Aasoo - آسو

۳۰۰ سال پس از تولد کانت از او چه می‌توان آموخت؟ 🔻 🔸در دنیای احتمالیِ دیگری، دنیایی شاید پیش‌بینی‌پذیرتر از دنیایی که در آن زندگی می‌کنیم، به جای اینکه هر روز صبح با عجله جدیدترین اخبار جنگِ روسیه در اوکراین را مرور کنم، مرتباً اخبار پیش‌بینیِ وضع آب و هوا را دنبال می‌کردم. در چنان دنیایی مشتاقانه چشم به راه سفر به کالینینگراد می‌بودم، سفری که از مدت‌ها قبل به منظور شرکت در جشن تولد امانوئل کانت ــ فیلسوفِ محبوبم، و ظاهراً یکی از فیلسوفانِ محبوبِ ولادیمیر پوتین ــ برای آن برنامه‌ریزی کرده بودم. در چنان دنیایی بلیتی برای پرواز به کالینینگراد از طریق مسکو در اواخر ماه جاری رزرو می‌کردم، و چشم‌بسته و احساساتی درباره‌ی ورود به زادگاه کانت خیال‌پردازی می‌کردم ــ رفتاری که چندان در شأن یک کانتی نیست. 🔸 به نظر کانت، آزاد بودن یعنی اینکه بتوانیم به شیوه‌ای نقادانه از علایق و تمایلاتمان فاصله بگیریم و از خود بپرسیم که آیا این علایق و تمایلات به تفکر روشن‌اندیشانه کمک می‌کنند یا نه: به قول کانت، آزادی یعنی «خروج انسان از صغارتی که خود بر خویش تحمیل کرده است.» فرایند روشن‌اندیشی متکی بر سه اصل است: مستقل اندیشیدن، اندیشیدن از منظری عام و همگانی، و منسجم اندیشیدن. به عقیده‌ی او، چنین اصولی را می‌توان از طریق «کاربرد عمومیِ خرَد» متحقق کرد، یعنی شیوه‌ی کاری که با کاربرد «خصوصیِ» خرَد توسط افراد در حرفه‌ی خود (مثلاً به‌عنوان دانشجو، آموزگار، پزشک، سیاستمدار، وکیل یا مدیر سرمایه‌گذاری) تفاوتی بنیادی دارد. دومی مبتنی بر پذیرش صلاحیت شخصِ صاحب‌نظر است، در حالی که اولی مستلزم نگرش نقادانه، بی‌طرفانه و کثرت‌گرایانه است. 🔸کانت صلح‌طلب بود اما ساده‌لوح نبود. برتراند راسل، فیلسوف بریتانیایی، در جستار معروف «آینده‌ی صلح‌طلبی» (۱۹۴۳) بین صلح‌طلبیِ مطلق و نسبی تمایز قائل می‌شود. به عقیده‌ی راسل، از منظر صلح‌طلبیِ مطلق، «گرفتن جانِ انسان در هر شرایطی نادرست است». از منظر صلح‌طلبیِ نسبی، «بدی‌های جنگ تقریباً همیشه بیش از آن است که جمعیتِ هیجان‌زده در آغازِ جنگ می‌پندارند»؛ و هرچند بعضی جنگ‌ها ارزشِ جنگیدن دارد اما در مواردی مثل جنگ جهانیِ اول «بدی‌های حاصل» از آن بیش از بدی‌های امتیاز دادن و مصالحه‌ی لازم برای جلوگیری از جنگ است. نظام فکریِ کانت به چنین محاسباتی تن نمی‌دهد: صلح‌طلبیِ او بیشتر اصول‌گرایانه است تا پیامدگرایانه. با وجود این، کانت و راسل بر خلاف بنیان‌گذارانِ مسیحیتِ اولیه صلح‌طلبی را به این معنا نمی‌دانند که «اگر کسی به گونه‌ی راستِ تو سیلی زد، گونه‌ی دیگرت را به طرفِ او بگردان»، همان آموزه‌ای که سنتِ «جنگ عادلانه» در پاسخ به آن پدید آمد. به عقیده‌ی حامیان نظریه‌ی «جنگ عادلانه»، برگرداندن گونه‌ی دیگر فقط در مورد خشونت علیه افراد معقول است، نه حمله به کل گروهی از آدم‌های بی‌گناه. به قول اگوستین، یکی از نخستین مروجان نظریه‌ی «جنگ عادلانه»، «این بی‌عدالتیِ طرفِ مقابل است که مسئولیتِ جنگِ عادلانه را بر عهده‌ی انسانِ خردمند می‌گذارد.» @NashrAasoo 💭

«جهان‌وطن‌گراییِ کانت مبتنی بر این ایده است که کره‌ی زمین در اصل ملکِ مشترکِ همه‌ی انسان‌ها است. کانت تصریح می‌کند که چون اکنون تعامل جهانی به حدی رسیده است که «نقض حق در یک جای کره‌ی زمین، در همه‌جای آن احساس می‌شود»، مفهوم جهان‌وطن‌گرایی نه مسئله‌ای اخلاقی بلکه مسئله‌ای سیاسی است. چون حقوق خصوصی، عمومی، بین‌المللی و جهان‌وطنی به یکدیگر وابستگیِ متقابل دارند، وقتی یکی از آن‌ها را مورد تردید قرار دهیم بقیه هم محل تردید می‌شوند.» aasoo.org/fa/articles/4728 @NashrAasoo 🔻

نمونه‌ی شگفت‌انگیز توماج صالحی؛ دیکتاتورها رستگار نمی‌شوند 🔻 🎙 هربرت مارکوزه، چهره‌ی شاخصِ مکتبِ فرانکفورت در دهه‌ی شصت میلادی، یکی از اولین­ کسانی بود که متوجه شد در موسیقیِ عامه‌پسندی که بر توده‌ی مردم تأثیر می‌گذارد، غایت مطلوب چیز دیگری است. یعنی مواجهه‌ی زیبایی‌شناسانه با این نوع موسیقی نیاز به موازین جدیدی دارد و شاید به همین دلیل در مورد هم‌سراییِ ترانه‌های باب دیلن در تجمعاتِ سیاسی-اجتماعیِ دانشگاه­ها آن جمله‌ی معروف را گفت :«وقتی در تجمعاتی علیه جنگ ویتنام شرکت کردم و دیدم و شنیدم که آن‌ها ترانه‌های باب دیلن را می‌خوانند، گفتنش سخت است، یک‌جورهایی احساس کردم که در واقع امروز این تنها زبانِ انقلابی است که باقی مانده.» 🎙 در فاصله‌ی شهریور ۱۴۰۰ تا شهریور ۱۴۰۱، یعنی تا پیش از آغاز جنبش ژینا، و در زمانی که پرونده‌ی اولِ او روند حقوقی‌اش را می‌گذارند، توماج هفت ترانه‌ی اعتراضی منتشر کرد. یکی از مهم‌ترینِ آن‌ها «شلاق» بود که با همکاریِ جاستینا تولید شد. بخشی از ترجیع‌بند ترانه این بود: «با اختیار زندگی کن بگو حجاب بی‌حجاب». این رپ در ۲۰ تیرماه، یعنی حدود دو ماه پیش از آغاز جنبش ژینا، منتشر شد. این ترانه‌ مشخصاً از برابری و آزادی‌خواهی در مقابله با حکومت و حجاب حرف می‌زد، موضوعی که دو ماه بعد با قتل ژینا به خیابان‌ها کشیده شد. اندکی پس از آغاز جنبش، در ۱۴مهرماه، توماج ترانه‌ی «میدون جنگ»، و سپس در اول آبان، ترانه‌ی «فال» را منتشر کرد و در نهایت در هشتم آبان دستگیر شد. 🎙 توماج صالحی بخشی از هنری است که ارائه کرده. یعنی اگر مؤانست اخلاق و زیبایی‌شناسی را عامل اعتلای اثر هنری بدانیم، درهم‌تنیدگیِ زندگیِ سیاسیِ اخلاق‌مدارانه‌ی توماج با ایده‌هایی که در ترانه‌هایش مطرح شده‌اند، رویداد هنریِ چشمگیری را رقم می‌زند. مواجهه با این رویداد فراتر از وجه زیبایی‌شناسانه‌ای است که قرار است به لذت بینجامد، و بیشتر شبیه به شکل دومی از تجربه‌ی زیباشناختی است که اولین بار ادموند برک و سپس امانوئل کانت مطرح کردند: مواجهه با «امر والا» که می‌تواند متفاوت از تجربه‌ی مواجهه با «امر زیبا» باشد. مواجهه با «امر والا» می‌تواند سترگ، باشکوه و حتی ترسناک باشد. @NashrAasoo 💭

«توماج صالحی نمونه‌ی عجیبی در فضای فرهنگیِ ایران است. اگر بخواهیم هنر را از این دریچه ببینیم که در نهایت بنا دارد در قلب مخاطبش تأثیر بگذارد و او را اقناع کند، هنرمندانی مثل توماج صالحی صدای زمانه­شان هستند و این صدا صرفاً به‌واسطه‌ی کلمات و نت­ها نیست بلکه بیشتر متأثر از شخصیت، شکل و فرم زندگیِ آن‌هاست.» aasoo.org/fa/articles/4744 @NashrAasoo 🔻

📚 آسو، شنبه ۴ ماه مه در کلن در «نمایشگاه کتاب تهرانِ بدون سانسور» شرکت خواهد داشت. در غرفه‌ی آسو، نسخه‌ی چاپی تازه‌ترین کتاب‌های منتشر شده از سوی ما را تهیه و با همکاران آسو گفتگو کنید. با حضور مریم فومنی و معرفی کتاب زنان فراموش‌شده، قصه‌ی زندانیانِ بند نسوان. 🕛 از ساعت ۱۰ تا ۱۸ 📍Rautenstrauch-Joest-Museum, Kulturen der Welt, Cäcilienstraße 29-33, 50676 Köln @NashrAasoo 🔺

از «چه نباید کرد» تا «چه باید کرد»؛ تأملاتی درباره‌ی جایگاه بینش و منشور برای دگرگونی پایدار اجتماعی 🔻 ✍️ ...نگاهی به تجربه‌ی حرکت اعتراضی-انقلابیِ «زن-زندگی-آزادی» بکنیم. حرکتی که در اعتراض به قتل حکومتی مهسا (ژینا) شکل نافرمانی اجتماعی گرفت، به نافرمانی مدنی رسید، جنبش اجتماعی علیه حجاب اجباری را ساخت، و در ادامه‌اش پرشتاب به طرح سرنگونی جمهوری اسلامی رسید. طرح سرنگونیِ جمهوری اسلامی اما گام نهادن در مسیری بسیار ناهموار بود که می‌رفت، و همچنان می‌رود، تا به شکل جنبش اجتماعی برای تغییر بنیادین در نظام حکمرانی ایران برسد. شعارهای جنبش علیه حجاب اجباری، نخستین گام برای رسیدن به تدوین بینش انقلابی بود. این جنبش در همان محدوده‌ی مبارزه با حجاب اجباری توانست جامعه‌ی متکثر را، از هر تبار و آیین و قوم و طبقه‌ای گرد هم آورد. آن زنی که روسری‌اش را در آتش می‌انداخت، از زنی که کنارش همان کار را می‌کرد، نمی‌پرسید خداباوری یا نه؟ دین‌باوری یا نه؟ مسلمانی یا بهائی یا مسیحی؟ کردی یا بلوچ؟ ترکی یا گیلک؟ کارمندی یا دانشجویی یا کارگر؟ ✍️ اما چرا این خیزش و گام نهادن در راه ناهموار نتوانست شتابِ آغازین را حفظ کند؟ به داوریِ این قلم، دلیل آن تنها سرکوب بی‌حد و مرز حاکمیت نبود. در بی‌حد و مرز بودن اعمال سرکوب از سوی حکومت‌های مستبد، چه تمامیت‌خواه و چه غیر، و سرکوب از هر گونه‌اش، تردید نیست. اما آنچه به جبهه‌ی مخالفان وضع موجود باز می‌گردد، نیاز به بینشی است که لازمه‌ی تغییر سیاسی-اجتماعی است. جنبش مهسا نشان داد که جنبش فاقد بینش لازم برای تغییر بود. ✍️ انقلاب به بینش نیاز دارد زیرا تغییرات و تحولات انقلابی نیازمند شناخت عمیقی از موقعیت کنونی و مشکلات جامعه است. بینش انقلابی امکان می‌دهد تا عوامل مؤثر در نظم کهن و کاستی‌های آن را بشناسیم، و راهکارهایی را برای تغییرات اساسی و ریشه‌ای ارائه دهیم. بینش انقلابی به نگاه نوآورانه و خلاق نیاز دارد. زمانی که انقلاب با مسائل پیچیده و چالش‌برانگیز روبه‌رو می‌شود، نیاز به دیدگاه‌های نوین و روش‌های تازه‌ای برای حل مشکلات و دستیابی به هدف‌های انقلابی بیشتر می‌شود. بینش انقلابی قادر است به ایجاد تغییرات نوآورانه، ابتکارات خلاقانه و ایده‌های تحول‌آفرینی کمک کند که برای تحقق اهداف انقلابی ضروری است. در نبود بینش، زمینه برای گسترش پراکندگی و بی‌نظمی در جنبش انقلابی فراهم می‌شود. یاد کردنی است اما که همه‌ی انقلاب‌ها با بینشی کاملاً شکل‌گرفته آغاز نمی‌شوند. جرقه‌ی کوچک اعتراض به نابرابری‌ها، تبعیض‌ها و برخورداری از رهایی و آزادی تن و اندیشه، نطفه‌ی شکل‌گیری بینش را فراهم می‌آورد. در کوره‌ی نافرمانی‌های اجتماعی و مدنی سرخ می‌شود، با گذشت زمان، بسته به شتاب جنبش، قوام می‌گیرد، منسجم می‌شود و در شکل نقشه‌ی راه، راهی پر پیچ‌وخم، تحولات انقلابی خود را بازمی‌نمایاند. @NashrAasoo 💭

«بینش انقلابی، روایتی قانع‌کننده و تصویری امیدوارکننده از آنچه آینده می‌تواند باشد را ارائه می‌دهد. زمانی که مردم بتوانند دنیای بهتر یا تغییر معناداری را که با ارزش‌ها و آرزوهایشان همسو باشد تصور کنند، پیوند عمیق‌تری با یکدیگر خواهند داشت.» aasoo.org/fa/articles/4742 @NashrAasoo 🔻

📚 آسو، پنجشنبه ۲ مه (فردا) در فرانکفورت در «نمایشگاه کتاب تهرانِ بدون سانسور» شرکت خواهد داشت. در غرفه‌ی آسو، نسخه‌ی چاپی تازه‌ترین کتاب‌های منتشر شده از سوی ما را تهیه و با همکاران آسو گفتگو کنید. 📍Saalbau Dornbusch, Eschersheimer Landstr. 248, 60320 Frankfurt @NashrAasoo 🔺

مدارس ایران در بستر فقر، قدرت و ثروت🔻 ✍🏼 تأسیس مدارس نوین سال‌ها پیش از مشروطه آغاز شده بود اما قانون اساسیِ معارف به این تلاش‌ها شکلی قانونی داد و آموزش ابتدایی را اجباری کرد. البته مدرسه اجباری نشد بلکه تعلیمات ابتدایی اجباری شد، تعلیماتی که ‌می‌شد در مدرسه، مکتب و خانه به کودکان آموزش داده شود. تا مرداد ۱۳۲۲ این قانون مرجع اصلیِ گسترش آموزش عمومی به شمار می‌رفت و پس از آن بود که ثبت‌نام در مدارس ابتدایی برای همه‌ی کودکان ایرانی اجباری شد. ✍🏼 نگرش اقتصادی به آموزش به افزایش نابرابری در جامعه ‌می‌انجامد، به این صورت که خانواده‌های ثروتمند فرزندانِ خود را به مدارس غیردولتی با امکانات فراوان ‌می‌فرستند و این نابرابری سبب می‌شود که فارغ‌التحصیلانِ این مدارس فرصت بیشتری در آموزش عالی داشته باشند و شغل بهتری را نیز به دست آورند. به تعبیر دیگر، این روند نابرابری و تبعیض را در جامعه نهادینه ‌می‌کند. ✍🏼 اکنون بیش از بیست نوع مدرسه‌ی فعال در ایران وجود دارد ــ مدارس دولتی، نمونه‌ی دولتی، هیئت امنایی، غیرانتفاعی، شاهد، تیزهوشان، ایثارگران، وابسته به دستگاه‌ها، عشایری، شبانه‌روزی، بزرگسالان، بین‌المللی، قرآنی، علوم و معارف اسلامی، استثنایی، ورزش، هوشمند، آموزش از راه دور، و تطبیقی که به آشفتگیِ تمام‌عیار در نظام آموزشی انجامیده است. @NashrAasoo 💭

«توزیع نابرابر سرمایه به توزیع نابرابر دانش ‌می‌انجامد. در جامعه‌ای که یک سوم از اعضایش زیر خط فقر زندگی می‌کنند، اکثر خانواده‌های ایرانی فقط به مدارس دولتی دسترسی دارند، تازه اگر دانش‌آموزان در نیمه‌ی راه برای کمک به تأمین مخارجِ خانواده درس را رها نکنند.» aasoo.org/fa/articles/4721 @NashrAasoo 🔻