عمر جعفر

کعب دەڵێت : الله عز وجل هەموو ئێوارەیەك لە نێوان نوێژی عەسر و نوێژی مەغریب ـدا دادەبەزێت، سەیری کردەوەکانی ابن آدم دەکات . [کتاب السنة لعبد الله ﴿١٠٥١﴾]

ابن عباس سەبارەت بەم ئایەتە : ﴿الٓم﴾ دەڵێت : من الله ـم دەبینم . [کتاب السنة لعبد الله ﴿١٠٥٢﴾]

حسن دەڵێت : ئەگەر عیبادەت کارەکان بیانزانیە الله نابینن لە ڕۆژی دوایدا ئەوا نەفسیان دەتوایەوە لە دونیا . [کتاب السنة لعبد الله ﴿١٠٥٠﴾]

گەورەکان لەوەصفی گەورەکان

مالك بن ٲنس ﴿١٧٩ھ﴾ ٳسحاق بن ٳبراهیم دەڵێت : ئەگەر سفیان الثوري و مالك بن ٲنس و الٲوزاعي لەسەر شتێك کۆك بوون ئەوە سوننەتە، ئەگەر لە قورئانیشدا نەهات بوو، بەڕاستی ئەوان پێشەوان . [مختصر تاریخ دمشق لٳبن منظور ﴿٤٤٩/٤﴾] عبد الرحمن بن مهدي دەڵێت : پێشەواکان لە حەدیثدا چوارن : الأوزاعي، و مالك، و سفيان الثوري، و حماد بن زيد . [ٲعلام السلف لٲحمد فرید ﴿٤/٤﴾] حرملة بن یحیی دەڵێت : گوێم لە الشافعي بوو دەیوت : هەر کەسێك حدیثی  صحیح ـی دەوێت با دەست بگرێت بە مالک ـەوە، وە هەر کەسێك موجادەلەی دەوێت با دەست بگرێت بە أبو حنیفة ـەوە، وە هەر کەسێك تەفسیری دەوێت با دەست بگرێت بە مقاتل بن سلیمان ـەوە . [تهذيب الكمال للمزي ﴿٤٣٦/٢٨﴾] عبد الرحمن بن مهدي دەڵێت : ئیمامەکانی خەڵکی لە سەردەمەکانیدا چوارن : سفیان الثوري لە کوفە، وە مالك لە حیجاز، وە الأوزعي لە شام، وو حماد بن زید لە بەصرە . [أعلام السلف ﴿۱٤/٤﴾] مالك بن ٲنس دەڵێت : هیچ شەوێك نیە ئیللا رسول اللە ـی صلی اللە علیە وسلم  تێدا دەبینم . واتە : لەخەونیدا . [حلیة الٲولیاء] ابن عیینة دەڵێت : مالك زانای خەڵکی حیجاز ـە، وە ئەو بەڵگەی سەردەمی خۆیەتی . [سیر أعلام النبلاء ﴿٥٧/٨﴾] شافعي دەڵێت : کاتێك باسی زانایان کرا ئەوا مالك ئەستێرەیە . [سیر أعلام النبلاء ﴿٥٧/٨﴾] یحیی بن معین دەڵێت : بەڕاستی مالك بەڵگەی الله بوو بەسەر دروست کراوەکانیەوە . [التمهید ابن عبد البر ﴿٧٤/١﴾] حماد بن زید ﴿١٧٩ھ﴾ عبد الرحمن بن مهدي دەڵێت : پێشەواکان لە حەدیثدا چوارن : الأوزاعي، و مالك، و سفيان الثوري، و حماد بن زيد . [ٲعلام السلف لٲحمد فرید ﴿٤/٤﴾] بقیة بن الولید دەڵێت : هیچ کەسێکم نەبینیوە هاوشێوەی حماد بن زید بێت لە عێراق .  [سیر أعلام النبلاء ﴿٤٦٠/٧﴾] محمد بن عیسی بن الطباع دەڵێت : هیچ کەسێکم نەبینیوە عاقڵتر بێت لە حماد بن زید . [سیر أعلام النبلاء ﴿٤٦٠/٧﴾] عبد الرحمن بن مهدي دەڵێت : ئیمامەکانی خەڵکی لە سەردەمەکانیدا چوارن : سفیان الثوري لە کوفە، وە مالك لە حیجاز، وە الأوزعي لە شام، و حماد بن زید لە بەصرە . [أعلام السلف ﴿۱٤/٤﴾] عبد الرحمن بن مهدي دەڵێت : لە بەصرە نەمبینیوە فەقیهتر لە حماد بن زید . [أعلام السلف ﴿١٤/٤﴾]

مالك بن ٲنس ﴿١٧٩ھ﴾ ٳسحاق بن ٳبراهیم دەڵێت : ئەگەر سفیان الثوري و مالك بن ٲنس و الٲوزاعي لەسەر شتێك کۆك بوون ئەوە سوننەتە، ئەگەر لە قورئانیشدا نەهات بوو، بەڕاستی ئەوان پێشەوان . [مختصر تاریخ دمشق لٳبن منظور ﴿٤٤٩/٤﴾] عبد الرحمن بن مهدي دەڵێت : پێشەواکان لە حەدیثدا چوارن : الأوزاعي، و مالك، و سفيان الثوري، و حماد بن زيد . [ٲعلام السلف لٲحمد فرید ﴿٤/٤﴾] حرملة بن یحیی دەڵێت : گوێم لە الشافعي بوو دەیوت : هەر کەسێك حدیثی صحیح ـی دەوێت با دەست بگرێت بە مالک ـەوە، وە هەر کەسێك موجادەلەی دەوێت با دەست بگرێت بە أبو حنیفة ـەوە، وە هەر کەسێك تەفسیری دەوێت با دەست بگرێت بە مقاتل بن سلیمان ـەوە . [تهذيب الكمال للمزي ﴿٤٣٦/٢٨﴾] عبد الرحمن بن مهدي دەڵێت : ئیمامەکانی خەڵکی لە سەردەمەکانیدا چوارن : سفیان الثوري لە کوفە، وە مالك لە حیجاز، وە الأوزعي لە شام، وو حماد بن زید لە بەصرە . [أعلام السلف ﴿۱٤/٤﴾] مالك بن ٲنس دەڵێت : هیچ شەوێك نیە ئیللا رسول اللە ـی صلی اللە علیە وسلم تێدا دەبینم . واتە : لەخەونیدا . [حلیة الٲولیاء] ابن عیینة دەڵێت : مالك زانای خەڵکی حیجاز ـە، وە ئەو بەڵگەی سەردەمی خۆیەتی . [سیر أعلام النبلاء ﴿٥٧/٨﴾] شافعي دەڵێت : کاتێك باسی زانایان کرا ئەوا مالك ئەستێرەیە . [سیر أعلام النبلاء ﴿٥٧/٨﴾] یحیی بن معین دەڵێت : بەڕاستی مالك بەڵگەی الله بوو بەسەر دروست کراوەکانیەوە . [التمهید ابن عبد البر ﴿٧٤/١﴾] حماد بن زید ﴿١٧٩ھ﴾ عبد الرحمن بن مهدي دەڵێت : پێشەواکان لە حەدیثدا چوارن : الأوزاعي، و مالك، و سفيان الثوري، و حماد بن زيد . [ٲعلام السلف لٲحمد فرید ﴿٤/٤﴾] بقیة بن الولید دەڵێت : هیچ کەسێکم نەبینیوە هاوشێوەی حماد بن زید بێت لە عێراق . [سیر أعلام النبلاء ﴿٤٦٠/٧﴾] محمد بن عیسی بن الطباع دەڵێت : هیچ کەسێکم نەبینیوە عاقڵتر بێت لە حماد بن زید . [سیر أعلام النبلاء ﴿٤٦٠/٧﴾] عبد الرحمن بن مهدي دەڵێت : ئیمامەکانی خەڵکی لە سەردەمەکانیدا چوارن : سفیان الثوري لە کوفە، وە مالك لە حیجاز، وە الأوزعي لە شام، و حماد بن زید لە بەصرە . [أعلام السلف ﴿۱٤/٤﴾] عبد الرحمن بن مهدي دەڵێت : لە بەصرە نەمبینیوە فەقیهتر لە حماد بن زید . [أعلام السلف ﴿١٤/٤﴾] مالك بن ٲنس ﴿١٧٩ھ﴾ ٳسحاق بن ٳبراهیم دەڵێت : ئەگەر سفیان الثوري و مالك بن ٲنس و الٲوزاعي لەسەر شتێك کۆك بوون ئەوە سوننەتە، ئەگەر لە قورئانیشدا نەهات بوو، بەڕاستی ئەوان پێشەوان . [مختصر تاریخ دمشق لٳبن منظور ﴿٤٤٩/٤﴾] عبد الرحمن بن مهدي دەڵێت : پێشەواکان لە حەدیثدا چوارن : الأوزاعي، و مالك، و سفيان الثوري، و حماد بن زيد . [ٲعلام السلف لٲحمد فرید ﴿٤/٤﴾] حرملة بن یحیی دەڵێت : گوێم لە الشافعي بوو دەیوت : هەر کەسێك حدیثی  صحیح ـی دەوێت با دەست بگرێت بە مالک ـەوە، وە هەر کەسێك موجادەلەی دەوێت با دەست بگرێت بە أبو حنیفة ـەوە، وە هەر کەسێك تەفسیری دەوێت با دەست بگرێت بە مقاتل بن سلیمان ـەوە . [تهذيب الكمال للمزي ﴿٤٣٦/٢٨﴾] عبد الرحمن بن مهدي دەڵێت : ئیمامەکانی خەڵکی لە سەردەمەکانیدا چوارن : سفیان الثوري لە کوفە، وە مالك لە حیجاز، وە الأوزعي لە شام، وو حماد بن زید لە بەصرە . [أعلام السلف ﴿۱٤/٤﴾] مالك بن ٲنس دەڵێت : هیچ شەوێك نیە ئیللا رسول اللە ـی صلی اللە علیە وسلم  تێدا دەبینم . واتە : لەخەونیدا . [حلیة الٲولیاء] ابن عیینة دەڵێت : مالك زانای خەڵکی حیجاز ـە، وە ئەو بەڵگەی سەردەمی خۆیەتی . [سیر أعلام النبلاء ﴿٥٧/٨﴾] شافعي دەڵێت : کاتێك باسی زانایان کرا ئەوا مالك ئەستێرەیە . [سیر أعلام النبلاء ﴿٥٧/٨﴾] یحیی بن معین دەڵێت : بەڕاستی مالك بەڵگەی الله بوو بەسەر دروست کراوەکانیەوە . [التمهید ابن عبد البر ﴿٧٤/١﴾] حماد بن زید ﴿١٧٩ھ﴾ عبد الرحمن بن مهدي دەڵێت : پێشەواکان لە حەدیثدا چوارن : الأوزاعي، و مالك، و سفيان الثوري، و حماد بن زيد . [ٲعلام السلف لٲحمد فرید ﴿٤/٤﴾] بقیة بن الولید دەڵێت : هیچ کەسێکم نەبینیوە هاوشێوەی حماد بن زید بێت لە عێراق .  [سیر أعلام النبلاء ﴿٤٦٠/٧﴾] محمد بن عیسی بن الطباع دەڵێت : هیچ کەسێکم نەبینیوە عاقڵتر بێت لە حماد بن زید . [سیر أعلام النبلاء ﴿٤٦٠/٧﴾] عبد الرحمن بن مهدي دەڵێت : ئیمامەکانی خەڵکی لە سەردەمەکانیدا چوارن : سفیان الثوري لە کوفە، وە مالك لە حیجاز، وە الأوزعي لە شام، و حماد بن زید لە بەصرە . [أعلام السلف ﴿۱٤/٤﴾] عبد الرحمن بن مهدي دەڵێت : لە بەصرە نەمبینیوە فەقیهتر لە حماد بن زید . [أعلام السلف ﴿١٤/٤﴾]

أبي هریرة دەڵێت : رسول الله صلى الله عليه وسلم فەرمووی : کاتێك یەکێکتان لە یەکێکیدا ئەوا با خۆی لە ڕووخساری بپارێزێت وە نەڵێت : الله ڕووخسارت بێزراو بکات وە ئەو ڕووخسارەی لە ڕووخساری تۆ دەچێت، بەڕاستی الله عز وجل آدم ـی لەسەر وێنەی خۆی دروست کردووە . [کتاب السنة لعبد الله ﴿١٠٤٩﴾]

کەبەدوای بەهانەیەکدا گەڕایت بۆ ئاشکرا کردنی عیبادەتەکانت ئەوا بەنەفسی خۆتدا بچۆرەوە، یان توشی ڕیای بویت و بێئاگایت لێی، یانیش لەسەر لێواری توشبوینی بەو دەردە کوشندە و لەناو بەرە .

پیاوێك دوو جاریە ـی هەبوو (کۆیلەی ئافرەت)، ژنێك و کچەکەی، لە هەردووکیان منداڵی بوو، پرسیاری سەبارەت بەوە لە علي کرد فەرمووی : دوو ئایەتن یەکیان حەرامی دەکات ئەوی تریان حەلالی دەکات، وە من و کەس و کارەکەم ئەوە ناکەین . [سنن سعید بن منصور ﴿١٧٣٨﴾] قیس بن أبي عاصم دەڵێت : بە ابن عباس ـم وت : ئایا پیاو جیماع لەگەڵ جاریەکەی و کچەکەیدا دەکات کە هەردووکیان موڵکی ئەوبن؟ وتی : ئایەتێك حەرامی کردووە و ئایەتێك حەلالی کردووە، وە من ئەوە ناکەمم . لێرەدا باسەکە جیماع کردن نیە لەگەڵ کۆیلەیەکدا کەمڵکی خۆت بێت، ئەوە حەلالە بێشك، لەرەدا باسەکە لەسەر ئەوەیە گەر کچ و دایکێك کۆیلەت بن دەتوانی لەگەڵ هەردوو کیان دا بخەویت و جیماع بکەیت .

عبد الله دەڵێت : کەم و کورتی لە سوننەتدا باشترە لە خۆ ماندوو کردن لە بیدعەدا، وە هەموو بیدعەیەك گومڕایە . [السنة للمروزي ﴿٣٠﴾]

پرسیار لە الشعبي کرا سەبارەت پیاوێك بە ژنەکەی وتووە : تۆ تەڵاق و نیوێك تەڵاق درای، وتی : بە دوو تەڵاق حیسابە . [سنن سعید بن منصور ﴿١٧٠٧﴾]