کانال تخصصی اقتصاد

▫️تجربه نشان داده که ثبات نرخ ارز در ایران پدیده‌ای نادر و گذرا است. با این حال، سال گذشته شاهد دوره‌ای از ثبات نسبی در بازار ارز بودیم که برخی را امیدوار کرد. ▫️اما آیا این ثبات در سال 1403 نیز می تواند وجود داشته باشد؟ ▫️دکتر داوود سوری، اقتصاددان، معتقد است که تکرار ثبات سال گذشته با چالش هایی در سال جاری مواجه خواهد بود. ▫️او دلیل اصلی افزایش قیمت دلار را تورم می‌داند و می‌گوید که سیاست‌های دولت برای تزریق منابع به بازار و به تاخیر انداختن روند کاهش ارزش پول ملی، تا حد زیادی به فروش نفت، صادرات و روابط بین‌المللی وابسته است.

✳️ سیاستگذاری دستوری و مسائل آن 👤 دکتر موسی غنی‌نژاد ✍️ برای مردمان عادی، قیمت یک کالا عبارت است از نرخی که با آن می‌توان خرید و فروش انجام داد؛ اما برای باورمندان به نظام دستوری، قیمت آن چیزی نیست که با توافق خریداران و فروشندگان در بازار به‌صورت توافقی تعیین می‌شود، بلکه آن چیزی است که سیاستگذاران با معیارهای خود اعلام می‌کنند و همه طرف‌های ذی‌ربط باید آن را بپذیرند. ✍️ این ادعا که همراه با اعتماد به نفسی اغراق‌آمیز و البته بی‌پایه، بیان می‌شود، ظاهرا و قاعدتا ریشه در قدرت یا توهم قدرتِ تحمیل دستور بر جامعه دارد. ✍️ در واقع آنها دچار توهمی هستند که آن را دانش تصور می‌کنند. ✍️ در اواخر سال۱۳۹۶ و اوایل سال ۱۳۹۷، دولت وقت نرخ ارز دستوری ۴۲۰۰تومانی را تحت عنوان «یکسان‌سازی» نرخ ارز در ۲۰فروردین۱۳۹۷ اعلام کرد. ✍️ توهم دانش به قدری بود که سیاستگذاران با اطمینان کامل مدعی شدند نه تنها میزان منابع ارزی حاصل از صادرات را می‌دانند، بلکه درخصوص مصارف آن هم اطلاعات کامل دارد. بنابراین می‌توانند قیمت یا نرخ ارز در بازار را دقیقا پیشگویی کنند. ✍️ تحولات بازار ارز به زودی نشان داد که دانش سیاستگذاران چیزی جز توهم دانش نبوده است. ✍️ سیاستگذار به جای پذیرفتن اشتباه خود و تن دادن به واقعیات، به «تئوری توطئه» متوسل شد: نیروهای مرموز و مشکوکی به سیاق «جمشید بسم‌الله» واقعیات را مخدوش کرده‌اند و گرنه پیش‌بینی ما (سیاستگذار) درست بود! ✍️ نکته کلیدی تشخیص و تفکیک سیاستگذاری درست از نادرست است. تورم در اقتصاد کشور ناشی از سیاستگذاری بودجه‌ای نادرست و نیز قیمت‌گذاری دستوری است. ✍️ دولت باید به سیاستگذاری قاعده‌مند اقتصادی روی آورد؛ یعنی کسری بودجه را کنترل کند و از قیمت‌گذاری دستوری در بازار پول، کالا و خدمات اجتناب ورزد؛ چون این سیاست‌ها به‌طور مستقیم و غیرمستقیم موجب افزایش ناترازی‌های مالی گسترده در نظام اقتصادی کشور می‌شود و به افزایش کسری بودجه دولت و انبساط نقدینگی می‌انجامد که نتیجه نهایی آن تورم مزمن فزاینده است./متن کامل

سیاست‌های بودجه‌ای چگونه طبقه متوسط را تضعیف کرده است؟ ✍️ نوید رئیسی 🔹 دولت در سال‌های گذشته، گسترش پایه مالیاتی و افزایش درآمدهای مالیاتی را از مسیر توسعه ابزارهای مالیاتی در دستورکار خود قرار داده است. این درحالی است که تورم طی سال‌های اخیر در سطحی نزدیک به قله تاریخی خود قرار داشته و چشم‌اندازی برای کاهش آن مشاهده نمی‌شود. در این میان مالیات بر عایدی سرمایه به میدان نبرد جدیدی بین دولت و شهروندان شکل داده است. گرچه این ابزار مالیاتی تقریباً در تمامی کشورهای پیشرفته دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد اما نگرش سیاست‌گذار به آن با ابهام همراه است: از سویی، چنین به‌نظر می‌رسد که همزمانی شوک‌های وارده به بازارها با حملات سفته‌بازانه باعث شکل‌گیری خطای جایگزینی علت (انتظارات تورمی) با معلول (تقاضای سفته‌بازی و تقاضا برای حفظ قدرت خرید پول) در ذهن سیاست‌گذار شده است. از سوی دیگر، تجربه مالیات‌ستانی تهاجمی دولت با کاهش درآمدهای نفتی این تردید را بوجود می‌آورد که افزایش پیچیدگی ساختار مالیاتی این بار با مالیات‌ستانی از تورم مرتبط است. در میانه این گمانه‌زنی‌ها، این طبقه متوسط است که توسط دو تیغه سیاست‌گذاری اقتصادی بد و فشار مالیاتی در تنگنای معیشتی گرفتار شده است. 🔹اقتصاد سیاسی مالیات‌ستانی کنونی در ایران بیش از هر چیز با این واقعیت گره خورده است که قطع وابستگی بودجه دولت به درآمدهای نفتی نه یک انتخاب استراتژیک بلکه از روی اجبار بوده است. این اجبار در ترکیب با ساختار حامی‌گرایانه حاکم بر بودجه‌ریزی، طبقه متوسط را در نگاهی خوش‌بینانه به گروه مورد اصابت مالیاتی و در نگاهی بدبینانه و احتمالی به هدف انتخابی تضعیف بدل کرده است. در این میان، طبقه متوسط بخش دولتی و وفادار به ایدئولوژی، گاه‌وبیگاه از حمایت‌های اجتماعی برخوردار می‌شود در حالی که طبقه متوسط بخش خصوصی بی‌دفاع رها شده و هر روز که می‌گذرد نسبت به فقر آسیب‌پذیرتر می‌شود. آنچه فرضیه حذف طبقه متوسط در تضاد منافع میان ساختار سیاسی و شهروندان را شایان توجه دوچندان می‌کند، این احتمال است که بقای یک جریان سیاسی در عمل به بهای از دست رفتن ثبات اجتماعی و تبدیل جامعه ایران به جامعه‌ای معیشتی حاصل شده است./تجارت فردا ♦️ کانال تخصصی اقتصاد

۴۰ سال نرخ بهره و تورم در اقتصاد ایران 💢سود بانکی سال ۱۴۰۳ یک غافلگیری تاریخی می‌شود؟ ◽️با بررسی وضعیت نرخ بهره واقعی از سال ۱۳۶۳ تاکنون می‌توان اقتصاد ایران را به ۵ برش زمانی تقسیم کرد که در ۳ دوره طولانی‌مدت، نرخ بهره واقعی یعنی نرخ بهره اسمی منهای تورم منفی بوده است. آیا سود بانکی سال ۱۴۰۳ یک غافلگیری تاریخی می‌شود؟

واکاوی مفهوم انتظارات تورمی و اثرات آن بر اقتصاد دکتر ولی‌الله سیف؛ 🔹 انتظارات تورمی عامل مهمی در شکل‌دهی به نتایج اقتصادی هستند و می‌توانند نقش مهمی در ایجاد یا بر هم زدن ثبات اقتصادی داشته باشند. 🔹 در حالی که اخبار منفی می‌توانند ناراحت کننده باشند، در اغلب موارد تامین کننده نیاز‌های شناختی هستند و این باعث جذابیت بیشتر آن‌ها می‌شود. 🔹 رسانه‌های منفی می‌توانند با تأثیرگذاری بر ادراکات و باور‌های جامعه در شکل‌دهی انتظارات تورمی نقش داشته و از این طریق تصمیم گیری‌ها و سیاستگذاری‌های اقتصادی و سیاسی را تحت تأثیر قرار دهند. 🔹 رویداد‌های سیاسی و اجتماعی می‌توانند با افزایش عدم اطمینان، تأثیرات قابل توجهی بر بازار‌ها و اقتصاد کلان داشته باشند که افزایش ریسک و بی‌ثباتی اقتصادی بالقوه را در پی خواهد داشت. 🔹 مدیریت مؤثر انتظارات تورمی مستلزم ترکیبی از شهرت و اعتبار سیاستگذار، اطلاعات شفاف و قابل دسترس برای عموم، ثبات سیاست و پاسخ‌های سیاستی هماهنگ، و همچنین تحقیقات و تحلیل‌های مداوم برای درک بهتر عوامل مؤثر بر انتظارات تورمی است./متن کامل

🔸مسجد و فرهنگسرا را چرا داخل پارک می‌سازند؟/ تهران خشک به بوستان نیاز دارد مهدی زارع، استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله، در یادداشتی در خبرگزاری #خبرآنلاین نوشت: در دو ماهه اخیر ساخت مسجد و بنای فرهنگسرا در بوستان قیطریه و لاله تهران مورد توجه افکار عمومی قرار گرفته است. سوال مهم آن است که مسجد و فرهنگسرا چرا در داخل فضای سبز پارکها باید ساخته شوند؟ این فضاها حتما مورد نیاز شهروندان هستند ولی برای ایجادشان هیچ فضای سبزی نباید تحت تاثیر قرار گیرد و از فضای سبز نباید کاسته شود. ▫️در ایران سرانه پارک ها حداقل ۱۳ متر مربع با توجه به شرایط طبیعی، اجتماعی و فرهنگی توصیه شده است. استاندارد ۵ تا ۱۰ مترمربع سرانه و برخی از پژوهشگران ۹ متر مربع را پیشنهاد کرده اند. پارکهای تهران سرانه به طور قابل توجهی کمتر از هر یک از این مقادیر سرانه فضای سبز تامین می‌کنند. ▫️از سوی دیگر سرانه فضای پارک نیز به طور قابل ملاحظه ای کمتر از میانگین سایر شهرهای ایران (۱۱.۵ متر مربع ) است. سرانه پارک‌های شهری در پنج شهر پرجمعیت دیگر مشهد، اصفهان، کرج، شیراز و تبریز به ترتیب ۴ ، ۲۱ ، ۰.۸۷، ۱ و ۸ مترمربع است . تهران از اصفهان و تبریز عقب تر است. . نسبت پارک در این شهرها به ترتیب ۴، ۲۴، ۱، ۰.۲ و ۶ درصد است که تنها اصفهان نسبت به تهران دارای نسبت پارک بالاتری است. ▫️نابرابری های زیاد در توزیع پارک ها در شهر تهران نیز باعث شده است تا دسترسی ساکنان آن به همین پارک های موجود نیز نابرابر باشد. برخی از ساکنان و به ویژه حاشیه نشین های تهران در محدوده دسترسی هیچ پارکی قرار ندارند. ▫️پایین بودن سرانه پارک‌ها در شهر تهران و توزیع نابرابر آن‌ها، ایجاد پارک‌های کوچک‌تر به‌ویژه در مناطق شمال غرب و جنوب غرب شهر را برای بهبود کیفیت زندگی ساکنان آن می‌طلبد./متن کامل

🔶 دکتر عبدالناصر همتی: در تحلیلی گفتم؛ با درآمد ۳۵ میلیارد دلاری نفت، ثبت تورم ۵۰-۴۸ درصدی در سال ۱۴۰۲ قابل قبول نمی باشد و دولت نمی تواند ژست مبارزه با تورم بگیرد ! بلافاصله دستور  تخریب صادر شد که زمان شما چنین بود و چنان… میدانید دلیل اصلی عدم توفیق دولت سیزدهم در تحقق وعده کنترل  تورم و  نرخ ارز چیست؟ یک علت مهم  این است که طی دو سال و نیم گذشته، این دولت ۶۰۰ هزار میلیارد تومان پول چاپ کرده است، یعنی  پایه پولی در ۳۰ماه، ۱۱۵ درصد افزایش داشته است ! درحالیکه از زمان هوخشتره تا شهریور ۱۴۰۰ ، جمع این رقم ، ۵۱۹ همت بوده است!

🔹 تبعات خريد اتوبوس از چين! 🔹دکتر اميرحسين كاكايي ماجراي خريد اتوبوس‌هاي چيني توسط شهرداري تهران طي يك قرارداد ۲ميليارد دلاري اين روزها بازتاب‌هاي بسياري در فضاي عمومي كشورمان پيدا كرده است. در شرايطي كه صنعت خودروسازي ايران ظرفيت‌هاي قابل توجهي در توليد اين محصول دارد، اما شهرداري تهران اقدام به انعقاد قراردادي هنگفت با شركت‌هاي چيني كرده است. بخشي از ابهامات در اين پروسه مربوط به اصل انعقاد اين قرارداد با طرف چيني است و بخش ديگر هم مربوط به شفاف نبودن جزييات اين قرارداد است. شهردار تهران اخيرا در صدا و سيما حاضر شده و به‌زعم خود توضيحاتي را در خصوص چرايي انعقاد اين تصميم مطرح كرد. بدون ترديد مشكلاتي در صنعت خودروي ايران به‌طور كلي وجود دارد و اين صنعت با بيماري دست به گريبان است. اما صنعت اتوبوسراني يكي از بخش‌هايي است كه ايران پتانسيل بالايي در آن دارد. پس از دوره‌اي ركود در صنعت اتوبوسراني كشور، چند سالي است كه اين صنعت در ايران از پويايي خاصي برخوردار شده است. در اين شرايط بايد ديد چرا شهردار تهران اقدام به انعقاد قرارداد با چيني‌ها كرده است؟ جدا از اينكه ممكن است برخي افراد و گروه‌ها در اين پروسه ذي‌نفع باشند، مساله اين است كه ايران دارايي‌هاي ارزي قابل توجهي در چين دارد كه فعلا به دليل تحريم‌ها قفل شده است. چيني‌ها اجازه نمي‌دهند ايران از اين منابع برداشت‌هاي صنعتي و زيربنايي داشته باشد. چيني‌ها مي‌گويند، شما بياييد از ما كالا بخريد؛ مثلا خودرو بخريد، اتوبوس بخريد، لوازم خانگي بخريد، گوشي بخريد و... اما بايد توجه داشت، خريد كالاهايي مانند خودرو و اتوبوس فرآيند عجيبي دارد. هر خودرويي كه از كشوري به كشور ديگر وارد مي‌شود، حداقل ۱۰سال وابستگي به دنبال دارد. به هر حال بايد كشور هدف قطعات يدكي و خدمات مورد نياز و... را از كشور مبدا خريداري كند. بر اين اساس چيني‌ها حتي حاضرند تخفيف‌هاي قابل توجهي بدهند تا بتوانند جاي پاي خود را در صنعت اتوبوسراني ايران، صنعت خودروي ايران و...محكم كنند. اين روندي است كه چين در صنايع مختلف در سطح بين‌المللي دنبال مي‌كند. همان‌طور كه امروز ايران ساخت ورزشگاه، ساختمان، پروژه‌هاي عمراني و...را به چيني‌ها محول مي‌كند. در واقع از منظر اقتصاد خرد، در ظاهر اين‌گونه است كه ايران در زمان خريد اتوبوس از چيني‌ها، تخفيف‌هايي دريافت مي‌كند. اما از منظر كلان، ايران در حوزه‌هاي راهبردي صنعت، وابستگي قابل توجهي به شركت‌هاي چيني پيدا مي‌كند. اما چه كساني از اين فرآيند سود مي‌برند؟ از اين قرارداد چيني‌ها كه بي‌شك منتفع مي‌شوند، مسوولان پوپوليست ايراني هم نفع خود را مي‌برند، چراكه مي‌توانند پز طرح‌هاي زودبازده خود را به مردم داده و پله‌هاي ترقي را در مديريت و سياست طي كنند. در اين ميان، پول مورد معامله هم مي‌چرخد و منافع كلاني براي افراد و جرياناتي فراهم مي‌كند. اين بهانه كه شهردار تهران مطرح كرده و گفته كه ابتدا شركت‌هاي ايراني ۳۱۴هزار دلار قيمت داده، بعد ۲۷۴ هزار دلار شده و...موضوعي است كه مرتبط با چانه‌زني‌ها در روند طبيعي قراردادهاست. اما نكته قابل توجه در اين ميان استراتژي دمكينگ بسيار شناخته شده چيني‌هاست كه رقبا را از بازارها خارج مي‌سازد. در اين زمينه چين كشور منسجمي است كه برنامه‌هاي بسيار پيچيده‌اي دارد. اين رويكرد به اندازه‌اي داراي اهميت است كه چين، حتي صنعت و اقتصاد امريكا را هم با مشكلات بسياري مواجه ساخته است. ايران از منظر راهبردي بايد بررسي كند كه آيا به دنبال منافع كوتاه‌مدت و عوامانه است يا به دنبال منافع بلندمدت و الگوي كلان رشد. اگر قرار است به منافع كوتاه‌مدت توجه كنيم، چرا اين مناسبات ارتباطي را با غربي‌ها و امريكا برقرار نكنيم؟ چرا ايران در برابر استيلاي غرب و امريكا ايستادگي كرده است؟ چون معتقد است بايد رشد اقتصادي را همراه با استقلال و توسعه درونزا به دست بياورد. رويكردي كه شهرداري در پيش گرفته، دقيقا در نقطه مقابل اين رويكرد كلان است. ايران مي‌تواند در حوزه مواد غذايي هم از اين مكانيسم استفاده كند و ببيند كجاي دنيا مرغ و گوشت و گندم و روغن و... ارزان‌تري ارايه مي‌كنند بعد اقدام به خريد اين نوع محصولات كند. در نهايت هم درب توليد و صنعت كشور را تخته كند. به‌طور كلي اگر ايران نفتش را بفروشد و بعد اقدام به واردات كالاهاي مختلف كند، برايش ارزان‌تر از نهادينه‌سازي توليد تمام مي‌شود. اما ايران به دنبال تحقق يك الگوي توليدي درونزا از داخل كشور است.البته اين به آن معنا نيست كه توليد‌كنندگان كشور نبايد منافع مردم را در حوزه قيمت و كيفيت و راحتي خدمات مورد توجه قرار دهند. در عين ايجاد اين اتمسفر رقابتي، ايران بايد تلاش كند، توليد، صنعت و نهايتا اقتصاد درونزايي داشته باشد./تعادل

✳️ دکتر داود سوری: مسئله مردم نرخ رشد نقدینگی نیست، مردم تورم را می‌بینند/ دولت به عنوان رقیب بخش خصوصی منابع را از بازار جمع می‌کند 🔺 سال 1402 به‌رغم کاهش رشد نقدینگی، رشد پایه پولی همچنان فزاینده بوده و به نوعی دولت در بازار پول به عنوان رقیب بخش خصوصی فعال بوده است. به این مفهوم که دولت همچنان کسری بودجه خود را داشته و این کسری را از منابعی که در بازار وجود داشته از محل فروش اوراق و... تامین کرده و آن نقدینگی که بخش خصوصی و تولید باید استفاده می‌کرد را خود دولت جذب کرده است. 🔺 واقعیت این است که بسیاری از آمارها منتشر نمی‌شود و آمارهای منتشرشده نیز از دقت کافی برخوردار نیستند. لذا نمی‌توان قضاوت درستی داشت. ولی می‌دانیم که تورم وجود دارد. قیمت‌ها را می‌بینیم که مدام در حال افزایش است. 🔺 مسئله مردم نرخ رشد نقدینگی نیست. نرخ رشد نقدینگی را ما به دهان مردم انداختیم. مردم تورم را می‌بینند. حالا از هرجا که می‌خواهد ظاهر شود. برای مردم چه اهمیتی دارد نرخ رشد نقدینگی چقدر است. آنها تورم را نگاه می‌کنند./هم‌میهن