Mirkonomika

Do’stim, hammuallifim, podkastdoshim va qadrli akam - Botir Kobilov bugun Harvard Universitetidan doktorlik unvonini oldilar. Botir aka bilan faxrlanamiz. Vatanimiz, millatimizga Botir akadek olimlar muborak bo’lsin. Botir aka Harvardda doktorlik qilgan birinchi O’zbekistonlik bo’ldilar. Bundan ham katta yutuq va zafarlar tilab qolamiz!

Yillar kesimida Fransiyaga maxsus tovarlar eksporti (radioaktiv kimyoviy elementlar) 2020 yilda-10,7 mln dollar, 2021 yilda- 97,3 mln dollar, 2022 yilda- 121,1 mln dollar, 2023 yilda- 101,0 mln dollar.

Tashqi savdo yanvar-aprel. Rossiya bilan savdo tezlashgan. Xitoydan import sekinlashayapti. Qo'shnilar bilan tashqi savdo qisqarishda davom etmoqda. Yanvar-aprel oylarida mamlakatimiz tashqi savdo aylanmasi  20,9 mlrd dollarni (5.9 foiz o‘sish) tashkil etgan. Bunda, eksport hajmi 8,5 mlrd dollar (9 foiz o‘sish), import esa 12,4  mlrd dollarni (3,9 foiz) tashkil etgan. Tashqi savdo defitsiti  3,9 mlrd dollarni tashkil etib,  2023-yilning mos davridagi ko‘rsatkichdan  240 mln dollarga qisqargan. Bu holat yuqori oltin narxi sharoitda, o'sayotgan oltin eksporti bilan izohlanadi, Xususan, 4 oy davomida 3,4 mlrd dollarlik (aprel oyida 758 mln dollarlik) oltin eksport qilingan bo‘lib, 2023-yilning mos davriga nisbatan 12 foiz yoki 400 mln dollarga oshgan.     Oldingi yilda bir martalik tovarlar importining (xususan samolyotlar) yuqori  o‘sishiga sabab bo‘lgan bo‘lsa, joriy yilda oldingi yildagi yuqori baza effekti hisobiga import nisbatan sekin o‘smoqda. Xususan, aprel oyida import hajmi 4 foizga o‘sgan, mart oyida  oylik import 5 foizga qisqargan edi. Ketma-ket uchinchi oydirki Rossiyadan import yuqori suratlarda o‘smoqda.  Xususan,  oylik import fevral oyida  42 foizga, mart oyida 23 foizga, aprel oyida 47 foizga o‘sgan. Xitoydan esa importning sekinlashishi davom etmoqda. Xususan, aprel oyida Xitoydan import 2 foizga o‘sgan xolos.  Qozog‘istondan esa import bir necha oydan buyon qisqarishda davom etmoqda. Aprel oyida import 27 foizga qisqargan. Aprel oyida umumiy eksport 6 foizga o‘sgan bo‘lishiga qaramasdan, oltinsiz eksport  6 foizga qisqargan. Bunda, eksport asosiy hamkorlarimizni deyarli barchasiga kamaygan.  Faqatgina Rossiyaga eksportning yuqori suratda o'sishi saqlanib qolgan bo‘lib, aprel oyida Rossiyaga eksport 5 barobarga o‘sgan (oldingi yildagi juda past baza effekti hisobiga). Oylik eksport Xitoyga  22 foizga, Qozog‘istonga 39 foizga,  Turkiyaga 7 foizga,  Qirg‘izistonga 36 foizga, Tojikistonga 20 foizga qisqargan. Eksport bilan kuzatilayotgan yana bir tendensiya Fransiyaga eksportning yuqori suratlarda o‘sayotgani bo‘lmoqda. Xususan, joriy yilning 4 oyida Fransiyaga   264,6 mln dollarlik eksport amalga oshirilgan bo‘lib (aprel oyining o‘zida 127 mln dollarlik eksport), oldingi yilga nisbatan 2,2 barobarga o‘sgan, 2023-yilning mos davrida ham  o‘sish surati 88 foizni tashkil etgan edi. Fransiyaga eksportning yuqori suratda o‘sishi maxsus tovarlar eksportining oshayotganligi bilan izohlanishi mumkin.  Umuman olganda,  yuqori oltin narxi eksportning nisbatan barqaror o‘sishiga zamin yaratmoqda. Oltinsiz eksport esa aprel oyida qisqarishga uchragan. Yana bir tendensiya muhimki, qo‘shnilarimiz bilan tashqi savdoning barqaror o‘sishini ta’minlash qiyin kechmoqda. Ba’zi qo‘shnilarimiz bilan esa (xususan Qozog‘iston, va Qirg‘iziston) tashqi savdomiz jiddiy qisqarmoqda.