دورنما

#گزیدۀ_مقاله 🔹در جست‌وجوی تعریفی فراگیر از اسلام       (مروری بر کتاب «اسلام چیست؟ معنای اسلامی‌بودن» اثر #شهاب_احمد) ✍️ #فاطمه_مصلح‌زاده    برخی از بخش‌های مهم مقاله از این قرارند: 🔻کتاب با شش پرسش کلیدی دربارهٔ اسلام آغاز می‌شود. هر یک از این پرسش‌ها مربوط به یکی از حوزه‌هایی‌اند که احمد معتقد است به‌نوعی بیرون از اسلام تلقی شده‌اند، میزان اسلامی‌بودن‌شان مورد سؤال بوده است یا در حاشیه‌های اسلام دیده شده‌اند: فلسفهٔ اسلامی، تصوف، حکمت اشراق و وحدت وجود، آثار ادبی عاشقانه مثل دیوان حافظ، اَشکال مختلف هنر اسلامی، و برخی متون پزشکی اسلامی که در آن‌ها نگرش مثبت به شراب‌نوشی دیده می‌شود. وجه مشترک این حوزه‌ها تناقضی است که میان پسوند اسلامی‌شان با محتوای (غیر؟)اسلامی خود دارند. 🔻احمد یکی از اشکال‌ها در مفهوم‌سازی‌های موجود از اسلام را زیاده‌روی در تعیین حدومرز یا تعریف اسلام می‌داند که باعث می‌شود اسلام را به مفهومی مرکزی، جوهر اسلام یا هستهٔ مرکزی اسلام تقلیل بدهند که آن را اسلام «صحیح» یا «ناب» یا «راستین» می‌نامند. این گرایش اغلب به بخش‌های خاصی از اسلام، اغلب فقه و حقوق، اولویت می‌دهد و آن‌ آموزه‌ها را اسلام حقیقی می‌خواند. روی دیگر این سکه گرایشی در جهت مخالف است که می‌خواهد تعریف اسلام را تا جایی باز کند که هیچ نماینده و سخن‌گویی برای اسلام وجود نداشته باشد. این گرایش چنان کثرت‌گراست که به تعریفی واحد از اسلام تن نمی‌دهد و دربارهٔ «اسلام‌ها» به‌جای «اسلام» حرف می‌زند. 🔻برای رسیدن به مفهوم‌سازی جدید از اسلام، احمد بر این نکته تأکید می‌کند که باید طیف وسیعی از عناصر و ارزش‌های مرتبط با اسلام انسانی و تاریخی مثل ابهام، خلاقیت، نسبی‌گرایی، و تضاد را درنظرگرفت؛ و نیز نباید فضا را برای گفتمان‌های خلاقی چون ادبیات، هنر و موسیقی تنگ کرد. 🔻احمد اسلام را همچون «مشارکتی هرمنوتیکی با وحی» می‌بیند. از نگاه او، اسلام طیفی چندوجهی است که جنبه‌های مختلف زندگی انسان را دربرمی‌گیرد، ازجمله مشارکت فکری، مادی، معنوی، جسمانی، خیالی، روانی، اجتماعی و گفتمانی. همهٔ این‌ها با این هدف انجام می‌شوند که مسلمانان بتوانند با ارجاع به وحی الهی، در زندگی خود نظام ایجاد کنند و به زندگی‌شان معنا ببخشند. 🔻برای درک معنای «هرمنوتیک اسلامی»، از نظر احمد، باید ابتدا کُنش وحیانی و ساختار و منطق آن را توضیح داد. «متنِ» وحی نیازمند اعتقاد به واقعیت یا حقیقتی نادیدنی است که به‌عنوان «پیش-متن» پسِ پشت آن متن وحیانی در جهان دیدنی قرار بگیرد؛ کنش وحیانی، متن، و حقیقت وحیانی به این پیش-‌‌متن وابسته و مشروط‌اند. بنابراین، پیش-متن از نظر هستی‌شناختی بر متن مقدم است و احمد با استفاده از این مفهوم می‌کوشد توضیح دهد که چگونه شیوه‌های مختلف تولید معنا و حقیقت در میان مسلمانان شکل گرفته است. 🔻احمد همچنین مفهوم «پسِ-متن» را به معنایی فراتر از پس‌زمینهٔ تاریخی و اجتماعی زمان وحی مطرح می‌کند. هیچ مشارکت هرمنوتیکی با وحی نمی‌تواند در خلأ اتفاق بیفتد و لاجرم در بافتی شکل می‌گیرد که پیش از آن با معانی‌ای که از دل اسلام بیرون آمده اشباع شده است. پسِ-متن به مجموعه‌ای از معنا اشاره دارد که خود محصول مشارکت‌های هرمنوتیکی پیشین با وحی است. 🔻احمد مدلی پیشنهاد داده که براساس آن فرد مسلمان می‌تواند با تضادهای درونی اسلام کنار بیاید و در این تضادها زندگی کند. اما اسلام را نباید فقط نتیجهٔ مشارکت‌های فردی با وحی دانست. اینجا احمد بحث را به سطح بعدی یعنی ساختار جامعه می‌برد و می‌پرسد چه دینامیکی در جامعهٔ مسلمانان وجود داشته/دارد که موجب می‌شود مسلمانان بتوانند در میانهٔ این تضادها زندگی کنند. 🔻نویسنده تلاش بزرگی برای نوشتن این کتاب انجام داده که در آن نمونه‌های بسیار متنوعی از متون تولیدشده در نقاط مختلف قلمرو اسلام از «بالکان تا بنگال» به زبان‌های مختلف آمده تا تصویری جامع از «پدیدهٔ انسانی و تاریخیِ» اسلام به مخاطب ارائه کند. به‌علاوه، از داده‌ها و نظریه‌هایی در حوزه‌های مختلف بیرون از مطالعات اسلام بهره می‌گیرد تا مفهوم‌سازی خود را شکل دهد و به‌این ترتیب، گامی بزرگ در تقویت بحث‌های نظری دربارهٔ اسلام برمی‌دارد. 🔻کتاب احمد را باید از منظر انتقادی هم دید. ازجمله باید گفت توجه به گفتمان‌های حاشیه‌ای در اسلام تنها محدود به تصوف و فلسفه و هنر و ادبیات نیست و احمد گفتمان‌ها و گروه‌های حاشیه‌نشین دیگری را نادیده می‌گیرد، مثلاً گفتمان و تجربه‌های زنان. ✔️ نسخۀ کامل مقاله را دریافت کنید:        نسخۀ متنی | نسخۀ صوتی #شهاب_احمد #اسلام_چیست #هرمنوتیک_اسلامی @doornamaa

#متن_کتاب shahab Ahmed, What Is Islam?: The Importance of Being Islamic, Princeton: Princeton University Press, 2016, 609 pp. @doornamaa

#نسخۀ_متنی 🔹در جست‌وجوی تعریفی فراگیر از اسلام مروری بر کتاب «اسلام چیست؟ معنای اسلامی‌بودن» اثر شهاب احمد ✔️ این مقاله را در تارنمای دورنما هم می‌توانید بخوانید. #اسلام_چیست #اسلام_حقیقی #هرمنوتیک_اسلامی #دورنما_بخوانیم #با_دورنما_بمانیم @doornamaa

#نسخۀ_صوتی 🔅رادیو دورنما فصل پنجم ـ قسمت نهم (آخر) 🔹در جست‌وجوی تعریفی فراگیر از اسلام مروری بر کتاب «اسلام چیست؟ معنای اسلامی‌بودن» اثر شهاب احمد ✔️ این پادکست را در پادکست‌خوان‌های مشهور ازجمله کست‌باکس و شنوتو هم می‌توانید بشنوید. #فاطمه_مصلح‌زاده #رادیو_دورنما #پادکست_دورنما #دورنما_بشنویم #با_دورنما_بمانیم @doornamaa

#معرفی_کتاب #معرفی_نویسنده 🔹در جست‌وجوی تعریفی فراگیر از اسلام   مروری بر کتاب «اسلام چیست؟ معنای اسلامی‌بودن» اثر #شهاب_احمد ✍️ #فاطمه_مصلح‌زاده درآمد شهاب احمد (۱۹۶۶-۲۰۱۵)، اسلام‌پژوه و استاد مطالعات اسلام در دانشگاه‌های پرینستون و هاروارد بود که در سن چهل‌وهشت‌سالگی در اثر سرطان خون درگذشت. او در خانواده‌ای پاکستانی در سنگاپور به‌دنیا آمد، تحصیلاتش را در مالزی و مصر آغاز کرد و دکتری‌اش را در مطالعات اسلام از دانشگاه پرینستون گرفت و پس از آن مشغول تدریس و پژوهش در پرینستون و هاروارد شد. او تقریباً‌ پانزده زبان مختلف می‌دانست و از این دانش در کار پژوهش خود به‌خوبی استفاده می‌کرد. «اسلام چیست؟ معنای اسلامی‌بودن» (۲۰۱۵) مهم‌ترین اثر اوست که به عقیدهٔ بسیاری از اسلام‌پژوهان در میان کتاب‌های تأثیرگذار در مطالعات اسلام در دهه‌های گذشته قرار می‌گیرد. هدف احمد از نوشتن این کتابِ مفصل اصلاح نارسایی‌هایی است که کاربردهای کنونی عباراتی شامل «اسلام/اسلامی» دارند. او معتقد است تعریف‌های موجود از اسلام و اسلامی چنان‌اند که نمی‌توانند به درک پیچیدگی‌های این پدیده کمک کنند. درنتیجه یا آن را به موجودی دیگر فرومی‌کاهند، یا تحریفش می‌کنند و یا بخش‌هایی از آن را پنهان می‌سازند. تأکید او بر تضادهای درونیِ ذاتی است که در جنبه‌های مختلف انسانی و تاریخی اسلام وجود دارد و می‌گوید یک تعریف کارآمد از اسلام باید بتواند این تضادها را توضیح بدهد و مفهوم‌سازی کند؛ باید بتواند توضیح بدهد چگونه افراد مختلف در برهه‌های تاریخیِ متفاوت خود را مسلمان می‌خوانده‌اند درحالی‌که گاهی اعمال و عقایدی کاملاً متفاوت و متضاد داشته‌اند. 🔻مطالعۀ متن کامل و دانلود فایل مقاله #مقالۀ_مروری #دورنما_بخوانیم #با_دورنما_بمانیم @doornamaa

🔅 فصل پنجم دورنما ـ مقالۀ نهم (آخر) 🔹در جست‌وجوی تعریفی فراگیر از اسلام     مروری بر کتاب «اسلام چیست؟ معنای اسلامی‌بودن» اثر شهاب احمد #شهاب_احمد #اسلام_چیست #تعریف_اسلام #حقیقت_اسلام #اسلام_حقیقی #هرمنوتیک_اسلامی #پیش_متن #پس_متن #تضاد_در_اسلام #اسلام_انسانی #اسلام_تاریخی #گفتمان‌های_حاشیه‌ای #مشارکت_هرمنوتیکی_با_وحی #مسائل_اسلام_معاصر #اسلام_پژوهی_آکادمیک #مطالعات_آکادمیک_اسلام #اسلام_شناسی_در_عصر_مدرن @doornamaa

#راوی (۳) #پادکست 🔅رادیو دورنما راوی ـ قسمت سوم 🔹ابلیس و خاستگاه شر مقاله‌ای از آنگلیکا نویورت و دیرک هارتویگ به‌روایت #ایمان_تاجی ✔️ این پادکست را در پادکست‌خوان‌های مشهور ازجمله کست‌باکس و شنوتو هم می‌توانید بشنوید. #ابلیس #خاستگاه_شر #آنگلیکا_نویورت #رادیو_دورنما #دورنما_بشنویم #با_دورنما_بمانیم @doornamaa

#راوی (۳) #منابع_پادکست 🔹مقالۀ اصلی قسمت سوم راوی آنگلیکا نویورت و دیرک هارتویگ، «فراتر از تاریخ پذیرش: مداخلۀ قرآن در گفتمان باستان متأخر در باب خاستگاه شر»، رلیجنز، ۱۲ (۸)، ۲۰۲۱، ۶۰۶. Neuwirth, Angelika, and Dirk Hartwig. "Beyond Reception History: The Qur’anic Intervention into the Late Antique Discourse about the Origin of Evil," Religions, 2021, 12 (8), 606; https://doi.org/10.3390/rel12080606. @doornamaa

#راوی (۳) #متن_پادکست 🔹ابلیس و خاستگاه شر براساس مقاله‌ای از آنگلیکا نویورت و دیرک هارتویگ متن پیراستۀ پادکست راوی (قسمت سوم) ✍️ #ایمان_تاجی ویرایش متن: فاطمه عباسی #دورنما_بخوانیم #با_دورنما_بمانیم @doornamaa

#راوی (۳) #بریدۀ_پادکست #کاور_پادکست 🔹سومین شماره از پادکست راوی با عنوان «ابلیس و خاستگاه شر» به روایت مقاله‌ای از #آنگلیکا_نویورت و دیرک هارتویگ اختصاص دارد. نویورت و هارتویگ در این مقاله با نقد رویکرد «تاریخ پذیرش» ـ که اقتباس قرآن از متن‌های پیشین را فرض می‌گیرد ـ می‌گویند قرآن را باید در دنیای معرفتی‌ معاصرش، یعنی دوران باستان متأخر، بررسی کنیم. در این دوران، هر متنِ دینی، متناسب با شرایط فرهنگی-جغرافیایی و سیاسی خود، پاسخی به مسئله‌های مشترک مردم داده و این مقاله نمونه‌ای از بررسی پاسخ قرآن به یکی از مسائل آن دوران یعنی «خاستگاه شر» است. هم‌افزایی و ابتکار قرآن در روایت داستان آدم و حوا این است که می‌کوشد از نگاه‌های بدبینانه به آدم بکاهد و با رویکردی مثبت و خوش‌بینانه به او بنگرد. 🔹تصویر کاور این شماره برشی است از نگارگریِ «اخراج آدم و حوا از بهشت»، اثر هنرمند ناشناس، که برگی است از فال‌نامۀ طهماسبی متعلق به دورۀ صفوی در ایران. #ایمان_تاجی #رادیو_دورنما #پادکست_دورنما #دورنما_بشنویم #با_دورنما_بمانیم @doornamaa