التراث والتحقيق بين يديك

صفحۀ ترقیمۀ نسخۀ کهن السرائر ابن ادریس بخط «ابو الحسن جعفر بن علي بن جعفر بن عبد الله بن حبشي»، کتابت شده در ربيع الثانی سال 603 هـ در «المشهد المقدس الكاظمي من مقابر قريش سلام الله على ساكنيه» https://t.me/h_m_Borujerdi

علامت بلاغ قرائت نسخه کهن کتاب السرائر ابن ادریس https://t.me/h_m_Borujerdi

علامت وقف نسخۀ کهن کتاب السرائر ابن ادریس حلی به خط مرحوم شیخ بهایی https://t.me/h_m_Borujerdi

تصویر صفحه استهلالی جزء پنجم کتاب السرائر ابن ادریس حلی در آستان قدس رضوی. روی این جزء تملک دو فقیه برجسته شیعه ابن فهد حلی و عمید الدین الاعرج الحسینی (پسر خواهر علامۀ حلی) و تملکات مهم دیگری نیز آمده است https://t.me/h_m_Borujerdi

علامت بلاغ مقابله و عرضۀ نسخه السرائر ابن ادریس با خط خود مؤلف https://t.me/h_m_Borujerdi

#نسخه_های_کهن_شیعی (نگاهی سریع به نسخه ای کهن از السرائر ابن ادریس): از همان سال های آغازینی که مرحوم علامه سید محمد مهدی خرسان مشغول به تصحیح آثار ابن ادریس حلی بودند متوجه شدم که ایشان کتاب «السرائر» را بر مبنای نسخۀ کتابخانۀ آستان قدس رضوی ـ علی صاحبها آلاف التحیة والاکرام ـ انجام می¬دهند. همان زمان تصویر نسخۀ بسیار نفیس و کهن این کتاب که در کتابخانۀ مجلس شورا در تهران نگهداری می شود را به ایشان دادم و ایشان ذره پروی کرده و نام این کمترین را در مقدمه سرائر آوردند. ولی ایشان علی رغم استفاده از نسخۀ کتابخانۀ مجلس، باز اساس کار خود را همان نسخۀ کتابخانۀ آستان قدس قرار دادند. بنده آن زمان نسخۀ آستان قدس را ندیده بودم، ولی بخاطر توجه ایشان، تصویر این نسخه را تهیه کردم. این نسخه که بسیار کهن و نفیس است دارای مزایای بسیار و مواد تاریخی خوبی است. البته این نسخه در دو چاپ کتاب سرائر (تحقیق جامعۀ مدرسین و تحقیق مرحوم علامه خرسان) به کار گرفته شده است. بخش عمدۀ این نسخه به خط «ابو الحسن جعفر بن علي بن جعفر بن عبد الله بن حبشي» است، که آن را در ربيع الثانی سال 603 هـ در «المشهد المقدس الكاظمي من مقابر قريش سلام الله على ساكنيه» به پایان برده. این نسخه به تمامه با خط مؤلف ابن ادریس مقابله و تصحیح شده و در جای جای آن بلاغ هایی با عبارت: «عورض بخطّ المصنّف» آمده است. بعد آن نیز بار دیگر این نسخه قرائت شده و باز در بسیاری از صفحات آن بلاغ: «بلغ قراءة ـ أیّده الله تعالی ـ» نوشته شده است. بر روی نسخه تملکات گوناگونی وجود دارد که مهمترین آنها تملک فقیه بزرگ شیعه ابن فهد الحلی و سيد عميد الدين عبد الحميد بن الأعرج الحسينی، برادر سيد ضياء الدين عبد الله (دو پسر خواهر علامۀ حلی) است. به مناسبت این یادداشت و آشنایی با این نسخه جا دارد به چند نکته از ملاحظاتی که در معرفی آن در مقدمه دو تصحیح وجود دارد اشاره کنم. مرحوم علامه خرسان که معرفی خوب و جامعی از آن بدست داده، ترقیمۀ نسخه را به عینه و به شکل صحیح آورده است. ولی در چاپ جامعۀ مدرسین دربارۀ نسخه توضیح زیادی نداده و در همان مقداری هم که آمده چند اشتباه دیده می شود. اول اینکه مکان کتابت نسخه را «مدینۀ کاظمین» دانسته شده! در حالی که نسخه در «حرم مطهر کاظمین» کتابت شده نه در شهر کاظمین! دوم به نام ناسخ کلمۀ عجیبی افزوده شده، چرا که او را به «الجعفری» منسوب کرده. در حالی که در خود نسخه هیچ اشاره ای به این نسبت (الجعفری) نشده و در هیچ منبع خارجی دیگری نیز این نسبت را نیافتم! از سویی دیگر در تحقیق مرحوم خرسان کنیۀ ناسخ «ابو الحسن» گفته شده در حالی که بلا شک «ابو الحسین» است. مرحوم خرسان نام یکی از مالکین نسخه را نیز اینگونه ضبط کرده: (مطهّر بن حسین الابهری الحسنی) در حالی که به نظرم کلمۀ (الابهری) صحیح نباشد بلکه قرائت درستش (الاسدی) است؛ همچنانکه با قرینۀ جغرافیایی نگهداری اصل نسخه هم ـ که عراق باشدـ موافقتر است. نکته ای که در چاپ کتاب بدان اشاره نشده این است که تمام این نسخه به خط این کاتب نیست، بلکه بخش عمدۀ آن به خط اوست و بخش های دیگر آن به خط کاتبان ناشناختۀ دیگری در همان عصر است. البته این نسخه در چند جزء تدوین شده بوده که در حال حاضر ما به دو بخش آن با تملکات و مواصفات مشترکی دسترسی داریم. این دو نسخه دست آخر توسط شیخ بهایی بر کتابخانۀ آستان مقدس رضوی ـ علی صاحبها آلاف التحیة والاکرام ـ وقف شده و در حال حاضر با شمارگان 2774 و5713 نگهداری می شوند. https://t.me/h_m_Borujerdi

تصویری دیگر از جزء ثانی نسخۀ کهن السرائر ابن ادریس حلی https://t.me/h_m_Borujerdi

ابتدای جزء ثانی کتاب «السرائر» ابن ادریس حلی، در آستان قدس رضوی. این مطلع قرن هفتم هجری از روی خط مؤلف مقابله شده است. در بالای صفحه، گوشۀ سمت چپ، تملّک فقیه برجسته شیعه در قرن نهم مرحوم ابن فهد حلی دیده می شود. از عجایب بلایی است که کتابداران آستان قدس بر سر نسخه آورده اند و ورقۀ معرفی نامۀ نسخه را بر روی این صفحه چسبانده اند و باقی تملکات و مواد تاریخی نسخه پنهان شده است. https://t.me/h_m_Borujerdi

نسخه «التبیان فی تفسیر القرآن» شیخ طوسی، نیمۀ اول قرن 5، در کتابخانۀ آیت الله مرعشی نجفی. تا به حال این نسخه تنها نسخۀ شناخته شده بود که بر روی آن یک اجازۀ سه سطری به خط شیخ طوسی داشت https://t.me/h_m_Borujerdi