Ёддошти сафар ба Амрико (I)
Пешгуфтор
Аз замоне, ки мушаххас шуд сафаре бояд ба Амрико дошта бошам, андешаи навиштани сафардидаҳо пайдо шуд. Аз 15 то 26 июни имсол дар Амрико будам ва ҳамеша кӯшиши навиштани он чиро дидам, мекардам, вале фурсат пайдо намешуд. Дар фурудгоҳи Сан-Франсиско мунтазири парвоз ба сӯйи Франкфурт будаму навиштанро сар кардам ва идомаро дар Ватан менависам.
Ба далели ин ки, як бахши калони дӯстон дар Амрико будаанд ва теъдоде аз ҳамватанон солҳост боз он ҷо зиндагӣ мекунанд, сафардидаҳоям барои онҳо шояд ҷолиб набошад, вале ман танҳо бардоштҳоямро аз сафар менависам. Шояд дар ҷойе воқеанигориро канор гузошта, бештар мушоҳидаҳоро нависам. Умедворам Шумо маро ҳамроҳӣ мекунед, чун баъзе бардоштҳое ҳастанд, ки хонандаи ватанӣ дар бораи онҳо бояд ҳатман донад.
Дар умум, тасмим дорам, бардоштҳо аз сафарро дар се бахш нависам:
якум, сафардидаҳо ва бардоштҳо аз Вошингтон (Ҳавзаи Колумбия), Ҳонолулу (Иёлоти Ҳавайӣ) ва Сан-Франсиско (Иёлоти Колифорниё);
дуюм, дар бораи сиёсат ва сиёсатгузории Амрико дар бахши Осиёи Марказӣ; ва
сеюм, дидгоҳи таҳлилгарону пажӯҳишгарони амрикоӣ ба сиёсат ва ҷойгоҳи Чин (нигарониҳои Амрико аз ноҳияи Чин ё перомуни саддгузории ҷаҳонии Чин).
Ангезаи навиштани сафардидаҳо ба чунин нуктаҳо иртибот доранд:
Якум, перомуни интихоб гардидан ба унвони иштирокдори барнома, суҳбату машваратҳо барои анҷоми сафар, ки дар Сафорати Амрико дар Душанбе зикр гардид; қабули иштирокдорон дар Амрико ва бархӯрд ба онҳо, заминасозӣ барои шаклгирии афкори мусбати онҳо дар бораи Амрико ва ғайра, ки раванди татбиқи неруи нарми ин кишварро ба хубӣ ба намоиш мегузорад;
Дуюм, боздид аз Вошингтон, Ҳонолулу ва Сан-Франсиско, ки ҳарсе дар манотиқи гуногуни Амрико қарор дошта, вижагиҳо доранд ва дар шахс дидгоҳи ӯро перомуни ин кишвар ба вуҷуд меорад.
Сеюм, шунидаҳо аз суханрониҳои масъулуни Вазоратҳои корҳои хориҷӣ ва мудофиа (маъруф бо номи Пентагон)-и Амрико, ҳамчунин, дигар дидорҳо дар шаҳри Вошингтон, ки то ҷойе манзараро перомуни амалкардҳои баъдинаи ин кишвар, аз он ҷумла дар Осиёи Марказӣ шакл медиҳанд.
Чорум, дидор бо пажуҳишгарони муқими Ҳонолулу, ки асосан ба омӯзишу пажуҳиши Осиёи Шарқӣ, Осиёи Ҷанубу Шарқӣ, Устролиё ва Уқёнусия машғуланд. Муаррифии дидгоҳ ва таҳлилҳои пажуҳишарони амрикоӣ перомуни вазъи ин минтақаҳо барои хонандаи ватанӣ низ аз аҳамият холӣ нест.
Панҷум, сафардидаҳо аз Иёлоти Калифорниё, ба вижа аз донишгоҳи дар ҷаҳон машҳури Стенфорд, муҳити ин муассисаи муътабар, пажуҳишҳои устодони он ва ғайра, ки ҷолиби диққат ҳастанд.
Аслан ин сафар ба ман имкон дод, ки
ба вазъи Осиёи Марказӣ ва сиёсати хориҷии кишварҳои он (i) ва рӯйкарди қудратҳои беруна нисбат ба минтақа (ii) аз зовияи дигар нигарам; барои пажуҳишҳои ояндаам нуктаҳои зарифро пайдо кунам (iii); ғайрисобит будани баъзе “пешфарзҳои собит”-ро дарк созам (iv); ниҳоят, фаровон будани фурсатҳо барои густариши сиёсати хориҷӣ ва ҳимояи манфиатҳои миллии Тоҷикистонро дарк кунам (v).
Сароҳатан зикр месозам, ки ин нуктаҳо мавзуи барномаи мо набуданд, балки ин мулоҳизаҳо дар асоси мушоҳидаҳо ва таҷрибаи кишварҳои дигар дар Амрико дар сарам пайдо шуданд.
Дар ин силсилаи сафардидаҳои Амрико тасмим дорам, ки танҳо андешаҳо ва мулоҳизаҳои пайдошуда дар ҳошияи дидорҳоро баррасӣ кунам. Бо ҳамин мақсад
тасмим гирифтам, ки ёддоштро аз рӯйи рӯйкарди Чатемҳаус нависам ва ному насаби касеро ишора намекунам. Умедворам чунин иқдоми маро мепазиред, чун мувофиқи назокатҳои таҳлили сиёсӣ – арзёбии худи андеша муҳим аст.
Ҳамзамон, эҳтимол дорад ҳангоми навиштан баъзе паҳлуҳои дигар пайдо шаванд ё қисме аз сафардидаро муфассалтар нависам, ростӣ – ҳоло намедонам, чун Худо худаш подшоҳ аст...
Идома дорад...
https://t.me/shrizoyon