پالئوگرام

🦢 پیرامون گردن پرندگان مار-گردن چند روز پیش در توییتر نقاشی زیبایی از هنرمندی ژاپنی را به اشتراک گذاشتم که کالبدگشایی فرضی از گردن دایناسوری به نام مایکروراپتور/Microraptor را نمایش می‌دهد. یکی از کاربران پای این فرسته، پرسش جالبی درباره ساختار گردن پرندگان طرح کرد و من سعی کردم با اشاره به گردن حواصیل و سایر پرندگان مارگردن، حالت خاص و بسیار فوق‌العاده‌ای از فرض پرسش ایشان را پاسخ دهم: ساختار 𐭦-مانند گردن پرنده‌هایی مثل حواصیل چگونه استحکام خود را حفظ می‌کند و به چه کاری می‌آید؟ چند شب پیش حالش را داشتم تا در پاسخ به این پرسش ویدیویی کوتاه بسازم. چیز خاصی نشده ولی ساخت همین به پنج ساعت زمان احتیاج داشت. راستی نظر شما چیست؟

دورۀ تابستانۀ فکرورزی نوجوانان در مدرسۀ تردید 🔸دوره‌ها: ۱) ادبیات و سینما 📝 نویسندگی خلاق مدرس: احمد اکبرپور 📚 آشنایی با شاهنامه مدرس: مرجان فولادوند 🎬 تماشا و تحلیل فیلم مدرس: آسیه مزینانی ۲) علم 🔭 نجوم مقدماتی مدرس: سارا توده زارع 🦒 تاریخ و تکامل حیات مدرس: عرفان خسروی 🔸 تعداد دوره‌ها: ۵ 🔸 مخاطب: نوجوانان 🔸 طول هر دوره: هشت جلسه 🔸 هزینه: هزینۀ شرکت در هر دوره یک میلیون تومان است. با ثبت‌نام در سه دوره از ۱۰ درصد تخفیف، در چهار دوره از ۱۵ درصد تخفیف و در تمام دوره‌ها (پنج کلاس) از ۲۰ درصد تخفیف برخوردار خواهید شد. 🔸 این دوره به‌صورت مجازی برگزار خواهد شد. ✖️ اطلاعات بیشتر به زودی منتشر خواهد شد. @tardidschool_children

دوره تاریخ و تکامل حیات یکی از چند دوره‌ای است مدرسه تردید در قالب مدرسه فکرورزی تابستان ۴۰۳ برای نوجوانان ۱۲ تا ۱۸ ساله برگزار خواهد کرد. دوره تاریخ و تکامل حیات از ابتدای ماه مرداد آغاز خواهد شد و طی هشت نشست برخط/آنلاین (چهارشنبه‌ها، ۱۶-۱۸) تا پایان تابستان ادامه خواهد داشت. اگر در اطراف شما نوجوان‌هایی هستند که ممکن است به این دوره‌ها علاقه‌مند باشند، لطفا خبر برگزاری دوره‌ها را به دست ایشان برسانید. برای اطلاعات بیشتر کانال مدرسه تردید را دنبال کنید!

دوره تاریخ و تکامل حیات یکی از چند دوره‌ای است مدرسه تردید در قالب مدرسه فکرورزی تابستان ۴۰۳ برای نوجوانان ۱۲ تا ۱۸ ساله برگزار خواهد کرد. دوره تاریخ و تکامل حیات از ابتدای ماه مرداد آغاز خواهد شد و طی هشت نشست برخط/آنلاین (چهارشنبه‌ها، ۱۶-۱۸) تا پایان تابستان ادامه خواهد داشت. اگر در اطراف شما نوجوان‌هایی هستند که ممکن است به این دوره‌ها علاقه‌مند باشند، لطفا خبر برگزاری دوره‌ها را به دست ایشان برسانید. برای اطلاعات بیشتر کانال مدرسه تردید را دنبال کنید!

کارگاه‌های دایناسورشناسی آکادمی هوپا کارگاه‌های دایناسورشناسی آکادمی هوپا برای بچه‌های علاقه‌مند پنج تا دوازده ساله برگزار می‌شوند. این کارگاه‌ها سه دسته هستند: کارگاه دایناسورشناسی مقدماتی برای بچه‌هایی که تازه وارد کارگاه دایناسورشناسی می‌شوند. اگر کودک شما هم قصد دارد در دوره تابستان همراه ما باشد، از اینجا ثبت نام کنید. کارگاه دایناسورشناسی پیشرفته برای بچه‌هایی که از گذشته در کارگاه‌های دایناسورشناسی شرکت کرده بودند. محتوای این کارگاه‌ها در هر دوره تغییر می‌کند تا همیشه برای بچه‌ها تازگی داشته باشد. این ویدیو درباره برنامه درسی کارگاه دایناسورشناسی پیشرفته دوره تابستان ۴۰۳ است. اگر کودک شما قبلا در هر کدام از دوره‌های آموزشی دایناسورشناسی هوپا یا تاریخ طبیعی مدرسه پالئوگرام شرکت کرده، می‌توانید از اینجا ثبت نام کنید تا در این دوره همراه ما باشد. کارگاه‌های حضوری که فعلا یک روزه هستند و شامل برنامه‌هایی مثل موزه‌گردی می‌شوند. برای اطلاع از برنامه‌های حضوری یک‌روزه کانال پالئوگرام و تارنمای آکادمی هوپا را دنبال کنید.

درس‌هایی از "نظریه‌ی بازی تکاملی" برای افزایش همکاری اجتماعی (نمونه‌ای از فلسفه‌ورزی طبیعت‌گرایانه) شاخه‌ای از نظریه‌ی بازی تکاملی، توصیفی از چگونگی تکامل همکاری‌های اجتماعی عرضه می‌کند. اما از این توصیف‌ها می‌توان تجویزهایی برای بهتر زیستن استنباط کرد. هدایت جامعه بر اساس شواهد به این معناست که در ایدئولوژی‌های سیاسی و اقتصادی رایج بازبینی کنیم و اجازه دهیم علم راهنمای تصمیمات ما باشد. به برخی از پژوهش‌ها نگاهی بیاندازیم. ۱. نتایج پژوهشی نشان می‌دهد اگر خواهان افزایش رواداری در جامعه هستیم باید با افزایش نابرابری مقابله کنیم. در این پژوهش نشان داده شد بازتوزیع عادلانه‌تر ثروت در جامعه به افزایش رواداری می‌انجامد. ۲. اما پژوهش‌های دیگری نشان می‌دهند که برابری کامل نیز از کارآمدی همکاری می‌کاهد. به عبارتی، از یکسو نباید بگذاریم شکاف نابرابری‌ها در جامعه گسترش یابد و از سوی دیگر نباید به نحوی تصنعی همه‌ی افراد جامعه را برابر کنیم. این پژوهش همگام با پژوهش قبلی نشان می‌دهد افزایش نابرابری سدی بر سر راه همکاری است اما از سوی دیگر برای افزایش کارآمدی همکاری باید به برخی از افراد جامعه که قابلیت‌های بیشتری دارند منابع بیشتری در جهت افزایش کارکرد گروه اختصاص داد. ۳. در همین راستا پژوهش سومی نشان می‌دهد که باید تنوع را در جمعیت‌ها و گروه‌ها به رسمیت بشناسیم تا همکاری افزایش یابد. ۴. قبلاً نیز ژاپنی‌ها در سال ۲۰۱۷، نشان داده بودند که هرچه میزان تنوع هنجارها در سطح جامعه بیشتر باشد میزان همکاری بیشتر خواهد شد. (به عبارتی همکاری در جوامع چندحزبی که تنوعی از هنجارها را نمایندگی می‌کنند بیش از جوامع دوحزبی یا تک‌حزبی است. این ایده‌ی شایع که اگر همه‌ی مردم جامعه سخنان واحدی را بگویند به افزایش وحدت، و همکاریِ متعاقبِ آن می‌انجامد کاملاً نادرست است.) ۵. اما چگونه می‌توان شهروندانی تربیت کرد که تنوع هنجارها را در جامعه پذیرا باشند و در نتیجه همکاری افزایش یابد؟ ساده‌ترین پاسخ این است که باید همدلی را میان افراد جامعه افزایش دهیم. هنر بهترین ابزار در رسیدن به این هدف است. ۶. واضح به نظر می‌رسد که انسان‌ها با افرادی همکاری می‌کنند که اعتبار اجتماعی بالاتری داشته باشند. اما افراد جامعه به ندرت یکدیگر را می‌شناسند. پژوهشی که در ۲۰۲۱ نتایج آن در نیچر منتشر شد با بهره‌گیری از مدل‌های ریاضیاتی نشان داد که وجود نهادهایی که به نحوی شفاف اعتبار افراد را ارزیابی ‌می‌کنند بر همکاری اجتماعی می‌افزاید. (کارکرد نظام‌های شفاف‌سازی مالی و روزنامه‎های آزاد، روشن ساختن اعتبار شهروندان و سیاستمداران است.) ۷. وقتی نهادهایی برای افزایش همکاری تعبیه شود افراد حتی بدون تأمل در مورد پیشینه‌ی دیگران می‌توانند وارد همکاریِ کارآمدی با آنها شوند. در پژوهشی نشان داده شد که با سطح محدودی از حافظه، و بدون بررسی سوابق کامل افراد، نیز امکان همکاری وجود دارد. ۸. در پژوهش دیگری نشان داده شد که برای شکار جمعی نیازی به ساختارهای ذهنی پیچیده نیست و اگر شرایط یادگیریِ تقویتی فراهم شود موجوداتی با ذهنیت ساده نیز می‌توانند شکار جمعی کنند. اگر با ذهنیتی ساده نیز امکان همکاری پیچیده وجود دارد، احتمالاً باید موارد بیشتری از چنین پدیده‌هایی را در جهان طبیعت شاهد باشیم. پژوهش دیگری نشان می‌دهد که موجوداتی با ذهنیت بسیار ساده، همچون ماهی‌های سیکلید، با بهره‌گیری از تنبیه خاطیان سطح همکاری در حفظ قلمرو را افزایش می‌دهند. ۹. وقتی جانورانی ساده موفق به انجام یک کار گروهی جمعی می‌شوند انسان‌ها نیز می‌توانند. اگر نهادهایی در جهت افزایش همکاری طراحی شوند با سرعت بالایی می‌توان بسیاری از مشکلات امروز بشر را حل کرد. علم راه‌حل‌هایی دارد. به عنوان نمونه‌ای عملی از کاربست نظریه‌ی بازی تکاملی در حل مسائل اجتماعی، بکارگیری آن را در شبکه‌ی حمل‌ونقل جاده‌ای شهری ببینید. خلاصه: با توجه به داده‌های مورد اشاره، جامعه‌ای در مسیر به‌زیستی عمومی است که: شکاف نابرابری اقتصادی در آن کاسته شود؛ قابلیت‌های منحصربه‌فرد انسان‌ها به رسمیت شناخته شود؛ تنوعی از هنجارها در جامعه وجود داشته باشد؛ پروژه‌های یکسان‌سازی افراد کنار نهاده شود؛ نهادهای اعتبارسنجیِ شفاف در جامعه برقرار باشند؛ شرایط یادگیری تقویتی برای افراد در جامعه فراهم باشد؛ و خاطیان همکاری اجتماعی نیز تنبیه شوند. آنچه در اینجا بیان شد استنباطِ توصیه‌هایی عملی از علوم تجربی و ریاضیات بود. این نمونه‌ای از فلسفه‌ی طبیعت‌گرایانه‌‌ی تجویزی‌ست: اینکه توصیه‌های به‌زیستی مبتنی بر آخرین داده‌های علمی باشند. برگرفتن داده‌هایی علمی به سان مهره‌های یک گردن‌آویز و به رشته درآوردن آنها در عرضه راهکارهایی برای خوب‌زیستن؛ و نه آنکه بدون توجه به داده‌های تجربی نسخه‌هایی برای هدایت جوامع و به‌زیستی انسان عرضه کنیم. هادی صمدی @evophilosophy

طوفان ماریا و کاهش خشونت در میمون‌ها داروین معتقد بود که وقتی تغییرات محیطی جهت‌داری را شاهد باشیم، مثلاً محیط به تدریج گرم یا سرد شود، یا خشکی محیطی به تدریج زیاد یا کم شود، جاندارانی که در آن اکوسیستم زندگی می‌کنند در جهت سازگاری با تغییرات محیطی شاهد تغییرات تدریجی تکاملی خواهند بود. مثلاً با افزایش خشکی گیاهانی که مقاومت بیشتری به خشکی دارند بخت بقاء بالاتری دارند و بنابراین به تدریج تباری از گیاهان مقاوم به خشکی شکل می‌گیرد. در مقابل هاکسلی معتقد بود تدریجی بودن تغییرات در محیط، و متناظر با آن تغییرات تدریجی در جانداران، بخش ضروری نظریه‌ی تکامل نیست و داروین بی‌جهت برآن تأکید می‌گذارد. یافته‌های بعدی نشان می‌دادند که هرچند عموم تغییرات از نوعی‌ست که داروین می‌گفت اما هاکسلی نیز درست می‌گفت که همه‌ی تغییرات لزوماً از این سنخ نیستند. مقاله‌ای که اخیراً در نشریه‌ی ساینس منتشر شده نمونه‌ای شگفت‌انگیز از این تغییرات سریع را در ماکاک‌ها نشان می‌دهد. پژوهشگران از حدود ده سال پیش رفتار ماکاک‌ها را در پورتوریکو مطالعه می‌کردند. سال ۲۰۱۷ طوفان مهیبِ ماریا پورتوریکو را درنوردید. سه هزار نفر کشته و درختان جنگل‌ها ریشه‌کن شدند. محیطِ زیست ماکاک‌های رزوس به یکباره تغییری اساسی کرد. در نتیجه‌ی تخریب جنگل، در آفتاب شدید تابستان سایه‌ی درختان به منبعی کمیاب تبدیل شد. در این شرایط عموماً اعضاء گونه وارد رقابت با یکدیگر می‌شوند تا از سایه بهره گیرند. اما، چنانکه آنارشیست روس، کراپوتکین در کتاب کمک دوجانبه (۱۹۰۲) تذکر داده بود رقابت یگانه راه نیست: می‌توان همکاری را در دستور کار قرار داد. ماکاک‌های پورتوریکو نیز، مطابق پیش‌بینی کراپوتکین، به جای رقابت بر سر سایه میزان بردباری خود را برای حضور دیگری در زیر سایه‌های کمیاب افزایش دادند. پژوهش نشان داد که در شرایط جدید ماکاک‌هایی که تحمل اجتماعی بالاتری داشته‌اند از بخت بیشتری برای بقاء و تولیدمثل برخوردار بوده‌اند. ماکاک‌ها را به طور متعارف در زمره‌ی نخستی‌های خشن می‌شناسیم که پیوندهای اجتماعی آنها قابل مقایسه با رفتارهای اجتماعی قوی شامپانزه‌ها و بونوبوها نیست. این مثال ثبت‌شده در جهان وحش از این نظر یگانه است که نشان می‌دهد چگونه یک حادثه‌ی طبیعی توانسته است رفتار یکی از نخستی‌های خشن را اینگونه تغییر دهد. این کاهش پرخاشگری مشاهده‌شده را می‌توان با کاهش خشونت منفعلانه در انسان‌ها مقایسه کرد. شباهت دیگری نیز وجود دارد که شاید صرفاً یک تقارن تصادفی باشد: انسان‌ها نیز با ترک محیط جنگل وارد بیشه‌های ساوانا شدند که آنجا نیز سایه کمیاب بود! تحلیلی فلسفی از نقدهایی که به داروین می‌شد، و امروزه نیز  کماکان شاهد آن هستیم، این بود که ما موردی از تکامل را در جانداران مشاهده نکرده‌ایم. مثال‌هایی از این دست به خوبی نشان می‌دهد که شرایط مشاهده‌ی مواردی مانند این تغییر رفتار در ماکاک‌ها بسیار نادر است. نخست آنکه باید دانشگاهی مانند دانشگاه پنسیلوانیا، بودجه پژوهشی بزرگی تخصیص دهد که زیست‌شناسان به مطالعه‌ی ماکاک‌های پورتوریکو در بازه‌ی زمانی طولانی ده ساله بپردازند. دوم آنکه تقارن زمانی چنین تغییرات بزرگ محیطی در بازه‌ی زمانی پژوهش، رویدادی بسیار نادر است. بعلاوه، عمر آدمی برای مشاهده‌ی تغییرات بزرگ ناچیز است. ما کوه‌زایی را، در ابعادی که شاهد ایجاد کوهی مانند دماوند باشد، نیز ندیده‌ایم. اما ارتفاع گرفتن چند سانتی‌متری سطح زمین را در اثر برخی زلزله‌ها ثبت کرده‌ایم. از انباشت همان تغییرات کوچک است که کوه‌های بزرگ شکل گرفته‌اند. نقادانی که می‌گویند نظریه‌ی تکامل به این دليل نادرست است که ما به چشم خود شاهد گونه‌زایی نبوده‌ایم درواقع باید از عمر کوتاه انسان گلایه کنند! همچنین باید به این پرسش پاسخ دهند که به چه میزان به مطالعه‌ی مستقیم جانداران پرداخته‌اند، یا لااقل اخبار زیست‌شناسی تکاملی را پیگیری می‌کنند. در علوم تاریخی مانند بخش‌هایی از  زمین‌شناسی، زیست‌شناسی تکاملی، و نجوم، تغییرات بزرگ را با مشاهده‌ی دسته‌ای از تغییرات کوچک استنباط می‌کنیم. وقتی فرایندی چند میلیون سال به طول می‌انجامد مشاهده‌ی مستقیم آن برای انسان ناممکن است. جالب است بدانیم حتی خود داروین نیز گمان نداشت بتوانیم نمونه‌هایی از وقوع تکامل را ثبت کنیم. اما در دهه‌های اخیر، با انجام پروژه‌هایی طولانی‌مدت و البته بسیار پرهزینه مانند پژوهش مورد اشاره، امکان رصد کردن نمونه‌هایی از تکامل فراهم شده است. نکته مهم اینجاست که میزان موفقیت رصد کردن فرایندی تکاملی در چنین پژوهش‌هایی بسیار پایین است؛ زیرا طبیعت تعهدی به پژوهشگران ندارد که در بازه‌ی زمانی پژوهش، تغییرات بزرگی مانند طوفان ماریا را در طبیعت، یا تغییراتی تکاملی را در همان گونه‌ی مورد مطالعه، به ظهور برساند. خلاصه‌ی مقاله را اینجا ببینید. هادی صمدی @evophilosophy

خداحافظ دریا 🌊🐚 ما سه تا بچه ماهی بودیم که از آب دراومدیم و شدیم سه تا سمندر صورتی. هنوز هم گاهی تنی به آب می‌زنیم، به یاد قدیم‌ها. قصه ما رو از پادکست عصر حجر، فصل خداحافظ دریا بشنوید!