دانشنامه هزاره HazaraPedia
- Kanalning o'sishi
- Post qamrovi
- ER - jalb qilish nisbati
Ma'lumot yuklanmoqda...
Ma'lumot yuklanmoqda...
دکتر محمدیونس طغیان ساکایی، استاد پیشین دانشگاه کابل و عضو شورای علمی دانشنامه هزاره بر این باور است که تدوین و نشر این دانشنامه اقدام مهم و تاریخی در تعیین سرنوشت مردم هزاره است. او در سخنانی از طریق آنلاین در نشست نقد و بررسی دانشنامه هزاره در اتریش گفت که این طرح پژوهشی سهولتی را برای محققان رشته‌های مختلف علوم اجتماعی از جمله دست اندرکاران جغرافیای تاریخی فراهم می کند. او گفت که دوام جنگ و نا امنی در افغانستان و اقلیم نامساعد و راه‌های دشوارگذار فرصت های بسیار را از محققان می‌گیرد و دانشنامه هزاره از این نظر پاسخی به نیاز پژوهشگران علوم اجتماعی دست‌کم در بخشی از افغانستان و مخصوصا در مناطق مرکزی کشور خواهد بود. متن سخنرانی او در نشست دانشنامه هزاره در اتریش چنین است: نگارش و تدوین دانشنامۀ هزاره در قطار کارهای نمایان مردم ما چون روی آوردن به فراگیری علم و دانش و ورود به دانشگاه‌ها، یکی از مواردی است که در تاریخ افغانستان نمونه ندارد. چنین کار پژوهشی تا کنون درباره شناخت افغانستان نشر نشده است. چون عمال قدرت در افغانستان به هر دلیلی زمینه را برای انجام چنین کاری مساعد نساختند. نشر یکی دو جلد از دایرت المعارف آریانا متاسفانه حاکی از عدم دقت و مشکلات دیگر در ثبت واقعیتها و حقایق کشور بود. به همین علت وطن ما و مخصوصاً مناطق هزاره‌نشین بسیار ناشناخته باقی مانده است. جنگ و ناامنی جاده‌ها و نبود جای مناسب برای محققان و جهانگردان خارجی نیز در نیم قرن اخیر زمینه را محدود ساخته بود. خوشبختانه دانشنامۀ هزاره می‌تواند یک منبع مهم برای تحقیقات آینده باشد و از این لحاظ جایگاه خاص دارد. یکی از مواردی که در دانشنامهٔ هزاره به آن تکیه می‌شود معرفی مناطق هزاره‌جات است و که در موضوع جغرافیای تاریخی ما یک منبع بسیار مهم شمرده می‌شود. خاطره‌ای دارم که اهمیت این کار تحقیقاتی در موضوع جغرافیای تاریخی را برای ما روشن می‌کند و آن را خدمت شما نقل می‌کنم؛ زمانی برای دیدار یکی از دوستان خود به دهکده شمرق رفتم. دهکده شمرق در جنوب شهر پلخمری موقعیت دارد. در آن طرف دشت‌های کیله‌گی کوهی با شیب بسیار تند به نام کُزُر نمایان است. درباره آن کوه بلند از یکی از اهالی شمرق پرسیدم توضیحاتی داد و گفت که قلعه‌یی هم در دامنه این کوه وجود دارد که به نام کافرقلعه معروف است. تاریخ نویسان عرب در واقعات لشکرکشی قتیبه بن مسلم به سرزمین ما و درگیری او با نیزک طرخان از قلعه ای به نام «الکرز» یاد کرده که نیزک در آن متحصن شده بود شاید آنها الکُزر نوشته باشند؛ اما چنانکه میدانید مشکلات الفبای عربی که در اثر کم توجهی نویسنده یا نساخ که نقطه «ز» را بالای «ر» گذاشته و کزر را کرز ساخته اند. ضبط اشتباه این نام واژه، دانشمندان را سرگردان کرده بود و موقعیت آن را گاهی در حدود دره شکاری و گاهی در حدود دوشی و پلخمری و مناطق دیگر حدس زده بودند. من بعد از تحقیق، درباره این کوه و قلعه کُزُر، در صفحه فیسبوک خود نوشتم. یکی از محققان که حالا در هالند و در دانشگاه لیدن مصروف کار است برای من نوشت که خوشبختانه یک گره از کار محققان گشوده شده است. این روزهای فکرم درگیر قلعه نیتاق است. در بندهش [یکی از منابع تاریخی و دینی زرتشتی به زبان پهلوی]، واژه‌ای آمده است با املای نای‌داغ، اگر آن همین نیطاق امروزی [در بامیان] باشد و اگر ما بتوانیم موقعیت آن را به گونه دقیق ثبت کنیم، به گمان من یک گره مهم دیگر در جغرافیای تاریخی بازخواهد شد. کار دانشنامهٔ هزاره معرفی مکان‌ها، قلعه‌ها، تاریخ، جغرافی، رسم و رواج‌های مردم، ادبیات و فرهنگ مردم و ده‌ها مسئله دیگر است. این کار تحقیقی اهمیت خاصی برای محققان در رشته‌های مختلف دارد که یک نمونه از جغرافیای تاریخی را خدمت شما عرض کردم. اهمیت علمی دانشنامه زمانی برجسته می‌شود که مشکلی از کار محققان را حل کند. ما باور داریم که دانشنامه یکی از منابع مهم در فهرست مآخذ بسیاری از آثار و کتب در آینده خواهد بود. چاپ ویراست دوم جلد اول دانشنامه را برای همه دست‌اندرکاران دانشنامه و جامعه علمی افغانستان تبریک می‌گویم. آرزو دارم آن‌قدر زنده بمانم تا شاهد رونمایی جلد آخر دانشنامه [هزاره] نیز باشم.
https://www.hazaranica.com/#HazaraPedia #Dr_Younos_Toughyan_Sakaei #دانشنامه_هزاره #داکتر_یونس ـ طغیان_ساکایی
پروفسور محمد نظیف شهرانی پروهشگر دانشگاه ایندیانای آمریکا در نشست نقد و بررسی دانشنامۀ هزاره در اتریش گفت که این طرح پژوهشی، الگو و مدلی برای تدوین دانشنامه عمومی افغانستان فراهم کرده است و می‌تواند قابل گسترش باشد. شرح سخنرانی این پژوهشگر که به صورت آنلاین در نشست فوق حضور پیدا کرد، در زیر آمده است: درود بر همۀ کسانی که در نشست رونمایی ویرایش دوم جلد اول دانشنامۀ هزاره شرکت کردند. بسیار متأسفم که در این نشست شرکت حضوری ندارم. در حاضر در آستانه، پایتخت قزاقستان هستم، و برای شرکت در کنفرانسی دربارۀ علوم اجتماعی و مسائل انسانی در آسیای مرکزی به اینجا آمده‌ام. افتخار دارم که برای سخنرانی در نشست نقد و بررسی دانشنامه هزاره دعوت شدهام. موضوع بسیار بسیار مهم برای ما وضعیت کلی پژوهش‌های آکادمیک راجع به افغانستان است. اگرچه در سال‌های اخیر این نوع تحقیقات به طور چشمگیر بهبود یافته است؛ اما هنوز خلأ بسیاری وجود دارد. به ویژۀ در عرصۀ کتاب‌ها و مواد مرجع دربارۀ مردم افغانستان این کمبود وجود دارد. یکی از مواردی که امیدوار بودم روی آن کار شود، اطلس اتنوگرافی کشور بود و متأسفانه نتوانستیم عملاً تحقق ببخشیم. واقعیت این است که پژوهشگران هزاره توانستند تولید یک اثر مهم مرجع را برای معرفی و جمع‌آوری معلومات دربارۀ جامعۀ هزاره روی دست بگیرند که پروژه‌‌ای تازه و ابتکاری است و چنین کاری قبلاً نشده بود. تنها اثر مرجع در افغانستان دایرة‌المعارف آریانا بود که در ۴۰ سال گذشته فعالیت نداشته و جنگ باعث توقف آن شده است. قبل از آن برای معرفی قسمتی از افغانستان «راهنمای قطغن در بدخشان» بود که در سال ۱۹۲۰ میلادی نوشته شده بود و راهنمایی روستاهای منطقه از لحاظ جمعیت، حیوانات و نظایر آن بود. البته هدف خلع سلاح مردم بود، ازاین‌رو، تعداد اسلحه افراد نیز در آن آمده بود. غیر از آن می‌توان به «اطلس قریه‌جات افغانستان» اشاره کرد که توضیح بسیار مختصری دربارۀ روستاها می‌دهد. این اثر را ادارۀ حکومتی احصائیه تدوین کرده است و فقط اسامی قریه‌ها آمده و وارد بسیاری از جزئیات نشده است. بنابراین تدوین «دانشنامۀ هزاره» یک ابتکار و تحول بسیار بسیار مهم است که در آن نه فقط روستاهای هزاره‌نشین معرفی می‌شود؛ بلکه تاریخ، فرهنگ و سیاست جامعۀ هزاره که علیه آن زمان‌های بسیار طولانی تبعیض روا داشته می‌شد، نیز بحث شده است؛ جامعه‌ای که دربارۀ تاریخ، فرهنگ، سیاست و زندگی آنها کمتر از هر قوم دیگری در افغانستان نوشته شده است. خوشبختانه تغییرات زیادی به‌خصوص در ۳۰ سال گذشته پیش آمده که طی آن جامعۀ هزاره تحصیل‌کرده‌تر شده‌اند و صاحب مهارت‌ها به‌ویژه دارای تحصیلات آکادمیک شده‌اند و از آن به شکل بسیار خوبی استفاده کرده‌اند که نتیجۀ آن منجر به تولید این دانشنامه شده است. این دانشنامه یک مدل و الگو برای تحقیقات ارائه کرده است که ما به شدت به آن نیاز داریم. ما امیدواریم که دیگر گروه‌های قومی در افغانستان مانند تاجیک‌ها، اوزبیک‌ها، ترکمن‌ها و نورستانی‌ها دانشنامۀ هزاره را الگو قرار دهند و فرمت ارائه‌شده برای آنها بسیار مفید خواهد بود. من امیدوارم آنها مسیر جامعۀ هزاره را دنبال کنند. شما درواقع این متدلوژی و شیوۀ کار را برای نوشتن دانشنامه افغانستان در ابعاد مختلف تکمیل می‌کنید. اگر دانشنامه هزاره موفق شود و ۱۲ جلد آن تکمیل شود، این اقدام در قدم نخست تمام تحصیل‌کردگان افغانستان را که مربوط به هر گروه قومی باشند، تشویق [به فعالیت علمی مشابه] خواهند کرد. البته این کار نباید یک کار قومی تلقی شود که هزاره دربارۀ هزاره و پشتون و ... بنویسند، ما باید بتوانیم به تولید دانش بپردازیم و تمام محققان مطالعات قومی در آن سهم بگیرند. ما باید محققان بین‌المللی را که دربارۀ مناطق افغانستان مطالعه کردند، نیز در نظر بگیریم و در استفاده از زبان‌های محلی افغانستان که متعلق به تمامی اقوام کشور است، کمک شود. بنابراین دانشنامۀ هزاره درواقع یک الگو ایجاد کرده است که می‌تواند از سوی تمامی گروه‌های قومی و به طور کلی از سوی پژوهشگران دنبال شود و این یک امر معمول است. درنهایت به نظر من آنچه ما نیاز داریم، تدوین اطلس اتنوگرافی تمام اقوام افغانستان است. دانشنامه‌ای جامع است که در آن به تمامی مردم افغانستان از نظر تاریخی، جغرافیایی و فرهنگی پرداخته شود. این اثر نه فقط روی تفاوت‌ها تمرکز کند؛ بلکه بر مشترکات تأکید کند. اقوام افغانستان مشترکات بسیاری باهم دارند. به نظر من بسیار دشوار است که امروزه ویژگی‌های منحصربه فردی را برای بخش‌هایی از جامعه افغانستان بیاییم. ما باید به وجود این مشترکات اذعان کنیم و این آغاز خوبی خواهد بود و من امیدوارم دانشنامۀ هزاره این مشترکات را بیابد و بر آنها تأکید کند. بیابد که چه مشترکات با پشتون‌ها دارند و این دلیل نزدیکی چیست، و یا در چه مواردی با اوزبیک‌ها و یا با تاجیک‌ها…
Joriy rejangiz faqat 5 ta kanal uchun analitika imkoniyatini beradi. Ko'proq olish uchun, iltimos, boshqa reja tanlang.