عَلَیڪُمْ بالسُّنَّة

دانایی ئیمامی علي بن ٲبي طالب رضي الله عنه . ٳن امرأة تزوجت وولدت طفلاً بعد ستة أشهر من زواجها. الناس ظنوا أنها قد تكون زنت قبل الزواج فحملت، وذهبوا بها إلى الخليفة عثمان بن عفان رضي الله عنه. عندما سمع عثمان رضي الله عنه القصة، استدعى الإمام علي بن أبي طالب رضي الله عنه ليستشيره في الأمر. بعد أن سمع الإمام علي بن أبي طالب القصة، استدل بالآيات القرآنية لبيان الحكم الشرعي في مثل هذه الحالة. قال الإمام علي بن أبي طالب رضي الله عنه: إن الله سبحانه وتعالى يقول في سورة الأحقاف: (وَحَمۡلُهُۥ وَفِصَـٰلُهُۥ ثَلَـٰثُونَ شَهۡرًاۚ)، [سُورَةُ الأَحۡقَافِ: ١٥] . وقال أيضاً في سورة لقمان: (وَفِصَـٰلُهُۥ فِی عَامَیۡنِ)، [سُورَةُ لُقۡمَانَ: ١٤] . فشرح الإمام علي رضي الله عنه أن مدة الرضاعة هي عامين (۲٤ شهرًا)، وإذا طرحنا هذه المدة من الثلاثين شهرًا التي ذكرها الله في الآية الأولى، يبقى لدينا ستة أشهر، وهي أقل مدة يمكن أن تحمل فيها المرأة وتلد. بعد سماع هذا التفسير الشرعي، اقتنع الخليفة عثمان رضي الله عنه والناس بحكم الإمام علي بن أبي طالب رضي الله عنه، وتم إطلاق سراح المرأة، وأدركوا أنهم كانوا على وشك ظلمها بدون وجه حق. ئافرەتێك هاوسەرگیری دەڪات و دوای شەش مانگ لەهاوسەرگیریەڪەی منداڵێڪی لەدایك دەبێت . خەڵڪیش وا گومان دەبەن ڪە پێش زواجەڪە زینای ڪردووە و دووگیان بووە، ئیتر دەچنە لای خەلیفە عثمان بن عفان رضي الله عنه . ڪاتێ عثمان بن عفان رضي الله عنه ئەو چیڕۆڪە دەبیستێ، داوا لە ئیمامی علي بن ٲبي طالب رضي الله عنه دەڪات تا لەوڪارە ڕاوێژی پێبڪات . دوای ئەوەی ئیمامی علي بن ٲبي طالب رضي الله عنه ئەو چیڕۆڪە دەبیستێ، استدلال دەڪات بە بەڵگەی قورئان بۆ ڕوونڪردنەوەی حوڪمی شەرعی لە حاڵەتێڪی لەو جۆرەدا . ئیمامی علي بن ٲبي طالب رضي الله عنه فەرمووی : اللە تعالی دەفەرموێت : (وَحَمۡلُهُۥ وَفِصَـٰلُهُۥ ثَلَـٰثُونَ شَهۡرًاۚ)،[سُورَةُ الأَحۡقَافِ: ١٥]، وە هەروەها لە سوڕەتی لقمان دەفەرموێت : (وَفِصَـٰلُهُۥ فِی عَامَیۡنِ)، [سُورَةُ لُقۡمَانَ: ١٤] . ئیمامی علي بن ٲبي طالب رضي الله عنه شەرحی ڪرد ڪە ماوەی شیرپێدان دووساڵە (۲٤ مانگ)، وە گەر ئەوماوەیە لەو سی مانگە ڪەمبڪەیتەوە ڪە اللە تعالی باسیڪردووە لە ئایەتی یەڪەم، ئەوا شەش مانگمان دەمێنێ، وە ئەوەش ڪەمترین ماوەیە ڪە ئافرەت تیایدا دەتوانێ دووگیان ببێت و منداڵی ببێت . دوای بیستنی ئەو شیڪردنەوە شەرعیە، خەلیفە عثمان بن عفان رضي الله عنه و خەڵڪەڪە قەناعەتیان بەو حوڪمەی ئیمامی علي بن ٲبي طالب رضي الله عنه هات، وە ئافرەتەڪەیان ئازادڪرد، وە داننیان بەوەنا ڪە ئەوان زۆۆر نزیك بوون لەوەی ڪە ستەم لەو ئافرەتە بڪەن بە ناحەق . [البدایة والنهایة لابن ڪثیر] #آثار_السلف

شَبَابَةُ بْنُ سَوَّارٍ، قَالَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ، عَنِ الْأَعْمَشِ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُرَّةَ، عَنْ أَبِي كَنَفٍ، أَنَّ رَجُلًا رَأَى رُؤْيَا فَجَعَلَ يَقُصُّهَا عَلَى ابْنِ مَسْعُودٍ وَهُوَ سَمِينٌ، فَقَالَ ابْنُ مَسْعُودٍ: إِنِّي لَأَكْرَهُ أَنْ يَكُونَ الْقَارِئُ سَمِينًا، قَالَ الْأَعْمَشُ: فَذَكَرْتُ ذَلِكَ لِإِبْرَاهِيمَ فَقَالَ: سَمِينٌ نَسِيٌّ لِلْقُرْآنِ . لە ٲبي ڪنف، ڪە پیاوێك خەونێڪی دیبوو ئەویش دەیگێڕایەوە بۆ ابن مسعود ئەو پیاوەش قەڵەو بوو، ابن مسعود وتی : من ڕقم لێیەتی قورئان خوێن قەڵەو بێت . الٲعمش وتی : ئەوەم بۆ ٳبراهیم باسڪرد، وتی : قەڵەوی نیشانەیە بۆ لەبیرڪردنی قورئان . [چونڪە قەڵەوی دەبێتە هۆی تەمبەڵی وادەڪات لەشی دایمە قورس بێت و تاقەتی تێڪۆشانی زۆری نەبێت بۆ مراجعە ڪردنەوەی علمەڪان بەگشتی، وە بەتایبەتی قورئان]  [مصنف ابن أبي شيبة - ۳٤٥۷۳] . #آثار_السلف

فەزڵی تەڪبیر قال أبو عبيدة بن عبد الله بن مسعود رحمه الله : لو أن رجلا جلس على ظهر الطريق ومعه خرقة فيها دنانير، لا يمر إنسان إلا أعطاه دينارا، وآخر إلى جانبه يكبر الله تعالى، لكان صاحب التكبير أعظم أجرا . ٲبو عبیدة بن عبد الله بن مسعود رحمە اللە وتی : ئەگەر پیاوێ دانیشێ لەسەر ڕێگایەك و پارچەیەڪی لەقوماشێ پێبێت ڪە دیناری تێدابێت، وە هیچ ڪەسێ بەوێدا تێنەپەڕێ ئیللا بیداتێ، وە ڪەسێ تر لەلای تەڪبیری اللە تعالی دەڪات، ئەوڪەسەی ڪە تەڪبیری دەڪات گەورەترین پاداشتی هەیە . [الزهد للإمام أحمد  ٢٣٢٣] #آثار_السلف

(قُلۡ إِنَّ ٱللَّهَ لَا یَأۡمُرُ بِٱلۡفَحۡشَاۤءِۖ أَتَقُولُونَ عَلَى ٱللَّهِ مَا لَا تَعۡلَمُونَ)، [سُورَةُ الأَعۡرَافِ: ٢٨] . موسی بن عبیدة وتی : لە محمد بن ڪعب القرظي ـم بیست وتی : پیاوە موشریڪەڪان بە ڕووتی بەدەوری ڪەعبە لەڕۆژدا دەسوڕانەوە، وە ئافرەتەڪانیش لەشەودا بەڕووتی [دەسوڕانەوە بەدەوری ڪەعبە]، وە دەیانوت : (وَجَدۡنَا عَلَیۡهَاۤ ءَابَاۤءَنَا وَٱللَّهُ أَمَرَنَا)، [واتە دەیانوت باوباپیرانمان ئاوایان ڪردووە بۆیە ئێمەش ئاوا دەڪەین]، ڪاتێ ئیسلام هات بە ڕەوشت بەرزیەوە ڕێگری لەوە ڪرد، وتیان : ئێمە (وَجَدۡنَا عَلَیۡهَاۤ ءَابَاۤءَنَا وَٱللَّهُ أَمَرَنَا بِهَاۗ قُلۡ إِنَّ ٱللَّهَ لَا یَأۡمُرُ بِٱلۡفَحۡشَاۤءِۖ)، الفحشاء : سوڕانەوەیە بەدەوری ڪەعبە بە ڕووتی، وە شتانێك دەربارەی اللە تعالی دەڵێن ڪە هیچی لێنازانن . #الٲعراف_تفسیر_ٳبن_ٲبي_حاتم

جیاوازی نێوان (وَرِیشࣰاۖ) لەگەڵ (وَلِبَاسُ ٱلتَّقۡوَىٰ) چییە؟ (وَرِیشࣰاۖ) : • ابن عباس وتی : ماڵە . ڪە بەهەمان شێوە مجاهد و الضحاك ڕیوایەتیان ڪردووە . • وە لە ڕیوایەتێ تر ابن عباس وتی : الریاش :جلوبەرگ و خۆشگوزەرانی و نیعمەتە . • زید بن علي وتی : جلی جوانڪاریە . (وَلِبَاسُ ٱلتَّقۡوَىٰ) : • ابن عباس وتی : ڪردەوەی چاڪە . • عڪرمة وتی : ئەوەی ڪە تەقواداران دەیپۆشن لە ڕۆژی قیامەتدا . • پرسیار ڪرا لە زید بن علي دەربارەی : (وَلِبَاسُ ٱلتَّقۡوَىٰ)، وتی : ئیسلامە . وە بەهەمان شێوە قتادة ڕیوایەتی ڪردووە . • معبد الجهني وتی : حەیاو شەرمە . #الٲعراف_تفسیر_ٳبن_ٲبي_حاتم

(یَـٰبَنِیۤ ءَادَمَ قَدۡ أَنزَلۡنَا عَلَیۡكُمۡ لِبَاسࣰا یُوَ ٰ⁠رِی سَوۡءَ ٰ⁠ تِكُمۡ وَرِیشࣰاۖ وَلِبَاسُ ٱلتَّقۡوَىٰ ذَ ٰ⁠لِكَ خَیۡرࣱۚ ذَ ٰ⁠لِكَ مِنۡ ءَایَـٰتِ ٱللَّهِ لَعَلَّهُمۡ یَذَّكَّرُونَ)، [سُورَةُ الأَعۡرَافِ: ٢٦] . مجاهد لەم ئایەتەدا : (لِبَاسࣰا یُوَ ٰ⁠رِی سَوۡءَ ٰ⁠ تِكُمۡ)، وتی : ڪۆمەڵێ خەڵڪی عەرەب بەڕووتی بەدەوری البیت [ڪەعبە] دەسوڕانەوە، هیچ ڪامیان جلی لەبەرنەدەڪرد ڪە بەدەوری دەسوڕانەوە . • الضحاك لەهەمان ئایەت وتی : واتە ئەو جلەی ڪە پیاو لەبەریدەڪات . #الٲعراف_تفسیر_ٳبن_ٲبي_حاتم

(یَـٰبَنِیۤ ءَادَمَ قَدۡ أَنزَلۡنَا عَلَیۡكُمۡ لِبَاسࣰا یُوَ ٰ⁠رِی سَوۡءَ ٰ⁠ تِكُمۡ وَرِیشࣰاۖ وَلِبَاسُ ٱلتَّقۡوَىٰ ذَ ٰ⁠لِكَ خَیۡرࣱۚ ذَ ٰ⁠لِكَ مِنۡ ءَایَـٰتِ ٱللَّهِ لَعَلَّهُمۡ یَذَّكَّرُونَ)، [سُورَةُ الأَعۡرَافِ: ٢٦] . مجاهد لەم ئایەتەدا : (لِبَاسࣰا یُوَ ٰ⁠رِی سَوۡءَ ٰ⁠ تِكُمۡ)، وتی : ڪۆمەڵێ خەڵڪی عەرەب بەڕووتی بەدەوری البیت [ڪەعبە] دەسوڕانەوە، هیچ ڪامیان جلی لەبەرنەدەڪرد ڪە بەدەوری دەسوڕانەوە . #الٲعراف_تفسیر_ٳبن_ٲبي_حاتم

(وَمَتَـٰعٌ إِلَىٰ حِینࣲ)، [سُورَةُ الأَعۡرَافِ: ٢٤] . عڪرمة وتی : الحین : ئەوانەی ڪە درڪ پێناڪەن . #الٲعراف_تفسیر_ٳبن_ٲبي_حاتم

(قَالَ ٱهۡبِطُوا۟ بَعۡضُكُمۡ لِبَعۡضٍ عَدُوࣱّۖ وَلَكُمۡ فِی ٱلۡأَرۡضِ مُسۡتَقَرࣱّ وَمَتَـٰعٌ إِلَىٰ حِینࣲ)، [سُورَةُ الأَعۡرَافِ: ٢٤] . • ابن عمر وتی : ئادەم علیە السلام لە صفا دابەزی، وە حواء علیها السلام لە مروة دابەزی . • ابن عباس وتی : یەڪەم زەوی ڪە اللە تعالی ئادەم علیە السلام ـی دابەزاندە سەر زەوی، لە دحناء دایبەزاند : خاڪی هیندە . • ابن عباس وتی : ئادەم علیە السلام دابەزی بۆ خاڪێ پێی دەوترا : دحناء لەنێوان مەڪڪە و طائف ـە . • الحسن وتی : ئادەم علیە السلام لە هیند دابەزی، وە حواء علیها السلا لە جدة دابەزی، وە ٳبلیس لەدست دابەزی، ڪە میسان ـە چەند میلێك دوورە لە بصرة، وە ماریش لە ٲصفهان دابەزی . [دست ناوی ڪۆنی میسان ـە لە بصرة، واللە اعلم] . #الٲعراف_تفسیر_ٳبن_ٲبي_حاتم