دەستنووسخانەی دیجیتاڵی باقلاوا
✓ناساندنی دەستنووسی کوردی و زانایانی کورد ✓بەتایبەت ئەوانەی لە کتێبحانە شەخسیەکانە تکایە بۆ ناساندنی بەڵگە و دەستنووسی ئەرشیڤی ماڵان یارمهتیمان بەن ئیرەج مورادی باقلاوایی @irajmoradi
نمایش بیشتر778مشترکین
اطلاعاتی وجود ندارد24 ساعت
+67 روز
+2630 روز
- مشترکین
- پوشش پست
- ER - نسبت تعامل
در حال بارگیری داده...
معدل نمو المشتركين
در حال بارگیری داده...
|شوێنەناوەکانی ئاوایی سارووجەی گەورە ـ سایەنقەڵا|
قامووسێک کۆنتر لە هەموو سەرچاوە نووسراوەکانمان...
تکایە ئێوەش بەو شێوە شوێنەناوی دێی خۆتان بینێرن بۆ ئەم ئایدییە (@irajmoradi) با بیخەینە توێی پەرتووکی پڕۆژەی بەردەستمان.
خوێندنەوەیتر لە مێژووی بنیاتنانی شاری سنە
بەڵگەیەکی مێژوویی ساڵی ۹۹۱ کۆچی کە سوڵتانی عوسمانی داوای لە میرانی کوردی بانە وسرۆچک و شارەزوور کردووە تەیموور خان برای هەڵۆخانی ئەردەڵان بەهۆی پشتیوانی لە دەسەڵاتی قزڵباشی سەفەویە، کەتبەستە ڕادەستی بکەن.
بەڕوونی لە بەڵگەکە هاتووە (سنە حاکمی تیمورخان). لە حاڵێکدا هەموو مێژوونووسان باسی ئەوە دەکەن هەتا ۱۰٤٦ کۆچی حەسەناوا قەڵای ئەردەڵانەکان بووە و سنە تەنیا گوندەوارێک بووە...
[ئەمە و بەڵگەیەکی دیکە پاش خوێندنەوەی دەقی قەباڵەکان دەکرێتە وتارێ تێروتەسەل.]
لەمێژە ئاواتی منە
ببێنم وڵاتی سنە
زێدی کۆن و ڕەسەنی کورد
بەدرێژایی تەمەنی کورد
ڕوانگەی هەزاران کارەسات
بنە و مەتەرێزی خەبات
شوورەی سەختی بەرەنگاری
پردەی وەختی فیداکاری
[بەشێک لە شێعرێکی مامۆستا هێمن موکریانی بۆ شاری سنە کە ساڵی ۱۳۵٨ دایناوە. ]
تێبینی: ئەو کورتە فیلمە لە کاناڵی تلێگرامی دونگوز وەرگیراوە کە سەبارەت بە مێژووی بنیاتنانی شاری سنەیە.
خەمی گەورەم نیشتمانە
خەمە وردەکانم ناو و نانە
سەدان ئاوات و خولیا شەو و ڕۆژ لە خەون و خەیاڵمدا مەلە دەکەن. جاری وایە شەپۆلی گەورە دروست دەکەن و دەمبەن بەرەو کەنارێ دوور. دوورەدێ و دوورەشوێنێ بۆ دیدارێ، تۆمارێ، وێنەیەک، دەستنووسێ و ...
نازانم تاکەی خەمە وردەکان بەرگەی سێبەری خەمی گەورە بگرن؟ ژیانی ئەوڕۆ چ لای تاک و چ لەناو کۆمەڵ، دەرد و ئازاری خەمە وردەکانی پێوە دیارە. ئەوەیش تا ڕادەیەک سێبەری ڕەشی لەسەر من هەیە و بووەتە خۆرەی ئێسک و هەناوم.
لە پێناو خەمە گەورەکە هەتا ئێستە جگە لە ۹ کتێبی چاپکراو، کەلەپوورێکی گەورەم کۆ کردووەتەوە و نووسیوە:
ــ ۲۱ دەفتەر (بابەتی: پەند و قسەی نەستەق، قسە دووانە، دەنگەناو، ڕاز و چیرۆک و ...)
ــ ۲ دەفتەری زانیاری دەستنووس و بەڵگەنامەی زانایان
ــ ۳۰ دەفتەر (بابەتی: گەنجینەی پزیشکی و خواردن و گیاناسی و گیادەرمانی و کشتوکاڵ و وێژە و مێژووی حەکیمانی کوردەواری کە گەیشتووەتە ۵۹۰۰ بابەتی شێوەوتار ـ لەگەڵ ٤۰۰ بابەتی وێژە و مێژووی تازەدۆزراوە و تۆماری نوێی کوردەواری ـ هەروەها وشەنامەی شوێنەناوی ئاواییەکان کە گەیشتووە بە ۳۵۰۰۰ وشە)
نیشتمان هەر ئاوەدانتر
گۆڤاری ڕووناکی (ژمارەکانی ۱ تا ۱۱ ـ ساڵەکانی ۱۳۳۵ و ۳٦ ـ هەولێر)
✍ ئیرەج مورادی
۵ی گوڵانی ۱٤۰۳
@kelaterzankon
@dastnoosxane
Repost from دەستنووسخانەی دیجیتاڵی باقلاوا
ئاوایی سوورکەوڵ، مەریوان
لە نێوان ساڵی ۱۳۲٨ تا ۱۳۳٨ کۆچی شێخ علاالدین بیارە مڵکی سوورکەوڵی کڕیوە و دواتر دوایەتی بە کوڕەکەی، شێخ محمد ضیایی.
📩 سامان شهبازی
🆔 @dastkhatkurdistan
Repost from کوڕەوێز و کەڵاتەرزان
دەستنووسی (تاریخ پیدایش سیبزمینی)
ئەرشیڤ: کتێبخانەی مەجلیسی شووری ئیسلامی ـ تاران
✍ ئیرەج مورادی
٤ی گوڵانی ۱٤۰۳
@kelaterzankon
@dastnoosxane
Repost from کوڕەوێز و کەڵاتەرزان
🍀سەرەداوێک بۆ دۆزینەوەی مێژووی چاندنی سێفزەمینە لە کوردستان🍀
لەو ماوەیە خەریکی کۆکردنەوەی زانیاری ژیان و بەسەرهاتی سەید موحەمەدی گیزمل خاوەنی گەشتنامەی (لە حەمامیان تا وان) بووم. بەشێک لە چارەنووسی بەسەرهاتی کەوتووەتە ئاوایی نێزڵ ـ ناوچەی کەڵاتەرزانی سنە.
لەناو قسە و باسی بەساڵاچووەکان کەوتینە سەر باسی (مەلا فەزوڵا دارابەرهەم) کە کاتی خۆی پێش ئەوەی شێخ عەبدوڵا کوڕی شێخ ئەحمەدی بیارە بێتە نێزڵ (واتا پێش ۱۲٨۰ هەتاوی)، ئەو مامۆستایە لە ئاوایی سوورکەوڵ (تەنیشت نێزڵ) بووە و پیاوێکی دەوڵەمەند و خاوەنی چەند مڵک لە ئاواییەکانی کەڵاتەرزان و کۆماسی بووە.
وەک باسی دەکەن ئەو مەڵا فەزوڵا کاتێ لە سنە دێتە سوورکەوڵ تەنیا خاوەنی یەک شەعیر زەوی بووە. یەکەم کەس بووە لە سوورکەوڵ سێفزەمینە دەچێنێت. دەگێڕنەوە کە پاییزانە چەند ڕۆژان کاروانەڕێی سنە تەنیا بارە سێفزەمینەی مەلا فەزوڵای بردووە بۆ بازاڕ. هەر بۆیە بەرەبەرە نیوەی مڵکی سوورکەوڵ و وشترمل و بەشێ لە نێزڵ دەکڕێت. ئیتر بەو شێوە بە (مەلا فەزوڵا دارابەرهەم) دەناسرێ.
[ماڵی ماموانی دایکم دانیشتووی نێزڵن. زۆر جاران کە مامۆ جەلال باسی پیاز و سێفزەمینەی خۆیانی دەکرد، دەیگوت: بەرهەم. ئەمەم لە مامۆ عەلی هەم بیستووە کە ئەوان بەگشتی بەرهەم بۆ پیاز و سێفزەمینە بەکار دەبەن.] لە ناوچەی کەڵاتەرزان هەتا ئیستەش بنەتووی پیاز و سێفزەمینەی ناسراو بە گڵیە و نێزڵ لەسەر زمانان ماوە و خەڵک وەک نۆستالۆژی یادی دەکەنەوە.
پاشناوی دارابەرهەم بۆ ئەو کەسایەتیە واتا مەلا فەزوڵا (فضلالە) خاوەنی ئەو بەرهەمانە بووە. بۆیە ئەو ناوەی بە سەردا بڕاوە.
[چەند ساڵ پێش کاک سامان شەهبازی خەڵکی ئاوایی بەردیسپی ـ کۆماسی کە دەبێتە کچەزای شێخ موحەمەد ضیایی ـ سوورکەوڵ، وێنەی چەند قەباڵەی زەویوزاری ئاوایی سوورکەوڵی بۆم نارد و لە ئەرشیڤی خۆم هەڵمگرتووە و پشتریش لە کاناڵی دەستنووسخانەی باقلاوا دامنابوو. ئەوکاتە نەمدەزانی مەلا فەزوڵای دارابەرهەم دەبێ پێوەندی بە ملا فضلالە معینالاسلام فرۆشیاری ناو قەباڵەکەوە هەبێت.]
لەو قەباڵەیە کە ۲٦ ڕەجەبی ۱۳۲۹ (۱۲۹۰ هەتاوی) نووسراوە، مەلا فضلالە بەشەمڵکی خۆی لە ئاوایی سوورکەوڵ فرۆشتووە بە شێخ علاءالدین بیارە.
تێبینی ۱: وەک باس دەکرێ یەکەم جار (چارڵز کورمیک حەکیمی ئینگلیسی هاوڕێی سەرجان مەلکم باڵوێزی بریتانیا) لە سەردەمی عەباس میرزا قاجاڕ [دەوروبەری ۱۲۲٨ کۆچی واتا ۱۱۹۱ هەتاوی] سێفزەمینی هێناوەتە ناو ئێران و چاندوویە. پاشان بە ئێراندا بڵاو بووەتەوە. دیارە ئەو بەرهەمە لە ڕووسیە سەرەتا هاتووەتە شارەکانی باکووری ئێران و بە ناوی ڕووسی (کارتوفئل) و فەڕانسەیی (Pomme de tree) کەوتووەتە سەر زمانان و پاشان وشەی (یئرلماسی) تورکی گۆڕدراوە بە (سیبزمینی) لە فارسی. [وتاری: مەهدی وەزین ئەفزەل، ورود سیبزمینی بە ایران...، گۆڤاری مطالعات تاریخ فرهنگی، ژمارە ۱۲، ۱۳۹۱]
دیارە وشەی (سێفی) لە هەورامی و (سێفزەمینە و زەمینە) لە سنەیی هەمان وەرگێڕدراوی وشەکەیە کە لە هەر سێ زمانی ڕووسی و فەڕانسەیی و فارسی هەمان واتای سێوی بن زەوی هەیە. ئەڵبەت لە موکریان هەمان وشە تورکیەکە و لە باشووریش وشەکە بە ئینگلیزی (Potato) بێژە دەکرێ. لە ڕووی بێژەی پەتاتە لە باشووری کوردستان لەوانەیە بەهۆی ئینگلیسەکانەوە ئەو بەرهەمە هاتووەتە ئەو بەشەی کوردستان.
یەکەم نووسراوی فارسیش لەسەر چاندن و تایبەتمەندی سێفزەمینی لە ژێر ناوی (تاریخ پیدایش سیبزمینی) کەسێ بە ناوی (میرزا یوسف متشارالدولە: ۱۲۰۲ـ۱۲۷٤ ههتاوی) نووسیویە کە وەرگێڕانێکە لە زمانی فەڕانسەیی بۆ فارسی. [وێنەی سەرەتا و کۆتایی دەستنووسی ئەو کتێبە هەم لە خوارەوە دانراوە.]
تێبینی ۲: دیارە دەبێ مێژووی چاندنی سێفزەمینە لە کوردەواری بگەڕێتەوە بۆ پێش مەڵا فەزوڵای دارابەرهەم. بەدڵنیاییەوە ئەگەر گێڕانەوە و یادەوەری دیکە لە ناوچەکانیتر کۆ بکرێنەوە، سەرەداوی ئەو مێژووەمان بۆ دەر بکەوێت.
✍ ئیرەج مورادی
٤ی گوڵانی ۱٤۰۳
@kelaterzankon
@dastnoosxane