سراب اخباری‌گری

🖊تاریخ تقلید #قسمت‌اول برای برخی اشخاص که با تاریخ علم بیگانه هستند و اطلاعات دینی و مذهبی خود را عمدتاً از کانال‌ها و گروه‌های زرد فضای مجازی دریافت می‌کنند، این توهم به وجود آمده است که مسئله تقلید از علما از جمله مسائلی است که به تازگی در میان شیعیان رایج شده است. اما وقتی ما به منابع و رفرنس‌های اصلی مراجعه می‌کنیم، قضیه صورت دیگری پیدا می‌کند. در گزارشات دست اول فراوانی بر این معنا تاکید شده است که موضوع تقلید عموم مردم از علمای شیعه در تمام قرون و دوره‌های تاریخی، کاملاً رایج بوده است و مردم نیز به آن، به دیده امری بدیهی می‌نگریسته‌اند. با ظهور جریان اخباری‌گری در قرن یازدهم و غلبه گفتمان ضد عقلی و ضد علمی ایشان بر برخی مجامع شیعی، امر تقلید که تا آن زمان از مسلمات و قطعیات عقلی و نقلی در میان شیعیان به شمار می‌رفت با فراز و فرودهای مقطعی مواجه گشت. یکی از گزارشات بسیار با ارزش و راهگشا درباره موضوع تقلید، گزارش سید مرتضی است که می‌تواند اطلاعات ارزشمندی را درباره رویکرد شیعیان قرون اولیه نسبت به موضوع تقلید نشان دهد. علی بن حسین بن موسی مشهور به سید مرتضی(۳۵۵-۴۳۶) از بزرگترین فقها و متکلمین تاریخ شیعه به شمار می‌رود. آثار علمی او تقریباً همه علوم اسلامی را درمی‌گیرد. از میان تالیفات فراوان و برجسته او می‌توان به کتاب های «الشافی»، «تنزیه الانبیاء» و «الفصول المختاره» اشاره کرد. 🔻اما گزارش سید مرتضی درباره موضوع تاریخ تقلید. سید مرتضی در گزارش خود تاکید می‌کند که موضوع تقلید عامی از عالم همواره در میان شیعیان رایج بوده است. وی همچنین به این موضوع بسیار با اهمیت نیز اشاره می‌کند که موضوع تقلید عموم مردم از علما، هیچ مخالفی در میان شیعیان نداشته است و همگان بر صحت این عمل، توافق و اجماع قطعی داشته‌اند. 🔻نص گزارش سید مرتضی به قرار زیر است: والذي يدل على حسن تقليد العامي للمفتي أنه لا خلاف بين الأمة قديما وحديثا في وجوب رجوع العامي إلى المفتي، وأنه يلزمه قبول قوله، لأنه غير متمكن من العلم بأحكام الحوادث و من خالف في ذلك كان خارقا للاجماع.* 📕الذریعه، ج۲، ص۷۹۷.* #سراب‌اخباری‌گری

🖊تاریخ تقلید #قسمت‌اول برای برخی اشخاص که با تاریخ علم بیگانه هستند و اطلاعات دینی و مذهبی خود را عمدتاً از کانال‌ها و گروه‌های زرد فضای مجازی دریافت می‌کنند، این توهم به وجود آمده است که مسئله تقلید از علما از جمله مسائلی است که به تازگی در میان شیعیان رایج شده است. اما وقتی ما به منابع و رفرنس‌های اصلی مراجعه می‌کنیم، قضیه صورت دیگری پیدا می‌کند. در گزارشات دست اول فراوانی بر این معنا تاکید شده است که موضوع تقلید عموم مردم از علمای شیعه در تمام قرون و دوره‌های تاریخی، کاملاً رایج بوده است و مردم نیز به آن، به دیده امری بدیهی می‌نگریسته‌اند. با ظهور جریان اخباری‌گری در قرن یازدهم و غلبه گفتمان ضد عقلی و ضد علمی ایشان بر برخی مجامع شیعی، امر تقلید که تا آن زمان از مسلمات و قطعیات عقلی و نقلی در میان شیعیان به شمار می‌رفت با فراز و فرودهای مقطعی مواجه گشت. یکی از گزارشات بسیار با ارزش و راهگشا درباره موضوع تقلید، گزارش سید مرتضی است که می‌تواند اطلاعات ارزشمندی را درباره رویکرد شیعیان قرون اولیه نسبت به موضوع تقلید نشان دهد. علی بن حسین بن موسی مشهور به سید مرتضی(۳۵۵-۴۳۶) از بزرگترین فقها و متکلمین تاریخ شیعه به شمار می‌رود. آثار علمی او تقریباً همه علوم اسلامی را درمی‌گیرد. از میان تالیفات فراوان و برجسته او می‌توان به کتاب های «الشافی»، «تنزیه الانبیاء» و «الفصول المختاره» اشاره کرد. 🔻اما گزارش سید مرتضی درباره موضوع تاریخ تقلید. سید مرتضی در گزارش خود تاکید می‌کند که موضوع تقلید عامی از عالم همواره در میان شیعیان رایج بوده است. وی همچنین به این موضوع بسیار با اهمیت نیز اشاره می‌کند که موضوع تقلید عموم مردم از علما، هیچ مخالفی در میان شیعیان نداشته است و همگان بر صحت این عمل، توافق و اجماع قطعی داشته‌اند. 🔻نص گزارش سید مرتضی به قرار زیر است: والذي يدل على حسن تقليد العامي للمفتي أنه لا خلاف بين الأمة قديما وحديثا في وجوب رجوع العامي إلى المفتي، وأنه يلزمه قبول قوله ، لأنه غير متمكن من العلم بأحكام الحوادث و من خالف في ذلك كان خارقا للاجماع.* 📕الذریعه، ج۲، ص۷۹۷.* #سراب‌اخباری‌گری

🖊دیدگاه عجیب شیخ حر عاملی درباره عقل مرحوم شیخ حر عاملی(۱۱۰۴ق) را می‌توان یکی از مهمترین چهره‌های جریان اخباری و اهل حدیث به شمار آورد. وی در کتب پر شمار خود مانند «الفوائد الطوسیه»، «الفصول المهمه»، «وسائل الشیعه»، عقیده اخباری خود را به صراحت بیان کرده و حتی می‌توان گفت که او در این راه، مسیر افراط را پیموده است. مرحوم شیخ حر در کتاب‌های متعدد خود بارها و بارها جایگاه عقل در فهم دین را به صورت کامل انکار کرده و یا حداقل آن را به پایین‌ترین سطح ممکن تنزل داده است. به عنوان مثال وی در یکی از مواضع کتاب الفصول المهمه خود، عقول انسان را ناقص دانسته و حتی آن را در کنار هواهای نفسانی ذکر کرده است. داستان زمانی عجیب‌تر می‌شود که بدانیم شیخ حر حتی ادراکات عقلی در حوزه اعتقادات و مسائل مربوط به حوزه اصول دین را نیز به صورت کامل باطل دانسته است. لذا وی بر این معنا تاکید می‌کند که حتی در حوزه اعتقادات نیز تنها دلیل معتبر، روایات است و عقول ناقصه انسان در تلقی آن مدخلیتی ندارد. حال این سوال باقی می‌ماند که چگونه می‌توان در مسائل اعتقادی و اصول دین به روایاتی استناد کرد که حجیت آنها در گروی پذیرش حقانیت دین اسلام و حجیت روایات اهل‌بیت علیهم‌السلام است؟ آیا واقعاً می‌توان مثلاً برای اثبات وجود خدای متعال به روایات اهل‌بیت(ع) استناد کرد؟ اهل‌بیتی که هنوز حقانیت ایشان و حجیت تمسّک به قولشان به دلیل عدم اثبات وجود خدا، ثابت نگردیده است. نص کلام شیخ حر عاملی به قرار زیر است: «عدم جواز العمل في الاعتقادات بالظنون و الأهواء و العقول الناقصة و الآراء و نحوها من ادلة علم الكلام التي لم تثبت عنهم عليهم‌السلام»* 📕الفصول المهمه، ج۱، ص۸۹.* #سراب‌اخباری‌گری

🖊نظر جمیل بن دراج درباره زراره جمیل‌ بن درّاج از برجسته‌ترین اصحاب امام صادق، امام کاظم و امام رضا علیهم‌السلام است. جمیل بن دراج در زمره اشخاصی ذکر شده است که اصحاب امامیه بر صحت روایات‌ آنها اجماع دارند. همچنین وی فقیه‌ترین و موثق‌ترین فرد از اصحاب اجماع در میان راویان مشترک امام صادق و امام کاظم(ع) دانسته شده است.¹ شیخ طوسی، جمیل بن دراج را ستایش و توثیق کرده و درباره او از واژه وجه الطائفه استفاده کرده است.² 🔻اما نظر جمیل بن دراج درباره زراره بن اعین: حدثني ابراهيم بن العباس الختلي، قال: حدثني أحمد بن ادريس القمي، قال: حدثني محمد بن أحمد بن يحيى، عن محمد بن أبي الصهبان او غيره عن سليمان بن داود المنقري، عن ابن أبي عمير، قال: قلت لجميل بن دراج، ما أحسن محضرك وأزين مجلسك؟ فقال: أي والله ما كنا حول زرارة بن أعين الا بمنزلة الصبيان في الكتّاب حول المعلم.³ ترجمه: «به جمیل ‌بن دراج گفتیم، براستی مجلس و محفل علمی شما بس آراسته و مغتنم است. جمیل گفت: به خدا سوگند، ما در مقابل با زراره ‌بن اعین، مانند کودکان هستیم در مقابل معلم. 🔻پی‌نوشت: شاخه غالیانه جریان نواخباری و اهل حدیث، زراره بن اعین را کافر و ملعون می‌خوانند. 📕رجال ابن داود، ص۲۰۹. ¹ 📕فهرست طوسی، ص۹۴. ² 📕رجال الکشی، ج۱، ص۳۴۶. ³ #سراب‌اخباری‌گری

🖊نظر صریح بنیان گذار اخباری‌گری در عدم حجیت ظواهر قرآن و سنت پیامبر(ص) محمد امین استرآبادی، بنیان گذار منهج اخباری در قرن یازدهم هجری قمری است. او در کتاب الفوائد المدنیه خود که به نوعی می‌توان آن را مانیفست و اساس‌ نامه جریان اخباری‌گری دانست، دیدگاه‌های خود را تبیین کرده است. استرآبادی در موضعی از همین کتاب خود به صریح‌ترین شکل ممکن، نظر خود را درباره عدم حجیت قرآن و سنت نبوی بیان می‌کند. از نظر استرآبادی، آیات قرآن و سنت پیامبر(ص)، فاقد حجیت مستقل بوده و نمی‌توان به آنها در هیچ موردی استناد کرد. وی همچنین در کلام خود تصریح می‌کند که عمل به آیات قرآن و سنت پیامبر(ص) متوقف بر بیان اهل‌بیت(ع) است و اگر چنانچه در تفسیر آیه‌ای از قرآن و سنتی از پیامبر(ص) روایتی از اهل‌بیت(ع) وارد نشده باشد، عمل به آنها ناممکن خواهد بود. بدیهی است که کلام اخیر استرآبادی به معنای کنار گذاشتن کامل قرآن و سنت نبوی از مصادر مستقل تشریع است. 🔻نص کلام استرآبادی به قرار زیر است: «وأنّه لا يجوز استنباط الأحكام النظرية من ظواهر كتاب الله ولا من ظواهر السنن النبوية ما لم يعلم أحوالهما من جهة أهل الذكر عليهم‌السلام بل يجب التوقّف والاحتياط فيهما».* 📕الفوائد المدنیه، ص۱۰۴.* #سراب‌اخباری‌گری

🖊علت دشمنی نواخباریان با جناب زراره چیست؟ نواخباریان و علی الخصوص طیف‌های غالیانه این جریان به دنبال تهی کردن دین از شریعت الهی هستند. تمام تلاش این جریان معطوف به این معنا است که دین در حد یکسری گزاره‌های اعتقادی و انتزاعی و نهایتاً برخی مراسم و مناسک موسمی تنزل پیدا کند. دشمنی با جناب زراره نیز از همین رهگذر قابل تعریف است. اساسأ اکثر روایاتی که جناب زراره به نقل آنها مبادرت کرده است،‌ در ذیل روایات فقهی قابل تعریف هستند. نواخباریان برای مبارزه با احکام شرعی و عدول از شریعت الهی، چاره را در آن دیده‌اند که با راویانی که حامل این سنخ روایات به اصطلاح تکلیف آور هستند وارد منازعه مستقیم گردند. لذا در این میان، شخصیت زراره قربانی اهداف فرامتنی آقایان نواخباری در عبور از شریعت الهی و احکام شرعی شده است. #سراب‌اخباری‌گری @sarabe_akhbarigari

🎙آیا نام امیرالمومنین(ع) از قرآن حذف گردیده است؟ نواخباریان و مدعیان پیروی از احادیث، مدعی شده‌اند که نام حضرات معصومین به صراحت در قرآن بیان گشته است، اما منافقینی که متولی جمع آوری قرآن بودند، این اسامی را از قرآن موجود حذف کرده‌اند. چنین دیدگاهی با اصل و اساس حادثه غدیر در تعارض است. قبل از وقوع حادثه غدیر، آیه‌ای بر پیامبر نازل شد که به آیه تبلیغ مشهور است. در این آیه خداوند به پیامبر(ص) امر می‌فرماید که ولایت امیرالمومنین را برای مردم تبیین کند و چنانچه این کار را انجام ندهد، گویا رسالت خود را انجام نداده است. این آیه صریح است در اینکه امر معرفی علنی و همگانی امیرالمومنین به مردم تا اواخر عمر پیامبر به تعویق افتاده بوده است. اما بر اساس دیدگاه نواخباریان، معرفی امیرالمومنین مکرراً در مواضع مختلفی از قرآن، سال‌ها قبل از حادثه غدیر اتفاق افتاده است. اگر واقعاً نام امیرالمومنین به صراحت در قرآن ذکر شده بود دیگر بیان ولایت و امامت در حادثه غدیر و همچنین تاکید شدید و تهدیدآمیز خداوند و نگرانی‌های پیامبر از عکس‌العمل مردم به کلی بی معنا و غیر قابل توجیه خواهد بود. #سراب‌اخباری‌گری @sarabe_akhbarigari

🖊انتقاد تند فیض کاشانی نسبت به برخی روایات کتب حدیثی محمد بن مرتضی معروف به ملا محسن فیض کاشانی(۱۰۹۰ه.ق) از جمله مشهورترین محدثان شیعه در قرن یازدهم هجری قمری است. از وی به عنوان یکی از پرکارترین مولفین تاریخ اسلام یاد می‌شود. تالیفات وی بسیار فراوان و گسترده است و طیف وسیعی از موضوعات را شامل می‌شود. گفتنی است که فیض کاشانی دارای مشربی اخباری بوده است. فیض کاشانی در مقدمه تفسیر خود به نام «الصافی» بخشی از روایات موجود در کتب حدیثی را مورد هجمه سنگین قرار داده و نسبت آنها را به معصومین علیهم‌السلام ثابت ندانسته است. وی همچنین صاحبین برخی از کتب حدیثی را به دلیل نقل این قبیل روایات، مورد ملامت و انتقاد قرار می‌دهد. فیض کاشانی معتقد است که برخی از روایات موجود در کتب حدیثی، مخالف عصمت انبیاء است. وی همچنین برخی روایات دیگر را به دلیل مخالفت با قطعیات عقل، مورد انتقاد قرار می‌دهد. فیض کاشانی همچنین به ضعف سندی برخی از روایات موجود در کتب حدیثی اشاره می‌کند. فیض کاشانی در قسمتی دیگر از کلام خود، پا را از این نیز فراتر می‌نهد و ادعا می‌کند که مدلول و محتوای برخی از روایات، تنفر و اشمئزاز مخاطبین را به همراه خواهد داشت. 🔻نصّ کلام فیض کاشانی به قرار زیر است: «ومنه ما يشتمل مع ذلك على ما ثبت خلافه في العقل والأنباء كنسبة الكبائر والسفه إلى الأنبياء، ومنه ما يشتمل على التأويلات البعيدة التي تشمئز عنها الطباع وتنفر عنه الأسماع»* 📕الصافی، ج۱، ص۱۰.* #سراب‌اخباری‌گری

🎙نواخباریان و زراره اگر روایاتی در مذمت جناب زراره وجود دارد، روایات بسیار فراوانی نیز در مدح او موجود است. و البته این سنخ از روایات مورد بی‌اعتنایی جریان نواخباری واقع شده است. نواخباریان به دلیل عدم آشنایی با علوم اسلامی و روایات اهل‌بیت علیهم‌السلام، احتمالاً این معنا را نمی‌دانند که در مورد قریب به اتفاق راویان اصلی روایات اهل‌بیت، روایاتی وارد گشته است که ظاهر آنها در مقام مذمت ایشان است. و این موضوع اختصاصی به زاره ندارد. به سه دلیل، روایات مذمت زراره در فضای تقیه‌ای صادر گشته است. 🔻دلیل اول: وجود دسته‌ای از روایات که در آنها به تقیه‌ای بودن روایات ذمّ زراره تصریح می‌گردد. 🔻دلیل دوم: اتفاق نظر محدثین و رجالیون شیعه در وثاقت و عظمت شخصیت زراره. چگونه ممکن است که شخصیت زراره مورد مذمت حضرات معصومین علیهم‌السلام باشد و در عین حال محدثین شیعه به روایات پرشمار او اعتماد کنند و کتب خود را از منقولات او رنگین سازند؟ 🔻دلیل سوم: روایات مدح زراره، محملی بر تقیه‌ای بودن ندارد، اما روایات مذمت زراره کاملاً این ظرفیت را دارد که در فضای تقیه‌ای صادر شده باشد. #سراب‌اخباری‌گری @sarabe_akhbarigari

🎙اتهام غلاه نواخباری به شیخ صدوق شاخه غالیانه جریان نواخباری، مدّعی شده است که شیخ صدوق در نقل روایات خود امانت را رعایت نکرده است. ایشان در ادامه ادعا کرده‌اند که شیخ صدوق، بخش‌هایی از روایات که با افکارش سازگاری نداشته را نقل نکرده است. این توهم از این جهت روی داده است که برخی مشاهده کرده‌اند که میان بعضی روایات نقل شده توسط شیخ صدوق و دیگر محدثین، اختلافاتی وجود دارد. غلاه نواخباری به دلیل عدم آشنایی با علوم اسلامی این معنای بدیهی را تلقی نکرده‌اند که محدثین در نقل روایات خود از راویان و نسخ متفاوتی بهره می‌برده‌اند. اساساً اختلاف در نقل روایات در کتب حدیثی، امری بسیار شایع و متداول است و این معنا چیزی نیست که بر اهل علم پوشیده باشد. #سراب‌اخباری‌گری @sarabe_akhbarigari