‌‏كشند، و حال آنكه شما چيزهايى از خدا اميد داريد كه آنها اميد ندارند.» در این دریای موّاج، در این چاه تیره، دست در چیزی باید زد که گسستنی نیست. سعدی می‌گفت: عارفان هر چه ثباتی و بقایی نکند گر همه مُلک جهان است به هیچش نخرند @sedigh_63

"نقل است که وقتی به دیهی رسید. آنجا زاهدی بود در خود مانده و دِماغی در خود پدید کرده. شیخ او را به دعوت خواند. او اجابت نکرد، گفت: "من زاهدم و سی سال است تا به روزه‌ام و خلق دانند که چنین است." شیخ گفت: برو غربالی کاه بدزد تا از خود برهی!" (چشیدن طعم وقت: از میراث عرفانی ابوسعید ابوالخیر، با مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمدرضا شفیعی کدکنی، نشر سخن، ص 110.) زاهدان، چنان که می‌دانیم، در تاریخ اجتماعی و فرهنگی ما، که عمدتا بر مدار باطل سفاهت و تزویر و ریا گردیده است، مغرور به زهد و طاعت خویش بوده‌اند. غرور و خودبینی، در کنار ریاکاری، ظاهرنگری، عیب‌بینی، و جزم‌اندیشی از جمله آفاتِ سهمناک و مهلکی بوده که زهد را به نمایش دروغین و دل‎آزاری مبدل ساخته است. نمایشی که نه تنها هیچ نسبتی با روح ایمان و دینداری ندارد بلکه درست در نقطۀ مقابل آن قرار می‌گیرد و درخت دین و ایمان را چون موریانه‌های سمجی ذره ذره در نهان می‌پوساند. بی‌جهت نیست که در دیوان حافظ، از زاهدان و ادا و اطوار آنان، این همه به نقد و طعن و طنز و کراهت یاد شده است. جوهر دینداری در نگاه حافظ اخلاص است. و این چیزی است که زاهدان ریایی با آن کاملا بیگانه هستند. از این حیث، حافظ را باید وامدار عارفان بزرگ خراسان، و به طور خاص ابوسعید ابوالخیر دانست، که سرحلقه اهل ملامت روزگار خویش بوده است. "از همین نقطۀ اخلاص و مبارزۀ با "ریا" است که او [ابوسعید] به حل مشکلات روحی انسان می‌پردازد و معتقد است همۀ رنجها و مصائبی که انسان تحمل می‌کند نتیجۀ خودخواهی و ظاهرسازی اوست، همان چیزی که در تعبیر او "نفس" خوانده می‌شود. او بزرگترین دشمن انسان را همین حس خودخواهی و در نتیجه ظاهرسازی و یا توجه به نفس می‌داند و معتقد است "طاغوتِ" هر کس نفس اوست و "یارِ بدآموزی" که انسان را از آن بر حذر داشته‌اند همین نفس است و حتی بهشت و جهنم از دیدگاه او در همین نقطه است که آنجا که توییِ تو (= نفس و تمایلات نفس و در نتیجه ظاهرسازی و ریاکاری‌ها) با توست آنجا دوزخ است و آنجا که تو نیستی (یعنی میدانی برای خودخواهی‌ها وجود ندارد) بهشت است. "حجاب میان بنده و خدای آسمان و زمین نیست. عرش و کرسی نیست. پنداشت و منیِ تو حجاب است، از میان برگیر و به خدا رسیدی". (شفیعی کدکنی، مقدمه اسرار التوحید، ص هشتاد و هفت). بدین ترتیب، اشارت شگفت و طعن‌آلود ابوسعید به آن زاهد خام و عبوسی که دعوت او را از سر عُجب و غرورِ ناشی از زهد و طاعت خویش اجابت نکرد، روشن‌تر دانسته می‌شود. چراکه در نگاه شیخ، گناهی که در آدمی اندکی نیاز و رقّت و انکسار و شکستگی پدید آورد هزار بار شریف‌تر و بهتر است از عبادت و طاعتی که او را دچار خودبینی و عُجب و کِبر و غرور، و شیفتگی نسبت به خود سازد. @irajrezaie

🕯 گلچین ده سخنرانیِ دِرَخشان و دُرَفشان از استاد ایرج شهبازی ۱. نام‌‌ها و صفات خداوند از نگاه مولانا اردیبهشت ۰۰ صوت سخنرانی ۲. شادی مولانا مهر ۹۶ صوت سخنرانی ۳. شرح داستان طوطی و بازرگان (بخش ۲) بهار ۹۸ صوت سخنرانی ۴. شرح داستان بلال و پیامبر پاییز ۹۷ صوت سخنرانی ۵. برخورد دو دریا پاییز ۹۵ صوت سخنرانی ۶. مهربانی تابستان ۹۴ صوت سخنرانی ۷. بخشش و بخشایش اسفند ۹۳ صوت سخنرانی ۸. شرح نیروی حال اکهارت تله (بخش ۴) مهر ۹۸ صوت سخنرانی ۹. داستان دقوقی و ابدال (بخش ۳۴) تابستان ۰۲ صوت سخنرانی ۱۰. مرگ پیش از مرگ اردیبهشت ۹۶ صوت سخنرانی پ.ن.۱: برخی از این سخنرانی‌ها بخشی از یک مجموعه سخنرانی هستند. با توجه به اینکه سخنرانی‌های استاد شهبازی هم در وبسایت ایشان و هم در کانال تلگرامی ایشان قابل جستجوست، برخی لینک‌ها به وبسایت و برخی به کانال تلگرامی ارجاع شده است. پ.ن.۲: به نظرم شنیدن این سخنرانی‌ها از مفیدترین کارهایی است که‌ می‌توان به جای پرسه‌زدنِ بی‌هدف لابلای اخبار و محتوای پراکنده فضای مجازی انجام داد؛ برای آنکه خاطرِ دل را مجموع کرد و مطمئن و یکدله. پ.ن.۳: سخنانی که در این فایل‌ها نهفته‌، مرواریدهایی‌اند از جنس نور و اَبر و پَر. شنیدن این سخنان مثل کاشتن گل و ریحان  در اطراف خانه دل است و چیزی جز طراوت و نازکی و نمناکی نمی‌افزاید. @irajshahbazi @Mehrdad_Rahmani4

پوست هم لازم است... شاید تصوّر کنیم آنچه مهم است مغز و معنای کاری است و پوسته و صورت ارزشی ندارند. مولانا اما در ضمن مثالی به ما متذکر می‌شود که برای روییدن درخت، باید دانهٔ میوه را با مغز و پوست آن کاشت. اگر به کاشتِ مغز میوه بسنده کنیم، درختی نمی‌روید: «دانهٔ قیسی را اگر مغزش را تنها در زمین بکاری، چیزی نروید. چون با پوست به هم بکاری، بروید. پس دانستیم که صورت نیز در کار است. نماز نیز در باطن است که لاصَلاةَ إلا بِحُضورِ القَلبِ(= نماز، مقبول درگاه حق نیفتد مرگ به شرط حضور قلب؛ حدیث نبوی). اما لابدّ است که به صورت آری و رکوع و سجود کنی به ظاهر، آنگه بهره‌مند شوی و به مقصود رسی. هُمْ عَلَى صَلَاتِهِمْ دَائِمُونَ(=همان کسانی که بر نمازشان مداومت دارند، قرآن: معارج/۲۳). این نمازِ روح است. نماز صورت موقّت است، آن دائم نباشد... پس صلات دائم جز روح را نباشد. پس روح را رکوع و سجودی هست، اما به صورت. این رکوع و سجود ظاهر می‌باید کردن، زیرا معنی را به صورت، اتصالی هست. تا هر دو به هم نباشند، فایده ندهند. چنانکه دانه‌ٔ قیسی تا پوست را با مغز به هم نکاری، نروید.»(فیه ما فیه، شرح کامل کریم زمانی، ص۳۹۳_۳۹۴) «... صورت نیز اعتباری عظیم دارد. چه جای اعتبار؟! خود مُشارِک است با مغز. همچنان که کار، بی‌مغز برنمی‌آید، بی‌پوست نیز بر نمی‌آید. چنانکه دانه را اگر بی‌پوست در زمین کاری برنیاید. چون به پوست در زمین دفن کنی، برآید و درختی شود عظیم. پس، از این‌ روی، تن نیز اصلی عظیم باشد و دربایست باشد(=لازم باشد) و بی‌ او خود، کار برنیاید و مقصود حاصل نشود.»(همان، ص۷۸) مولانا از این مثال بر ضرورت حفظ صورت و شکل عبادات بهره می‌گیرد و می‌گوید گر چه اصل، معنا و حقیقت است، اما صورت عمل هم اعتبار بسیاری دارد و بلکه صورت با مغز در مشارکت است. مولانا با اشاره به آیه‌ای از قرآن که می‌گوید مؤمنان در نماز خود مداومت دارند(هُمْ عَلَى صَلَاتِهِمْ دَائِمُونَ) تأویلی عارفانه از این آیه به دست می‌دهد: عاشقان دائماً در نمازند. می‌گوید این نماز دائم، کسب و کار روح است. جسم نمی‌تواند دائما در نماز باشد. با این حال تأکید می‌کند که همین سجده و رکوع ظاهری را باید انجام داد تا فایده‌ای حاصل شود. نکتهٔ کلیدی و مهم بیان مولانا این است: «معنی را به صورت، اتصالی هست، تا هر دو به هم نباشند، فایده ندهند.»؛ «صورت نیز اعتباری عظیم دارد. چه جای اعتبار؟! خود مُشارِک است با مغز. همچنان که کار، بی‌مغز برنمی‌آید، بی‌پوست نیز بر نمی‌آید.» در نگاه مولانا میان روح و صورت نماز اتصالی هست و نحوه‌ای از مشارکت. در همراهی روح و صورت است که درخت عمل به ثمر می‌نشیند. چنان که نماز خالی از حضور قلب، بی‌ثمر است، احوال نیکوی باطنی نیز اگر در اتصال با قالب‌‌ها و نظمی عینی نباشند، بقا و ثمربخشی ندارند. شمس تبریزی از زاویه‌ٔ دیگری به ضرورت حفظ قالب‌های عبادی توجه می‌کند و آن «متابعت» است: «قومی گمان بردند که چون حضور قلب یافتند از صورتِ نماز مستغنی شدند، و گفتند: طلب الوسیلة بعد حصول المقصود قبیح. بر زعم ایشان، خود راست گرفتیم که ایشان را حال تمام روی نمود، و ولایت و حضور دل؛ با این همه ترک ظاهر نماز، نقصان ایشان است. این کمال حال که ترا حاصل شد رسول الله را صلی‌الله‌علیه حاصل شد یا نشد؟ ... اگر گوید آری حاصل شده بود، گوئیم پس چرا متابعت نمی‌کنی، چنین رسول کریمٍ بشیرٍ نذیرٍ بی‌نظیرْ السراج المنیر؟»(مقالات شمس تبریزی، ص۱۴۰، تصحیح محمدعلی موحد) @sedigh_63

مرگ، دردِ زادن پادشاه ستمکاری بود که مؤمنان را آزار می‌داد. روزی آتشی روشن کرد و در کنار آتش بتی نهاد. گفت هر که به بت سجده کند نجات می‌یابد و اگر سر باز زند به آتش افکنده می‌شود. زنی را که کودکی در آغوش داشت آوردند. آتش زبانه می‌کشید. کودکش را از او گرفتند و در آتش انداختند. مادر ترسید و در ایمان خود تردید کرد. خواست تا به بت سجده کند. کودک از دلِ آتش مادر را صدا زد و گفت: بیا مادر، من اینجا خوشم، گر چه به ظاهر در میان آتشم. مادر! من نیز وقت به دنیا آمدن سخت می‌ترسیدم و تولد را، مرگ می‌فهمیدم. گمان می‌کردم متولد شدن و به جهان پا گذاشتن، مُردن است. اما وقتی زاده شدم از زندان تنگ رهیدم و قدم به جهانی خوش‌هوا و خوب‌رنگ گذاشتم. مادر! جهان ما نیز مانند رَحِم است و مرگ، هنگامهٔ زاده شدن در جهانی نو. اندر آ ای مادر، اینجا من خوشم گر چه در صورت میانِ آتشم مرگ می‌دیدم گهِ زادن ز تو سخت خوفم بود افتادن ز تو چون بزادم، رَستم از زندانِ تنگ در جهانِ خوش‌هوای خوب‌رنگ من جهان را چون رَحِم دیدم کنون چون در این آتش بدیدم این سکون (مثنوی، ۱: ۷۹۳ و ۷۹۸ تا ۸۰۰) تن، چو مادر طفلِ جان را حامله مرگ، درد زادن است و زلزله (مثنوی، ۱: ۳۵۲۵) گر من بِمُرَم مرا مگویید که: «مُرد» گو: «مُرده بُد و زنده شد و دوست ببُرد» (کلیات شمس، رباعی ۵۱۹) @sedigh_63