🎗آکادمی وفاق؛ رویکردهای جامعه شناختی؛

🔶️🔸️ای نسیم سحر آرامگه یار کجاست ... (از سری جلسات حافظ‌خوانی) ♦️دکتر محمدحسن علایی #حافظ 🎗با آکادمی وفاق به آدرس زیر در ارتباط باشید: @sociologicalperspectives

✍️🏻 تحلیل انتخابات و ایران فردا در گفتگو با بیژن عبدالکریمی 🔻مکان خانه صدای فردا در کلاب هاوس:🔻 https://www.clubhouse.com/house/صدای-فردا 🗓۲۶ خرداد ماه ۱۴۰۳ ساعت ۲۱:۰۰ تهران 🔹️کانال تلگرام صدای فردا : @amirvazifeshenas 🔹️کانال تلگرام بیژن عبدالکریمی : @bijanabdolkarimi

♦️بازگشت به زمین سیاست به واسطه‌ی خودانتقادی تعامل‌جو! ✍دکترمحمدحسن علایی (جامعه شناس) 🔸️روزنامه همدلی ۲۶ خرداد ۱۴۰۳ https://hamdelidaily.ir/index.php?newsletternumber=2437&page=8

قسمت صد و دوازدهم پادکست دغدغه ایران (نسخه کم حجم)   بازخوانی ایران معاصر بعد از پنج قسمت شرح کتاب «خشونت و نظم‌های اجتماعی» و پنج قسمت شرح کتاب «در سایه خشونت» که نزدیک به ده ماه طول کشید، در قسمت صدودوازده پادکست دغدغه ایران، تاریخ ایران معاصر را از اواخر مشروطه تا به امروز در چارچوب تحولات نظم دسترسی محدود بازخوانی کرده‌ایم.   حامی مالی این قسمت آچاره، خدمات و تعمیرات آنلاین ساختمان و لوازم منزل   حامی مالی این قسمت سارودی (Sarodi) طراح و تولیدکننده محصولات بهداشتی ساختمانی    حمایت از پادکست دغدغه ایران   پادکست جور دیگر: جامعه‌شناسی برای همه   شناسه پیپال [email protected]   موسیقی آغازین قطعه سلام، اثر استاد حسن کسائی   Email: [email protected]   گوینده: محمد فاضلی امور فنی و صوت: مرتضی مشیری‌خواه گرافیک: حامد ملیانی و کریم شاهین                                  تاریخ انتشار خرداد هزار و چهارصدوسه @dirancast_official

‍ ‍ «جامعه شناسی علم شناخت واقعیت اجتماعی است» 🌎اتحادیه جامعه شناسان ایرانی در تلگرام (اِجادَت)، فهرست زیر را در حوزه های گوناگون علوم اجتماعی تدارک دیده است. با انتشار آن در کانال های مختلف، به ترویج بینش جامعه شناختی کمک کنیم. 🔰🔰🔰🔰🔰🔰🔰🔰 محمدحسن علایی 🔰آکادمی وفاق؛ رویکردهای جامعه‌شناختی @sociologicalperspectives نعمت الله فاضلی 🔰تحلیل فرهنگی جامعه ایران @Drnematallahfazeli بی‌تا مدنی 🔰فمینیسم تفسیری پرگمتیستی @sociology_of_sport فریبا نظری 🔰جامعه‌شناسی گروه‌های اجتماعی @Sociologyofsocialgroups مصلح فتاح پور 🔰تحلیل آسیب های اجتماعی @Analysisisocialproblems ح.ا.تنهایی 🔰جامعه شناسی تفسیری و نظری و درمانی ایران @hatanhai عادل سجودی 🔰جستاری در جامعه شناسی @GILsociologist احمد فعال 🔰تحلیل های نظری در جامعه شناسی و سیاست @bayane_azadi سعید معدنی 🔰هفت اقلیم @Saeed_Maadani علی نوری 🔰خانواده ایرانی و مسائل اجتماعی @iranian_familyy حسین شیران 🔰جامعه‌شناسی شرقی @OrientalSociology اصغر ایزدی جیران 🔰آکادمی مردم‌شناسی @IzadiJeiran هادی خانیکی 🔰مجله رسانه فرهنگ @resanefarhang مسعود زمانی مقدم 🔰نوشته‌ها، مقالات و دوره‌های آموزشی @masoudzamanimoghadam مریم زارعیان 🔰ایران ما @maryamzareian97 آرش احدی مطلق 🔰جامعه شناسی و اخلاق @Sociology_of_Ethics کاوه فرهادی 🔰انسان‌شناسی یاریگری، توسعه پایدار و زیست‌بوم‌داری @kaveh_farhadi مسعود زمانی مقدم 🔰روش و پژوهش کیفی @qualitative_methodology 🔰🔰🔰🔰🔰🔰🔰🔰🔰

♦️بازگشت به زمین سیاست به واسطه‌ی خودانتقادی تعامل جو! ✍دکتر محمدحسن علایی (جامعه شناس) اینجا ایران است و دموکراسی برای ما گران تمام می شود؛ اما توجه داشته باشیم، خواست عاجل آن نه تنها به ثمر نمی نشیند که ما را چندین و چند گام به عقب می راند. چندان که هم تجارب دو انقلاب مشروطه و ۵۷ و هم وقایع دهه ۸۰ مؤید آن هستند. امروز نیز اگر چه ایرانیان سودای تحقق دموکراسی را در سر می پرورانند ولی از روش نیل به آن هنوز هم چندان نمی دانند و چندان هم از تاریخ عبرت نمی گیرند؛ و اما؛ می رسیم به موسم نابهنگام انتخابات ریاست جمهوری و بازار نه چندان پر رونق آن در این روزهای منتهی به ۸ تیر، روز انتخابات! نفس برگزاری انتخابات ولو کم/بی‌اثر از منظر برخی ها؛ به زعم نگارنده و پاره‌ای اصحاب نظر در مسیر دموکراسی خواهی واجد ارزش هست و چنین نیست که با گذر از آن بتوان به نحوی کم هزینه به زمین سیاست بازگشت. لذا به عنوان یک جامعه‌شناس نمی توان و نباید در باب آن سکوت اتخاذ کرد و مخاطبان را در وادی تذبذب و تردید و حتی یأس و بی کنشی عافیت‌طلبانه رها کرد. از منظر گفتمان وفاق نیز نزدیک کردن لبه های شکاف های اجتماعی واجد ارزش است حال باید پرسید آیا چگونه می شود از فرصت انتخابات جاری برای نیل به پاره ای از اهداف گفتمان وفاق و نیز فراهم آوردن بستر گفتگو و تعاملات اجتماعی سود جست؟ جریانات مختلف اگر از بازاندیشی در باب تجارب و شکست‌ها و پیروزی‌های خویش سرباز زنند مثل سابق در به همان پاشنه خواهد چرخید و توفیقی برای ملت حاصل نخواهد شد اما اگر تندروان هر یک از جریان‌ها وظیفه ملی، دینی و اخلاقی خود را در این بازاندیشی قلمداد کنند این بی‌تردید بر آینده‌ی پرمخاطره‌ی ایران راه باریکی خواهد گشود ولو احتیاج به آهستگی و پیوستگی داشته باشد اساسا برای طی طریق در مسیر تحول‌خواهی ثمربخش در کشورهایی مشابه ایران ما، آهستگی و پیوستگی یکی از شروط اساسی‌ست. در پایان این جستار کوتاه، پیشنهاد می کنم جریانات مختلف درس‌هایی که از اشتباهات خود گرفته‌اند را صادقانه با مردم در میان بگذارند تا خود عامل به فضیلت‌هایی باشند که تحقق آن را در دیگری و جریان رقیب چشم دارند؛ باشد که حقیر به عنوان کوچکترین عضو سپهر فرهنگی کشور عزیزمان ایران بتواند گامی کوچک برای فراخواندن همه‌ی جریانات به خودانتقادی تعامل جو برداشته و در دعوت ایشان به زمین سیاست توفیقاتی ولو اندک حاصل نماید. به امید ایرانی سرافراز و سرشار از حیات و بالندگی برای همه ایرانیان... https://www.instagram.com/p/C8G_l_-u-jL/?igsh=dTFydjVkYzZicGps

♦️شریعتی؛ عبدالکریمی؛ نام هاي حقیقت! ✍دکتر محمدحسن علایی (جامعه شناس) در آستانه‌ چهل و هفتمین سالگرد فقدان شریعتی بنا دارم برای نخستین بار ادعای نویی را در قالب جستار حاضر تقدیم مخاطبان فرهیخته نمایم. البته توفیق داشتم اواخر سال گذشته کتابی با عنوان "شریعتی و تفکر معنوی در روزگار سیطره‌ی نیست‌انگاری" را تقدیم پژوهندگان و علاقمندان نمایم. نام هاي حقیقت در سپهر روشنفکری در جامعه ی ایرانی پیش از انقلاب و پس از آن با نام شریعتی و عبدالکریمی ظهور می کند. اینکه نسبت روشنفکری و حقیقت در دوران جدید را چگونه باید صورت‌بندی کرد مجال مستوفای دیگری می طلبد. آنچه در این جستار کوتاه به اجمال مورد بررسی قرار می گیرد دعاوی این دو روشنفکر ایرانی در مواجهه سلبی و ایجابی ایشان با حقیقت است. گفتمان روشنفکری در غیاب این دو نام دست کم در مواجهه ایجابی با حقیقت به نحو قالبی ساکت است؛ و از همین منظر نام های امثال سروش از دایره ی این نام ها بیرون قرار می گیرد‌. روشن است نام هایی چون فردید و داوري نیز از دایره‌ی روشنفکری بیرون می باشند ولو آرای ایشان در باب حقیقت سابا و ایجابا می تواند محل امعان نظر قرار گیرد. وقتی حقیقت مسئله می شود؛ شخص حقیقت اندیش بعد از مدتی کلنجار رفتن با مسئله خویش، اتوماتیک وار حکم اجازه ی انحصاری استعمال این واژه را دست کم برای روشنگری‌های صادقانه‌ی خود صادر می کند. چندی که می گذرد شخص خود را محق می پندارد که روایتش از حقیقت را در هر فرصت و مجالی پیش بیاندازد و به بالاخره سخنگوی حقیقت شود. و اینجا همان جای خونین و خطرناک قصه است... اما چه کسانی استعداد این را دارند که طعمه‌ی طرح افکنی از حقیقت شوند در مقابل این پرسش، پرسش آغازین این جستار به محاق می رود چرا که به درستی فرع بر ماجرا تلقی می گردد. یعنی اگر بتوان تشخیص داد چگونه ذهن و زبان شخصی به تصرف و استعمار طرح افکنی از حقیقت‌ در می آید آنگاه بسیار سهل خواهد بود فهم اینکه چرا وی مبدل به سخنگوی حقیقت می گردد. نکته ی اساسی دیگر اندیشیدن بر سر زمینه و زمانه ای هست که چنین شخصی را در خویش می پرورد. و این البته در ابعاد محلی و جهانی قابلیت طرح دارد. در کجا و چه زمانی اشخاصی در دام طرح افکنی اصیل از حقیقت گرفتار می آیند. چرا که زمان هایی هست که این ویژگی که گویا در طول تاریخ میان ابنا بشر به نسبت شیوع چشمگیری دارد موفق می شود طعمه های بیشتری به چنگ آورد... زبانی که به "حقیقت" باز شود حتی پیشتر از آنکه از جانب متولیان حقیقت محکوم به افساد و اضلال و ناگزیر متهم به التقاط گردد خود خطر نابودی را به جان خریده است چرا که پروای کافی در کتمان آن را به خرج نداده است. باری جریانات فکری در ایران معاصر هر کدام با طرح افکنی از "حقیقت" گفتمان خویش را به عنوان گفتمان مترقی پیش کشیده اند و در پیکار گفتمانی ایشان اولین قربانی خود حقیقت بوده است؛ و عجیب تر اینکه تاکید گذاشتن بر جایگاه خویش مبدل شده است به چیزی برای اثبات حقانیت شخص و دفاع از اصالت وی بی آنکه شاهد تلاشی برای بیانی فلسفی طرح حقیقت از جانب ایشان باشیم. به بیان ساده، در برابر حقیقت مورد مصادره ی قدرت، افرادی دانسته یا نادانسته موقعیت ویژه ای برای خویش دست و پا کرده اند تا انبوه افرادی را که از حقیقت گفتمان رسمی دلسرد شده اند را به سوی خویش بکشند بی آنکه طرح روشنی از آن خویش داشته باشند؛ و این بی گمان بیشتر تاسف بار است هر چند این حقیقت تلخ با نام های بزرگی در سپهر روشنفکری ما ایرانیان گره خورده است؛ یعنی شریعتی و عبدالکریمی!

♦️پرسش از غیبت وجوه ایجابی در گفتمان فلسفی-اجتماعی دکتر بیژن عبدالکریمی؟! ✍دکترمحمدحسن علائی (جامعه شناس) در این جستار در ادامه مکاتبات اخیرم با جناب دکتر بیژن عبدالکریمی عزیز، با هدف جلب مشارکت و همفکری مخاطبان گرامی؛ و در جهت ایجاد بستر مناسب برای فهم اهم آرا و مواضع اخیر ایشان در نسبت با کلیت گفتمان فلسفی و اجتماعی وی در دو سطح فلسفی-حکمی و نیز سیاسی-اجتماعی ناظر به اندیشه های این استاد ارجمند مطالبی تقدیم می گردد. الف) در سطوح فلسفی و حکمی دکتر عبدالکریمی آرای سلبی ارزشمندی در موارد زیر ابراز کرده اند اما وجوه ایجابی آرای ایشان به واقع محل تأمل است: -امر قدسی؛ حقیقت نا متعین: ایشان در جای جای آثار و اقوال خویش به اینکه امر قدسی چه نیست اشاره کرده اند فی المثل ایشان بارها تکرار کرده اند که امر دینی از دین به مثابه فرهنگ؛ و دین به مثابه تئولوژی؛ و دین به مثابه ایدئولوژی؛ و دین به مثابه ابژه مطالعه ممتاز و متفاوت است اما در بیان وجوه ایجابی آن شاید بتوان چنین بیان داشت که در مقام یک استاد توانمند فلسفه اهتمام چندانی نورزیده‌اند. -خرد ایرانی: دکتر عبدالکریمی در خصوص اینکه خرد ایرانی آن فهم و برداشت خطایی نیست که حوزویان به نحوی  و روشنفکران به نحوی دیگر از آن دارند بسیار سخن گفته اند اما اینکه مولفه های این خرد چیست کم و بیش در آثار خود ایشان هم غائب است. اهمیت وجوه ایجابی این مباحث در منازعات و مباحثات روزمره ایرانیان در باب ایرانیت و اسلامیت و ملاحظات ایرانشهری بیش از پیش احساس می شود. - تاملات نیچه ای-هایدگری: همچنین دکتر عبدالکریمی در بحث از نیچه و هایدگر هم کمتر به لایه های فلسفی تر آرای این متفکران در آثار خویش می پردازند و از تشریح حاق تفکر و فلسفه ی این متفکران فلذا تمهید مقدمات فلسفه ورزی و تفکر در بطن آرای ایشان برای مخاطبان غالبا اجتناب می ورزند. ب) در سطوح اجتماعی و سیاسی نیز دکتر عبدالکریمی سلبا آرای ارزشمندی در موارد زیر ابراز کرده اند اما وجوه ایجابی آرای ایشان حقیقتا پرسش برانگیز است: -فلسفه سیاسی: ایشان حضور دین در صحنه سیاست در یک جهان بالذات سکولار را نقد می کنند اما ضمن طرح گفتمان وفاق به لوازم تحقق آن با تاکید بر ضرورت بقای نظام سیاسی اشاره نمی کنند. یعنی سلبا انقلاب دوباره را برای ایران سم می دانند ولی با وجود بحران ها و انسدادها و شکاف ها در ارائه چشم انداز ایجابی بدیل کمتر احتجاح تئوریک از خویش به نمایش می گذارند. -خودآگاهی تاریخی: با وجود خلا عظیم گفتمانی و افت شدید سرمایه‌های اجتماعی و همدلی و وحدت ملی در کشور و علی رغم اهمیت گفتمان های وحدت آفرین باید اذعان داشت در خصوص مبحث خودآگاهی تاریخی هم آرای ایجابی در باب مولفه های این خودآگاهی تاریخی منطبق بر واقعیت گسسته طبقات اجتماعی "ما" -به خصوص ناظر بر تحولات شتابناک سال های اخیر ایران امروز- را کمتر از جانب دکتر عبدالکریمی شاهد هستیم. - اجماع نخبگانی: دکتر عبدالکریمی مدام از ضرورت این اجماع سخن می گویند و سلبا هزینه های عدم شکل گیری آن را بر می شمارند اما کمتر از لوازم تمهید و امکان آن به صورت ایجابی حرف می زنند. در صحنه ی عمل نیز توفیق چندانی در نضج گرفتن آن مخصوصا ناظر به افزایش شقاق ها در پیکره ی اجتماعی ایران پسارخداد قابل احصا نمی باشد. ضمنا نوعی اراده‌گرایی نیز در این مورد در تأکید فراوان ایشان بر نقش نخبگان به نظر می رسد فارغ از اینکه نگارنده به هیج وجه نسبت به اصل اراده ورزی نخبگان و اهمیت حیاتی آن تشکیکی وارد نمی دارد.  -دولت-ملت شبه مدرن: دکتر عبدالکریمی به درستی به خطرات و تهدیدات ضعف در بعد نیروی نظامی قدرتمند برای داشتن دولت-ملت قوی برای رسیدن به توسعه اشاره می کند ولی به دیگر عناصر اساسی و ایجابی دولت-ملت اشاره نمی کند. -نقد جریان روشنفکری در نسبت با نظام سلطه: مخصوصا در این باب که موضوع مکاتبات اخیر نگارنده با ایشان نیز بوده است دکتر عبدالکریمی سلبا و یک طرفه روشنفکران را رد می کند در حالی صرف نظر از شبه روشنفکران؛ بسیاری از اهل نظر از علمای جامعه شناسی؛ اقتصاددانان؛ متخصصین جغرافیای سیاسی، علوم سیاسی و روابط بین الملل و حتی کارشناسان امنیتی و ... نظرات مستدل و مستوفای دیگری در نسبت با نحوه تعامل با نظام سلطه در راستای  حفظ منافع ملی ابراز می دارند که در مواضع دکتر عبدالکریمی ایجابا هیچ استدلالی در پاسخ به این روشنفکران و متخصصین دیده نمی شود. گفتمان مترقی عبدالکریمی ضمن خودآگاهی به خلأهای ایجابی گفتمان خویش می تواند و باید حساب معدود چهره های مغرض و  یا ناآگاهی که در کنار سرکردگان نظام سلطه تشدید تحریم های ظالمانه بر علیه این ملت را روا دانسته‌اند با روشنفکران مسئول و متعهد نسبت به آینده ی کشور و منافع ملی را در گفتمان خویش به وضوح هر چه تمام جدا کرده، نسبت به ملاحظات ایشان گشودگی بیشتری از خویش نشان دهد.