PALATNO

Як жывуць і што ствараюць брэнды, якія нарадзіліся пасля беларускіх пратэстаў

2020 год змяніў Беларусь у многіх аспектах. На фоне бурных пратэстаў у свеце беларускай моды ўзнікла новая хваля крэатыву. Група дызайнераў скарысталася момантам, каб запусціць уласныя брэнды. Яны напоўненыя духам супраціву і надзеі. Дызайнеры і сёння працягваюць кідаць выклік цяжкасцям, выкарыстоўваюць сваё майстэрства, каб расказваць пра культурную самабытнасць, пераасэнсоўваючы беларускую моду ў час перамен.

▪️ Znivien. Гісторыя брэнда пачалася ў 2021 годзе. Стваральнік Уладзімір жыў у Беларусі, займаўся арт-пратэстам. Асноўныя кліенты «Жніўня» — маладыя беларусы ў эміграцыі. Па словах стваральніка, брэнд расказвае не толькі пра адзенне, а яшчэ і пра самавыяўленне. Самая папулярная рэч сярод пакупнікоў — цішотка з надпісам Make Belarus Zaebis Again. Продажы цішоткі з гэтым надпісам складаюць 70% продажаў ад усіх астатніх прынтаў. ▪️ PRALIŬ. Гэты брэнд пачаўся з трох чалавек — кахастанца Дзяніса, беларусаў Жоры і Паўла. Адзін са стваральнікаў брэнду, Дзяніс, яшчэ да заснавання брэнду займаўся рознымі бізнес-праектамі. Пасля пераезду ў Польшчу ў яго асяроддзі з’явілася шмат беларусаў. Паступова Дзяніс стаў паглыбляцца ў беларускую культуру, традыцыю і мову. Першая калекцыя баек была пад назвай «Вогнішча». Першую калекцыю, як і ўсе наступныя, стваральнікі звязвалі адпаведным гістарычным сэнсам. ▪️ PROEKT_ETIKA. Стваральніца Воля не называе PROEKT_ETIKA брэндам. Праект пачаўся з цікавасці Волі да тэм экалогіі, экалагічных праблем. Воля называе сваю працу падарункам, які вельмі прыемны сэрцу. «Праект Этыка» ў асноўным абіраюць маладыя людзі. Стваральніца кажа, што хоча, каб «Этыку» асацыіравалі са шчырасцю. Некаторыя рэчы, якія робіць стваральніца Воля, прадаюцца ў адным экзэмпляры. А штосьці паўтараецца, напрыклад, каралі або вышыўка. 🖥 Больш пра беларускія брэнды чытайце на нашым сайце. Клікай сюды! 📌 Падтрымаць працу PALATNO можна на Patreon!

Фестываль дзіўнай беларускай музыкі збірае грошы на адпачынак дзецям палітвязняў

Першага чэрвеня ў варшаўскай прасторы Kwadrat Praski пройдзе фестываль Belarus Outside Sound System. Гэты музычны фестываль, прысвечаны падтрымцы дзяцей беларускіх палітвязняў, прапануе слухачам акунуцца ў свет беларускай электроннай музыкі.

Фестываль супадае з Міжнародным днём абароны дзяцей, што надае яму асаблівую значнасць. Арганізатары — музычная супольнасць Belarus Outside Sound System — заклікаюць наведвальнікаў пакінуць данат, які пойдзе на летні адпачынак для дзяцей палітвязняў. Асабліва шчодрым ахвярадаўцам уручаць вініл, які стане сувенірам ад мерапрыемства. 🖥 Яшчэ больш пра фестываль чытайце на нашым сайце. Клікай сюды! 📌 Падтрымаць працу PALATNO можна на Patreon!

💐 Святлане Алексіевіч — 75 гадоў! ▪️ Вы ж ведаеце, што Алексіевіч стала першым лаўрэатам Нобелеўскім лаўрэатам у гісторыі незалежнай Беларусі? Вось тут мы расказваем пра шлях Святланы і чаму ёй далі Нобелеўку (і яшчэ крыху пра лаўрэатаў гэтай прэміі, звязаных з Беларуссю). ▪️ Кнігі Святланы Алексіевіч можна паслухаць (і не толькі пачытаць) — вось тут мы расказваем, што за яны і дзе іх слухаць. «У вайны не жаночы твар», «Апошнія сведкі», «Чарнобыльская малітва» — і гэта яшчэ не ўсё. Можна даведацца самім, чаму Алексіевіч атрымала Нобелеўскую прэмію. 📌 Падтрымаць працу PALATNO можна на Patreon!

Загадкавае забойства настаўніка Шагала ў віцебскім пад’ездзе: смерць Юдаля Пэна

Халодная зімовая раніца ў Віцебску. Дзверы ў кватэру вядомага мастака Юдаля Пэна — адчыненыя. Для Машы Самсонавай, якая павінна была гатаваць сняданак знакамітаму Пэну, гэта было дзіўным. Яна ведала, што мастак заўсёды зачыняў дзверы на ноч: не толькі ключамі, але яшчэ і ланцужком. Спужаная дзяўчына зайшла ў кватэру, а перад гэтым падняла ключы — яны проста ляжалі ля дзвярэй. На падлозе кватэры ляжаў абкрываўлены, ужо мёртвы, Юдаль Пэн.

▪️ Юдаль Пэн нарадзіўся ў 1854 годзе ў Ковенскай губерні. Яго бацькі памерлі ў яго дзяцінстве. Юдаль рана пачаў маляваць, нягледзячы на рэлігійныя забароны. Адвучыўся ў Санкт-Пецярбургу — у мастацкую акадэмію ён паступіў з другога разу, бо не ведаў рускую мову. ▪️ Пасля акадэміі вярнуўся ў Віцебск. Тама дкрылася яго прыватная школа малявання і жывапісу. Школа Пэна была першым у Расійскай імперыі яўрэйскім мастацкім вучылішчам. У Віцебску ён навучаў многіх мастакоў, у тым ліку і Марка Шагала. ▪️ За некалькі гадоў да смерці Юдаль напісаў карціну «Аўтапартрэт з музай і смерцю»: на ёй мастак сядзеў паміж жыццём і смерцю, нібыта не вырашаўся прыняць чыйсьці бок. ▪️ Юдаля Пэна забілі ў 1937 годзе. Існуе шмат версій, хто быў забойцам. Афіцыйна забойцамі прызналі яго сваякоў, якія нібыта хацелі завалодаць спадчынай мастака. Аднак у гэту версію амаль ніхто не паверыў. Па іншай версіі, Пэна забілі бандыты. А па яшчэ адной — да яго забойства спрычыніліся чэкісты. ▪️ Дагэтуль невядома дакладна, хто быў забойцам мастака і настаўніка іншых вядомых беларускіх творцаў. Для нашай гісторыі Юдаль Пэн — адзін з вялікіх мастакоў. Ён ашаламляльны партрэтыст, які фіксаваў рэчаіснасць, жыццё і быт яўрэяў Віцебска на рубяжы стагоддзяў. Большасць карцін Юдаля Пэна была страчаная падчас эвакуацыі ў гады Другой сусветнай вайны. 🎙 Паслухаць «Галаваломку» пра забойства Юдаля Пэна можна на нашым сайце. Клікай сюды! 📌 Падтрымаць працу PALATNO можна на Patreon!

Хто прыдумаў Трэці рэйх?

Усе ведаюць пра нацызм, Гітлера і генацыд яўрэяў, але хто стварыў Трэці рэйх? Хто прыдумаў гэтую назву і ўклаў у яе першапачатковы (і, дарэчы, не такі як у нацыстаў сэнс)?

▪️ Гісторыя пра стварэнне Трэцяга рэйха пачалася з ідэй Артура Мёлера ван дэн Брука. Мёлер ван дэн Брук быў не задаволены школьнай адукацыяй, таму рана кінуў гімназію і пачаў займацца самаадукацыяй. У маладым узросце пачаў пісаць свае творы: спачатку гэта былі эсэ, а потым цэлыя кнігі. Яго раннія творы адлюстроўвалі жаданне вярнуцца да традыцыйных каштоўнасцей, шмат крытыкаваў індывідуалізм. ▪️ Усё сваё жыццё ён змагаўся з праблемамі са здароўем, асабліва — з псіхічнымі захворваннямі. Пісьменнік шмат часу праводзіў у ізаляцыі, жыў у адзіноце і глыбока пагружаным у сябе. У яго часта адбываліся нервовыя зрывы, і адзін з іх давёў яго да самагубства. Артур Мёлер ван дэн Брук застрэліўся 30 мая 1925 года. ▪️ Да свайго самагубства Мёлер ван дэн Брук паспеў апублікаваць кнігу «Das Dritte Reich». Гэтая кніга стане адной з ключавых для фарміравання нацысцкай ідэалогіі. У ёй пісьменнік расказаў сваё бачанне новай нямецкай дзяржавы: заклікаў стварыць так званы Трэці рэйх, які будзе адрознівацца ад Свяшчэннай Рымскай імперыі («Першага рэйха») і Германскай імперыі («Другога рэйха»), але пераймаць найлепшае з іх. Гэта канцэпцыя была для Мёлер ван дэн Брука шляхам да культурнага і духоўнага адраджэння краіны. Вядома, пазней нацысты інтэрпрэтуюць яе інакш, і яна стане асацыіравацца з фашысцкай дзяржавай. 🖥 Яшчэ больш пра тое, як Артур Мёлер ван дэн Брук стаў стваральнікам Трэцяга рэйху, вы можаце прачытаць на нашым сайце. Клікай сюды! 📌 Падтрымаць працу PALATNO можна на Patreon!

Паставы: маршрут на адзін дзень ад мясцовых

Сфатаграфавацца на фоне старога млына, убачыць косткі маманта, аб’есціся беларускімі стравамі ў рэстаране за невялікія грошы і зайсці ў палац, дзе раней меліся палотны самога Леанарда да Вінчы.

▪️ Касцёл Святога Антонія Падуанскага. Мясцовыя раяць пачаць шпацыр з касцёла Святога Антонія Падуанскага, які стаіць на рацэ Мядзелка. Знайсці яго будзе нескладана — касцёл знаходзіцца ў гістарычным цэнтры і бачны практычна з любой часткі горада. Касцёл Святога Антонія Падуанскага прыцягвае ўвагу не толькі каталікоў. Фатографы і аматары архітэктуры таксама прыязджаюць паглядзець на неагатычны помнік архітэктуры, які збудавалі ў 1904 годзе. Касцёл Святога Антонія Падуанскага ёсць у Дзяржаўным спісе гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь. ▪️ «Стары млын» на беразе ракі. Далей па маршруце — былы вадзяны млын на беразе ракі Мядзелка. Цяпер унутры размяшчаецца мясцовы Дом рамёстваў «Стары млын». Каля млына на рэчцы вы ўбачыце дэкаратыўны фантан, які працуе ў цёплую пару года. Будынак пабудавалі ў стылі позняга класіцызму ў другой палове ХІХ стагоддзя на месцы больш старога драўлянага млына. ▪️ Палац Тызенгаўза. Яшчэ адзін пункт маршруту — палац Тызенгаўза. Будынак другой паловы XVIII — першай паловы XIX стагоддзя, які пабудаваў у стылі класіцызму архітэктар Джузэпэ дэ Сака. Ініцыяваў будаўніцтва Антоні Тызенгаўз, які валодаў тады горадам. Скончыў будаўніцтва і жыў там яго сваяк Канстанцін, які захапляўся жывапісам. У тыя гады ў палацы размяшчалася галерэя. Там былі сканцэнтраваны палотны многіх вядомых мастакоў, у тым ліку Леанарда да Вінчы. 🖥 Яшчэ больш пра тое, што і дзе паглядзець у Паставах, расказваем на сайце. Клікай сюды! 📌 Падтрымаць працу PALATNO можна на Patreon!

🔥 «Дыктатары» — на PALATNO! Першы выпуск — пра Муамара Кадафі.

У першым эпізодзе аўдыёлекцыі «Дыктатары» мы паглыбімся ў жыццё чалавека, чыё імя стала сінонімам як рэвалюцыйнай перамогі, так і жорсткай тыраніі — Муамара Кадафі.

Кіраванне Кадафі доўжылася больш за чатыры дзесяцігоддзі: ён праводзіў адназначна смелую і часта супярэчлівую палітыку, меў унікальную палітычную ідэалогію і пакінуў складаную спадчыну, якая працягвае фармаваць рэгіён і сёння. Ад яго драматычнага прыходу да ўлады ў выніку бяскроўнага перавароту да эксцэнтрычнага стылю кіравання і канчатковага падзення падчас арабскай вясны… Гісторыя Кадафі — гэта амбіцыі, прага да ўлады і, у рэшце рэшт, трагедыя. 🎙 Слухайце першы выпуск падкаста «Дыктатары» на нашым сайце. Клікай сюды! 📌 Падтрымаць працу PALATNO можна на Patreon!

Псс, не хочаце даведацца больш пра яйцаклеткі?

Пра тое, што мужчыны могуць стаць донарамі спермы, ведаюць многія. Але можа спатрэбіцца дапамога з рэпрадуктыўным матэрыялам не толькі ад мужчын, але і ад жанчын. Расказаць падрабязней пра гэту з’яву мы папрасілі акушэра-гінеколага Валянціна Парашчука.

▪️ Як правяраюць, ці можа жанчына стаць донарам? Жанчыны, якія пагадзіліся стаць донарамі, праходзяць вялікі комплекс даследаванняў. Здаюць шэраг аналізаў — у тым ліку на ВІЧ, гепатыт, сіфіліс, хламідыі, мочапалавыя інфекцыі і іншыя. Усё гэта донар не аплачвае сама. ▪️ Ці можа жанчына стаць донарам некалькі разоў? Колькасць стымуляцый не абмяжоўваецца, абмяжоўваецца колькасць дзяцей. Прычына ў тым, каб мінімізаваць магчымасць інцэсту, каб у дарослым жыцці гэтыя дзеці ад аднаго донара не сталі парай ▪️Ці балючая працэдура і што адбываецца пасля яе? Працэдура мае два этапы. Першы — стымуляцыя, а другі — пункцыя. З першых дзён цыклу пачынаецца стымуляцыя: жанчына коле кожны дзень прапісаны прэпарат. Гэта падскурныя ін’екцыі, якія можна лёгка рабіць самому сабе. Прыкладна праз дзесяць дзён саспеюць фалікулы. А дактары разумеюць, калі прызначаць пункцыю. Пункцыю робяць пад кароткачасовым наркозам. Маніпуляцыя доўжыцца 15-20 хвілін. Усё пераносіцца вельмі лёгка, нібы гэта глыбокі сон. Ніякага перыяду аднаўлення не патрабуецца. 🖥 Больш пра донарства яйцаклетак расказваем на нашым сайце. Клікай сюды! 📌 Падтрымаць працу PALATNO можна на Patreon!

«Усе шчыра верылі, што нас будуць ратаваць». Што праходзяць палітзняволеныя ў Беларусі

У Дзень салідарнасці з палітычнымі вязнямі ініцыятыва «Палітвязынка» ў партнёрстве з «Беларускім домам» правяла прэс-канферэнцыю з удзелам былых палітычных зняволеных. На ёй жанчыны расказвалі пра ўмовы вязняў, настроі людзей, унутраны распарадак і іншыя пытанні побыту за кратамі.

▪️ Мію Міткевіч за тры допісы «ВКонтакте» пра міліцыянераў асудзілі на тры гады зняволення, абвінаваціўшы ў распальванні варожасці. Міа выйшла на свабоду, цалкам адбыўшы тэрмін пакарання: «З улікам таго, што ў калонію я трапіла ў 2021-м годзе, мы яшчэ не разумелі, як гэта ўсё працуе. Звычайна збіраліся разам, размаўлялі пра тое, што нас будуць ратаваць. Усе шчыра верылі, што нас будуць ратаваць. Што трэба крыху пратрымацца — і нас абавязкова выратуюць. Больш за тое, мы перадавалі на волю запіскі з паланам дзеянняў па нашаму вызваленню». ▪️ Кукішаву Наталлю затрымалі ў Оршы, везлі ў мікрааўтобусе з завязанымі ззаду рукамі. Побач ляжаў збіты мужчына, у якога з носа моцна цякла кроў. Уся падлога была залітая крывёй, Наташа ляжала ў гэтай крыві. Яна паважаны ў горадзе стаматолаг. На сёння яна з’ехала з Беларусі, прадала кватэру і дом. Разам з ёй з’ехалі муж, сын, нявестка і нават сабака. ▪️ Дарья Афанасьева была асуджаная на 2,5 года за ўдзел у пратэстах: «Ты проста спрабуеш заставацца тым чалавекам, якім была на волі. Я разумею, што вельмі складана ўявіць, [як гэта] калі трапляеш у закрытае памяшканне, дзе сама сабе не належыш. Вы сёння маглі пяць хвіліначак паляжаць, недзе там паўтыкаць у тэлефон, вы адчынілі шафу і выбралі, што вам надзець. У нас быў выбар толькі адзін: “На территории жилой зоны объявляется подъём, всем приступить к выполнению распорядка дня! Форма одежды номер два”. Або “Форма одежды номер один”. Вось гэта твой адзіны выбар». 🖥 Гісторыі жанчын, якія былі ў зняволенні ў Беларусі і якія дагэтуль застаюцца там за кратамі, чытайце на нашым сайце. Клікай сюды! 📌 Падтрымаць працу PALATNO можна на Patreon!

Як фестываль «Сонцаграй» вяртае да аўтэнтычных каранёў

«Сонцаграй» — фестываль беларускай традыцыі на Падляшшы. Сёлета арганізоўваецца фондам «Тутака» ў трэці раз і скіраваны на аднаўленне ўнікальнай аўтэнтычнай беларускай культуры ў рэгіёне.

▪️ У 2024 годзе фэст адбудзецца ў Беластоку (31 мая), Вітава (1 чэрвеня), Супраслі (7 чэрвеня) і Навасадах (8 чэрвеня). Усе мерапрыемствы пачнуцца ў 17 гадзін. ▪️ Адна з традыцый, якую імкнуцца адрадзіць арганізатары фестывалю — валоканне. Гэта велікодны абыход двароў у першы дзень Вялікадня з віншаваннямі. ▪️ Некаторыя філолагі-даследчыкі спрабуюць адносіць гаворкі на поўдні Падляшша да ўкраінскай мовы, але што датычыцца песеннага фальклору ў тым рэгіёне, то, паводле Зміцера Косціна, нярэдка тыя самыя песні з падляскім палескім дыялектам маюць тыя самыя сюжэты, тыя самыя словы ў варыянце, бліжэйшым да песень на беларускай мове. ▪️ Падляшша — гэта рэгіён, дзе шмат абрадавага фальклору. Прычым і каляднага, велікоднага з канапелькамі, і юр’еўскіх песень. Цікава, што на гэтай зямлі не ўдалося зафіксаваць купальскіх песень: гэты абрад тут вельмі рана адышоў. ▪️ Кіраўнік фонду «Тутака» Павел Станкевіч кажа, што ва ўсёй Польшчы захапленне аўтэнтычнай культурай становіцца папулярным заняткам. А культура падляскіх беларусаў, як лічыць спадар Павел, з’яўляецца спадчынай як беларускай, так і польскай дзяржавы. А таму яе важна захаваць і развіваць. 🖥 Вы можаце даведацца больш пра фестываль «Сонцаграй» і што будзе адбывацца на ім сёлета на нашым сайце. Клікай сюды! 📌 Падтрымаць працу PALATNO можна на Patreon!