اندیشه وصدای ایرانیان :نقد و بررسی تفکر نوین ،ادبیات ، فلسفه ، سیاست و فرهنگ

🔸شورش علیه سیاست 🔹منصوره محمدی خبرنگار گروه سیاست 🔹منبع:روزنامه هم میهن۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۳ @nehzatazadiiran 📌دفتر طرح‌های ملی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات ایران در زمستان سال گذشته، از موج چهارم پیمایش ملی ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان رونمایی کرد. داده‌های این موج به شیوه پیمایشی و براساس مصاحبه حضوری با مشارکت ١۵ هزار و ٨٧٨ نفر و از افراد ١۵ سال به بالا در ٣١ استان کشور انجام شد و افراد شرکت‌کننده در این پیمایش به‌صورت تصادفی انتخاب شدند. یافته‌های این گزارش ملی در بخش‌های مختلفی از جمله نگرش‌های اقتصادی، مشارکت سیاسی، مسائل و مشکلات کشور، آزادی سیاسی، آزادی‌های اجتماعی، فرهنگی و امنیتی ازجمله مواردی است که در این موج به آن پرداخته شده است. 📌از بهمن‌ماه سال گذشته تاکنون اطلاعات آماری این پیمایش در اختیار عموم قرار نگرفته است، هرچند که صابر جعفری‌کافی‌آباد، رئیس مرکز طرح‌های ملی هفته گذشته در نشست خبری اعلام کرد که مجلدی از نتایج این موج به‌زودی منتشر خواهد شد. اما مرکز تحقیقات اجتماعی و داده‌کاوی شناخت در گزارشی برخی یافته‌ها را با موج‌های قبلی این پیمایش مقایسه کرده است و برخی داده‌های آماری را که در اختیار معدودی از پژوهشگران قرار گرفته، ارزیابی کرده است. 📌در بخشی از این پیمایش تحولات نگرش‌های سیاسی کشور در دو بخش (پنج سال گذشته و پنج سال آینده) بررسی شده است. در بخش نخست این پیمایش، یک سوال مشترک؛ (از نظر شما وضعیت سیاسی نسبت به ۵ سال گذشته چه تغییری کرده است؟) از شرکت‌کنندگان مطرح و سپس براساس جنسیت، سن، درآمد، تحصیلات و محل سکونت نتایج مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است. 📌نگرش عمومی نسبت به وضعیت سیاسی کشور حاکی از آن است که بیش از نیمی از مردم (۵۵/۵ درصد ) در سال ۱۴۰۲ معتقدند که وضعیت در ۵ سال آینده بدتر خواهد شد، حال آنکه این پیش‌بینی در سال ۱۳۹۴ بسیار کمتر بوده است(۲۲/۲ درصد). از سوی دیگر درحالی‌که ۲۸/۴ درصد معتقد به بهبود شرایط هستند، ۱۶ درصد نیز معتقدند که شرایط فرقی نخواهد کرد. 📌در این بخش پژوهش نیز ابهامات و سوالاتی مطرح است که دلایلی برای آنها اعلام نشده است. از جمله اینکه چه مسئله‌ای باعث شده است که پیش‌بینی‌ها نسبت به وضعیت سیاسی کشور در آینده اندکی بهبود پیدا کند و معیارهای بهبود وضعیت سیاسی در آینده چه خواهد بود؟ 📎متن کامل یادداشت را در لینک زیر مطالعه فرمایید: https://telegra.ph/NAI-05-07 https://t.me/andishevasedayiranian

چرا رنج کشیدن لازمه‌ی خردمندی است؟ نویسنده: مایکل اس. بردی مترجم: نگین قنبری خیلی عادی است که فکر کنیم رنج کشیدن بد است و باید از آن کاست. اما رنج کشیدن می‌تواند به طرق مختلف خوب باشد. هم به شکل ذاتی [طبیعی] (به عنوان مزیت سیستم‌های تنانه‌ای که پوشش‌دهنده‌ی آسیب‌های وارده و رفع آنها هستند) و هم به شکل عرضی [فرعی] (به عنوان مولد فضیلت‌هایی  چون شجاعت، بردباری، شفقت و تواضع). من می خواهم بر این عقیده تأکید کنم که رنج کشیدن عملکرد مهم دیگری نیز دارد؛ لازمه‌ی خردمندی است. درگذشته کسانی به این ایده باور داشته‌اند. به عنوان مثال، این یک اصل تفکر بودایی است که در افسانه های گوتاما بودا بیان شده است. این افسانه‌ها شیوه‌هایی را توضیح می‌دهند که در آنها تجربه‌ی درد و رنج لازمه‌ی دست‌یابی به رشد اخلاقی و وارستگی است. این ایده در تفکر یونانی نیز برجسته است. از این رو آیسخولوس درسرود زئوس در آگاممنون می نویسد: «زئوس، کسی که مردم را به تفکر فرا خواند، هم او مقررکرده است که حکمت تنها از طریق رنج به دست آید.» و این ایده که رنج کشیدن، درک و خرد را به سطحی بالاتر می برد نیز در مرکز تفکر نیچه است. او به شیوه معمول خود می نویسد: هر آنچه که کسی از ژرفا، راز، نقاب، شهامت، زیرکی، بزرگی نصیب برده است. همانا برآمده از رنج، برآمده از انضباط رنجی عظیم نبوده است؟ برای مطالعه متن کامل اینجا کلیک کنید Sedanet https://t.me/andishevasedayiranian

نادانى را ديدم كه لباس فاخر و گرانبها پوشيده بود و بر اسبى عربى سوار شده و دستارى از پارچه نازک مصرى بر سر داشت. شخصى گفت: اى سعدى ! اين ابريشم رنگارنگ را بر تن اين جانور نادان چگونه يافتى؟ گفتم: يک آفرینش زيبا بهتر از هزار لباس ديبا است ... به آدمى نتوان گفت ماند اين حيوان مگر دراعه و دستار و نقش بيرونش بگرد در همه اسباب و ملک و هستى او كه هيچ چيز نبينى حلال جز خونش برگرفته از گلستان سعدی. باب سوم #حکایت @Roshanfkrane

‍ 🖊شورش مزدک در سیرالملوک خواجه نظام‌الملک 📚مردم در اندیشه سیاسی ایرانشهری 📥روح‌الله اسلامی 🖇مزدک یکی از مغان منتقد و خوش فکر عصر ساسانیان بود که توانست در درون سنت مزدایی به بحران های زمانه خویش به گونه ای پاسخ نظری و عملی دهد که طرفداران زیادی پیدا کند. او موبدی معتقد به اهورامزدا و دین مزدایی بود و در زمان قباد آنقدر عینی و عملیاتی مشکلات را شناسایی کرد و ارائه راه کار داد که پادشاه نیز از او طرفداری کرد و حتی تاج و تخت خود را در راه ایده های مزدک قمار کرد. 🖇«مزدک دعوی پیغمبری کرد و گفت: مرا فرستاده اندتا دین زرتشت را تازه کنم که خلق معنی زند و فستا فراموش کرده اند و فرمان های یزدان نه چنان می گزارند که زرتشت آورده است» پایه قدرت شاهنشاهی ساسانی  بر اساس اتکا به دو طبقه موبدان و اشراف بود. این دو طبقه امتیازات فراوانی به دست آورده بودند و به هیچ عنوان مالیات پرداخت نمی-کردند. موبدان مناصب قضایی، فرهنگی، آموزشی و حتی سیاسی در اختیار داشتند و شاه را مجبور می کردند به جنگ های مذهبی روی آورد. اشراف نیز با در دست داشتن مناصب سیاسی و اقتصادی همه پیشرفت و ترقی را برای نسل خود می خواستند. 🖇مزدک در شرایطی روایت انتقادی و انقلابی خویش را عرضه کرد که بحران به بالاترین حد خود رسیده بود. مردم توان ازدواج و تشکیل خانواده نداشتند، فقر و بیکاری زیاد شده بود و حکومت مالیات ها را افزایش داده بود. در چنین شرایطی خشکسالی و قحطی بزرگی به وقوع پیوست به نحوی که با وجود انبارهای غله حکومتی قباد نمی توانست آنها را بین مردم تقسیم کند. قدرت شاه توسط اشراف و به خصوص موبدان محدود شده بود و نمی توانست کاری کند که رضایت مردم را به دست آورد. مزدک با توجه به وجهه موبدی و کاریزماتیک خود توانست این امکان را به قباد بدهد که با مشروعیت مردمی از کاست های بالا فاصله بگیرد. 🖇دال مرکزی اندیشه سیاسی مزدک برابری و مساوات است به این معنا که مزدک علیه کاست های سفت و سخت جامعه ساسانی شورش کرد. او اعتقاد داشت مردم با هم برابرند و باید همه امکانات تشکیل خانواده و مالکیت برخوردار باشند. با این گزاره ها که از زبان موبدی زرتشتی خارج گردید مردم علیه اشراف و موبدان قیام کردند و خواستار تقسیم زمین، آب، گندم و همه ثروت های جامعه شدند. 🖇مزدک برای اولین بار در تاریخ امکان اعتراض برای شهروندان را فراهم کرد و جمله ای کلیدی با عنوان برابری همه انسان ها را مطرح نمود. او در این راستا موفق بود و توانست اصلاحات رادیکال بسیاری انجام دهد اما دشمنان او به خصوص موبدان و اشراف با همراهی خسرو انوشیروان توانستند مزدک را کافر، بی دین، هرج و مرج طلب معرفی کنند که در حال نابودی بنیادهای سیاسی و فرهنگی جامعه می باشد. 🖇مزدک امکان تحرک طبقاتی را فراهم کرد، به طبقات پایین اعتماد به نفس داد و معافیت مالیاتی طبقات بالا را برچید. این اصلاحات باعث شد در جهان باستان که هنوز مردم به چشم رعیت نگریسته می شدند تحمل نگردد و حتی در دوره اسلامی نیز مزدکیان به عنوان طرفداران اندیشه و کنش عدالت طلبانه نگریسته نشوند. آنقدر علیه مزدک متن تولید گردید که برای او برچسب های جنسیتی و ضدمذهبی زدند به این معنا که مزدک قصد داشت بی دینی و آزادی جنسی را رواج دهد. 🔹متن کامل این مقاله را می‌توانید در شماره اول سیاست‌نامه https://t.me/andishevasedayiranian

خرد چيست؟ درزندگی روزمره کسی را عاقل می دانيم که درمورد مسائل عملی زندگی داوری درستی داشته باشد وبتواند شرايط را تجزيه وتحليل کند ودرکوتاه ترين مدت سريع ترين وعملی ترين راه حل ممکن را بيابد. بهمين سياق، اصطلاح خردمند به کسی اطلاق می شود که ازحزم ودورانديشی برخوردار گردیده باشد وخرد بر دونوع است : الف ـ خرد عملی يا دورانديشی ب ـ خرد فکری يا فلسفی. ما کسی را برخوردار از خرد عملی می دانیم که درباره اوضاع بدرستی قضاوت کند و بهترين و کوتاه ترين راه و وسيله را برای دست يابی به اهداف خود می جـوید. وهم وجیبه های اشخاص خردمند است که : ازآنچه می نمائی بيش داشته باش کمتر از آنچه می دانی سخن بگوی کمتر از بدهی ات وام بده بيشتر سواره و کمتر پياده راه برو خردورزی چیست : به معنی و مرتب ساختن امور معلوم برای کشف امور مجهول است عبارت است از ارائه راه حل و پاسخ به مشکلی که از طریق معمول و توسط غریبه نمی توان بر آن فائق شویم فکروقتی به جست و جو و حرکت و تلاش می‌پردازد چیزی نمیخواهد جز آنکه حقیقت را دریافته و به آرامش برسد خرد ورزی به این معناست که با به کار بردن عقل و منطق و استدلال بهترین انتخاب را در تصمیم گیری های

خرد چيست؟ درزندگی روزمره کسی را عاقل می دانيم که درمورد مسائل عملی زندگی داوری درستی داشته باشد وبتواند شرايط را تجزيه وتحليل کند ودرکوتاه ترين مدت سريع ترين وعملی ترين راه حل ممکن را بيابد. بهمين سياق، اصطلاح خردمند به کسی اطلاق می شود که ازحزم ودورانديشی برخوردار گردیده باشد وخرد بر دونوع است : الف ـ خرد عملی يا دورانديشی ب ـ خرد فکری يا فلسفی. ما کسی را برخوردار از خرد عملی می دانیم که درباره اوضاع بدرستی قضاوت کند و بهترين و کوتاه ترين راه و وسيله را برای دست يابی به اهداف خود می جـوید. وهم وجیبه های اشخاص خردمند است که : ازآنچه می نمائی بيش داشته باش کمتر از آنچه می دانی سخن بگوی کمتر از بدهی ات وام بده بيشتر سواره و کمتر پياده راه برو خردورزی چیست : به معنی و مرتب ساختن امور معلوم برای کشف امور مجهول است عبارت است از ارائه راه حل و پاسخ به مشکلی که از طریق معمول و توسط غریبه نمی توان بر آن فائق شویم فکروقتی به جست و جو و حرکت و تلاش می‌پردازد چیزی نمیخواهد جز آنکه حقیقت را دریافته و به آرامش برسد خرد ورزی به این معناست که با به کار بردن عقل و منطق و استدلال بهترین انتخاب را در تصمیم گیری های زندگی برگزینیم واز همه معایب نفسانی چون خودخواهی، خودبینی،تظاهر،ریا،فریب،ومفاسد کلامی چون اهانت، توهین، تحقیر ، افتراء بهتان که ّبستر بذر نفاق ،نفرت وانزجار بردیگران میگردد جدی ازآن دوری وبپرهیزیم مراتب عقلانیت: قدرت اندیشیدن به فراگرفتن اندیشه و تجارب دیگران قدرت بررسی نقد و تحلیل آراء و اندیشه و نظرات دیگران به دیگران اجازه دهید و (حتی بخواهیم) که افکار و اندیشه و نظرات ما را نقد و تحلیل کنند ولی هرگزاجازه ادک حرمت بر خود ودیگران نباید بدهیم

🔻فمنیسم اسلامی فرزند ناخواسته‌ اسلام سیاسی است؛ گفت‌وگو با زیبا میرحسینی ✔️یاسر میردامادی: اغراق نیست اگر بگوییم که زیبا میرحسینی را می‌توان «مادر فمنیسم اسلامی» نامید. او در زمره‌ نخستین محققان صاحب‌نام و طراز بالایی بود که بیش از سه دهه پیش در فضای غربی از «فمنیسم اسلامی» سخن گفت و تا به امروز در آثار مختلف خود از آن دفاع کرده است. میرحسینی لیسانس جامعه‌شناسی از دانشگاه تهران گرفت و کمی پس از انقلاب، دکترای انسان‌شناسی فرهنگی از دانشگاه کمبریج دریافت کرد. او آثار زیادی در حوزه‌ی ایران‌شناسی، حقوق خانواده در اسلام و جایگاه زنان در جهان اسلام منتشر کرده است.  او گرچه چهره‌ای شناخته‌شده در دانشگاه‌های غربی و فضای روشنفکری جهان اسلام است در ایران چندان شناخته‌شده نیست. این مصاحبه یکی از معدود و نخستین گفت‌وگوهای او به فارسی است. بهانه‌ ما برای مصاحبه انتشار کتابی به انگلیسی از سلسله گفت‌وگوهای میرحسینی با شماری از پژوهشگران مسلمان در باب حقوق زنان است. سه نفر از شاگردان پژوهشگر او، به نام‌های فاطمه، هدی و نفیسه، نیز در این گفت‌وگو حاضر بودند. به عنوان تنها مذکّر حاضر در گفت‌وگو احساس کردم که برای مردها هم در فمنیسم اسلامی جایی هست، اگر مدافع حقوق زنان باشند البته. 📎 پيوند به متن کامل این گفت‌وگو در سایت دین‌آنلاین https://www.dinonline.com/43101/ https://t.me/andishevasedayiranian

گفتار فلسفی

لوس ایریگاری (متولد۱۹۳۰)

محمدامین مروتی لوس ایریگاری Luce Irigaray فیلسوف فمنیست، زبان‌شناس و روانکاو بلژیکی‌الاصلِ فرانسوی است. ایریگاری شاگرد و در عین حال منتقد لکان است.  او دکترای زبان‌شناسی را با دفاع از  رساله‌ی زبان دیوانگی(۱۹۶۸) و دکترای فلسفه( ۱۹۷۴) را با دفاع از رساله‌ی "بازتابش زنِ دیگر و این جنس که جنس نیست"، اخذ نمود که انتشار همین رساله باعث شد که مدتی از دانشگاه پاریس اخراج شود. آثار لوس ایریگاری قلمرو وسیعی از رشته‌های مختلف علوم انسانی همچون فلسفه، نقد ادبی، مطالعات فیلم، نقد هنر، و مطالعات دینی را شامل می شود. خود او برچسب‌هایی چون «فمینیست» را برنمی تابد و تلاش‌های خود را در حمایت از زنان، در مسیر جریان بزرگی‌تری می‌بیند که رهایی نوع بشر هدف نهایی آن است.

هويت زنانه چگونه طرد مي شود؟

ایریگاری با تكيه بر روانكاوي لاكان به دو مرحله ي هويتي در فرآيند حيات فردي-اجتماعي انسان اشاره مي كند. ١- مرحله پیشازبانی: در اين مرحله كودك با مادرش، هويت يابي مي كند. ٢- مرحله زبانی: وضعيتي كه كودك از طريق آشنايي با فرد ديگري به نام "پدر"، از ساحت مادرانه يا پيشا زباني جدا مي شود و از طريق آموختن زبان، هويت جديدي را براي خود رقم مي زند و وارد دنیای جدیدی می شود. به عبارت بهتر كودك با نام پدر به مرحله ي زباني وارد مي شود. به نظر ايري گاري پذيرش اين هويت جديد با حذف هويت اوليه يا ساحت مادرانه (زنانه) صورت گرفته است. از اين رو زبان، ابزار قدرت هويت مردانه است. يا به قول لاكان زبان، قانون پدر است. مردان با اين هويت جديد به راحتي همسان سازي مي كنند، اما زنان قادر به اين كار نيستند، چرا كه هويت جديد بر پايه ي نفي هويت آنها استقرار يافته است. بدین ترتیب مردان به جايگاه برتري در مراتب اجتماعي و فلسفي می رسند كه ايريگاري به آن مرتبه "يك" مي گويد.جايگاه زنان در مراتب اجتماعي-به تعبير ايريگاري- مرتبه ي "صفر" است. پس ساختار هويتي هر جامعه، با تقابل ميان جنس يك/جنس صفر ايجاد شده است.

ساختارگرایی:

رویکرد ایریگاری به زبان، رویکردی ساختارگرایانه و پست مدرنیستی است که در آن، سوژه متاثر از ساختار است و زبان، ساختاری است که فردیت و سوژگیِ او را پس می زند. زبان صرفاعاملی برای مفاهمه نیست، بلکه خودش واقعیت را می‌سازد و به کار می‌گیرد. چنان که هیچ واژه‌ای را به تنهایی نمی‌توان معنا کرد، مگر با در نظر گرفتن آن با واژه‌های دیگر. پست‌مدرنیست‌ها معتقدند معنا، حقیقت شی‌ء را می‌سازد و خود آن نیز در کانتکست ها و موقعیت‌های گوناگون، متفاوت می‌گردد. به عنوان مثال در دستور زبان فرانسوی ضمیر «آن‌ها» زمانی که ترکیبی از افراد «مذکر» و «مونث» مورد اشاره باشند، به شکل مذکر استعمال می‌شود. از منظر ایریگاری، این شکل از سرکوب جنس مونث، عنصر شاکله ی نظم اجتماعی مرد محور کنونی است.

مراحل اندیشه ایریگاری:

ایریگاری سیر اندیشه خود را به سه مرحله، تقسیم می‌کند: مرحله نخست در کتاب های «سپکولوم زنی دیگر» و «جنسی که جنس نیست»، سنت فلسفی غرب را، به جهت مذکرمحوری، به نقد می‌کشد. ایریگاری معتقد است زبان هنجارین در فلسفه و علم و جامعه به شدت مردانه است و زبان مردانه با نادیده گرفتن زن، واقعیت انسان را مثله می‌کند. اندیشه غربی، مردمحور است. مرد، سوژه و زن ابژه و موجودی است ناشناخته و بی‌جنس (فاقد ذکریت) که به عنوان یک شیء یا ابزار جنسی در اختیار مرد قرار گرفته است و بنابراین اسیر نقش های دروغین مانند باکره، فاحشه، مادر می شود. تاکید موکد ایریگاری بر تفاوت‌های جنسی، او را متهم به ذات‌باوریessentialism کرد ولی ایریگاری قائل به ذات ثابت و از پیش‌تعیین شده‌ای برای جنسیت ها نیست. مرحله دوم، با کتاب «اخلاق تفاوت جنسی» شروع می شود و بر لزوم فهم سوژه‌ زنانه تأکید دارد. ایریگاری بر تنوع و کثرت تجربه ی زنانه کثرت و تفاوت آن با تجربه ی مردانه تاکید دارد. ایریگاری، منتقد برابری خنثی است  و این گونه برابری را مقلد مردانگی می داند. مرحله سوم، با کتاب «من به تو دوست می‌دارم» شروع می شود، به دنبال احترام نسبت به تفاوت‌های جنسی است. انسانیت متشکل از دو امر زنانه و امر مردانه است. بر اساس طرح انتقادي وي مي توان و باید به از ساختارهاي تك هويتي موجود فراتر رفت. دغدغه او نسبت به انتقال به جامعه ای مدنی در کتاب‌هایی همچون «من به تو دوست می‌دارم» و«دموکراسی از دو نفر آغاز می شود» به وضوح قابل مشاهده است. جامعه مد نظر ایریگاری برای هویت هر دو جنسیت مشروعیت قائل می‌شود و این خود زمینه را برای سازگاری حقیقی میان تفاوت‌های جنسی و شکوفایی انسان فراهم می‌آورد. ایریگاری پروژه اصلی خود را روشنگری معنوی، نیل به دوره جدیدی از تاریخ، و حتی نجات نوع بشر و همچنین جهان طبیعت معرفی می‌کند. https://t.me/andishevasedayiranian

کانت می گوید ما نمی دانیم انسان مختار است یا خیر، چرا که به هیچ وجه قابل اثبات نیست، نه مختار بودن اثبات پذیر است و نه مجبور بودن.در صورتی از انسان می توان انتظار فعل اخلاقی داشت که بنا را بر مختار بودن انسان گذاشت. فعل اخلاقی و جبر در کنار هم فاقد معنا هستند. انسان را بایدتابعِ جبریِ شرایطِ پیرامونِ خود بدانیم، اما در عین هم حال باید اختیار قائل باشیم، رفتار اخلاقی صرفا در سایه ی اختیار معنا پیدا می کند.