حیدر بیات

نه بورالی نه اورالی بیز اؤنره‌لی و سونرالیدیق بیر قصاب ساعات مئیدانیندا ساعات اون‌ایکی عقربه‌لرینین کؤلگه‌سی آلتیندا بیزی آرادان یاردی یاریمیزی کئچمیشه یاریمیزی گله‌جه‌یه توللادی * دده قورقود کیتابی‌نین دیجیتال نوسخه‌سینده سطیرلر آراسیندا دایانیب سنی گؤزلورم .

اؤلومون هانسی سمتیندن گلدین اللرینده گیزلی بیر حیات وار ایدی حیاتلارین آناسی قافیه بیتن یئرده باشلاندی غزل اولوشمادی و گتیردیگین حیات اویماییردی تورپاغی اونوتموش گؤووده‌لریمیزه. .

دونیانین بوتون یئللری اسیب سووورسا دا یئنه ده اوجاغین دیبینده بیر شئی‌لر قالیر سئوگی کولوموزدن. اودونونو هاردان گتیرمیشدین هانسی اوسطوره‌ مئشه‌سیندن؟ .

دده قورقود ناغیل‌لاریندا هئچ ده غریبسه‌مه‌دیگیم بیر مسئله ایلگیمی چکدی. اینسانلار اسیر اولاندا عائيله‌ منسوبلاریندان بیریسی گئدیب اونو قورتاریر. ایللردن بری بو قانون سانکی هئچ ده‌ییشمه‌ییبدیر. گوجلو بیر عائیله‌یه منسوب اولماسان هر کس اولورسان اول، هر بیر ساحه‌ده قیچینی یورغانین قدر اوزاتمالیسان، یوخسا باتماغا محکومسان. هر یئرده اولدوغو کیمی بوردا دا استثنالار حاکیم‌دیر. اما استثناء قاعده ساییلماز و استثنا اولاراق بیر بوجاقدا قالار. .

بیر سن وار ایدین مجنونون بادیه‌ده سسله‌دیگی «سن»ه اوخشاردی بیر من وار ایدیم تاریخین غوربتینی سیخیب بیر دامجی اولاراق دامیزدیرمیشدیلار وارلیق جؤوهریمه یازا گئج چاتاردیم یایا گئج چاتاردیم پاییزا... من قیشین آستاناسینا چاتاندا سن یازدا آلماآغاجینین یانیندا چیچکله‌نه‌جه‌یدین. .

بیر سن وار ایدین مجنونون بادیه‌ده سسله‌دیگی «سن»ه اوخشاردی بیر من وار ایدیم تاریخین غوربتینی سیخیب بیر دامجی اولاراق دامیزدیرمیشدیلار وارلیق جؤوهریمه یازا گئج چاتاردیم یایا گئج چاتاردیم پاییزا... من قیشین آستاسینا چاتاندا سن یازدا آلماآغاجینین یانیندا چیچکله‌نه‌جه‌یدین .

یورغونلوق آنلامینی بشر نه زامان دیله داشی‌ییب و اونا کلمه دوزلدیب؟ هانسی طایفا هانسی میللت بیرینجی دفعه بو آنلامی دیللرینه گتیریب‌لر؟ بیز سورکلی هانسی ائلین هانسی ابزاری هانسی تکنولوژینی قوللاندیغیندان سؤز آچاریق. اما بیر چوخ سؤزجوکلرین اوستوندن واز کئچریک. یورغونلوغو نئجه یوروب تفسیر ائتمک اولار؟ یورغونلوق نئچه نوعدور؟ مثلا اینسان ایشدن یورولار. اینسان بیرینین الیندن یورولار. اینسان اؤزوندن یورولار. بعضن روح یورولار اما جیسم دینج اولار بعضن ایسه جیسم یورولار اما بئیین‌ین حالی خوش اولار. بعضن ایسه هر ایکیسی یورولار. بعضن یورغونلوق کئچیجی اولار و بعض اوزون زامان سورر. بعضن ایسه اینسانین بیر بؤلومونه چئوریلر ملکه‌سی اولار. بعضن ساحه‌سی دار اولار بعضن گئنیشله‌نر. بعضن باشقا شئي‌لرله متحد اولار. مثلا امنیتسیزلیک یا یوخسوللوق یا غوربت ایله. بعضن بیر گروه بیر کسیم یورولار. بعضن بیر اؤلکه یورولار. بعضن ده آدام ائله یورولار کی بوتون دونیانین یورغونلوغونو دوشونر. بعضن حیس ائدرسن باخدیغین آی، اوخشادیغین پیشیک و اؤلدوردوگون سوسک دا یورغوندور. اما بیر اینسان اولاراق یئنه ده سورولاریندان ال چکه بیلمزسن و اؤزوندن سورارسان یورغونلوق آنلامینی بیرینجی دفعه کیم دیله داشی‌ییب، هانسی تاریخده، هانسی دیلده؟ .

اؤلموش خیالیمین مزار داشینا نئجه شعر یازیم؟ خیالیمین مزارینی آختاریرام اللری‌نین ایشیغینی من هر شئیی ایتیرمیشم ایندی ایتیرمک آنلامی دا سویروشوب الیمدن دوشمک‌ده‌دیر او دا ایته‌جک اوندان سونرا نه ایتیردیگیمی بئله بیلمه‌یه‌حم. .

ایلغیم: سراب بو سؤزجوک محمتلا ایشیق‌لا ایلگیلی‌دیر. باشلاریندا ایل/اول/ ییل گلن سؤزجوکلرین بیر سیراسی ایشیغا دلالت ائدیر. اولدوز/ ییلدیز ایلغیم/ تورکمنجه‌ده یالغیم آلاو/ الوو/ زنگان آغزیندا هَلو ایلدیرم/ ییلدیریم اسکی تورکجه‌ده پیغمبر آنلامیندا گلن یالاواج‌ دا محتملا بو سؤزجوکلرله ایلگیلی اولا بیلر. اؤزلجه مانویت‌ده اولان ایشیق مفهومونو و «آلتون یاروق (قیزیل ایشیق»کیتابی‌نی نظره آلارساق. یالاواج کلمه‌سی‌نین کؤکو حاقدا اگر بیر آراشدیرما وارسا دوستلار اسیرگه‌مه‌سینلر. * سراب عربجه بیر کلمه‌دیر و عرب دیلیندن بیزیم دیللره گلیب. قرآن کریمده نباء سوره‌سینده بو سؤزجوک ایشله‌نیب‌دیر: وَسُيِّرَتِ الْجِبَالُ فَكَانَتْ سَرَابًا: داغلار یورودولوب سراب اولاجاقدیر. عربجه‌ده سراب سَرب کؤکوندندیر. سرب جریان و آخماق دئمکدیر. سراب اینسانین توهمینده سو کیمی جریاندا اولدوغو کیمی سراب آدلانیب. مثلا عربجه‌ده سَرَبَ الدَّمْعُ : سَالَ یعنی گؤز یاخی آخدی. . .

دئدی ایشیقدان قورخ ایلغیمی آنجاق ایشیق یارادا بیلر عطشیمین حجمینی دوشوندوم ایلغیمی عطشین جنونو یارادار دئدیم بارماقلاریندان ایلغیم سوزدو .