تاریخ هنر و معماری ایران - بهداد خباز

شاه زند - سمرقند تاریخ هنر و معماری ایران @IranianArtandArchitecture

شاه زند - سمرقند تاریخ هنر و معماری ایران @IranianArtandArchitecture

در هر فلکی مردمکی می‌بینم هر مردمکش را فلکی می‌بینم ای احول اگر یکی دو می‌بینی تو بر عکس تو من دو را یکی می‌بینم تصویر آسمانه مقبره ای در شاه زند سمرقند را نشان می دهد. تاریخ هنر و معماری ایران @IranianArtandArchitecture

آنجا که حافظ می سراید : اگر آن ترک شیرازی به دست آرد دل ما را به خال هندویش بخشم سمرقند و بخارا را شاه زند - سمرقند تاریخ هنر و معماری ایران @IranianArtandArchitecture

هر شی و مکانی روح و ویژگی های خاص خود را دارد که بر مبنای آن خصلت ویژه خود را تحصیل می کند. انسان چونان هَستَنده ای وجودی که زندگی اش وقوع می یابد نیازمند آن است تا روح مکان را درک نماید. معماری به معنای تجسم بخشیدن روح مکان و وظیفه معمار خلق مکان معنادار است که به واسطه آن انسان را در باشیدن یاری می رساند. تصویر سرای گلشن در بازار اراک را نشان می دهد. تاریخ هنر و معماری ایران @IranianArtandArchitecture

هندسه در معماری برای ظاهر ساختن یک نظامِ جامعِ کلی به کار می رود، مثل یک "نظم کیهانی". تصویر سرای گلشن در بازار اراک را نشان می دهد. تاریخ هنر و معماری ایران @IranianArtandArchitecture

مفهوم الگوهای هندسی مبتنی است بر عدد یک و نمود آن در جهان که سرشار است از شکل ها و الگوها. انسان سنتی این شکل ها را به عنوان شخصیت اعداد به صورت جنبه های گوناگون خالق درک می کند. این مفهوم به صورت عددی مبتنی بر تقارن و مطابقت در ابعاد، شکل و وضعیت نسبی جزء های یک کلیت است. الگوهای هندسی از چند ضلعی های منتظم متعددی پدید می آیند که نتیجه آن خطوطی هم آهنگ اما در قالب شکل هایی خاص پدیدار می شوند. تصویر مسجد جامع فریومد از مساجد دوران ایلخانی می باشد. تاریخ هنر و معماری ایران @IranianArtandArchitecture

گفتند که شش جهت همه نور خداست فریاد ز حلق خاست کان نور کجاست؟ بیگانه نظر کرد بهر سو چپ و راست گفتند دمی نظر بکن بی چپ و راست تصویر متعلق به سرای سعدالسلطنه قزوین است. تاریخ هنر و معماری ایران @IranianArtandArchitecture

سطح؛ خط، آیه سطوح، با استفاده از واقعیت های نمادینی که به صورت محسوس قابل توصیف نیستند، راه های متعددی را برای تعالی دادن به ماده بازتاب می دهند. ایجاد بافت با استفاده از خط یکی از راه های ایجاد سطوح متمایز هستند. بافت های که یا به صورت ساختارهایی ساده و صرفا از یک تراز تشکیل شده باشند یا ساختارهایی پیچیده که تراز ها و لایه های متعددی دارا هستند. خطاطی تجسد مرئی وحی الهی است. ساختار خطاطی که از ضرب آهنگ های افقی و عمودی بافته شده به هم در ساختاری با غنای عمیق تشکیل شده، سرشار از سمبولیسم عالم شناسی است. خط عمودی همچون تارهای یک فرش رابطه ای هستی شناسانه و ساختار طرح را پدید می آورد و خطوط افقی چونان پود فرش متناظر با آفرینش است که تعادل و جریان مفاهیم پایه را بسط می دهد. این هماهنگی بین بافت های عمودی و افقی است که وحدت در طرح را نمایان می سازد. کلام خدا یعنی قرآن، خود نشانه ای از هم آهنگی مطلق و وحدت و در عین حال تَکَثُر است. بهترین و نمادی ترین عامل برای معماری سنتی و آرایش آن می باشد. تصویر متعلق به ایوان جنوبی مسجد جامع اردستان است. تاریخ هنر و معماری ایران @IranianArtandArchitecture

یکی از هنرهای مرتبط با کیمیاگری در عرصه هنر اسلامی را می تواند استفاده ترکیبی از خاک و رنگ و به منصه ظهور نشستنِ حد اعلای آن یعنی کاشی دانست. گونه ای از کاشی کاری ها زرین فام نام دارد. سفال زرین فام نام خود را مدیون لعاب خاص خود است. خشت‌های کاشی در مرحله اولیه با استفاده از لعاب سفید در کوره پخته می‌شدند. پس از این پخت اولیه کاشی دوباره با رنگدانه‌های فلزاتی همچون نقره و مس لعابکاری می‌گردید و دوباره به کوره باز می‌گشت. این پخت دوباره باعث ایجاد یک جلا و درخشش فلزی در لعاب کاشی می‌گردید. توسعه و تکامل تدریجی فنون سفال زرین فام به عنوان هنری برای ساخت کاشی به عنوان پوششی برای تزیین بنا در اواخر دوره سلجوقی آغاز و در دوران ایلخانی در ایران به اوج ترقی خود رسید. تصاویر مربوط به محراب مسجد میدان کاشان می باشد که تماما از کاشی زرین فام پوشیده شده است. این محراب اکنون در موزه ایالتی برلین نگهداری می شود. تاریخ هنر و معماری ایران @IranianArtandArchitecture