Just Chemistry | Kimyo Online

☕️ #Qiziqarli_kimyo 61-soni 📖 🇬🇧Qanday qilib ingliz tilini bilmaslik yangi modda ochilishiga sabab bo’ldi? ◦ Eng samarali shakar o'rnini bosuvchi moddalardan biri sukraloza tasodifan kashf qilingan. Bu modda 1976-yilda Londonda ingliz tilini kam biladigan odam tomonidan ochilgan. ◦ Kunlarning birida, London Qirollik kolleji talabasi Shashikant Phadnis, professor Leslie Hough bilan tadqiqotlar olib boradi. Tajribalar davomida talaba saxarozaning xlorlangan shakli, ya’ni sukraloza, juda shirin ta'mga ega ekanligini aniqlaydi. Gap shundaki, professor izlanishlar chog‘ida o‘zining yangi shogirdi Shashikant Phadnisga, laboratoriyada olingan xlorli shakar birikmalari bilan bir qator tajribalar o‘tkazishni, ya’ni sinov qilishni buyuradi. Professor unga qarab ingliz tilida “Test this compound” ya’ni “Bu birikmani tekshiring” deb aytadi. Hindistondan kelgan Shashikant ismli kimyogar iqtidorli bo‘lsa-da, ingliz tili unga qiyin edi. U talaffuzni tushunishga astoydil harakat qilardi, lekin ba'zida eshitish qobiliyati uni tushkunlikka solar edi. Shashikant, undan moddani tatib ko'rishni so'rashayotgan deb o'ylaydi. Shashikant “test" so’zini o'rniga "taste" (tatib ko’rmoq) so’zini eshitadi. U o‘ylab o‘tirmay, tiliga bir tomchi moddani qo’yadi va shu payt hayratlanib, modda shirinligini aniqlaydi. Birikma nihoyatda shirin bo'lib chiqadi, hatto shakarning o'zidan ham ancha shirinroq edi! ◦ Boshqa ko'plab shakar o’rnini bosuvchi moddalar ham tasodifan topilgan. Masalan qo'llarini yuvishni unutgan kimyogar Falberg saxarinni tasodifan kashf etgan.

Maqola muallifi: ©Islomova Sitora

⤵️ Maqola sizga qiziq bo'ldimi? 📱Kanalimizga a'zo bo'ling: @Just_Chemistry ╰➤ Telegram | Instagram

Hamma uchun eng qulay va foydali ❗️ Oʻzingizga kerakligini tanlang va maqsadga erishing ❗️ https://t.me/addlist/EvlpHfPl4fo5M2Uy

☕️ #Qiziqarli_kimyo 60-soni 📖 🤔Shvetsiyaning Itterbi qishlog'i nima bilan mashhur? ◦ Ko'pgina kimyoviy elementlar mamlakatlar nomi bilan atalgan. Ajablanarlisi shundaki, bir vaqtning o'zida 4 ta elementga, Ittriy, Itterbiy, Terbiy va Erbiyga o’z nomini bergan Itterbi deb ataladigan joy mavjud. Bu mamlakat yoki katta shahar emas, balki Shvetsiyaning kichik Itterbi qishlog'i. ◦ 1787-yilda shved mineralogi Karl Arrenius yozgi ta'tilni Stokgolm yaqinidagi Itterbi qishlog’ida o'tkazishga qaror qiladi. Ta’til davomida Arrenius Itterbi yaqinida yangi mineralni kashf qilib, uni “itterbit” deb nomlaydi. Keyinchalik bu mineralda bir qancha yangi elementlar topiladi. ◦ 1794-yilda, bu mineral bilan Yoxan Gadolin qiziqib qoladi. Gadolin mineralni kimyoviy tahlildan o'tkazadi va ushbu mineralda yangi bir elementning oksidini topadi. Shvetsiyalik Ekeberg yangi ochilgan elementni “ittriy” deb ataydi. 1843-yilda esa shved kimyogari Karl Mosander ittriyga e'tibor qaratishni boshlaydi. Mosander ittriyda boshqa element ham bo'lishi mumkin deb o'yladi. Keyinchalik u ittriydan ikkita metall oksidini muvaffaqiyatli ajratib oladi. Yangi elementlar Itterbiy, Terbiy va Erbiy deb nomlanadi.

Maqola muallifi: ©Islomova Sitora

⤵️ Maqola sizga qiziq bo'ldimi? 📱Kanalimizga a'zo bo'ling: @Just_Chemistry ╰➤ Telegram | Instagram

☕️ #Qiziqarli_kimyo 59-soni 📖 💧Qanday qilib oddiy hazil ba'zi mamlakatlarda suvni taqiqlanishiga olib keldi? ◦ 1990-yillardan boshlab, veb-saytlar va pochta ro'yxatlarida digidrogen monooksiddan foydalanishni taqiqlash uchun tez-tez qo'ng'iroqlar bo'ldi. Xavfli bo'lishiga qaramay, modda sanoatda erituvchi, oziq-ovqat qo'shimchasi sifatida faol ishlatiladi. Albatta bu hazil edi - axir, digidrogen monooksidi suvdan boshqa narsa emas. ◦ Hazil Kaliforniya universitetining uchta talabasi Erik Lechner, Lars Norpchen va Metyu Kaufman tomonidan o’ylab topilgan. Ular suvning yangi xavfli modda bilan ifloslanishi haqida ma’lumotlarni tarqatib, bu moddani taqiqlashga chaqirishgan. 1997-yilda amerikalik maktab o'quvchisi Neytan Zoner o'zining 50 ta sinfdoshi bilan so'rov o'tkazadi va ushbu kimyoviy moddani taqiqlash uchun 43 ta ovoz to'playdi. Maktab o'quvchisi Zonerning so'roviga va digidrogen monooksidini xavfliligi haqida gapirayotganlarga ishongan har bir kishi, bu murakkab ilmiy nom ortida oddiy suv yashiringanini bilmagan. ◦ Aslida, digidrogen monooksid IUPAC kimyoviy birikmalarni nomlash tizimiga ko'ra suvning nomi. Hammamizga ma'lumki, suv "H2O" formulasiga ega, unda "H2" digidrogendir, chunki ikkita vodorod atomi va "O" monooksiddir, chunki faqat bitta kislorod atomi mavjud.

Maqola muallifi: ©Islomova Sitora

⤵️ Maqola sizga qiziq bo'ldimi? 📱Kanalimizga a'zo bo'ling: @Just_Chemistry ╰➤ Telegram | Instagram

☕️ #Qiziqarli_kimyo 58-soni 📖 ⚽️Nima uchun fullerenlar futbol to'piga aniq o'xshashligiga qaramay, futbol to’pi deb nomlanmadilar?    ◦   Fullerenlar uglerod molekulalari bo'lib, fulleren hosil qiluvchi 60 ta uglerod atomidan iborat. Futbol to'piga aniq o'xshashligiga qaramay, fullerenlar o'z nomlarini futbol to’pi sharafiga emas, balki Richard Bakminster Fuller sharafiga oldilar.    ◦   Fullerenlar 1985-yilda Richard Smolli, Robert Kerl va Xarold Krot tomonidan kashf etilgan. Bu olimlar tadqiqot davomida grafit inert gaz atmosferasida juda yuqori haroratda bug‘langanda, futbol to’pini eslatuvchi fullerenlar hosil bo‘lishini aniqladilar. Ushbu kashfiyot uchun ular 1996-yilda Nobel mukofotiga sazovor bo'lishdi.    ◦  Olimlar yangi kashf qilingan molekulani, futbol to’piga o’xshagani uchun “football” yoki ”soccer” deb atashmoqchi bo’ldilar. Ammo qaysi so'zni asos qilib olishni hal qila olmadilar. Shuning uchun, yangi molekula, tetraedralardan tashkil topgan bir nechta binolarni qurgan amerikalik arxitektor Richard Bakminster Fuller sharafiga fulleren deb ataldi.

Maqola muallifi: ©Islomova Sitora

⤵️ Maqola sizga qiziq bo'ldimi? 📱Kanalimizga a'zo bo'ling: @Just_Chemistry ╰➤ Telegram | Instagram

Mukammal taklif ! Bepul darslar oʻtkazildi tezda qoʻshilib oling. Imkoniyatni boy bermang 👇👇 https://t.me/addlist/K67_izOaXVE4N2My

☕️ #Qiziqarli_kimyo 57-soni 📖 🪙Nima uchun shved kimyogari Karl Sheelening mukofotini boshqa bir odam oldi? ◦ 18-asrda ajoyib olim, kimyogar Karl Vilgelm Sheele yashagan. U shved kimyogari bo’lib, marganets, xlor, glitserin, limon kislotasi va boshqa ko'plab moddalarni kashf etgan. Ko'pgina shvedlar vatandoshi Sheele bilan faxrlanishar edi, ammo Shvetsiya qiroli Gustav III hatto Sheele borligini ham bilmas edi. Kunlarning birida, ilmiy tajribalarni sevuvchi Shvetsiya qiroli Gustav III Parijga tashrif buyuradi. Bu vaqtda qirol, Sheele haqida juda ko'p yaxshi so'zlarni eshitadi. Fransuz olimlari uning yutuqlarini ishtiyoq bilan sanab o'tishganda, qirol hayratda qoladi. Fransuzlar qirolni o'z vatandoshlari va fuqarolari orasida Sheele kabi ajoyib shaxs borligi bilan tabriklaydilar. Gustav III esa Sheelening mavjudligi haqida hech qanday tasavvurga ega emas edi. Fransuzlar oldida obro'sini yo'qotmaslik uchun Gustav III zudlik bilan bosh vazirga Sheeleni topishni va mukofot berishni buyuradi. ◦ Bosh vazir qirolning xabarini oladi. Ammo, u Sheeleni shaxsan o’zi qidirmaydi, va buni kotiblardan biriga ishonib topshiradi. Bir soatdan keyin bosh vazirning yordamchisi to'liq ma'lumot bilan paydo bo'ladi. Kotib haqiqiy kimyogar Sheeleni boshqa Sheele bilan adashtirib qo’yadi. Mukofot esa soxta, omadli “olim” Sheelega topshiriladi. Buyuk kimyogar esa umrining oxirigacha shoh va uning saroy a'zolariga noma'lum bo'lib qolib, mukofotga sazovor bo’la olmaydi.

Maqola muallifi: ©Islomova Sitora

⤵️ Maqola sizga qiziq bo'ldimi? 📱Kanalimizga a'zo bo'ling: @Just_Chemistry ╰➤ Telegram | Instagram

☕️ #Qiziqarli_kimyo 56-soni 📖 🦑Yapon taomida o'lik kalmar qanday qilib raqsga tushadi? ◦ Kimyo haqidagi qiziqarli ma'lumotlardan biri, yaqinda Yaponiyada ixtiro qilingan noodatiy taom bilan bog’liq. ◦ Yapon oshxonasida "raqsga tushayotgan kalmar" deb nomlangan juda qiziqarli taom bor. Bu taomni tayyorlash uchun yangi tutilgan va o‘ldirilgan kalmar guruch solingan idishga solinadi. So'ngra kalmar ustiga soya sousi quyiladi. Shu daqiqada, kalmar xuddi raqsga tushgandek paypaslagichlarini qimirlata boshlaydi. Ma'lum bo'lishicha, bu hodisa soya sousi tarkibidagi natriy ionlari tufayli sodir bo’ladi. Kalmarning nerv tolalari soya sousi tarkibidagi natriy ionlari bilan reaksiyaga kirishadi. Buning natijasida paydo bo'lgan impulslar uning mushaklarining qisqarishiga olib keladi. ◦ Darhaqiqat, kalmar umuman tirik bo’lmaydi va faqatgina soya sous tarkibidagi natriy ta’sirida paydo bo’ladigan kimyoviy jarayon tufayli "raqsga tushadi".

Maqola muallifi: ©Islomova Sitora

⤵️ Maqola sizga qiziq bo'ldimi? 📱Kanalimizga a'zo bo'ling: @Just_Chemistry ╰➤Telegram | Instagram

☕️ #Qiziqarli_kimyo 55-soni 📖 🍌Nima uchun daraxtdan uzilgan mevalar o'z-o'zidan pishishi mumkin? ◦ O'simliklar tomonidan sintez qilinadigan fitogormonlardan biri etilen gazi hisoblanadi. Etilen rangsiz gaz bo'lib, shirin hidga ega. U o'simliklarda muhim biokimyoviy rol o'ynaydi. Sabzavot va mevalarning pishishi etilen ta'sirida sodir bo'ladi. ◦ Bu tabiiy o'simlik gormoni 1912-yilda rus botaniki Dmitriy Nelyubov tomonidan kashf etilgan. Gazni mevaning o'zi ishlab chiqarganligi sababli, meva shoxda bo’lishi shart emas. Bu gaz meva allaqachon shoxdan olingan bo'lsa ham hosil bo'ladi. Shuning uchun, uzoq vaqt davomida tashish kerak bo'lgan ko'plab mevalar, masalan, banan, daraxtlardan yashil tusda terib olinib, idishlarga joylashtiriladi va ular yo'lda o'z-o'zidan pishadi. Pishmagan holda yig'ilgan meva yig'ilmaganidan ham tezroq pishishi mumkin, chunki namlik yetishmasligi bilan etilenning chiqishi ortadi. ◦ Qizig’i shundaki, agar pishmagan meva yoki sabzavotlar orasiga kamida bitta pishgan meva yoki sabzavot solib qo’yilsa, unda mevaning pishishi tezroq ketadi. Pishgan meva pishmagan mevaga qaraganda ko'proq etilen chiqaradi.

Maqola muallifi: ©Islomova Sitora

⤵️ Maqola sizga qiziq bo'ldimi? 📱Kanalimizga a'zo bo'ling: @Just_Chemistry ╰➤ Telegram | Instagram

"Registon" tibbiyot texnikumi talabalari ➖ Hamshiralik ishi yo'nalishida tahsil olayotgan talabamiz Ruhiddinova Fotima texnikumimiz haqida fikrlarini bilan o'rtoqlashidilar. 🩺 Siz ham tibbiyot sohasiga qiziqsangiz hamda bilimli va saviyali, yetuk mutaxassis bo'lishni istasangiz, albatta "Registon" texnikumiga keling! ❗️Eslatma: Bizda hali qabul davom etmoqda! ✅ Yo'nalishlar: • Hamshiralik ishi • Feldsherlik ishi • Stomatologiya ishi • Farmatsiya ishi Talab etiladi: 11-sinf attestat yoki kollej diplomi. Batafsil ma'lumot uchun: Havolaga bosing ☎️ +998971052700 ☎️ +998917882700 🖊 Adminga murojaat: @Registon2700 ✅ Bizni ijtimoiy tarmoqlarda kuzatib boring @Registan_Medical_College