پەیلوای عادل محمدپور

https://dawashi.conf.uok.ac.ir/files_site/pooster_file/r_5_240106131434.jpg ✨✨ https://t.me/paylway

📖 مەلا حەسەنوو دزڵیێ و کەشماڵێو نیشانەشناسانە دلێتۆو دیوانەکەیش   📝 عادڵ محەمەدپوور   چکیارە[2]       ئی وتارە سەروو ڕوەکەردوو زانشتوو شێوازشناسی و تان و پۆو نیشانەشناسی، یەرێ حەننایێوە ئاڵنگیان پەی دیوانەکەو مەلا حەسەنی و هەوڵش دان ڕەخنە بکەرۆ قووڵایی هۆنیاکاش و باری زوانی، ئەدەبی و ڤیریشا بکاڵۆوە و چی سووچە نیگاوە دەسکەوتێش با بە دەسبارێوی وەرەچەم پەی پەڕکەردەیەو هاڵیگاییەکاو تارێخ ئەدەبیاتیما. مەلا حەسەنوو دزڵێی، سەدەو سێنزە و چواردەی کۆچی مانگینە، گلێرگێوی هەژار و چینایەتی- خێڵەکیی دەگاو دزڵیێنە ژیوان. شاعێرێوی واقێعگەرای ئیجتێماعین؛ زوانش سادە و دیمەن و دلێنەو شێعرەکاشنە نەپەردەچیانەوە سەروو سێناعەتە پێچەڵپێچە ئەدەبییەکا. قۆناغەو پەسامەولەوینە و سەرجەم شێعرێ کوردیێنە، کاریگەریی ئەرێنیش نیانەرە و تۆشێوی بژێوانە بیەن پەی درێژهەناسەیی ئی سامانە شێعرێ. یۆ چا نۆرمە ویری و زوانیانە کە مەلا حەسەنش شێوازی تاکینە سەرکەوتە و جیاواز نیشانە دان، هۆنەرمایەو تەنزێ و دەلالەتوو ڕەخنە و ڕەخنەوانیی دلێدەقیی شێعرێن کە بە ڕوەونیای کۆمەڵایەتییەوە پەی گلێرگەو دماکەوتەو ئا دەمیە، دیاردێوی غەریب و شاز مرمانۆنە و تایبەتمەننیێوەن پەی نۆرمەکاو شێوازوو دەورەی و بەردەوامیی و برەودایش بە سەرجەم شێعرێ کوردیێ و تایبەتیتەر شێعرەو هورامی و هەرپاسە بریکیایەو[3]وێش.   کرێڵ واچێ: مەلا حەسەن، شێوازشناسی، درێژهەناسەیی، تەنز، کۆمەڵایەتی ......................  درێژەش چی 👇 لینکەنە: http://peyliway.blogfa.com/post/301/%d9%85%db%95%d9%84%d8%a7-%d8%ad%db%95%d8%b3%db%95%d9%86%db%8c-%d8%af%d8%b2%da%b5%db%8c-%d9%85%db%95%d9%84%d8%a7-%d8%ad%db%95%d8%b3%db%95%d9%86%d9%88%d9%88-%d8%af%d8%b2%da%b5%db%8c%db%8e-%d9%88-%da%a9%db%95%d8%b4%d9%85%d8%a7%da%b5%db%8e%d9%88-%d9%86%db%8c%d8%b4%d8%a7%d9%86%db%95%d8%b4%d9%86%d8%a7%d8%b3%d8%a7%d9%86%db%95-%d8%af%d9%84%db%8e%d8%aa%db%86%d9%88-%d8%af%db%8c%d9%88%d8%a7%d9%86%db%95%da%a9%db%95%db%8c%d8%b4  ............... ✅ ئی وتارە زمسانوو (2024)ی سلێمانی، دیداری مەلا حەسەنی دزڵی پێشکەش کریان و گۆڤاروو (هەورامان)ی شمارە 48 چاپ و وەڵا کریانەوە. ............. [1] - نویسەر، ڕۆنامەنویس، ڕەخنەوانی ئەدەبی [2] - چکیدە، کورتە، پوختە [3] - درخشش ✨✨

ز اندازه بیرون تشنه‌ام ساقی بیار آن آب را اول مرا سیراب کن وآنگه بده اصحاب را من نیز چشم از خواب خوش بر می‌نکردم پیش از این روز فراق دوستان شب‌خوش بگفتم خواب را هر پارسا را کآن صنم در پیش مسجد بگذرد چشمش بر ابرو افکند باطل کند محراب را من صید وحشی نیستم در بند جان خویشتن گر وی به تیرم می‌زند اِستاده‌ام نُشّاب را مقدار یار هم‌نفس چون من نداند هیچ‌کس ماهی که بر خشک اوفتد قیمت بداند آب را وقتی در آبی تا میان دستی و پایی می‌زدم اکنون همان پنداشتم دریای بی‌پایاب را امروز حالا غرقه‌ام تا با کناری اوفتم آنگه حکایت گویمت درد دل غرقاب را گر بی‌وفایی کردمی یَرغو به قاآن بردمی کآن کافر اعدا می‌کشد وین سنگدل احباب را فریاد می‌دارد رقیب از دست مشتاقان او آواز مطرب در سرا زحمت بُوَد بواب را «سعدی! چو جورش می‌بری نزدیک او دیگر مرو» ای بی‌بصر! من می‌روم؟ او می‌کشد قلاب را   📝 سعدی شیرازی (سدە هفتم)، دیوان اشعار ✨✨

📖 لە حەزرەتی حافزەوە کَی شعر تَر انگیزد خاطر که حزین باشد یک نکته ازین معنی گفتیم و همین باشد هر یک به کسی دادند جام می و خون دل در دایرەی قسمت اوضاع چنین باشد در کار گلاب و گل، حکم ازلی این بود آن شاهد بازاری،  این پرده نشین باشد ــــــــــــــ کەی شێعری تەڕی بۆ دێ دڵ بە خەمۆ خەمڵا بێ لەم خاڵەدا درکاندم  هەرچی بوونی مانا بێ هەر یەک بە یەکێ دراوە پیاڵەی مەی و خوێنی دڵ لەم دابەش و دابێژە هەر وایە ئەبێ وا بێ بۆ کاری گوڵاو و گوڵ ڕۆژی بەرێ نووسراوە یەک چارەی لە بازاڕ و یەک پەردەی بە دەورا بێ ــــــــــ 📝وەرگێڕ: حەیبەڵا ✨✨

📖 شێوەکەش شێویا غەزەڵ لەیلەکێم! بۆ وینه دڵ پەڕ بی جە دەردێ نۆبەرێ کەس نەزاناش دەردەکێم دانە و دوێنێ یا یەرێ چێگە نان ژاوای به گۆشەن، هەر بەڵێ کاروو دەمین وانەرێ چەرمەی موانا و بێ چەمێنێ وینەرێ ئاوەڕوو گێرۆ تەیەمموم پەی نماو مەیتوو حەیای مەردەشۆر ئەمما و ئەگەر، کێبر و ڕیا تەڵقین‌دەرێ چێگه سازوو ئەشقەمەی موحتاج به نازوو پەنجەکان ئای بە ناز تیکەی وزانێ دەم دەسێ ئەفسوون‌گەرێ دارەکەو ئێگەی بەرش زانای هەژاری بێ‌وەرەن ئەسکەناسەن بەر، دولارەن یا گەڵان و دەفتەرێ سێوەرێنێ یارەکێ ئارۆی، هەنێ تا نوور مەنەن نوور نەمانۆ دەس جه دامان وەر مدٚانێ سێوەرێ لەیلەکێم! بەش بویەری ئەر شێوەکەش شێویا غەزەڵ هەم فەراز وانا به وردی و هەم فروود پێغەمبەرێ 📝 جەماڵ قادرپوور ✨✨ https://t.me/paylway

‍ ‍📰 دوم اردیبهشت ماە روز مطبوعات و یاد 126مین سال انتشار اولین روزنامه نويسی كوردی مبارک باد نخستين روزنامەی كوردی به نام (كوردستان) بعد از (61) سال از نشر اولين روزنامه فارسی توسط ميرزا صالح شيرازی و (278) سال پس از روزنامه(لاگازيت فرانسوی) و (100) سال پس از اولين نشريه عرب زبان (التنبيه) و (الوقايع) مصر و اولين روزنامه تُرك زبان؛ در سال(1277ه.ش/1898 م) توسط "مقداد مدحت بدرخان" چاپ و منتشر شد. ( 17) سال بعد از انتشار اين روزنامه در سال(1294ه.ش) برابر با (1915 م) از طرف «حسين حُزنی مُكريانی» اولين چاپخانه به شهر (حلب) در كشور سوريه وارد شد و اين تحول باعث شد چندين نشريه و مطبوعه كُردي در آن كشور چاپ و منتشر شوند. در سال (1925 م) برابر با (1304 ه.ش) اين چاپخانه به شهر رَواندز كوردستان عراق منتقل شد، اين امر تحولی ديگر بود در پديده روزنامه‌نگاري كُردي. پس از فوت او در سال(1326 ه.ش) برابر با (1947 م) به شهر هەولێر(اربيل) اانتقال داده شد و اسم (چاپخانه كُردستان) به خود گرفت و (گيوی مُكريانی) سرپرست آن شد. وجود اين چاپخانه از اين پس باعث شد كه صنعت چاپ و نشر و سنت كتابت در حوزه مطبوعات و كتاب كُردي به ويژه در كوردستان عراق به اوج شكوفايی برسد. البته رونق وشكوفايی مطبوعات كُردي با ثبات سياسی و شرائط مساعد كشورهای كُوردنشين مرتبط بوده‌است. در ساير موارد در كنار شرائط ناهموار  و نبودن فضای باز سياسی، روزنامه‌نويسی كوردی بيشتر به سوی صبغه‌ها‌ی سياسی و حزبی سير پيدا كرده است، نشريات يا در داخل بيشتر به صورت مخفی و زير زمينی و يا در كشورهای اروپايی و آمريكايی و... منتشر می‌شده‌اند، اگر نشرياتی به زبان كوردی وجود داشته‌اند؛ تحت حمايت دولت بوده‌است. در هرحال روزنامه‌نويسی كوردی، علیرغم رشد نسبی، در طول حيات خود به دليل اوضاع نامطلوب سياسی از امنيت صنفی و حرفه‌ای برخوردار نبوده است... ادامە مطلب👇 محمدپور عادل، راهنمای مطبوعات کوردی و بازشناسی ساختاری آنها، صص 6-7 2013 ✨✨ https://t.me/paylway

خۆم دەسووتێنم هەتا بەزمی خەڵک ڕۆشن بکەم کێ لە ڕێی خەڵکا وەکوو شاعیر دەسووتێ شەم نەبێ 📝 هێمن مۆکریانی(1921-1986) ✨✨

‍ 📖 داهاتووی زمانی کوردی لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان ✅ بەشێک لە دیمانەی وەرزنامەی داکار، ژ 2 و 3 پاییزی 2023 ...بەڵی زمانی پێوەرمان هەیە؛ ئەڵبەت بە هەندێ کەلێن و بۆشاییەوە و دوایی لە سەر نوقسانییەکانی باس دەکەین. بەڵام دەبێت لە پێشدا زمانی کوردی پێناسە بکەین، بزانین زمانی کوردی کامەیە؟ تاک زمانییە یا چەند زمانی؟ تاک ستانداردە یان جووت ستاندارد و...؟ وەک دەزانین زمانی کوردی، تاک زمان نیە، ئەگەر تاک زمان ببایات بێ گومان ئێستا نەمابوو و هەر زوو فەوتابوو، زمانەکوردییەکان بەر و دوا هەرکام قۆناغێکی مێژوویی ئەم زمانەیان پێکهێناوە و یەکتری تەواو دەکەن و نەبوونی یەکێکیان بژێوی ئەوانیتر دەخاتە مەترسییەوە و ئیفلیج دەبێت. وەک دەزانین ئەم زمانە ئێستا پێوەرە، لە چاو ئەندامەکانیترەوە تەمەنی ساوایە و ئەمەش خۆی بۆ خۆی بووەتە ڕەخسانی زەمینەیەک بۆ عەرزئەندامیی ئەم زمانە پێوەرە، ئەڵبەت هۆکاریتریش کاریگەرییان هەبووە و سەرجەم ئەم پێوەست بوونە مێژووییە؛ کاکردی ئەوە بووگە کە ببێتە گەرەنتییەکی بۆ سەقامگیریی کۆزمانی کوردی، بۆیە دەڵێن کە زمانی کوردی زمانێکی سجیلدار و زیندوویە. کە واتە بێژین زمانی کوردی زمانێکی کۆتەوەر و کۆما زمانیە و گرێبەستی ئەمانەش، نەتەوەی کوردیان پێکهێناوە و نیشتمانێک بە ناو کوردستان و زمانی ستانداریش ڕەنگدانەوەی ئەم پرۆسە زەمەنی و زمانیەیە و ئەرکیشی، دەبێت پارێزەری قابیلیەتەکانی زمانی نەتەوەیی و مێکانیزمێک بێت بۆ بەهێزکردن و لێک تێگەیشتنی ئەندامانی ئەو کۆزمانە و ئەم موعادلە دیالیکتیکییە هەڵگری سۆز و وەفا و ئەمەکداری بن بۆ ئەو نیشتمانە. ئەم زمانە ستانداردە نیازی بە سازوکار و هەڵس و کەوتی جۆراوجۆر هەیە بۆ بەدیهاتنی ئەو ئامانج و خولیاگەلە. وەک دەزانین پڕۆسەی ستانداردکردن بزاڤێکی سیستێماتیکی و دیالیکتیکیی نەوەستاو و بەرانبەرە، واتە نیازی بە دانووستاندنی زمانی هەیە و پەیوەستە بە هەنێ مەرجگەلی فەرهەنگی، سیاسی و کۆمەڵایەتیەوە کە دەبێت لەم پڕۆسەدا وەک تەجرۆبەی وڵاتە پێشکەوتووەکانی جیهان کە لە ڕۆژاوا خۆتان بە چاو دەیبینن، ئەندامانی ئەو کۆما زمانانە لە حەیات و مەماتی ئەم پڕۆسە نەقش بگێڕن؛ هەست بە هەبوونی قابیلیەتەکانیان بکەن تا ئەو زمانە نەفەوتێ و فەوتاندنی هەر ئەندامە زمانێک یانێ ئیفلیج بوونی زمانی ستاندارد؛ لە ڕەوشی ژین ئاگایی و ناخۆئاگایی  یەکتر ئاگادار بن؛ لە گەنجینەی زمانی یەکتر کەڵک وەربگرن؛ ژینی ئەندامی هەموویان پێکەوە گرێ بدرێت. جا بەشێک لە ئەرکی گرێدانی چارەنووسیان، نواندنی دەنگ و ڕەنگیان، وێناندنی سیمای ڕووناکبیرییان؛ بێ گومان دەکەوێتە سەرشان دەسەڵاتێک کە ئیمکاناتی هەیە و هەڵبژێردراوی ئەو خەڵکەن و نوێنەرایەتی ئەو زمانە نەتەوایەتیە دەکات و سەرجەم دام و دەزگا زمانییەکان لە ژێر ڕکێفیدایە، لادان لەم بەرپرسیارەتییە، جەفایەکی کوشەندە و گەورەیە دەرحەق ئەو مافە سروشتیانەی کە دەبێت بیان بێت و لێیان زەوت دەکرێت. نابێت ئێمە وەک سەد، سەدوپەنجا ساڵ لەوە پێش بیر بکەینەوە، دنیا گۆڕراوە؛ هەر چەشنە ناوەندخوازییەک ڕفووزەیە و لە سەر فەلسەفەی بنەماشکێنی؛ هەیکەڵی پێکهاتە زمانی- فەرهەنگییە زەبەلاحەکان، پەیتا پەیتا دەڕووخێن و پێکهاتەیەکتیر لە سەر بنەمای ژێربەشە لۆکاڵیەکان دێتە نێو کایەی زاوزێکردنەوە، واتە لەم بزاڤە ڕەها و بێ کەین و بەینەدا، هیچ دیارەدەیەک چەقبەستە نامێنێتەوە، چەقدابەستنی ئێمەش لە سەر دۆخێکی چەقدابەستە، هەوڵێکە بۆ تۆتالیتە کردنی زمان و داسەپاندنی تاک ئەندێشەیەک و وێناندی باب سالارییەک کە کۆیلەمان دەکات و دەمانچەوسێنێتەوە کە نەتوانین لە گەڵ ئەو هزرە چەقخوازەردا بەرەنگاری بکەین؛ ئەمەش بۆ ئێمە کە لە دنیای سەردەمی پێشکەوتوودا دەژین باش نیە و لە گەڵ شان و باڵی دێمۆکراسی و پلۆراڵیزمی زمانی، مەودا دەگرێت. من نە نکوولی و نە دژایەتی لە هەبوونی ئەم شێوە ستانداردە ئەکەم و نموودەکانی ڕەد ناکەمەوە و خەریکم نرخ ناسیی ئەو دۆخە دەکەم ... بەڵام ئەم مێتۆدە کە پێڕەو دەکرێت تەواو نیە و نوقسانیی زۆرە و ناتوانێ هەڵگری هەموو شێوەکانیتر بێت و ناکرێت بە بەهانەی مێکانیزمی دەرەوەی زمانی و پاراستنی هەنێک بەرژەوەندی، پێداچوونەوەی بۆ نەکرێت و لە سەر مێتۆدۆلۆژی و هێژمونی و ڕووکردەکەی ڕەخنە نەگیرێت و تەجرۆبەکانی خەسارناسیی نەکرێت و ڕۆڵی مێژوویی و پڕۆسەی نویساری ئەندامەکانیتری ئەم پێکهاتە زمانیە کە درێژخایەنتر و درێژهەناسەتر و بەسامانترن، بخرێنە پەراوێز و لە بەرچاو نەگیرێن... ✨✨

بارووت ڕووتشەو کەرد       لەش جە ڕۆحی دووکەڵ    هەناسەش قانگدا و پەنجەرە     شەوێ تاسنا بەشەر بەزمش بە یاساو دارسانی شەنە کەرۆ سەدەن      سەدە... سەدەو ویسی و       هەزارەو سێ...! بەشەر ئااااای بەشەر چ حەیوانێوە ماقووڵنی...! ✍ شارۆ https://t.me/cherpewpawdange

📖 داهاتووی زمانی کوردی لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان ❇️ گفت و گۆ لە گەڵ دە زمانزان و نووسەری کورد ✅ وەرزنامەی داکار، ژ 2 و 3 پاییزی 2023 ✨✨ https://t.me/paylway