دورنما

#خیلی_دور_خیلی_نزدیک (۱۰) 🔅 بازخوانی روایت‌های گسترش اسلام با حضور خداداد رضاخانی ✔️ ویدئوی کامل گفت‌وگو (۱۱۷ دقیقه) در: آپارات دورنما یوتوب دورنما 🔹روایتی بدیل از فتوحات اولیۀ اسلامی در ایران ساسانی در این برش کوتاه از دهمین نشست «خیلی دور، خیلی نزدیک»، خداداد رضاخانی دیدگاهی نو را دربارۀ نخستین مراحل فتوحات اسلامی در ایران ساسانی مطرح می‌کند و می‌گوید حکومت مدینه ایران را فتح نمی‌کند بلکه صرفاً پایه‌گذاریِ نظام اداری فتوحات انجام‌شده به‌دست نیروهای ساسانی را بر عهده می‌گیرد. او از سویی این پرسش را هم‌چنان قابل‌طرح می‌داند که ایرانیان چرا حکومت مدینه و اسلام را به‌عنوان جایگزین شاهنشاهی ساسانیان انتخاب کردند و نه مثلاً پادشاهی روم یا حبشه را. در پایان، زهیر میرکریمی چکیده‌ای از این دیدگاه نو ارائه می‌کند. #خداداد_رضاخانی #اسلام_آغازین #فتوحات_اسلامی #سقوط_ساسانیان #ایران_و_اسلام #دورنما_ببینیم @doornamaa

#خیلی_دور_خیلی_نزدیک (۱۰) #گزارش_نشست 🔹دهمین نشست از مجموعۀ «خیلی دور، خیلی نزدیک» در حضور جمعی از مخاطبان و همراهان دورنما و با میزبانی زهیر میرکریمی شب گذشته (بیستم اردی‌بهشت) در اینستاگرام برگزار شد. در این نشستِ دوساعته، #خداداد_رضاخانی دربارۀ وضعیت دین‌داری ایرانیان در دوره تاریخی #باستان_متأخر یا #پساباستان توضیح داد و ضمن بررسی و نقد روایت‌های غالب دربارۀ #فتوحات_عربی_اسلامی، به ارائۀ دیدگاهی بدیل دربارۀ #سقوط_ساسانیان و تسلط مسلمانان بر قلمرو ایرانِ ساسانی پرداخت. بخش کوتاه پایانی نشست نیز به طرح پرسش‌های حاضران اختصاص یافت. ✔️ اکنون ویدئوی کامل این گفت‌وگو در اینستاگرام دورنما قابل مشاهده است. نسخه‌های صوتی و تصویریِ تدوین‌شدۀ این گفت‌وگو طی روزهای آینده در حساب‌های کاربری دورنما در فضای مجازی منتشر خواهند شد و خبر انتشار آنها از همین طریق به اطلاع علاقه‌مندان خواهد رسید. 🔻 ویدئوی کامل گفت‌وگو در اینستاگرام @doornamaa

#یادآوری #موقت 🔹گفت‌وگوی زندۀ زهیر میرکریمی و خداداد رضاخانی دربارۀ «بازخوانی روایت‌های گسترش اسلام» امشب ساعت ۲۱ در صفحۀ اینستاگرام دورنما 🔸لینک تماشای گفت‌وگو @doornamaa

#خیلی_دور_خیلی_نزدیک (۱۰) #برای_مطالعۀ_بیشتر ▪️فتوحات عربی‌ـ‌اسلامی از نگاه دیگران* ✍️ #زهیر_میرکریمی 🔹رابرت هُیلَند، استاد تاریخِ دانشگاه نیویورک، در کتاب «فی سبیل‌ الله: فتوحات عربی و تکوین حکم‌رانی اسلامی» (۲۰۱۵) به‌دنبال ارائهٔ پاسخی به این پرسش است که چگونه عرب‌ها توانستند در زمانی نسبتاً کوتاه سرزمین‌های گسترده‌ای را فتح کنند. هُیلند، برخلاف روایت‌هایی که در منابع عربی و اسلامی دربارهٔ فتوحات یافت می‌شوند،‌ این مجموعه از پدیده‌های مهم تاریخی را در زمینه و زمانهٔ دوران باستان متأخر تبیین و تفسیر می‌کند. او نقش دین و باورهای اعتقادی را در فتوحات نادیده نمی‌گیرد اما عوامل سیاسی، جمعیتی، اجتماعی، مذهبی، و اقتصادی دیگری را که در فتوحات عربی مؤثر بوده‌اند برجسته می‌کند. هُیلند همچنین برای ارائهٔ گزارشی تاریخی از فتوحات، متون و منابع تاریخی متقدم‌تر را بر منابع متأخر اسلامی و عربی رجحان می‌دهد. دستاورد این رویکرد و روشِ متفاوت در بررسی فتوحات عربی کتابی است که بعضی از باورهای رایج و غالب را دربارهٔ این پدیدهٔ مهم تاریخی به چالش می‌کشد. هُیلند در این کتاب نشان می‌دهد که محمد و پیروانش با فتوحات جهانی نو خلق نکردند، بلکه جهانی را که در فتوحات یافته بودند بازسازی کردند. *متن بالا بخش درآمدِ مقاله‌ای است که پیش‌تر در معرفی کتاب رابرت هیلند در دورنما منتشر شده است و اکنون به‌مناسبت برگزاری دهمین نشست «خیلی دور، خیلی نزدیک» بازنشر می‌شود. 🔻پیوند به نسخۀ کامل مقاله در تارنمای دورنما @doornamaa

#خیلی_دور_خیلی_نزدیک (۱۰) #برای_مطالعۀ_بیشتر ▪️فتوحات عرب‌ها و تدبیرهای به‌کاررفته در آن‌ها* 🔹رابرت هُیلند در این ویدئو در توضیح استفاده‌ از تعبیر «فتوحات عربی» به‌جای «فتوحات اسلامی» در عنوان کتاب «فی سبیل‌ الله: فتوحات عربی و تکوین حکم‌رانی اسلامی» می‌گوید که برخلاف تصور گروهی از مورخان قدیم مسلمان و برخی پژوهشگران جدید غربی، که می‌خواهند نخستین فتوحات عرب‌ها را اسلامی و مقدس ببینند، باید دانست که گروه‌های زیادی از مسیحیان و یهودیان و زردشتیان در کنار عرب‌ها در فتوحات شرکت داشتند اما برای ورود به فتوحات تغییر دین ندادند. هُیلند همچنین به تدبیرهای فاتحان عرب برای تصرف مناطق مختلف اشاره می‌کند، از جمله اینکه با مردمان آن مناطق توافق‌هایی برقرار می‌کردند نظیر معافیت مالیاتی، احترام به جان و مال و آداب و رسوم آن‌ها. گاهی نیز به گروه‌هایی سرسخت و نیرومند، نظیر کردها و دیلم‌ها، اجازه می‌دادند به جای پرداخت مالیات یا گروش به اسلام، به جنگجویان عرب کمک نظامی کنند. *متن بالا توضیح ویدئویی است که پیش‌تر با همین نام در دورنما ترجمه و منتشر شده است و اکنون به‌مناسبت برگزاری دهمین نشست «خیلی دور، خیلی نزدیک» بازنشر می‌شود. 🔻نسخۀ کامل ویدئو در آپارات | یوتوب دورنما #اسلام_آغازین #ایران_و_اسلام #فتوحات_اسلامی #فتوحات_عربی #دورنما_ببینیم @doornamaa

و

-

#خیلی_دور_خیلی_نزدیک (۱۰) #معرفی_مهمان ▪️بازنگری در تاریخ اسلام آغازین در پرتو سکه‌های ساسانی* ✍️ #خداداد_رضاخانی 🔹تاریخ سقوط امپراتوری ساسانیان (۲۲۴-۶۵۱ میلادی) در نتیجۀ فتوحات مسلمانان عمدتاً از طریق مورخان مسلمان متأخر همچون طبری و بلاذری روایت شده است. این منابع تاریخی، که قرار بوده تاریخ‌های جهانی اسلام یا گزارش‌های داخلی از برآمدن اسلام باشند، غالباً رویدادها را عادی‌سازی کرده‌اند و جزئیات رخدادها را مبهم باقی ‌گذاشته‌‌اند. این روایت‌های تاریخی می‌توانند تحت‌تأثیر تلاشی متمرکز باشند حاکی از حرکت نظام اسلامی به‌سمت خلافت مرکزی‌ای که بر سرزمینی از افغانستان تا پرتغال تسلط دارد. 🔹منابع غیرروایی، ازجمله سکه‌ها، می‌توانند اصلاحات مفیدی بر این روایت عادی‌‌شده به‌دست دهند، جزئیات رویدادها را روشن کنند، و شخصیت‌های ناشناختۀ زیادی را آشکار سازند. این مقاله، با استناد به آخرین پژوهش‌های مربوط به ضرب سکه در اواخر دورۀ ساسانیان و اوایل ایران‌شهر اسلامی، نمونه‌هایی از داستان‌هایی را که سکه‌ها می‌توانند برای ما بازگو کنند فراهم می‌آورد. این سکه‌ها تصویری جذاب از سطح اقتدار در منطقه و رشد قدرت در سرزمین‌های خلافت شرقی را ـ از فرمان‌روایان ساسانی گرفته تا ضرب‌کنندگان سکه در حاشیه‌های امپراتوری اسلامی ـ نشان می‌دهند. *عنوان متن از دورنماست، و متن بالا ترجمۀ دورنما از بخش چکیدۀ این مقاله‌: Khodadad Rezakhani, 'History from the edge: teaching early Islamic history from sub-Sasanian coins', Journal of the Numismatic Association of Australia, vol. 30, 2020, pp. 127-147. 🔻گفت‌وگوی زندۀ زهیر میرکریمی با خداداد رضاخانی را پنج‌شنبه ۲۰ اردی‌بهشت ساعت ۲۱ تهران در صفحۀ اینستاگرام دورنما ببینید. @doornamaa

#خیلی_دور_خیلی_نزدیک (۱۰) #معرفی_مهمان ▪️امپراتوری قدرت‌مند ساسانی چگونه سقوط کرد؟* ✍️ #خداداد_رضاخانی 🔹این سؤال نقطۀ عطفِ تقریباً تمام کاری است که من به‌عنوان مورخ دورۀ ساسانی انجام می‌دهم. من مانند بسیاری از همکارانم، این سؤال را از دیدگاه مدیریت، جنگ‌های ساسانی-بیزانس، روابط ساسانیان و اعراب، زرتشتیان و دیگر جنبش‌های مذهبی، تغییرات اجتماعی در دوران پساباستان و تاریخ اقتصاد بررسی کرده‌ام. امیدوارم که تمرکز ویژۀ من بر روی عامل آخر، یعنی اقتصاد، برای این بحث مؤثر و مفید باشد. به جز این‌ها، معتقدم پاسخ‌های دیگری نیز وجود دارند که می‌توانند از دیدگاه آسیای میانه یا ایران شرقی، یکی از حوزه‌های تحقیقی من، ارائه شوند و به‌خصوص در این مورد راه‌گشا باشند. 🔹 مشکل در پیدا کردن جواب مناسب به این سؤال تا حدی مربوط به عدم دسترسی فارسی‌زبانان، چه به دلایل زبانی و چه به دلایل جغرافیایی، به منابع اولیه و تحقیقات جدیدتر است. بخش دیگری از این مشکل نگرش عمومی است که در میان گروه موردنظر به تاریخ وجود دارد. در این نگرش «تاریخ» چیزی است که قبلاً اتفاق افتاده است و برای پاسخ به سؤال «چه شد؟» تحقیق و منبع جدیدتری احتیاج نیست! در این دیدگاه، منابع جدید فقط برای تأیید آنچه قبلاً می‌دانستیم فایده دارند و هر تغییری در روایت ثبت شدۀ قبلی تحت عنوان «تجدیدنظرطلبی» کنار گذاشته می‌شود. اطلاعات قدیمی تکرار می‌شوند و هر صدای مخالف «خیانت» به منافع ملی و «افتخارات» میهنی تلقی می‌شود. در این عرصه، من مدت‌هاست که خیانت‌کار خوانده می‌شوم و به این موضوع عادت کرده‌ام، اما اینکه بعضی هم مرا عروسک خیمه‌شب‌بازی شرق‌شناسان غربی خطاب می‌کنند برایم سنگین است! (روح ادوارد سعید شاد باد که کلمه‌ای کلیدی تحویل اشخاصی داد که کتابش را هرگز نخوانده‌اند!) 🔹هنگام بررسی موضوع ظهور اسلام در سرزمین‌های سابق ساسانی، باید یک روند تدریجی از تغییرات اقتصادی، فرهنگی و سیاسی مورد توجه قرار گیرد. به علاوه، با کنار گذاشتن این ایده که به پایان رسیدن حکومت ساسانی یک شکست ملی و فروپاشی فرهنگی یک‌پارچه و غالب بوده‌است، می‌توانیم فرایندی را که در طی آن دولت ساسانی، که دیگر برای ادارۀ سرزمین‌هایش مناسب نبود و به تدریج جای خود را به یک سیستم جدید اما عمدتاً مبتنی بر همان عقاید اداری می‌دهد درک کنیم. به معنی دیگر، مناسب‌تر است اگر مسئلۀ «سقوط» ساسانیان از منظر به پایان رسیدن حکومت یک خاندان دیده شود. ‌گرویدن به اسلام در سرزمین‌های ساسانیان و ارتقای فارسی جدید دو راهی هستند که می‌توان از طریق آن‌ها این تداوم را مشاهده و بررسی کرد. این امر به ما این امکان را می‌دهد که تغییرات اجتماعی‌-اقتصادی و سیاسیِ تدریجی را که در اواخر دورۀ ساسانیان آغاز شد و تنها با تبدیل سرزمین‌های سابق ساسانیان به مراکز فرهنگ جدید قرون وسطایی به پایان می‌رسد درک کنیم؛ بنابراین، در این چهارچوب می‌توان فهمید که دنیای اواخر سلطنت ساسانی چگونه سرانجام به جهان اسلام قرون وسطایی تبدیل می‌شود. * متن حاضر نقل دقیقِ بخش‌هایی از این مقاله‌ است: خداداد رضاخانی، «فتوحات اعراب و ایران ساسانی»، ترجمۀ سارا مشایخ، فصلنامۀ جندی‌شاپور (دانشگاه شهید چمران اهواز)، سال ششم، شمارۀ ۲۳، پاییز ۱۳۹۹، ص۱۴۱-۱۶۶. @doornamaa

#خیلی_دور_خیلی_نزدیک (۱۰) #معرفی_مهمان 🔹رضاخانی همچنین مقاله‌های متعددی به زبان انگلیسی و گاه فارسی در حوزۀ تاریخ تحولات سیاسی و اقتصادی ایران در دورۀ باستان متأخر مقارن با پادشاهی ساسانیان و برآمدن اسلام منتشر کرده است. دو عنوان از مقاله‌های انگلیسی او که با موضوع نشست دورنما بیشتر مرتبط‌اند از این قرارند: «فتوحات اعراب و ایران ساسانی» (نشریۀ میزان، ۲۰۱۶)، که به فارسی هم ترجمه شده (فصل‌نامۀ جندی‌شاپور، ۱۳۹۹)؛ و «تاریخ از حاشیه: تعلیم تاریخ اسلام آغازین از روی سکه‌های ساسانی» (نشریۀ انجمن سکه‌شناسی استرالیا، ۲۰۲۰). 🔻برای آگاهی بیش‌تر از موضوع و عنوان مقاله‌ها و دانلود فایل آن‌ها به صفحۀ آکادمیای خداداد رضاخانی بروید. ✔️ گفت‌وگوی زندۀ دورنما با خداداد رضاخانی با عنوان «بازخوانی روایت‌های گسترش اسلام» پنج‌شنبه بیستم اُردی‌بهشت ساعت نُه شبِ تهران در صفحۀ اینستاگرام دورنما برگزار می‌شود. @doornamaa