🔵🔴
داستانِ دولتِ چابک
✍️ آرش رئیسینژاد
، دکترای روابط بینالملل
در جهان شبکهای در ساختار گذار نظم بینالملل، کشورهایی میتوانند از فرصتهای گذرا بهره برند و تهدیدهای سهمگین را مهار سازند که بتوانند ضمنِ حفظِ امنیت
، توسعه را در پیش گیرند. برای دستیابی به چنین هدفی، کشور باید برخوردار از
دولتِ چابک باشد؛ دولتی مؤثر و منعطف!
دولت چابک، رابطۀ امنیتی با جامعه ندارد و
جامعۀ قوی را تهدید نمیبیند و تهدید نمیکند چنین دولتی،
رابطۀ غیرامنیتی با جامعه دارد و ملت را یگانه متحدِ خود میداند از آنجا که وظیفۀ این دولت، دفاع از موجودیتِ ایران و ملتِ ایران است سرچشمۀ تهدید را درون مرزها و در میانِ ملت، نمیجوید.
دولت چابک در سودای کنترل جامعه نیست و از تمرکز و فربهی از طریق نهادسازی دائمی و گسترش بازوهای سازمانی، رویگردان است. چنین دولتی نه نیاز به بوروکراسی عریض و طویل دارد و نه خواهانِ نظامِ اداری، لجامگسیخته است؛ بلکه واجد دیوانسالاری بهروز شده است که توان تصمیماتِ کارا و سریع را دارد.
دولت چابک در حوزۀ اجتماعی، کنترلگر نیست و از مداخله روی بر میتابد. چرا که متکی بر جامعه قوی است؛ جامعهای که شهروندانش به حفظ حقوق شهروندی و هویت ملی آگاه است. در چنین جامعهای ارزشها نه از طریق داغ و درفش حکومت، بلکه از طریق گفتگو درون نهادهای مدنی حفظ میشود و قوام مییابد.
دولت چابک در حوزۀ اقتصادی، دولتی کوچک است. به مکانیزمِ بازارِ آزاد، اعتماد داشته، موانع کسب و کار خصوصی را برچیده، در قیمتگذاری مستقیم مداخله نکرده، روندهای ژئواکونومیک را دریافته و با پیروی از قاعدۀ «خیلی دور - خیلی نزدیک» در سیاستگذاری کمینه، ولی هوشمند، تسهیلگرِ توسعۀ ملی میشود.
دولت چابک در حوزۀ نظامی بر پایۀ
بازدارندگی مؤثر، بنا شده و هوشمندانه بر استراتژی رقبا تأثیر مینهد. قدرت را برای دفاع میخواهد نه تهاجم. جنگ را آغاز نمیکند، ولی تا پای جان دفاع میکند. چنین دولتی اتکایش بر نسلِ چهارم جنگ است و نیاز به نیروی نظامی بزرگ با هزینۀ سنگین اقتصادی ندارد.
دولت چابک در حوزۀ سیاسی همزمان انسجام و انعطاف دارد؛ هم از توانِ تصمیمگیری در بزنگاه برخوردار است و هم از ظرفیتِ پذیرشِ تغییر، چنین خصوصیاتی پیوندی ارگانیک با رضایتمندیِ سیاسیِ شهروندان دارد و مقوّمِ همبستگیِ ملی در عینِ آزادیبیان است. دولت چابک، والاترین نمودِ امروزینِ دولتِ مقتدر است.
پس دولتِ چابک در حوزۀ سیاسی و نظامی، «سرشتی واحد» دارد؛ ولی در حوزۀ اقتصادی و اجتماعی، وجه «متکثر» خود را به نمایش میگذارد. در وجه نخستین منسجم است و در وجه دوم غیرکنترلگر. دولتی است که با توجه به شرایطِ داخلی و بینالمللی میتواند میان دو سرشتِ توأمانِ واحد و متکثر در رفت و آمد باشد.
دولت چابک، دولتی است که از یکسو توان ترجمۀ دستاوردِ نظامی نفوذ سیاسی و جاذبۀ فرهنگی در منطقه را به توسعۀ اقتصادی دارد و از سوی دیگر با تکیه بر رویکردِ «
هم شرقی، هم غربی»، توانایی رابطه با همۀ قدرتهای بزرگ را دارد. چنین دولتی،
زندگی در شکاف را هم ضرورت و هم سرنوشتِ ایران میداند.
دولت چابک، پیش و بیش از هر چیزی باید ایران و ملتِ ایران را دوست داشته باشد و سیاستِ «
نخست ایران» را بپذیرد؛ سیاستی که رفاه شادی و سربلندی شهروندانِ ملتِ ایران را در اولویت قرار دهد و این محقق نمیگردد، «
مگر آنکه کسانی که اولویتشان ایران و ملت ایران است، سرکار بیایند» و آن روز فرا میرسد/کانال ایران دل
t.me/bestdiplomacy