کتابخانه سیب🍎📚

💢حکیم عمر #خیام ▪️نابغه ای که ناشناخته باقی مانده است.

تفاوت اطلاعات، با خرد واندیشه نیل دگراس تایسون

#حکمرانی #سیاست جمهوری خطای ترکیب.. یادداشتی از محسن رنانی وقتی آیت‌الله خمینی در سال ۱۳۵۷ فرمود «ما، هم دنیا را آباد می‌کنیم و هم آخرت را ...»، برای من نوجوان سیزده ساله‌ای که در یک خانواده مذهبی بالیده بودم خیلی خوشایند بود و خود را یکی از خوشبخت‌ترین آدمیانی می‌دیدم که بر حسب تصادف در زمانه و زمینی به دنیا آمده است که به او مزایای زیستی بهشتی در هر دو جهان را خواهد داد.. برای من بیست سال طول کشید تا متوجه شوم این جمله حاصل یک استدلال منطقی همراه با «خطای ترکیب» است و از کسی چون بنیانگذار که فقیهی فیلسوف بود، بعید و عجیب بود که برای برپایی چنان نهضت عظیمی به این دقیقه توجه نداشته باشد. من امروز تمام بحران‌های موجود کشورمان را حاصل همین «خطای ترکیب» می‌دانم که از آن زمان تاکنون در تمام ارکان نظام تصمیم‌گیری جمهوری اسلامی به صورت عمیقی جریان دارد. نقطه آغازین رسوخ خطای ترکیب در نظام تدبیر پس از انقلاب، همین تصور امکان ترکیب موفق «جمهوری» و «اسلامی» است که در قانون اساسی منعکس شده است. ممکن است برای من به عنوان یک فرد ممکن باشد که فرزندم را فردی مومن بار بیاورم اما اگر حکومت به عنوان مدیر جامعه بخواهد همه شهروندان را مقید به مناسک خاصی تربیت کند، نتیجه آن بی‌ایمانی و بی‌قیدی اکثریت جامعه خواهد بود. برای من به عنوان یک فرد ستوده است که اجازه ندهم فرزندم با یک معتاد ازدواج کند، ولی اگر من قانون‌گذار باشم و قانونی بنویسم که ازدواج با معتادان را ممنوع کند، تصمیمی غیراخلاقی و غیرعقلانی و خسارت‌بار برای جامعه گرفته‌ام. درباره بسیاری از دستورات فقهی نیز چنین است. اگر نماز را و روزه را و حجاب را و خیلی دیگر از احکام حوزه فردی را به حوزه عمومی آوردید و الزام‌آور کردید، اولین خسارت بیننده آن خود نماز و روزه و حجاب خواهد بود. این‌جاست که می‌گوییم «جمهوری اسلامی»‌ نوعی خطای ترکیب است. جامعه دینی خودش باید دینی باشد. یعنی وقتی تک تک مردم یک جامعه از درون دیندار باشند جامعه دینی وجود خواهد داشت. وقتی شما بخواهید به زور قانون و پلیس، دین را مستقر کنید، اولین آسیب بیننده آن خود دین خواهد بود. بنابراین ممکن است برای یک فرد شدنی باشد که همزمان دنیا و آخرت خود را آباد کند اما در سطح یک ملت و با فرمان حکومتی، شدنی نیست که همزمان هر دو حوزه دنیا و آخرت با هم آباد شوند، لاجرم یکی یا هر دو آسیب می‌بینند. یک خانواده که در محیطی ناامن زندگی می کند، ممکن است بتواند برای امنیت خود تمام دیوارها و پنجره ها را نرده بکشد، دوربین امنیتی بگذارد، قفل‌ها و درها را ایمن کند، شیشه ها را دودی کند، سگ مراقب نگهداری کند و حتی افرادی را برای حفاظت ونگهبانی از خانه‌شان استخدام کند و همچنان یک خانواده مرفه باقی بماند.. اما اگر یک ملت بخواهد همه امنیت خود را از طریق به کارگیری تعداد زیادی از جوانانش در نیروهای نظامی و ساخت تجهیزات نظامی پیشرفته و اول شدن در قدرت نظامی درمیان همسایگانش تامین کند به ملتی فقیر و ناامن تبدیل می شود. چون مجبور است در بلندمدت به جای سرمایه گذاری، منابع مالی‌اش را به سوی امور نظامی ببرد که به تدریج قدرت خلق رفاه را در آن ملت کاهش می‌دهد. در دنیای مدرن، پیمان‌های نظامی و همکاری‌های امنیتی منطقه‌ای برای همین ابداع شده اند که ملت ها مجبور نشوند برای ایجاد امنیت، خودشان را فقیر کنند وقتی در سالهای پس از انقلاب، روحانیان از حوزه علمیه به سیاست عملیه آمدند، دستگاه فکری حوزوی که مختص عرصه رفتار فردی مومنان بود را به عرصه سیاست که حوزه رفتار هویت‌های جمعی است آورند و بنابراین نظام تدبیر را گرفتار خطای ترکیب سیستماتیک کردند. و مهندسان از این خطای ترکیب روحانیان سوء استفاده کردند. آنچه امروز در ایران با آن روبه‌رو هستیم دستاورد مشترک ورود روحانیان و مهندسان به حوزه سیاست است حاصل مجموعه سیاست‌های از نوع «خطای ترکیب» که در این چهار دهه در ایران اجرا شده این است که ایران که جایگاهش در جهان هم از نظر وسعت سرزمینی هم از نظر حجم جمعیت در رتبه هجدهم قرار دارد و قاعدتا باید در سایر حوزه‌ها رتبه‌اش نزدیک به این موقعیت باشد، اکنون در موقعیت خود قرار ندارد. یعنی گرچه از نظر قدرت نظامی، خود را به رتبه دهم دنیا رسانده است اما در عوض از نظر قدرت اقتصادی رتبه ۵۱ از نظر رفاه رتبه ۱۰۳ و از نظر تمام دیگر شاخص های توسعه، رتبه‌هایی بین ۶۰ تا ۱۸۴ را در دنیا کسب کرده است. این دستاورد، نتیجه‌ همان سیاست‌های خطای ترکیبی است که در سه دهه پس از جنگ تحمیلی اجرا شد. نظام حکمرانی ما بیش از آن که «جمهوری»‌ یا «اسلامی» باشد، یک «نظام خطای ترکیب»‌ است.

📙روابط از دست رفته(فصل ۶) ✍ جوهن هری کتابخانه سیب 🍎📚 @ketabsib

📙روابط از دست رفته(فصل ۵) ✍ جوهن هری کتابخانه سیب 🍎📚 @ketabsib

استبداد و آزادی همۀ قدرت‌های حکومتی، از قانون‌گذاری، اجرایی و قضایی، به نهاد قانون‌گذاری بازمی‌گردد. متمرکز نمودن این قدرت‌ها در یک‌جا، تعریف دقیق حکومت استبدادی است. به‌اجرا درآوردن این قدرت‌ها توسط گروهی از افراد، و نه یک فرد، از استبدادی بودن حکومت نمی‌کاهد. یک‌صد‌و‍‌‌هفتاد‌و‌سه مستبد قطعاً همان‌قدر سرکوب‌گرانه حکومت می‌کنند که یک نفر. آنان که به این سخن مشکوکند نگاهی به جمهوری ونیز بیندازند. این‌که آن‌ها را خود انتخاب کرده باشیم فایدۀ کمی برای‌مان در بر دارد. ما برای یک استبداد انتخابی نبود که جنگیدیم. ما برای حکومتی جنگیدیم که نه تنها بر مبنای اصول آزادی بنا شده باشد، بلکه قدرت‌های آن چنان میان چندین بخش به نحوی متعادل تقسیم شود که به هیچ یک اجازه ندهد بدون نظارت و مهار دیگران پا را از حیطۀ خود فراتر بگذارد. ﹏﹏✎ #توماس_جفرسون در «یادداشت‌های ایالت ویرجینیا» #استبداد، #دموکراسی،‌ #آزادی، #سیاست #حکمرانی

حکمای معاصر اروپا/٤١٩ مفردات جهان همه تغییر یابند، نسب و روابط ثابت و پابرجا خواهند ماند. «اگر A و B مساوی باشند و X برابر با A باشد، پس X برابر B است»: A هر چه می خواهد باشد، حقیقت فوق ابدی و لا یتغیر است؛ این حقیقت قیاس قدیمی را که همواره به فانی بودن سقراط مثال می زدند (هر انسانی فانی است، و سقراط انسان است، پس سقراط فانی است) به یک فورمول کلی قبلی تبدیل می کند که اگر سقراط و اساساً انسانی هم وجود نداشته باشد واقعیت خواهد داشت. افلاطون و اسپینوزا راست می گفتند: «عالم کلیات باید مثل جهان هستی شرح داده شوند. جهان هستی در نظر ریاضیدان و منطقی و بانی یک دستگاه فلسفی و تمام کسانی که کمال را از حیات بیشتر دوست دارند، لایتغیر و سخت و خشن و دقیق و لذت بخش است.»۴۱ آنچه این فیثاغورس جدید طالب بود این بود که هر فلسفه ای را به شکل ریاضی درآورند و جزئیات را از آن دور کنند و همۀ آن را در ریاضیات بگنجانند. مردم کشف کردند که چگونه باید استدلال را به صورت نمونه و مثال درآورند، همچنانکه در جبر و مقابله مرسوم است؛ تا آنکه همۀ استدلالات بر طبق قوانین ریاضی نتیجه دهد. نتیجه ریاضیات محض این است که اگر درباره چیزی قضیه ای درست باشد، قضیه دیگری نیز درباره آن چیز صادق خواهد بود، اما بحث در اینکه آیا حقیقتاً قضیه نخستین درست است یا نه و آیا آن چیز مفروض واقعیت دارد یا نه، مهم و اساسی نیست. ...این ریاضیات موضوعی است که در آن از ماهیت شیئی که درباره آن بحث می کنیم (مثل A) خبر نداریم و نمی دانیم که آنچه می گوییم صحیح است یا نه.۴۲ و شاید (اگر کسی بتواند میان کلام دیگری عقیده ای اظهار کند) شرح فوق درباره فلسفه ریاضی نیز صادق باشد؛ برای دوستداران فلسفه ریاضی بازی عالی است و همچون شطرنج ضامن اتلاف وقت است. این یک نوع بازی یکنفره است که از آلودگی اشیاء دور است. جالب توجه است که پس از آنکه راسل مجلدی چند درباره این گفتار بیهوده عالمانه نوشت، ناگهان به سطح خاک نزول کرد و با هیجان تمام درباره جنگ و حکومت و سوسیالیسم و انقلاب سخن گفت و دیگر مانند آنچه در «اصول ریاضی» کرده است باد نپیمود و کوه به مژگان نسفت و ظاهراً هیچکس دیگر نیز چنین کاری نکرد. استدلال برای آنکه مفید باشد باید درباره اشیاء صورت گیرد و هرگز تماس خود را با امور مادی از دست ندهد. تجریدات و انتزاعیات به علت تلخیص و اختصار مطلب مفید هستند ولی اگر بخواهیم آنها را در استدلال به کار بریم احتیاج به تجربه و آزمایش خواهیم داشت. در اینجا خطر ظهور یک اسکولاستیک نو هست که اسکولاستیک قرون وسطا در برابر آن امری عملی جلوه خواهد کرد. مقدر چنین بود که برتراند راسل از چنین مبدایی به فلسفه لاادری کشیده شود. آنچه او پ.ن. ۴۱. «عرفان و منطق»، ص ۳؛ «مسائل فلسفی»، ص ١٥٦. ۴٢. «عرفان و منطق»، صص ۷۶ و ۷۵.

٤۱۸/تاریخ فلسفه بود، شاید بزرگترین عملی باشد که قرن ما بدان افتخار می کند.»۳۸ در طی یک قرن هندسه قدیم که دو هزار سال حصن ریاضیات را اشغال کرده بود تار و مار شد و کتاب اقلیدس، که کهنترین کتاب درسی جهان بود، جای خود را به کتب دیگر داد. «با اینهمه افتضاح انگیز است که امروزه در انگلستان کتاب اقلیدس را در مدارس به کودکان یاد می دهند.»۳۹ شاید منشأ بیشتر کشفیات ریاضی جدید طرد اصول متعارفه باشد و راسل مجذوب کسانی است که در قضایای «قیاساتها معها» تردید می کنند و حتی برای اصول مسلمه نیز طلب برهان می نمایند. از اینکه می شنید خطوط موازی بالاخره با یکدیگر تلاقی می کنند و كل ممکن است از جزء خود بزرگتر نباشد، خوشحال می شد. دوست دارد که خواننده بی گناه را با معماهایی نظیر معمای ذیل دچار تشویش سازد: اعداد زوج نیم کل اعداد است (نیم دیگر اعداد فرد است)، با اینهمه به شماره هر عدد عددی زوج وجود دارد؛ زیرا اگر هر عددی را دو برابر کنند حاصل زوج خواهد بود. در حقیقت این مسئله مربوط به لایتناهی ریاضی است که تاکنون تعریف نشده است: لایتناهی ریاضی عبارت از کلی است که اجزاء آن به اندازه کل دارای اجزاء .هستند. اگر کنجکاوی خواننده تحریک شده باشد میتواند آن را دنبال و تحقیق کند.۴۰ باز آنچه راسل را به سوی ریاضیات می کشد، عینیت و عدم تعلق آن به شخصیت است؛ فقط در ریاضیات حقیقت ابدی و علم مطلق دیده می شود؛ این قضایای قبلی همان «مُثُل» افلاطون و «نظم جاویدان» اسپینوزا و جوهر جهان است، هدف فلسفه باید آن باشد که به کمال ریاضیات برسد و این هنگامی ممکن است که قضایای آن مثل ریاضیات پیش از هر تجربه ای دقیق و صحیح باشد. این فیلسوف تحققی عجیب می گوید که «قضایای فلسفی باید «قضایای اولیه» باشد.» این قضایا با اشیاء سر و کار ندارد بلکه با نسب و روابط کلی سرگرم است. این قضایا مستقل از وقایع و حوادث خاص جزیی می باشند. اگر جزییات و پ.ن. ۳۸ همان. ص ۶۴. ۳۹ همان. ص ۹۵. ٤٠. خواننده ای که متخصص نیست نباید به کتب ریاضی راسل رجوع کند؛ کتاب «مقدمۀ فلسفۀ ریاضی» در آغاز قابل فهم است ولی بعداً فهم آن احتیاج به تخصص دارد. حتی کتاب مختصر «مسائل فلسفی» گرچه برای عموم نوشته شده است مشکل است و دارای مسائل غیر ضروری بحث در معرفت است. کتاب مفصل «عرفان و منطق» روشنتر و قابل فهمتر است «فلسفۀ لایب نیتز» آراء متفکر بزرگی را، که متأسفانه در این کتاب ذکری از او نشده است، به نحو عالی عرضه می دارد. دو کتاب «تحلیل ذهن» و «تحلیل ماده» خواننده را با بعضی جنبه های مسائل روانشناسی و فیزیکی آشنا می سازد. کتابهایی که پس از جنگ نوشته است آسان است، گرچه گاهی مبهم است و این از نویسنده ای که آرزوی او رفع اوهام و ابهام است بعید می نماید. «چرا مردم میجنگند» بهترین مقالاتی است که در این باب نوشته شده است. «راه آزادی» نظر اجمالی به فلسفه های اجتماعی است تا عصر دیوجانس که راسل با هیجانی نظیر کریستف کلمب آن را کشف کرده است.

حکمای معاصر اروپا/۴۱۷ خود به تحصیل معاش خویش همت گماشت. هنگامی که دانشگاه کیمبریج او را به علت صلحدوستی از درس معاف کرد، جهان را دانشگاه خود ساخت و مانند سوفسطاییان (به معنی کهن و نجیبانه این کلمه) به سیاحت پرداخت. جهان نیز از او به خوبی استقبال کرد. دو برتراند راسل هست، یکی پیش از جنگ جهانی و دیگری آنکه از تابوت نخستین سر درآورد و با فلسفه عارفانه اشتراکی از خاکستر ریاضیدان منطقی به وجود آمد. شاید یک میل و کشش عرفانی همیشه در وی وجود داشته است؛ این میل نخست به شکل کوهی عظیم از فورمولهای جبری درآمد و بعد راه خود را در سوسیالیسم پیدا کرد که بیشتر نشان مذهبی داشت تا فلسفی. جالب توجه ترین عنوان از میان عناوین کتب او «عرفان و منطق» است که حمله بیرحمانه ای است به غیر منطقی بودن عرفان و بعد چنان ستایشی از روش علمی است که شخص خیال می کند با عرفان منطق سر و کار دارد. راسل وارث سنت فلسفه تحققی و اثباتی انگلستان است و تصمیم گرفته است که همین طور سفت و سخت بماند، زیرا می داند که نمی تواند. شاید میل به یک اصلاح افراطی موجب شده است که وی در فضایل منطق داد سخن دهد و ریاضیات را همچون خدایی بپرستد. اگر کسی او را در ۱۹۱۴ می دید، یک روح انتزاعی موقت خونسرد با یک فورمول ریاضی دوپا به نظر می آورد: نقل می کنند که هرگز در عمر خود به سینما نرفته بود تا آنکه در آثار برگسون تشبیه عقل انسانی را به سینما مطالعه کرد، پس از آن تصمیم گرفت که به سینما برود فقط به خاطر فلسفه. احساس زنده ای که برگسون از زمان و حرکت دارد و اشیاء را بر اثر نشاط حیاتی زنده و جاندار می داند، اثری در راسل نکرده است؛ برای او خدایی جز ریاضیات وجود ندارد. او معارف یونان و رم قدیم را دوست ندارد و مانند اسپنسر به خشونت تمام معتقد است که در مدارس باید علوم بیشتر تدریس شود. به عقیده او گناه درد و رنج جهان به گردن عرفان و افکار مبهم است و قانون نخستین اخلاق باید درست فکر کردن باشد. «بهتر است دنیا از میان برود تا من یا کس دیگر به دروغ معتقد باشیم... مذهب و آیین فکر حکم می کند که تفاله های جهان در آتشی سوزان بسوزند و از میان بروند.»۳۶ عشقی که به روشنی و صراحت داشت او را ناگزیر به ریاضیات رهنمونی کرد. او صراحت آرام این علم اشرافی را سخت دوست می دارد «اگر درست بنگریم، ریاضیات نه تنها حقیقت را در بر دارد، بلکه بالاترین زیبایی را نیز شامل است. زیبایی آن مانند مجسمه ها سرد و سخت است و با هیچ یک از جنبه های ضعف ما سر و کار ندارد و فریبندگی باشکوه نقاشی و موسیقی را فاقد است و می تواند به کمال محضی که فقط برترین هنر می تواند نمایش دهد، برسد.»۳۷ به عقیده او پیشرفت ریاضیات بهترين مشخصة قرن نوزدهم است «مخصوصاً حل مشکلاتی که سابقاً مسئله لایتناهی ریاضی را احاطه کرده پ.ن. ۳۶. «عرفان و منطق»، لندن، ١٩١٩، ص ٦٤. ۳۷. همان ص ۹۵.

. ٤١٦/تاریخ فلسفه(ویل دورانت) معتقدم که ما هرگز به دقت نخواهیم دانست که چرا یک شیء زیباست.» ولی این حکیم پخته و مجرب درسی می دهد که معمولاً ما معنی آن را دیر متوجه می شویم، «کسی تا به حال نتوانسته است بطور مشخصی راه راست را به ما نشان دهد. ... من خود تابع احساسی که به شیء زیبا دارم هستم. کیست که رهنمای بهتری سراغ داشته باشد؟ ...اگر مرا میان انتخاب حقیقت یا زیبایی مخیر کنند، تردیدی به خود راه نخواهم داد و زیبایی را برخواهم گزید. ...در جهان امری حقیقی تر از زیبایی نیست.»۳۵ بیا تا امیدوار باشیم که هرگز احتیاجی به انتخاب نخواهیم داشت. شاید روزی چنان قوی و روشن دل شویم که در مبهم ترین حقایق درخشنده ترین زیبایی را دریابیم. 🔹۳. برتراند راسل 🔻 الف. عالم منطق جوانترین و مردترین فلاسفه معاصر اروپا را آخر از همه ذکر کردیم. هنگامی که به سال ۱۹۱٤ برتراند راسل در دانشگاه کلمبیا سخن می گفت مانند موضوع مورد بحثش ـ بحث معرفت - لاغر و رنگ پریده و مردنی به نظر می رسید و هر لحظه انتظار مرگش می رفت. جنگ بزرگ جهانی (نخستین) شروع شد و این حکیم رقیق طبع صلحدوست از اینکه می دید متمدن ترین قسمت عالم در چنگال توحش دست و پا می زند، رنج می برد. هنگامی که از مسئله بعيدالمنال «معرفت ما از جهان خارج» بحث می کرد، می شد تصور نمود که او خود بعیدالمنال بودن این مسئله را می داند و می خواهد حتی الامکان درباره مسائلی سخن گوید که از شر و شور این جهان وحشتزا دور باشد. پس از ده سال، با آنکه پنجاه و دو سال داشت، سالم و شادمان و نیرومند به نظر می رسید، علی رغم آنکه در فاصله این ده سال آمال او تقریباً به یأس مبدل شده و دوستانش را از دست داده و تار و پود زندگی مطمئن و اشرافیش از هم گسیخته بود. او از خانواده راسل، یکی از کهنترین و مشهورترین خانواده های انگلستان و جهان است؛ خانواده ای که در طی چند نسل رجال سیاسی بزرگی به بریتانیا داده است. جد او جان راسل رئيس الوزرای بزرگ حزب آزادیخواه بود و مبارزه دامنه داری به خاطر تجارت و آزادی تعلیمات عمومی و استقلال یهود و آزادی در هر قسمت انجام داده بود. پدر او ویکونت امبئرلی مردی روشنفکر بود و مغز پسر خود را از میراث سنگین الاهیات مغرب زمین پر نکرد. خود او منصب ارل راسل را به ارث می برد ولی از دستگاه موروثی دست کشید و با افتخار پ.ن. ۳۵. آناتول فرانس، «دربارۀ ادب و زندگی». ترجمه انگلیسی، ج ۲، صص ۱۱۳ و ۱۷۶.