ترجمه ادب و فرهنگ عربی مسعود باب الحوائجی

☝️ 👇👇 وز معجزات «قهوه» حکایتی تاریخی بگویم برایتان از معجزات قهوه: «ابن علان‌» از ادبا و مفسران بزرگ شافعی و شارح بزرگ صحیح بخاری بود، کسی که هجده‌سال بیش نداشت که به مقام إفتاء نشست. اصحاب تراجم حکایت جالبی از عشق او‌ به قهوه ذکر کرده‌اند او در آغاز قرن قرن یازدهم می‌زیست همان زمان که در سال ۱۰۳۹م سیل عظیمی در مکه آمد که نه تنها چهارهزار نفر را غرق کرد بلکه کعبه کاملاً تخریب شد، شریف مکه دستور بازسازی حرم را داد دور مسجد الحرام پرده‌ای کشیده بودند و بنایان مشغول بازسازی بودند، این شیخ ابن‌علان هم نذر کرده بود شرحش را بر کتاب صحیح بخاری درون مسجد‌الحرام بنویسد، آن مدت چون کارگران و بنایان مشغول کار بودند این شیخ دقیقا می‌رفت داخل کعبه که دیوارهایش فرو ریخته بود و آنجا می‌نشست و با «دلّه»ی عربی قهوه‌اش را دم می‌کرد و می‌نوشید و شرح صحیح بخاری‌اش را می‌نوشت. تا اینکه حاسدان و دشمنانش نزد شریف مکه سعایت کردند که این شیخ، کعبه را به قهوه‌خانه‌‌اش تبدیل کرده. شریف مکه هم سخت برآشفت و دستور داد به حبس و زندانی‌اش کردند. شیخ هم در زندان مشغول قرآن و توسل شد مگر کز این بند و بلا برهد. دست بر قضا همان شب نخست حبس، شریف مکه برخاست در قصرش نماز مغرب به جای آورد دید چار ستون قصرش می‌لرزد، پنداشتند که زلزله آمده، اما دیدند فقط قصر شریف است که می‌لرزد، وزیرش را احضار کرد و جویای موضوع شد، وزیر گفت: این از کرامات شیخ ابن‌علان است. دستور داد که الساعه آزادش کنند، فردای آن روز حسودان و دشمنانش دیدند در کعبه مشغول به طواف است و نه تنها شیوه‌اش را تغییر نداده بلکه در کعبه نشست و نوشتن کتابی مفصل‌ را آغازید به نام: ((القَوْل الْحق وَالنَّقْل الصَّرِيح بِجَوَاز ان يدرس بجوف الْكَعْبَة الحَدِيث الصَّحِيح)) که شامل دلایل و اقوال بسیاری است که خواندن کتاب و درس در داخل مکه نه تنها جایز است بلکه ممدوح نیز هست. این داستان در آن زمان مشهور به معجزه‌ی «قهوه» شد.

داستانی ☝️ تاریخی از معجزات قهوه 👇

☝️ 👇👇 در سال ۱۹۶۲م سینمای مصری فيلم متمایزی عرضه کرد با نام (الفرسان الثلاثة) يا «سه شوالیه» که تحولات اجتماعیِ جوامع رو به توسعه رو در شخصیت سه ‌بازیگر این فیلم نشان می‌داد. محور داستان یک وکیل و روزنامه‌نگار به نام «صالح»در قاهره است که بسیار آرمان‌گرا و رادیکال است که از اصول بنیادگرایانه‌ی خود به هیچ وجه قصد کوتاه آمدن ندارد. مقالاتش را به شکلی سخت جدی در روزنامه‌ای به نام(( أضواء الفضيلة)) يعني«پرتوهایی از فضائل» چاپ می‌کند و هر چه هیأت تحریریه به او گوشزد می‌کنند که این عقاید بین مردم و عوام طرفدار ندارد و روزنامه در حال زیان‌دهی است و توده‌ها از طنز و شوخی و موضوعات مستهجن بیشتر استقبال می‌کنند تا این مقالات جدی؛ اما"وکیل صالح" اعتناء نمي‌کند، در خانواده‌اش هم کاراکتر مشابه و سختگیرانه‌ای دارد چندان که می‌خواهد دختر جوانش را به عقد شیخ پیری درآورد که در خانه‌اش کلاس‌های اخلاق برگزار می‌کند با اینکه دختر عاشق پسرعموی خودش «نبیل» است. داستان به همین روال کُند و منطقی‌‌اش پیش می‌رود تا یک روز خبر می‌آورند که یکی از آشنایان این آقای وکیل که زنی صاحب کاباره بوده از دنیا رفته و چون وارثی نداشته وصیت کرده کاباره‌ی بسیار پر رونق‌اش به وکیل صالح برسد به شرط اینکه خود او مدیریت کاباره و کازینو را به عهده بگیرد. اینجا دیگر جرقه‌ی تحول آقای وکیل صالح آرمان‌گرای رادیکال است؛ ابتدا می‌خواهد با همان أصول اخلاقی کاباره را مدیریت کند نام کاباره‌‌ی شبانه را می‌گذارد«ملهى الفضيلة والاحتشام» یعنی((کلوپ فضیلت و مهتری)) و دستور می‌دهد که رقاصه‌های آن نقاب بزنند و مشروبات بدون الکل سرو شوند؛! اما طولی نمی‌کشد که با افت مشتریان مواجه می‌شود و می‌بیند که منطق سود و درآمد از منطق فضائل اخلاقی پیروی نمی‌کند، نقطه‌ی تحول وکیل با اخلاق در همین کمدی سیاه است نه تنها عقایدش بلکه شخصیتش هم دستخوش منطق رفاه و لذت‌جویی می‌شود و دمخور رندان و خوش‌باشان کاباره‌اش می‌شود چنان که در ویدئوی بالا می‌بینید از همسر و خانواده‌اش فرار می‌کند تا به معشوقه‌ها و عیش و عشرت تازه‌یافته‌اش برسد. و چنین فرجامی از طعنه‌های مکرر تاریخ است و سرنوشت تمامی ایدئولوژی‌های تمامیت‌خواهی که تمام حقیقت را در انحصار مطلق خود می‌بینند تا روز موعودی که قدرت و سرمایه به آنها رو می‌کند و از این‌جا به بعد ادامه‌ی داستان را همه از حفظیم و در «مزرعه‌ی حیوانات» ارول خوانده‌ایم که حقیقت چگونه رقاصه‌ی کلوپ تأویلات کاپیتالیستی می‌شود و در بارگاهش نخستین چیزی که قربانی می‌شود اخلاق است.

اندککی از این ☝️فیلم مصری محصول ۱۹۶۲ سینمای مصر 👇👇👇👇

☝️ 👇👇 بین عراقی‌ها و سوری‌ها سر داستان اين ترانه‌ی زیبای محلی، اختلاف است و هر کدام آن را آهنگ محلی خودشان می‌دانند: خواننده‌ی سوری«میادة بسیلیس»که خودش از اهالی حلب و معروف به[صوت حلب] بود تقریباً در کلمات این اجرا هر دو داستان را گنجانده. روایت عراقی‌ها این است که: یک مطرب بغدادی خوش آواز و مشهوری بود که بچه‌دار نمی‌شد، برای همین از روستاهای اطراف، سرپرستی یکی از فرزندان خانواده‌ی فقیری را به عهده گرفت و اسمش رو هم «حسن»گذاشت، تا وقتی که پسر بزرگ شد و به دانشگاه رفت، روزی یکی از آشنایان برای "حسن" موضوع را برملا می‌کند که این مطرب و زنش پدرومادر اصلی تو نیستند. حسن می‌آید و با ادب تمام از مطرب و مادرخوانده‌اش تشکر می‌کند و اجازه می‌خواهد به نزد پدر و مادر واقعی‌اش برگردد. با رفتن او، آن مطرب، سخت افسرده می‌شود و نوازندگی و خواندن را کنار می‌گذارد، تا اینکه والی شهر کز ماجرا و افسردگی مطرب باخبر شده بود مجلسی ترتیب می‌دهد و به او می‌گوید صدا و هنر تو متعلق به همه است و راضی‌اش می‌کند که دوباره ساز به دست گیرد و بنوازد، می‌گویند مطرب کلماتی را خواند که برخی از آن در این ترانه آمده: ربیتک صغیرون حسن، لیش انکرتنی لیش اهجرتنی یعنی از کوچکی تو را من پرورده بودم چرا مرا ترک کردی؟ وشلون انام الليل حسن ونت ع بالي يا حسن حسن! شب‌ها چطور بخوابم وقتی همه‌اش تو در فکر منی. اما سوریه‌ای‌ها می‌گویند این ترانه رسمی است که در مجالس عروسی اهالی حلب برگزار می‌شود به این ترتیب که مادر عروس نام چندتا از خواستگاران دخترش را می‌آورد که دخترم: إجای (حسن یا عمر یا علی) یخطبک یا بنتی یعنی دخترم بیا که حسن  یا علی به خواستگاریت آمده دختر جواب می‌دهد: ما بدی حسن، ماما ما بدی  [ یعنی مامان من حسن را نمی‌خواهم چون او بیحب الفتن= او فتنه‌گر است] تا اینکه مادر اسم داماد اصلی را می‌برد و از دخترش «بله» را می‌گیرد. اما دو جمله در ترانه هست که عراقی بودن داستان ترانه را تقویت می‌کند آنجا که می‌گوید: وعیونک الحلوین حسن موزار إصابتنی می‌‌گوید: حسن چشمان زیبایت مثل «موزار» مرا کُشت؛ حالا «موزار» چی بوده؟ نوعی تفنگ آلمانی رایج در اون ایام نزد عراقی‌ها بوده که همین ریش‌تراش موزر و دیگر برندهای آلمانی با همین اسم مشهور شدند. آخرش هم اون مطرب دلسوخته نفرینی می‌کند که: واللي سعى ابفرگاک حسن یوقع بناری. یعنی آنکه تلاش کرد که منو به هجران تو مبتلا کند الهی که او هم مثل من، در چنین اتش فراقی  دراُفتد.

این ترانه☝️☝️ بسیار زیبا از «میادة» خواننده سوری را بشنوید که عراقی‌ها و سوریه‌ای‌ها بر سر آن دعوا دارند و هر کدام برایش داستانی محلی دارند که ثابت کنند ترانه متعلق به آنهاست که در زیر نوشته‌ام👇 👇👇👇

☝️ 👇👇 «آدونیادا» اثر جدید شعری أدونیس: "آدونیادا" واژه‌ای‌ست که آدونیس در ۹۲سالگی‌اش به فرهنگ لغت عرب افزوده و اين دیوان حماسی شاعر است که تلفیقی از نام خود او: "آدونیس"و"ايلياد"ست. اما مگر در دهه‌ی نوَدِ زندگی کسی می‌تواند شعر حماسی گوید آن‌هم در قالب ایلیادی که ادیسه‌ی روح شاعر خویش است؟ أدونیس اما دست بدین آزمون زده، از هومر و ویرژیل و‌کهن‌الگوهای حماسی جهان آغازیده تا مگر عرب را به روح حماسی خودش برگرداند؛ دلوها بر ژرفا و مخزن غنی واژگانی‌اش افکنده و علیه کشتار و‌ ویرانی و زشتی جهان و ابتذال انسان و تخریب زیست‌بوم او و در کل علیه پوچی هستی فریاد کشیده‌ است. منتقدان گفته‌اند:"شعرهای این مجموعه اشاراتی به پسافاجعه‌های سوریه و پساداعش است." من نمی‌پذیرم چرا که شعر آدونیس هماره فراتر از امور سیاسی ابتذالِ بلافصل امر روزمره بوده است. شعر آدونیس همیشه اسطوره‌ی خدایانی است که در دل ویرانی چون پیامبری رانده شده از دربار خدایان از گنجینه‌ی واژگانش می‌زایاند. در آغاز همین مجموعه(ص۵) می‌گوید: الاساطیر مجروحة و أنا لست الا دما يتدفق منها. می‌گوید: اسطوره‌های من(که همان منبع زایش شعری اوست) هماره زخمین بوده‌اند، و من چیزی نیستم جز خونی کز آن‌ها فواره می‌زند. حماسه‌ی«آدونیادا» یک معراج زبانی زیگزاگ است؛ عروج به الوهیت زبانی‌اش و زیگزاگ آن زبان به سمت ابژه‌ی دوزخی این جهانی که باید زبانش مرهم آن باشد. زبانی که یکسره آکنده از تصاویر و آبشاری از استعاره‌های بی‌بدیل است می‌گوید اینجا به زخمی لاعلاج بین او و الوهیت بدل شده که شفایی بهرش متصور نیست. [بيني وبين الألوهة جرحٌ لا شفاءَ منه] وقتی از جنگ می‌گوید: که همه‌جا فراپشت خود برهوتی به جا می‌گذارد:[إنّها الحربُ تصنعُ صحراءَها] بلافاصله می‌گوید برای شعله‌ور شدنش فقط سه عنصر کافی است: [آدم و حواء و يك سيب] "آدونیادا" پرسش از وجود است و دلیل اینکه ما چرا پرسه‌زنِ این دیار نابود گشته‌ایم؟ ادونیس در این پرسش خود رخ پنهان می‌کند و می‌گوید: می‌بینی انگار ما می‌آییم و می‌رویم فقط برای اینکه افسون و افسانه‌ی هستی تداوم یابد![لكي يتواصلَ سحرُ الوجودِ] افسونی که این کمدی وحشیانه را می‌تواند «انسانیزه» کند سحرٌ يؤنسنُ وحشيةَ المهزلهْ این آزمون زبانی دلربای "آدونیادا"ست که می‌گوید: نوشتن نه با سر، بلکه راست نمی آید جز با عربده‌ی دلخراش و ناله‌ی حسرت‌بار تن. می‌‌نویسد: آن خدای واحد و کثیر، آدمی زخم و لخته‌ای است که در رگ جهنده‌ی او گیر کرده. در چیستی و چرایی این آفرینش‌اش می‌‌گوید: او فرزندانش را آفرید، نه برای آنکه عشق ورزند، یا شاد باشند و ابداع کنند، بلکه صرفاً از این‌رو که او را بپرستند. سپس در رخساره‌ی این پرسش‌ خیره‌وارش پنهان می‌شود: کای متعال: آسمان را چه نیاز به پرستنده‌ای که برده و عبد خویش‌اش بیند؟ خلاصه فقط شمه‌ای از این حماسه "آدونیادا" گفتم که مگر اهل ترغیب را رغبتی پدید آورم به خوانش این حماسه‌سرای پیر عرب.

معرفی «آدونیادا» اثر جدید أدونیس شاعرِ آوانگارد عرب در جهان معاصر 👇👇👇

دانلود از لینک زیر که کانال وزین تاریخ فرهنگی و الهیات..... است👇👇 https://t.me/cultureforhumiliated/715

☝️ 👇👇 امشب فیلم«عمر»را از «هانی ابوأسعد» کارگردان فلسطینی ساکن هلند دیدم لینک دوبله فارسی آن را در زیر می‌گذارم که شما هم ببینید. از نظر من فیلم‌های «هانی ابوأسعد» که به موضوع "مقاومت" می‌پردازد اغلب نزاع فلسطینان با اسرائیل را، به نزاعی درون خود فلسطینی‌ها تبدیل می‌کند، در حقیقت تعویق همه‌ی راه‌حل‌ها را به ژن اجتماعی و فرهنگی فلسطینیان فرومی‌کاهد و سکانس‌هایش را باید آسیب‌شناسی مقاومت در نظر گرفت. به دلیل همین زیرپا گذاشتن خط قرمزها و تابوهای مقاومت در بین خود فلسطینیان اصلأ شخصیت محبوبی نیست. در همین فیلم«عمر» صحنه‌ی خیلی کوتاهی است که"عمر"قهرمان فیلم بوسه‌ی کوتاهی با نامزدش نادیا رد و بدل می‌کند؛ یک معلم فلسطینی این فیلم را برای دانش‌آموزان دبیرستانی در فلسطین پخش کرد، جوانان فلسطینی وقتی این صحنه را برای خانواده‌های خود تعریف کردند،والدین بسیاری از فلسطینی‌ها به مدرسه هجوم بردند تا معلم را به قتل برسانند تا اینکه پلیس رسید و معلم نگون‌بخت را از مرگ حتمی نجات داد. همین کارگردان فیلم قبلی‌اش «سالن هدی» بود که موضوعش استثمار جنسی اسراییل و اغفال دختران فلسطینی در یک سالن آرایش زنانه بود تا آنها را وادار به همکاری و جاسوسی علیه فلسطینیان کند؛ این فیلم نیز فلسطینی‌ها را آزرده بود که چرا کارگردان به جای پرداختن به کلیشه‌های سینما مقاومت مثل اشغالگری فلسطین، به این پرداخته که دختران و زنان فلسطینی در دام اطلاعاتی می‌افتند تا جایی که نشان می‌دهد آنها را در آرایشگاهی بی‌هوش و در آغوش مردی می‌خوابانند و از آن‌ها عکس تهیه می‌شود تا اگر همکاری نکردند علیه آن‌ها استفاده شود. چیزی که در فلسطین دوبار"هانی ابوأسعد" را با کمپین محکومیت مواجه کرد و متهم شد که به زنان و اسرای فلسطینی توهین کرده است. در فیلم «عمر» هم باز شاهد چنین شیوه‌ای هستیم که کارگردان قصد ندارد به سپیدنمایی جامه‌ی مقاومت و عملکردش بپردازد اما اینجا به جای دختران و زنان، این‌بار مردان و عیوب جامعه‌ی مردسالار را زیر لنز انتقادی دوربین خود بُرده است؛ از سویی نشان می‌دهد سه دوست صمیمی فلسطینی که به عملیات‌هایی علیه سربازان اسرائیلی دست می‌زنند؛ اما در شیوه‌ی زندگی خود از خیانت در حق همدیگر و حتا نامزد یکدیگر در امان نیستند و از میان همین سه نفر یکی با نیروهای امنیتی اسرائیل همکاری دارد و تله‌ و کمین عملیات سه‌نفره‌ی بعدی‌شان را لو می‌دهد، و دوتای از آنها در دام عشقی خواهر رفیق سوم‌شان یعنی «نادیا»افتاده‌اند که همان فرد جاسوس یعنی "امجد"، سعی می‌کند "نادیا" را متقاعد کند که این «عمر» بوده است که با اطلاعات اسرائیل همکاری کرده و عملیات تله لو رفته تا "نادیا" را نسبت به "عمر" بدبین کند و حتا پیش از ازدواج و موافقت خانواده‌ی دختر، «نادیا» را از خود باردار می‌کند تا رقیب عشقی‌اش عمر را از صحنه حذف کند. از طرفی هر سه‌ی آنان، چنان از تابوهای مردسالارانه و مجازات خانواده و جامعه‌ی خود هراس دارند که آنها را تا حد همکاری با اسرائیل سوق داده است. «هانی ابوأسعد» در برابر انتقادات از فیلم خود در داخل فلسطین در مصاحبه با «القدس العربی» گفت که: اشغالگران از همین شکاف تابوهای جامعه‌ی فلسطینی بهره‌برداری می‌کنند و بخشی از جامعه‌ی ما به جای سرزنش مجرم، قربانی را سرزنش می کند و به جای اینکه عصبانیت خود را متوجه اشغال‌گران کند، خشم خود را متوجه دختری می کند که مرتکب اشتباه یا اغفال شده است. ما باید این بحث را باز کنیم تا خودمان را تقویت کنیم و ضعف خود را برطرف کنیم.» فیلم را با دوبله‌ی فارسی آن از لینکی که در زیر می‌گذارم می‌توانید دانلود کرده و ببینید: 👇 👇👇👇