اشتادان Eshtadan

شاهنامه شناسی (۵) نوشته وپژوهش: هوشنگ جاوید شاهنامه ثعالبی: این اثر را ابومنصور عبدالملک بن محمدابن اسماعیل الثعالبی ، بین سال های ۴۰۸ تا۴۱۲ه،ق درنیشابور نوشته است، مهمترین نسخ موجود ازآن یکی درکتابخانه ابراهیم پاشا درقسطنطنیه ودیگری درکتابخانه ملّی پاریس است، اواین اثر را بدستور امیر ابوالمظفر نصرابن ناصرالدین ابومنصور ،برادر محمود سبکتگین نوشته است، وشامل : پادشاهی کیومرث تا یزد گرد، ذکر شاهان بنی اسرائیل، فراعنه مصر، ذکر پادشاهان حِمیَرو پادشاهان یمن، پادشاهان شام وعراق،پادشاهان روم، هند،ترک وچین ، شرح زندگانی پیامبراسلام (ص)،خلفای بنی امیه وبنی عباس و امیران وشاهک های دوره اسلامی چونان ابومسلم ،برامکه ، طاهریه و سنجریه ، می شودودرنهایت با شرح احوال ابومنصور سبکتگین و ابوالقاسم محمودابن سبکتگین به پایان می رسد، این شاهنامه با اهتمام محمود هدایت درچاپخانه مجلس ، به چاپ رسیده است. رستم نامه : روایت نثری است براساس متن منظوم شاهنامه و اضافاتی که بیگمان نقالان سندی برآن افزوده اند، گویا روزگاری بصورت بیاض بوده ودر قرن گذشته ه،ش به شکل تازه حروفچینی و چاپ شده ، این اثر در کتب خانه الازهر، درپیشاور پاکستان بچاپ رسیده ، اما شناسنامه سال چاپ و نام نگارنده نامشخص است، موضوع اصلی آن کشته شدن سهراب شیردل به دست رستم نامداراست و شروع داستان با جنگ تهمتن وکُک کوهزاد آغاز شده وبا کشته شدن افراسیاب به دست کیخسرو به پایان می رسد. شاهنامه قِبچاقی: این شاهنامه درقرن ۱۶ میلادی باکوشش مترجمی به نام "سیدشریف" درمصر به زبان قبچاقی ترجمه وپدید آمده است وشایان نگرش پژوهشگران ازبک ، ترکمن و قزاق درآسیای میانه می تواند باشد،شاهنامه قبچاقی اینک در انستیتو خاور شناسی ومیراث خطی آکادمی جمهوری تاجیکستان نگهداری می شود. لازم به ذکر است که بگویم: تازمان رویداد انقلاب بلشویکی درشوروی سابق ، شاهنامه جزو جهیزیه عروس های قزاق بوده وکسانی که شاهنامه می دانستنددرمیان این قوم بسیار معتبر بودند. شاهنامه بزرگ ایلخانی (شاهنامه ابوسعیدی)شاهنامه دموت : این شاهنامه بدلیل برگ های بسیار بزرگی که دارد ، به این نام خوانده می شود، باور پژوهندگان بیشتر براین است که این اثر در دوره ایلخان ابوسعید به نوشته درآمده ،دلیل مهم آنان این است که دوست محمد هروی دریادداشت هایش به ابوسعید نامه اشاره کرده است، نگارگری اثر را استاداحمد موسی انجام داده و درنوع خود بی مانند است، آنچه که درمورد این شاهنامه باید گفت این است که در دوره محمدعلی شاه قاجار که ایران دچار هرج ومرج فرهنگی شده بود، فردی بنام ژرژدموت ، به این شاهنامه دست یافته وآنرا ازکشور خارج می کند، وچون بیشتر پول دوست بوده تافرهنگ دوست ، آنرا تکه تکه کرده و هرتکه را به جایی می فروشد، به همین سبب این اثر ارزشمند ایرانی را که نگارگری اش از مکتب تبریز است ، را بنام خائن به فرهنگ ایران ، شاهنامه دموت می گویند . این مطلب ادامه دارد..... https://t.me/joinchat/AAAAAEHYoFT8GunTc2HSnQ پیگیر مطالب کانال فرهنگ جاوید باشید. به هنگام نقل مطلب درجای دیگر امانتدار منبع ارائه دهنده باشید.

شاهنامه شناسی (۴) نوشته وپژوهش : هوشنگ جاوید شاهنامه قره چغای خان(شاهنامه وینزور): این شاهنامه که اینک درکاخ سلطنتی وینزور دربریتانیا نگهداری می شود، حکایت شگفتی دارد از مصادره به نام! این اثر بنا به سفارش قره چغای خان والی مشهد در۱۰۵۸ ه،ق نوشته شده،ودارای مینیاتورهای زیبایی است که پژوهندگان نگارگری آن را به محمدیوسف ومحمدقاسم نسبت داده اند، استاد مهدی حسینی براین عقیده است که این اثر را هنرمندان "شاهنامه رشیدا" صورتبندی کرده اند. دردوره محمدشاه قاجار درسال ۱۲۵۳ه،ق هرات به محاصره ایرانی ها درمی آید،انگلیسی های استعمارگر که ازگسترش نیروهای ایرانی خشنود نبودند،با یاری کلنل پاتینجر فرمانده وجاسوسی که سفرنامه اش به سیستان وبلوچستان ترجمه هم شده، به کمک افغان ها می آیندوموجبات شکست سنگین قشون ایران را فراهم می آورند،به پاداش این خوش خدمتی مزوّرانه آنان کامران شاه افغان که حاکم هرات بود، شاهنامه قره چغای خان را که به او ارث رسیده بود، درشوال ۱۲۵۵ه،ق با این پیام به دربار ملکه انگلیس می فرستد که : "بلقیس غرب، مهدعلیا،ویکتوریا ملکه بریتانیای کبیر"!! ازآن زمان انگلیسی ها کوشش می کنند که این شاهنامه را با نام "وینزور" به جهان بشناسانند!! چرا که نگارگری های نخستین این نسخه برخلاف سایر شاهنامه هاکه با دومجلس بزم ورزم قهرمانان شاهنامه شروع می شود، با دومجلس مربوط به بلقیس وسلیمان نبی وهدهدآغاز گردیده است . شاهنامه دقیقی: این شاهنامه پدید آمده از سوی شاعر عهد سامانی که می گویند زرتشتی هم بوده ،پدیدآمده است، فردوسی دیداری را که با او داشته چنین شرح می دهد: جوانی بیامد گشاده زبان سخن گفتن خوب وطبع روان بیگمان مراودات فردوسی بادقیقی بسیاربوده که دلیل مرگ اورا ناشی از بد خویی او می داندوچنین بیان می کند: جوانیش را خوی بد یار بود همه ساله تابُدبه پیکار بود براوتاختن کردناگاه مرگ نهادش به سر بریکی تیره ترگ بدان خوی بدجان شیرین بداد نبودازجهان دلش یک روز شاد یکایک از اوبخت برگشته شد بدست یکی بنده برکُشته شد!! نام اصلی او ابومنصور محمدابن احمددقیقی است ، شرح شاهنامه دقیقی ، به همت دکتر محمدجواد شریعت توسط نشر اساطیر بچاپ رسیده است، آنچه که اهمیت دارد این است که فردوسی بخشی از اثر خودرا ازشاهنامه دقیقی وام گیری کرده ومی گوید که شاهنامه دقیقی نیمه کاره ماندوهمین انگیزه ای می شود که خودش دست بکار نوشتن شاهنامه شود: برفت او واین نامه ناگفته ماند چنان بخت بیدار او خفته ماند بکن عفو یارب گناه ورا بیفزای درحشر جاه ورا دل روشن من چوبرگشت ازاوی سوی تخت شاه جهان کرد روی که این نامه را دست پیش آورم زدفتر، به گفتار خویش آورم https://t.me/joinchat/AAAAAEHYoFT8GunTc2HSnQ پیگیرمطالب کانال فرهنگ جاوید باسید. به هنگام نقل مطلب درجای دیگر امانتدار منبع ارائه دهنده باشید.

شاهنامه شناسی (۳) پژوهش ونوشته : هوشنگ جاوید شاهنامه نادری : سروده محمد علی توسی ، نامور به فردوسی ثانی! که نسخه چاپی آن به اهتمام احمد سهیلی خوانساری ازسوی انجمن آثارملی درسال ۱۳۳۹ه،ش درچاپخانه تابان تهران به چاپ رسید، توسی ازآغاز کارنادرشاه همراه اوبوده ، وشرح گسترده وکنجکاوانه ای با بزرگنمایی های شگفت، ازجنگ ها و کشور گشایی های اورا به نظم درآورده ، و از شیوه بحر ونظم فردوسی استفاده کرده، درآغاز اثرش چنین نوشته که : برافراشتم رایت خامه را فکندم زآواز شهنامه را هرآن کس که نظم مرا گوش کرد کلام نظامی فراموش کرد(!!) اثراو با ستایش خداوند، پیامبر اسلام(ص)امامان شیعه (ع)و نادرشاه آغاز میشود وسرآغاز داستانش از برهم خوردگی ایران وطغیان افغان شروع شده و با کشته شدن نادر شاه به پایان می رسد، او همان شاعری است که دوبیت پرآوازه درمورد مرگ نادرشاه درهمین اثر دارد: سرشب ،سَرِقتل وتاراج داشت سحرگه نه تن سر، نه سر، تاج داشت به یک گردش چرخ نیلوفری نه نادر بجا ماند نه نادری . شاهنامه نادری (سیالکوتی): این شاهنامه نیز سروده شده در بحر و وزن شاهنامه است، وتمام ماجرای یورش نادرشاه افشاربه هندوستان وفتح آن کشور را از سال ۱۱۵۱ تا ۱۱۵۲ه،ق بیان کرده است، سراینده آن شاعرنیمه اول سده دوازدهم هند، نظام الدین عشرت سیالکوتی است، که آن را درسال ۱۱۶۲ه،ق به پایان رسانده، و تمامی رویدادهای جنگ آوری نادرشاه درهند تا تاجگذاری احمد شاه درّانی (ابدالی) رادر برمی گیرد، به این اثر به جهت نام سراینده اش ، شاهنامه سیالکوتی هم می گویند. نغز نامه نادری (نامه نغز): منظومه ای حماسی است ،مشتمل برشش هزاروچهار صدوهفتاد وسه بیت ، که تمامی بیان رویدادهای ورود نادرشاه به سرزمین سندبطور کامل است، سراینده این اثر فردی است بنام "باغ علی غایف"که آن را درزمان حکومت "محمد خدایار خان عباسی"ناموربه "کلهورا"که والی سند بوده ، به سال ۱۱۵۵ه،ق پدید آورده است. شاهنامه کشمیری : نوشته عبدالوهاب زِبَری، وبه خط کاتب محمدحسن وفایی اندرکاری، وبنا به دستور غلام محمد نورمحمد تاجران سری نگری توسط ملک محمد عارف نظارت شده ودر سری نگر کشمیر به چاپ رسیده است، تاریخ چاپ درنسخه ای که بدستم رسید مشخص نشد، این اثر بصورت چاپ سنگی است و شروع آن با داستان افراسیاب ورستم آغاز می گردد. این مطلب ادامه دارد..... https://t.me/joinchat/AAAAAEHYoFT8GunTc2HSnQ پیگیر مطالب کانال فرهنگ جاوید باشید. به هنگام نقل مطلب درجای دیگر امانتدارمنبع ارائه دهنده باشید .

شاهنامه شناسی (۲) نوشته وپژوهش : هوشنگ جاوید شاهنامه طهرانی ( شاهنامه رازی) : این شاهنامه به صورت چاپ سنگی، بنا بدستور حاجی محمد حسین تاجرطهرانی و با نظارت مصطفی قلی ابن محمدهادی سلطان کجوری بلده ای ، درچاپخانه قاجاری به وسیله حاج عبدالمحمد رازی ،درمحرم سال ۱۲۶۷ه.ق به چاپ رسیده است،هجونامه معروف ومنسوب به فردوسی درمقدمه همین شاهنامه آمده است ، دو هجونامه است که بسیاری از پژوهندگان شاهنامه براین باور هستند، می تواند از تراوشات اندیشه مصطفی قلی باشدکه دراثرستم شاه قاجار دل پُری از اوداشته وبا ادبیات ضعیف خودخواسته به نظم فردوسی حرفی بزند ، پس از هجونامه ، واژه نامه را ارائه کرده اندو سپس به متن اصلی پرداخته اند. درپایان هجونامه این چنین نفرینی دارد که : بنالم به درگاه یزدان پاک فشاننده برسر، پراکنده خاک(!!) که یارب روانش به آتش بسوز دل بنده مستحق برفروز شاهنامه عربی: این شاهنامه در بین سال های ۶۲۰ه،ق تا ۶۲۱دردمشق ، به نثر ترجمه شده و نگارنده آن علی ابن محمد اصفهانی ، نامور به قوام الدین بنداری است ، که شاعر وفقیهی هم عصر با عمادالدین کاتب اصفهانی است، ادیب و فارسی دان نامدار مصری عبدالوهاب بن محمد بن حسن بن سالم عُزام ، درجایی گفته است که : درگذشته قصد داشته خودش شاهنامه را به نثر درآورَرَد، اما نتوانسته واین ترجمه عربی را دریک مجلّد دو کتابی در ۱۳۵۰ ه،ق به چاپ رسانده است، این شاهنامه با ترجمه فارسی در ۱۳۸۰ه،ش توسط انجمن آثار ومفاخر فرهنگی ایران به چاپ رسید . شاهنامه صبا(شهنشاه نامه): این شاهنامه به سبک نظم فردوسی در دوره حکومت فتحعلیشاه قاجار، توسط فتحعلی خان صبای کاشانی ، ملک الشعرای دربار فتحعلی شاه سروده شده و به تحریر درآمده، صبای کاشانی ازشاگردان صباحی بیدگلی است، براثر اتفاق به هنگام رفتن شاه قاجار ازتهران به آذربایجان به قصد جنگ با روس ها، درکنار شاه بوده ویکی از رویداد هارا به نظم درمی آوَرَد، به همین سبب از سوی فتحعلی شاه، مامور می شودکه تاریخ رویدادهای دوران اورا همانند شاهنامه به نظم دربیاورد، اواین اثررا در۱۲۲۴قمری آغاز می کندودر ۱۲۳۰قمری به پایان می برد، دیباچه این شاهنامه با خط نشاط اصفهانی است وصورتبندی مجالس آن را محمد حسن افشار نقاشباشی انجام داده است. این شاهنامه در حدود چهل هزاربیت ودر بحر متقارب سروده شده است. این مطلب ادامه دارد..... https://t.me/joinchat/AAAAAEHYoFT8GunTc2HSnQ پیگیر مطالب کانال فرهنگ جاوید باشید. به هنگام نقل مطلب درجای دیگر امانتدار منبع ارائه دهنده باشید .

شاهنامه شناسی (۱) پژوهش ونوشته : هوشنگ جاوید شاهنامه آگوستوس به کوشش یوحنا آگوستوس ولرس، آموزگار درس شرقی در دارالفنون کیسن ، در شهر لیدن ، درچاپخانه بریل هلند ، درتاریخ ۱۸۷۷میلادی به چاپ رسیده ، خودش شرح داده که این نسخه را از روی دونسخه موجود در پاریس و کلکته فراهم آورده است، اواین اثر را در سه جلد فراهم آورده، که درپایان هر جلد، لغت نامه و شرح پاره ای جملات و واژگان را به زبان هلندی نوشته است، اصل متن به زبان پارسی است . شاهنامه کشمیری سروده عبد الوهاب زبَری است ، که بنا به دستور غلام محمد نور محمد تاجران سری نگری، وبه خط کاتب محمد حسن وفایی اندرکاری ، وبا نظارت ملک محمد عارف ، به زبان پارسی کشمیری وبصورت سنگی بچاپ رسیده است ، آغاز آن با داستان افراسیاب ورستم آغاز می گردد، تاریخ چاپ مشخص نشد . شاهنامه متروپولیتن (همان شاهنامه تهماسبی)به زبان انگلیسی این اثر باشرح وتوضیح شیلا ،آر،کَنِبی، به سرپرستی : مارک پولی زوتی ، و ویرایش فیلومینا ماریانی ، ارائه شده ، این شاهنامه حاصل همکاری موزه مترو پولیتن ، دانشگاه ییل آمریکا و نیو هاوِن لندن، است ،که بازنگری و شرح مبسوطی در مورد نقوش صورتبندی شده در آن را بصورت تخصصی میتوان شاهد بود، شاهنامه تهماسبی ، یکی از نسخه های نادر شاهنامه در جهان است . این مطلب ادامه دارد https://t.me/joinchat/AAAAAEHYoFT8GunTc2HSnQ پیگیر مطالب کانال فرهنگ جاوید باشید . به هنگام نقل مطلب در جای دیگر امانتدار منبع ارائه دهنده باشید .

‍ چهارم خردادماه سالروز درگذشت دکتر علی‌اکبر سیاسی ... فکر مهم دیگرش که خوشبختانه عملی شد موضوع «استقلال دانشگاه» بود. او شخصاً موفق شد با استفاده از موافقت شاه و قدرت سیاسی و حسن قبول شخص قوام‌السلطنه (نخست‌وزیر وقت) این فکر عمده را از مراحل دولتی و قانونی بگذراند و به دانشگاه شخصیت و اعتبار و حیثیت ببخشد. فکر استقلال دادن به دانشگاه تهران در امور علمی و اداری خود در فرهنگ ایران که تمام جلوه‌های آموزشی جنبۀ دولتی محض داشت، کاری نو و اقدامی بسیار مهم بود. از زمانی که دانشگاه استقلال یافته بود عده‌‌ای از استادان خود را متکی به نفس می‌دانستند. شاید از همین روی بود که دکتر سیاسی دو بار با مشکل سیاسی و مملکتی روبه‌رو شد و هردو بار به مناسبت آن بود که حکومت توقع داشت دانشگاه عده‌ای از استادان را به مناسبت جریان‌های سیاسی که پیش آمده بود از کار برکنار کند. بار اول پس از تیراندازی به شاه در دانشگاه و اعلام غیرقانونی بودن حزب توده بود. حکومت وقت می‌خواست بدان مناسبت، رئیس دانشگاه استادانی را که عضو حزب توده بودند برای همیشه از مقام علمی اخراج کند. او چون آن کار را مطابق قانون نمی‌دانست از قبول آن تن می‌زد. دیگربار پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ بود که چون دوازده نفر از استادان دانشگاه اعلامیه‌ای را که توسط عده‌ای از رجال ملّی و مخالفان دولت وقت علیه انعقاد قرارداد کنسرسیوم نفت تهیه شده بود، امضاء کرده بودند، حکومت مُصر بود که دانشگاه این دوازده نفر را از دانشگاه اخراج کند. دکتر سیاسی زیر بار نمی‌رفت و می‌گفت دانشگاه دارای چنین اختیار و حقی نیست و از امضای احکامی که وزارت فرهنگ انتظار صدور آنها را داشت تن زد. عاقبت وزیر فرهنگ وقت آن احکام را امضاء کرد و برکناری آن دوازده استاد اعلام شد. متعاقب آن قانونی از مجلس گذرانیده شد که طرز تعیین رئیس انتخابی دانشگاه تغییر یافت و اختیار انتخاب مستقیم رئیس دانشگاه از شورای دانشگاه سلب شد و به شاه اختیار داده شد تا شاه از میان سه نفر منتخب شورای دانشگاه یکی را به ریاست دانشگاه برگزیند. [نادره‌کاران: سوگنامۀ ناموران فرهنگی و ادبی (۱۳۰۴-۱۳۸۹)، ایرج افشار، زیر نظر بهرام، کوشیار و آرش افشار، به کوشش محمود نیکویه، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار، ۱۴۰۰، ج ۲، ص ۹۵۳-۹۵۴] بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار؛ تعمیم زبان فارسی و تحکیم وحدت ملّی و تمامیت ارضی @AfsharFoundation

خرمشهر عروس ایران هرگز نامِ تو اینسان خُرم نبوده، و شهر نبوده! هرگز تو اینسان آباد نبوده‌ای. چون اکنون که خرابه‌ای بیش نیستی. خُرمشهر، شهرِ شهرها، عروسِ تپیده در خون و پاکیزه چون گُلاب، که در جمعِ بندگانِ شَهوَت، گرسنگانِ گوشت، کف بر دهان‌آوردگان، بدنِ خود را دوشیزه نگاه‌ذداشتی؛ هتک‌شده، اما سر به مُهر. و نخل‌هایت زلف پریشان کرده‌اند، گیسو بریده‌اند، در عزایِ عزیزان؛ نخل‌هایت چون پریان در چنگِ دیوان؛ در بند کشیده‌شده، دهان بر سینه نهاده‌ شد، و با این حال کام نبخشیده. خُرمشهر، چه زیباست شبِ وصل، در آغوشِ دامادانی که تنشان بویِ عرق می‌دهد، و پوستشان تابیده‌ است چون مِس، و بازوانشان پیچیده چون کُنده‌یِ تاک؛ دامادانِ همیشه داماد که زَفافِ آنها مرگِ آنهاست. تو عروسِ ایرانی، عروسِ هزارن داماد؛ زیورِ تو تاریخ است، بویِ فردا می‌دهی، و کابینِ تو یادگارهایِ قرون است: مهتاب و نخلستان، سیاهیِ کاروان‌ها، و سپیدیِ امیدها، لشکرِ سلم و تور که گم شد در این بیابانِ دود. هم بر خاک زندگی داری و هم بر آب، خاکت چون غبارِ نشسته بر ضریح است، و آبت چون اشکِ روشن. کارون کاکُلِ خود را بر ساقِ تو می‌ساید و بر ناخن‌هایِ تو بوسه می‌زند، ناخن حنا بسته، چون عناب. و نسیمی که بر تو می‌وزد نه از شرق است و نه از غرب، از بامِ عاشقان است که انگشتِ خود را بریده‌اند و نمک بر آن پاشیده تا خوابشان نبرد. دیده‌بانِ دریچه‌یِ بلندِ صبح، پریِ دریایی، سیه چشمی که سر از پنجره بیرون آورده‌ای و دورِ دور را می‌نگری. خرمنِ ناز پوشیده در چادرِ نیاز، چشم‌هایِ خود را مخوابان. در تو چه می‌بینیم؟ از تو چه می‌شنویم، چه می‌بوییم؟ از سینه‌یِ پر رازِ تو، صبر و وقارِ تو، بیگناهیِ خاموش چون مریمِ تو. می‌بینیم و می‌شنویم و می‌بوییم، جوابِ «قادسیه» را، بُرنده‌ترین جواب با نرم‌ترین آوا، پیامِ قرون و اعصار، صدایِ گمشده‌یِ دور، بانگِ جرسه‌ها، و آن این است که ایران از پای نمی‌اُفتد، می‌تپد و چون قُقنوس از خاکستر خود برمی‌خیزد؛ مانندِ دُلفین جَست می‌زند و پیدا می‌شود و نهان می‌شود، و باز از نو پدیدار. هر کجا که گمان کنید که نیست، درست همانجا هست، در هر لباس، هر سیما، چه در زربفت و چه در کرباس، چه گویا و چه خاموش. هزاران هزار صدا در خرابه‌هایِ تو پیچید که: «دیوان آمد، دیوان آمد!» این صدا در خرابه‌هایِ دیگر نیز پیچیده‌است و گوشِ روزگار با آن آشناست؛ ولی دیوان می‌آیند و می‌روند، غولان می‌آیند و می‌روند، دوالپایان پاورچین پاورچین می‌گذرند، و آن رونده‌یِ بزرگ که ایران نام دارد، می‌ماند. خُرمشهر، دیده‌بانِ برجِ بلند، چشم از راه بر مَدار، همه باز می‌گردند؛ مرغ‌ها که از بانگِ خمپاره‌ها رفتند باز می‌گردند؛ مارها می‌روند و کبوترها می‌آیند. مغیلان‌ها می‌خشکند و لاله‌ها می‌رویند، و باز نخل‌ها چترهایِ خود را خواهند جُنباند. و ایران این لوکِ پیر همیشه جوان، چون یال‌هایِ خود را تکان دهد بادیه می‌لرزد، رمل‌ها و صحراهایِ غَفر می‌لرزند، سراب‌ها می‌لرزند، نوشندگانِ نفت که کبابِ سوسمار «مزهٔ» آن‌هاست، می‌لرزند. غباری برخاسته ‌است و سواری در راه است. “دکتر محمد علی اسلامی ندوشن – ۵ خردادماه ۱۳۶۱” ____ کانال دکتر اسلامی نُدوشن @dr_eslaminodoushan

معرفی کتاب《ارج نامهٔ دکتر محمّدعلی موحّد》   ارج‌نامۀ دکترمحمّدعلی موحّد چهرهٔ برجستۀ فرهنگ و ادب ایران به کوشش محمّد طاهری خسروشاهی در دانشگاه تبریز تدوین شد. این کتاب دربرگیرندۀ مطالبی از حدود ۷۰ شخصیت برجستۀ فرهنگ و ادب ایران است که دربارهٔ استاد موحّد نوشته شده یا به وی تقدیم شده است. طاهری خسروشاهی، با اشاره به ضرورت تجلیل از خدمات دکتر موحّد اظهارداشت: دکتر محمدعلی موحّد یکی از فرزندان فرهیخته و بلندهمت ایران است که سرتاسر عمر پربرکت خود را در تکاپوی علمی و فرهنگی گذرانده و در راستای تقویت بنیادهای فرهنگی ایران اسلامی و تعمیق زبان و ادب فارسی تلاش کرده است.  وی با اشاره به جامعیّت شخصیت دکتر موحّد گفت: حوزه‌های متنوعی که دکتر موحّد در طول سالیان اخیر به پژوهش گرفته است، گواه تنوع علائق و ابعاد شخصیت اوست و آنچه در این میان مایهٔ شگفتی است، مهارت و دانش ژرف او در همهٔ این حوزه‌های متنوع است. دکتر موحّد استاد حقوق نفت است و درعین‌حال عرفان‌پژوهی کم‌نظیر به‌ویژه در حوزهٔ مولوی‌شناسی و ابن‌عربی پژوهشی است. همچنین سهم او در شناساندن سیمای ناشناختۀ شمس تبریزی بر کسی پوشیده نیست. در عرصهٔ تحقیقات تاریخی و بررسی اسناد هم به‌ویژه آنجا که پای منافع ملّی و وحدت سرزمینی در میان است، محققی پرحوصله و باریک‌نگر است. وی افزود: ارج‌نامهٔ استاد موحّد پس از مقدمه‌ای موجز از شرح حال ایشان، با درج سال‌شمار دقیقی از زندگی و آثار استاد آغاز می‌شود و سپس با گفت‌وگویی جدید دربارهٔ شمس تبریزی و چند موضوع دیگر ادامه می‌یابد. در بخش دوم ارج‌نامه که «دربارهٔ استاد» نام دارد، جمعی از دوستان و ارادتمندان دکتر موحّد، دربارهٔ سلوک اخلاقی و معنوی استاد و پیرامون آثار ایشان سخن گفته‌اند. از مطالب مندرج در این بخش می‌توان به آثاری از محمود دولت‌آبادی،هوشنگ مرادی کرمانی، عزت‌الله فولادوند، عبدالله کوثری، مجدالدین کیوانی، حجت‌الله ایوبی و ... اشاره کرد. این پژوهشگر افزود: بخش سوم ارج‌نامۀ استاد موحّد به شیوۀ مرسوم جشن‌نامه‌ها و یادنامه‌ها، دربرگیرندۀ آثار برخی از مفاخر و بزرگان فرهنگ و ادب است که مقالات خود را در موضوعات متنوع تحقیقات ادبی، تاریخی و حقوقی به احترام استاد موحّد از ایران و خارج کشور جهت انتشار در ارج‌نامۀ ایشان به دانشگاه تبریز اهدا کرده‌اند. از مؤلفان این بخش می‌توان به آثاری از محمّدرضا شفیعی کدکنی احمد مهدوی دامغانی، بهاءالدین خرمشاهی، علی‌اکبر ولایتی، نصرالله پورجوادی ،محمدعلی اسلامی ندوشن، تقی پورنامداریان،محمدجعفر یاحقّی، ژاله آموزگار و ... اشاره کرد. طاهری گفت: در صفحات پایانی کتاب، تصاویری منحصربه‌فرد و دیدنی از استاد موحّد برای نخستین بار چاپ شده است. گفتنی است محمّدعلی موحّد متولد #دوم_خرداد ۱۳۰۲ شمسی در تبریز، ادیب، حقوق‌دان و عرفان‌پژوه و شمس‌شناس برجستۀ ایرانی است. وی در سال‌های بحرانی ماجرای نفت در ایران (دههٔ سی) به معاونت حقوقی شرکت ملی نفت رسید و پس از آن به‌عنوان معاونت اجرایی اوپک، در ژنو مستقر شد. از آثار وی می‌‌توان به کتاب‌های: نفت ما و مسائل حقوقی آن، تصحیح مقالات شمس تبریزی (برندهٔ جایزۀ کتاب سال ایران)، ترجمۀ سفرنامه ابن بطوطه، خواب آشفتۀ نفت (برندۀ جایزۀ کتاب سال ایران)، در هوای حق و عدالت (برندۀ جایزهٔ اندیشهٔ سال)، ترجمه و تحلیل فصوص‌الحکم ابن عربی، تصحیح رساله در مناقب خداوندگار، ترجمهٔ اعلامیهٔ جهانی حقوق بشر، مبالغهٔ مستعار (ردّ ادعای شیوخ بر مالکیت جزایر سه‌گانه) و ... اشاره کرد. موحّد از سال 1382 به عضویت پیوستهٔ فرهنگستان زبان و ادب فارسی ایران در آمده است. https://www.iranboom.ir/ketab-khaneh/ketab/11750-arj-name-dr-mohammad-ali-moavahed.html @iranboom_ir

@shafiei_kadkani ـــــــــــــــــــــــ خادمِ فرهنگِ ایران، باغبانِ مثنوی و پیرِ پایندهٔ ادب و عرفان، دکتر محمّدعلی موحد صد و یک ساله شد. ▪️شاد و خرّم دوّمِ خردادِ ما روزِ میلادِ مِهین‌استادِ ما آن موحّد کاو به توحیدِ نظر جمع کرده جملهٔ اضدادِ ما آن شگفت‌آمیزهٔ عشق و خرد اعتدالِ مردمی و دادِ ما مفخرِ ایران‌زمین در این زمان‌ صیتش از تبریز تا بغدادِ ما عاشقِ راهِ مصدق، آن بزرگ پیشوا و رهبرِ آزادِ ما محمدرضا شفیعی‌ کدکنی عکس: ماهور زهرایی #محمد_علی_موحد

. «خُرداد» دوم خرداد ۱۴۰۳ #محمود_فاضلی_بیرجندی در آیین باستانی ایرانی هفت فرشته نامیرای نیکوکار هستند که آنان را اَمشاسپندان خوانند. آنان در جایگاهی فرود از ایزدان نشینند. یکی از آن هفت نامیرای نیکوکار «خُرداد» است. خرداد در اوستا «هوروتات» به معنای کمال و تمام راستی و دور بودن از هر کاستی است و نام او همواره با امرداد آمده است. ایرانیان باستان باور داشتند که یزدان پاک، خرداد و امرداد را بدان کس بخشد که پندار و گفتار و کردارش سراسر نیکی و راستی باشد. یکی از یشت­‌ها در اوستا «خُردادیَشت» نامیده شده و روز ششم هر ماه هم «خردادروز» است. ایرانیان این روز را جشن می­‌گرفتند. باور داشتند که زرتشت پیامبر ایرانی در روز خرداد از ماه فروردین به دنیا آمده و هم اندرین روز به پیامبری برگزیده شده است. هم بر آن بودند که گشتاسپ، شاهنشاه کیانی، در این روز فرخ، دین را از پیامبر ایران پذیرفته است. از میان ایزدان، تیشتر و فروردین و باد، را همکاران «خُرداد»، و دیو گرسنگی و تشنگی را دشمنانش می­‌شناختند. ایرانیان باور داشتند که این هفت امشاسپند در گرودمان، که به زبان عربی عرش اعلا خوانده شده، بر تخت­‌های زرین نشیمن دارند و هر یک از اینان پشتیبانان بخشی از آفرینش هستند. «خُرداد» فرشته نگهبان آب است و امرداد نگاهبانی گیاهان را در دست دارد. آدمی زیر نظر خود اهورامزداست. گل خرداد، گل سوسن است. اما سوای این که این داشته­‌های کهن را باورها و افسانه­‌ها دیده و شناخته­‌ایم، زمان آن است تا این داشته­‌های کهن خود را پیشینه و سرمایه فکر و اندیشه ایرانی بشناسیم. جان هینلز که کتاب «شناخت اساطیر ایران» را نوشته، خبر داده است که مباحث فاضلانه بسیار در پیرامون اصل و منشا این «جلوه­‌ها» درگرفته است. او می­‌گوید که اصل اینها هر چه باشد، مهم­ آرمان­‌های والا و اندیشه ژرفی است که در وجود هر یک از این فرشتگان نهفته است. در باور ایرانیان کهن، نخستین این هفت نامیرای نیکوکار، بهمن است و او تجلی اندیشه نیک است. از پی او راستی آید، و جایگاه پس از آن همانا شهریاری نیک است. ایرانی باور دارد که اندیشه نیک، آغازگاه راهی است که به شهریاری نیک خواهد رسید. نکته­‌ای پرارج که در پی­‌ریزی دستگاه­‌های فرمانروایی از دید به دور مانده است. از پی آن درستی و کمال آیند و چون این راه پیموده شود، بی­مرگی یا جاودانگی به دست خواهد آمد که فرجام برتر و آرمانی است. «خُرداد» و دیگر تجلیات فکر کهن ایرانی نمادهایی است گیتیانه یا دنیوی که از کوشش ایرانیان در راه چیره­‌شدن بر طبیعت خبر می­‌دهد. کوشش پردامنه و ژرفی که بخشی یا گامی از پیکربندی دستگاه جهانشناسی ایرانی است. در این پیکربندی، گیتی، پایه و اساس شمرده شده و آدمی در اندرون وعده­‌های فرادنیوی نگه داشته نمی­‌شود. پژوهیدن در این باورها امروز هم یاور، راهنما و راهگشای ایرانی خواهد بود تا جایگاهی سزاوار خودش در دنیا بازیابد. https://t.me/dejnepesht4000 .