مهدی خلجی

«حماقت» چیست؟ چرا مقاومت در برابر حماقت مهم‌ترین مسئولیت همگانی و همیشگی بشر است؟ «حماقت»، نادانی نیست؛ همه نادان به جهان پا می‌گذاریم ولی می‌توانیم دانش دلخواه را بیاموزیم. اما «حماقت» مرض مرگباری است که به سادگی علاج نمی‌پذیرد، و به شرارت‌های مهیب راه می‌برد. چرا «حماقت» مهم‌ترین مفهومی است که ذهن فیلسوفان را به خود داشته است؟ پیامدهای سیاسی-اجتماعی و اخلاقی حماقت را می‌توان سنجید؟، در فلسفه و ادبیات غرب چه نظریه‌ها یا برداشت‌هایی درباره‌ی حماقت برجسته می‌نمایند؟ برنامه زنده‌/لایو یوتیوب سه و نیم بعدازظهر واشنگتن، نه و نیم شب اروپای مرکزی و نیمه‌شب تهران https://youtube.com/live/7pxxQQjRWRU?feature=share

کارگاهِ سواد دیجیتال و رسانه‌شناسی عمومی نخستین دوره‌ی «کارگاهِ سواد دیجیتال و رسانه‌شناسی عمومی» با مهدی خلجی از پانزدهم ماه ژوئن / ۲۶ خردادماه (ساعت ۱۹-۲۰:۳۰ به وقت تهران) طی نه درس‌گفتار برگزار می‌شود. عنوان سرفصلِ درس‌گفتارها ۱) شهروندی: فرایندی اکتسابی و ناتمام (آموزش شهروندی در عصر دیجیتال به چه معناست و چرا برای همگان ضرورتی حیاتی دارد؟) ۲) اینترنت ان چیزی نیست که فکر می‌کنید: سطوح گوناگون واقعیت ۳) فرهنگ تصویری / انسانِ دیجیتال ۴) گفتمان دیجیتال / زبان (رتوریکِ) تصویر/ اندیشیدنِ انتقادیِ تصویری ۵) رسانه‌های خبری و اخبار در عصر دیجیتال: پیامدها برای جنبش دموکراتیک ۶) افکار عمومی و پروپاگاندای دیجیتال: اخبار در عصر پساحقیقت (post-truth) ۷) کنش‌ورزی دیجیتال: فرصت‌ها و محدودیت‌ها ۸) سیاست، مکان، فضا و کنش ۹) مسئولیت حفاظت از اینترنت هم‌چون دارایی عمومی برای ثبت‌نام در این کارگاه با خانم فروغ بهمئی تماس بگیرید @Forough_Bahmaei

«رمان بیش از آن که عاشقانه باشد، در باره شناخت عشق است و این شناخت با تن زن و شناخت زن بُر می‌خورد. به خاطر سبکی که نویسنده برای متنش انتخاب کرده، خط داستانی زیاد در ذهن نمی‌ماند، مثلا بوی یک عطر فواد را می‌برد به مطب دکتر سهراب صدر در تهران و بوی عطری دیگر می‌بردش به چشم‌های سیاه و درشت اولین عشق او. در ص ۴۳ می‌گوید: «مردی با ردایی سراسر سیاه و یقه‌ای سفید روی دیوار قدم می‌زد. نزدیک‌تر رفتم. با دست شاخه‌های خاردارِ کنارِ دیوار را کنار زدم. برگشت. عقب عقب رفتم.همه طلبه‌ها به حجره‌ها رفته و در را از پشت قفل کرده بودند. لبخندی ملایم، عبوسی چهره‌اش را شکافت. آه! شمایید؟ این کیست که مرا می‌شناسد؟ می‌خواهید با هم قدم بزنیم. من ابوحامد غزالی هستم. دارم قدم می‌زنم. به مرگ فکر می‌کنم.» البته صحنه‌هایی درخشان در کتاب است که به ذهن می‌چسبند. به نظر من صحنه قبرستان و زلزله ای که در آن‌جا رخ می‌دهد و رفتار مادر، مرگ زهرا و طرد فواد از طرف پدر تکان دهنده بودند. صحنه رفتار مادام هلنا با فواد و طرز برخوردش با او قلبم را پر از مهر کرد و صحنه‌ی آن طلبه ی جوانی که در خود فرو ریخته بود و مورد تعرض جنسی واقع شده بود، قلبم را پر از درد و غم. شخصیت‌ها در این گونه ژانرها خوب شکافته نمی‌شوند و فقط تکه‌هایی از آن‌ها ارائه می‌شود که بیشترین تاثیر را بر شخصیت اصلی گذاشته اند. داستان نیز به خاطر سپرده نمی‌شود که باز هم خاصیت این سبک‌های مدرن است. البته سبک انتخابی با شخصیت سنتی داستان که برخاسته از محیط و کشور و خانواده‌ای سنتی است و بعد دچار دگردیسی می‌شود و به دنیای مدرن پا می‌گذارد، همخوانی دارد. کشش داستان بالاست و از نظر زبانی موجز و مختصر و آهنگین است. نثر پاکیزه و دلنشین است.» از تازه‌ترین نقد رمان نانتی نوشته‌ی شیوا شکوری از توجه و انصاف خانم شکوری در داوری سپاسگزارم: https://raahak.com/?p=17978 @khalajich

دستگاه تبلیغات جمهوری اسلامی چگونه کار می‌کند؟ برنامه‌ی زنده/لایو یوتیوب امروز ساعت یک و نیم بعدازظهر واشنگتن، هفت و نیم عصر اروپای مرکزی و ده شب تهران https://youtube.com/live/itUYyWyj86c?feature=share

خرافه چیست و چه تأثیری در شکل دادن به سیاست ایران دارد؟ خرافه‌های مدرن و سکولار چه تفاوتی با خرافات مذهبی دارند؟ برنامه‌ی زنده/لایو یوتیوب امروز ساعت یازده و نیم صبح واشنگتن، پنج و نیم بعدازظهر اروپای مرکزی و هفت شب تهران https://youtube.com/live/hYV6szoRnV8?feature=share

در بحث امروز برنامه‌ی چشم‌انداز تأکید کردم مسأله‌ی خرافه را نباید به جمهوری اسلامی و روان‌شناسی شخصیت‌های سیاسی و مذهبی تقلیل داد. «خرافه» مسأله‌ای است که در قلب مهم‌ترین بحران‌های معاصر ایران قرار دارد، و باید در شناخت و نقد فرهنگ سیاسی ایران کانون توجه‌ علمی و انتقادی نشانده شود. ارزش هر باور و شناختی به موضوع آن نیست، بل‌که به روش آن است. در ایران جدید تصور خرافی از مدرنیسم و سکولاریسم و دموکراسی و ناسیونالیسم و علم مدرن همان‌قدر گسترده و فاجعه‌‌آفرین بوده که عقائد مذهبی. تقلیل مسأله‌ی خرافه به جمهوری اسلامی و مذهب گمراه‌کننده است، و ما را از درک درست ویژگی‌های انسان‌شناختی طرز فکر ایرانی(cognitive anthropological condition) باز می‌دارد. برای مخاطبان جوان برنامه پیشنهاد کردم آثار کسانی چون ارنست کاسیرر (اسطوره‌ی دولت / فلسفه‌ی صورت‌های سمبلیک) و فرنان برودل (کارکردهای ذهنی در جوامع عقب‌مانده) به ترجمه‌ی یدالله موقن را در این زمینه بخوانند. https://youtu.be/n8zXPfoIF9I?si=qGacq50hHvpwoK7Q @khalajich

آیا در زبان فارسی می‌توان از جستارنویسی سخن گفت؟ دوستانی می‌پرسند در ادبیات فارسی به چه کسی جستارنویس می‌‌توان گفت؟ یا می‌خواهند از بهترین نمونه‌های جستارنویسان فارسی‌زبان نام ببرم. روشن است که درک مشترکی از مفهوم «جستار» وجود ندارد، و بیشتر برداشت‌هایی که در زبان فارسی از این مفهوم نورسیده به چشم می‌خورند، از سطحی‌نگری‌ها و بدفهمی‌های جدی تهی نیستند. بنابراین، بسته به فهم هر کس از مقوله‌ی «جستار» می‌توان درباره‌ی وجود «جستار» یا نبودش در زبان فارسی سخن گفت یا درباره‌ی سرامدانِ جستارنویسی داوری کرد. در سومین کارگاه جستارنویسی که از شنبه، یکم ماه ژوئن، آغاز می‌شود، به تفصیل در این باره شرح خواهم داد. با این همه، در میان منابع موجود در دو کانال «اندیشیدن انتقادی برای مبارزه‌ی سیاسی» و «مهدی خلجی» به آثاری در این باره می‌توان دست یافت. هم‌چنین، شاهرخ مسکوب از سرشناس‌ترین نویسندگان معاصر است که به «جستارنویسی» می‌شناسند. در این باره از مقاله‌ی سرور کسمائی (لینک پیوست) می‌توان یاد کرد که رویکردِ شاهرخ مسکوب به نثر و تجربه‌ی وی در زمینه‌ی خلق جستار را به نیکی بیان می‌کند. https://www.aasoo.org/fa/articles/2752 @khalajich

«درباره‌‌ی تاریخ» جستار درخشانی است از برتراند راسل، درباره‌ی مرگ و زندگی، خاطره و فراموشی و واقعیت و خیال. امروز برگردان سحرانگیز و زیبای ادیب سلطانی از این جستار را به طور کامل برای دوستان می‌خوانم. ‏ https://www.clubhouse.com/invite/o7LHN2LVLYXlQB278z0N2p62rA1phA8p1j:lnjP2G_xefFSDSLMZaWvJIc9QMJMb_5l-viuVnbnZaY

مونتنی نخستین کسی است که واژه‌ی«جستار»(essai/essay) را به کار برد و سرآغاز رواج ژانر یا نوع ادبی و نوشتاری ویژه‌ای شد که خاصّه در عصر روشنی‌یابی (Enlightement) نقش عظیمی در تحوّلات فرهنگی و فکری اروپا بازی کرد. Essai به فرانسه هم به معنای آزمودن است هم به معنای نوع خاصّی از نوشتار که در آن نویسنده ایده‌ای نو یا دیدگاهی از آنِ خود را در حجمی کمتر از کتاب به نگارش درمی‌آورد و بر خلافِ متون تحقیقی و دانشگاهی، به ندرت، از اقوال و آراء دیگران یاد می‌کند. از این رو، به بیانی استعاری، جستار را گونه‌ای نوشتار می‌خوانند که بیرون کتاب‌خانه نوشته شده و بیشتر از حافظه و ذهن نویسنده مایه گرفته تا رجوع به منابع و مراجع مکتوب https://raahak.com/?p=15530

«جستار» ژانری ادبی در نثر و نوشتار است که با رساله‌‌ها و کتاب‌های معمولِ زمانه تفاوت دارد و از آیین نگارش آنها پیروی نمی‌کند، رها و آزاد از قید و بند است، فاقد ساختار و طرح ثابت یا ازپیش‌اندیشیده است و لزوماً با نتیجه‌گیریِ قطعی به پایان نمی‌رسد بلکه بر شک و شبهه‌ها افزوده، ذهن را می‌گزد و درمی‌گذرد. https://www.aasoo.org/fa/articles/3663