مفاخرهی زندانی
ادیب برومند
پس از زندانی شدن سراینده و جمعی از سران جبهه ملی و دانشجویان و بازاریان و اصنافِ عضو این جبهه در قزلقلعه، قصیدهی زیر به تاریخ اسفندماه ۱۳۴۱ سروده شد و در میان زندانیان پخش گردید.
من کیستم ادیب سخندانم
کاندر هنر سرآمد اقرانم
بر علم و فضل شائق و مفتونم
در نظم و نثر، شُهرهی دورانم
عشق است و شور، مشغلهی روحم
شوق است و ذوق، تعبیه در جانم
هم خواستار شوکتِ ایرانی
هم دوستدار کشورِ ایرانم
پابندِ کیش و معتقدِ آیین
دیندار و پاکباز و مسلمانم
حقّ را دفاع پیشهی سرسختم
جان را حقوقپرورِ احسانم
نی خواجهوار، حاکم و دَستورم
نی بندهوار، تابعِ فرمانم
از پایمزدِ علم بُود قوتم
وز دسترنجِ خویش بود نانم
آلوده نیست منّتِ دونان را
این یک دو نان که هست در انبانم
شیرازهبندِ دفترِ قانونم
پیرایهبخشِ صفحهی دیوانم
تا چون عطاردم به کف آمد کلک
صیتِ سخن گذشت زِ کیوانم
نی در سرای میر ستایشگر
نی در حضورِ شاه ثناخوانم
نی طالبِ وزارت و سرکاری
نی شائقِ تفقّدِ سلطانم
نی بادهنوشِ محفلِ بیگانه
نی جیرهخوارِ منصبِ دیوانم
شادم کزین مسیرِ غبارانگیز
ننشسته گردِ ننگ، به دامانم
فرماندهی عساکر الفاظم
فرمانبرِ منادی وجدانم
***
این جمله فضل نیست مرا جرم است
اینم سزا که بندیِ زندانم
باداَفْرَهِ فضیلت و تقوی را
افتاده در مضیقهی خذلانم
پاداشِ خیرخواهی کشور را
از شرِّ جور و ظلم، پریشانم
تا دامنِ صلاح دهم از کف
بگرفته دستِ جور، گریبانم
زندانیم بهدستِ دغلبازان
زیرا نه مرد حیله و دستانم
گردیدهام اسیر تبهخویان
زیرا نه از عشیرهی ایشانم
زیرا نه اهلِ یاوه و ترفندم
زیرا نه مردِ بذله و هذیانم
افتادهام به بندِ ستمکاران
وز پُتکِ جور، کوفته ستخوانم
«مسعودِ سعد»وار به بندم لیک
باشد «حصارِ نای» به تهرانم
چون من یکی به قرن پدید آید
وایدون قرینِ محنت و حرمانم
نزدِ زمامدارِ وطن امروز
مأخوذِ جرم و بستهی بهتانم
بازم فکندهاند در این زندان
تا گویم از گذشته پشیمانم
تا گویم از مجاهده بیزارم
تا جویم از مبارزه خسرانم
تا بِگرِوَم بهمسلکِ لاقیدی
تا بِغْنَوم بهگوشهی ایوانم
تا تن زنم ز فضل که لاشیءام
تا دل نهم بهجهل که نادانم
تا تن دهم دنائت و پستی را
تا بگسلم زِ رفعتِ عنوانم
***
حاشا که در حمایتِ انسانها
گردد سلوک و شیوه دگرسانم
حاشا که در طریقتِ آزادی
سازد گزندِ حادثه پژمانم
حاشا که در ستیزهگری با شاه
سستی شود پدید در ارکانم
حاشا که روز معرکه از جنبش
باز ایستد تکاوَرِ یکرانم
چندان بهرزم بودم اگر بیباک
زین پس به کارزار، دو چندانم
بودم «سپندیار» ولی زینپس
همداستانِ «رستمِ» دستانم
پاس قیام و نهضتِ ملی را
غرّنده شیرِ بیشهی ایمانم
مرد از گزندِ حبس نیاندیشد
من مردِ جنگ و جنبش و جولانم
مرد از عقیدت است گرامیفر
من صاحبِ عقیده چو مردانم
اظهار فکر و ذکرِ عقیدت را
نی اهلِ پردهپوشی و کتمانم
چون سالخورده نارونم ستوار
بیاعتنا بهغرّشِ طوفانم
سختم بهروز حادثه چون پولاد
پُتکم بهسر بکوب که سندانم
زاهریمنان هراس ندارم من
تا متّکی به یاری یزدانم
سرود رهایی، پیک دانش، تهران ۱۳۶۷، صص۳۷۰-۳۷۲