تاریخ ارجان و کهگیلویه

بنام خدا بنام پدر گنج زری بود در این خاکدان کو دو جهان را به جُوی می شمرد قالب خاکی سوی خاکی فکند جان ِخرد سوی سماوات برد بزرگ بود و از اهالی امروز بود و با تمام افق‌های باز نسبت داشت با نهایت اندوه درگذشت رادمردی نیکوکار، ایران دوست و فرهنگ پرور زنده یاد حاجی بابا خادمیان را به آگاهی خویشان، دوستان، همشهریان و همتباران میرسانم. خداوند شما را تندرست دارد.

هر روزتان نوروز ، نوروزتان پیروز! @kohgilo

#معرفی‌کتاب #زبده‌الاخبارفی‌سوانح‌الاسفار امشب اتفاقی گذرم به کتاب زبده الاخبار افتاد که سفرنامه ایست از شاعری هندی به نام حاج علی میرزا متخلص به مفتون که در دوره‌ی قاجار به سفر حج مشرف شده و خاطرات سفرش را نوشته، اما در کتابی که به چاپ رسیده آن بخش از سفرنامه آمده که مربوط به ایران است. حقیقتش به کتاب از سر تفنن نگاهی انداختم اما دیدم راجع به جنوب مطالب خوبی دارد و شروع به خواندن کردم. مولف در سال ۱۲۴۳ از راه مسقط وارد بوشهر شده و از آنجا به شیراز رفته و شرح مسیر را نوشته که اطلاعاتش ارزشمند است اما شیراز را به حوصله گشته و دیده و توصیف کرده است که بعضی مرتبط با تاریخ بهبهان و کهگیلویه است. در این زمان میرزا حسینعلی فرمانفرما حاکم شیراز بوده است و از قضا "راقم در اوقاتی که شاهزاده معظم به قصد تنبیه و تادیب سرکشان بهبهان در باغ بیرونی اعلام نهضت افراشت" وارد شیراز شده است. خدا خیرش بدهد با این وقت ورود، حالا برای من دغدغه شده که بگردم و ببینم جریان قشون کشی شازده چه بوده؟! هر چند که در آن سالهای تباه بساط همه روزه مملکت ایران و بویژه کهگیلویه همین بوده. در جای دیگر و در ذکر فرزندان حسین علی میرزا به نجفقلی میرزا هم اشاره کرده که والی بهبهان بوده و داماد میرزا منصور خان که در مطالب پیشین ذکرش را آورده‌ام. ذکری هم از محمدعلی خان قشقایی پسر جانی خان و داماد شاهزاده کرده و چون عمده‌ی نویسندگان دیگر که چند موردش را نقل کرده ام به نیکی ست. در معرفی تجار معروف شیراز، نام حاج آغای دهدشتی را آورده است. می دانیم که دهدشتی های قدیم بعد از ناامنی های پس از صفویه و بویژه در دوران قاجار به یکباره شهر آبادان و پررونق خود را رها کرده و ترک دیار نموده اند.گزارش فارسنامه و منابع دیگر نشان از سلامت کامل بناهای شهر پس از این مهاجرت جمعی را میدهد که شاید این هم یکی از دلایل عقب ماندگی کهگیلویه درسالهای پسین باشد. دهدشتی ها با کوله باری از علم و تجربه در شهرهای جنوبی نظیر بهبهان، دیلم ،بوشهر،شیراز و حتا اصفهان سکنا گزیدند. در بعضی از این شهرها محله ها به نامشان است و در فارسنامه وسایر منابع نام چندین شخص معتبر از آنها ذکر شده است. و دیگر اینکه در همین زمان بوده که خبر وفات سید محمد پسر سیدعلی طباطبایی بهبهانی مشهور به مجاهد رسیده است و او همان کسی ست که فتوای جهاد علیه روس را صادر کرد و با خانواده قجر پیوند خویشی بست، به همراه عباس میرزا در جنگهای ایران و روسیه شرکت جست که نهایتش به عهد نامه ترکمنچای انجامید. و گزارش های دیگر که به کار پژوهشگران تاریخ جنوب می آید که باید خواند! پی نویس : کتاب مرا به یاد دو مطلب پیشین انداخت، یکی معرفی تذکره دلگشا و دیگری معرفی حدائق السیاحه که هر دو با مطالب این کتاب مرتبطند، هموندان تازه وارد میتوانند در همین کانال بیایند. بامداد ۱۴۰۲/۱۲/۲۷ #مهدی‌خادمیان‌زیدونی @kohgilo

#یک‌خاطره امروز برای کاری گذرم به جنوب پایتخت افتاد، از کنار کاخ موزه‌ گلستان گذشتم، فوریت کارم نتوانست بر شوقِ دیدارم از میراث گذشتگان فائق آید، ورودی را پرداختم و داخل شدم،واقعیت آنکه تاکنون به داخل کاخ پای ننهاده بودم،با کنجکاوی و کمی تعجیل به اطرافم نگاه میکردم که در گوشه ای از کاخ چشمم به نماد زیبا و ملی شیروخورشید افتاد،نگاره ای گرفتم ،پشت آن فضای نه چندان بزرگی بود از چند پله بالا رفتم و داخل شدم،سنگ قبری بزرگ دیدم منقوش به شمایل ناصرالدین شاه قاجار، شاهی که حدود نیم قرن بر مقدرات این کشور اهورایی فرمان راند به این معنا که تنهایی یک پنجاهم تاریخ شاهنشاهی کشورم را او فرمانروایی کرده است!! ناصرالدین شاه در میان شاهان قاجار برایم عجیب ترین است و پارادوکسش هیچ وقت برایم هضم شدنی نیست. او باهوش بود،دروازه های کشور را به روی مدرنیته گشود،سفر فرنگ رفت و چاپخانه آورد، روزنامه منتشر کرد، دارالفنون ساخت، عکاسی آورد و عکاسی میکرد،نقاش بود، خط خوب مینوشت،طبع شعر داشت اما کشور را به سنتی ترین شکل و مستبدانه ترین وضع اداره میکرد!! تاثیر هنر غرب حتا بر روی آن سنگ قبر هم به چشم می آمد، یادم به تکیه دولت افتاد و نگاره های که از آن دیده بودم،سالن اپرایی ساخته بود برای تعزیه .... این فکرها در ذهنم می گذشت که ناگهان به یاد بحر طویلی افتادم از عهد قجر و در گلایه از اوضاع و احوال مملکت : " کو خدا دوست حریفی که بُوَد عاقل و فرزانه، مردانه رود خدمت شهزاده ی با صولت و با شوکت و با جاه، زمین بوسه زَنَد، عرض کند: ظَلِ الهی! تو اگر ناصرِ شاهی وَگر حاکم مایی، نه چنین است رَه و رسم سلاطین عجم تا به عرب. جمله‌ی رعیت نتوانند به یک فرسخی شهر برون رفته، بگیرند خر و مال! بارش، اولِ سال،ببارد چه نبارد،فقرا تخم بکارند،چه نکارند،آنچه که کارند پشیمان و پریشان،به یک دست ترازو و به یک دست قِرانی ندهند جنس به ایشان،چه بیگانه، چه خویشان! بیا جان ولیعهد، بیا از ره سرحد، خوانین را تو بزن چوب، سرِ کیسه بکن خوب! اگر این کار نکردی،بروم پیش لری،دونه دُری، گُرده بُری،صف شکنی،راهزنی،تا تو صد مثل تو آنجا نتوانی به سگش چِخ بکنی،پیک وُرا پِخ بکنی!..... بنهم یک تَره‌ی ده گزی دوشم،چو رستم بخروشم،علم و بوق فرازم،عمو و خالو رجب و حمزه و شیرالی و پیرالی و شهباز،همه مون هم دل و همراز،بگیریم ره شیراز. اگر لشکر شاه آمده، چون شیر زنیمش همه با تیر، یا بر دَم شمشیر و بگوییم که این جنگ نمودیم از آن رو که تو بی عرضه بدی نظم نداشتی! " تکرار کردم : "که تو بی عرضه بُدی نظم نداشتی، که تو بی عرضه بُدی نظم نداشتی ". راهم را به طرف شمس العماره کج کردم و رفتم. باد قبای ملیجک را تکان میداد و شبح ببری‌خان به من می خندید! پی نویس : این بحر طویل از فرخی بروجنی ست که در هجو و شکایت از اوضاع دوران فتحعلیشاه سروده شده، خدا رحمت کند مرحوم نورمحمد مجیدی را که با بی دقتی آن را منسوب کرده به آقا مهدی مجتهد بهبهانی که صد البته در متن هم دخل و تصرف بسیار است و من هم با این ضبط مغلوط در ویرم مانده بود، اما علاقه مندان میتوانند اصل را با عنوان "ریش دو دندانه " در اینترنت پیدا کنند. ۱۳۹۵/۱۱/۲۶ #مهدی‌خادمیان‌زیدونی @kohgilo

یادداشت وارده درود این گیاه عنصل هست، گیاهی پیازی که در جنوب استان فارس در قبرستان ها هم کاشته یا دیده میشود. نام علمی آن Urginea maritima از خانواده نرگس. خاصیت دارویی و قارچ کشی دارد. @kohgilo

#همین‌حوالی #قبرستان جاکی #گچساران، روستای #انجیرسیاه، منطقه‌ی #دشتمور ، #دشت‌جاکی @kohgilo

#همین‌حوالی #قبرستان جاکی #گچساران، روستای #انجیرسیاه، منطقه‌ی #دشتمور ، #دشت‌جاکی @kohgilo

#همین‌حوالی #برج‌جاکی پس از مرمت #گچساران، روستای #انجیرسیاه، منطقه‌ی #دشتمور ، #دشت‌جاکی @kohgilo

#همین‌حوالی #برج‌جاکی پس از مرمت #گچساران، روستای #انجیرسیاه، منطقه‌ی #دشتمور ، #دشت‌جاکی @kohgilo

#همین‌حوالی #برج‌جاکی پس از مرمت #گچساران، روستای #انجیرسیاه @kohgilo