فلسفه علم و فناوری

📄 معرفی مقاله Laws and lawlessness 📍استفن مامفورد در مقالهٔ فوق که در سال 2005 در مجلهٔ synthese به چاپ رسیده است به دنبال بسطِ یک موضع متافیزیکی در مباحثِ قانون طبیعت است که از یک طرف رأی به بی‌قانونی می‌دهد و از طرفی نیز تأکید دارد که موضعِ او رئالیستی و ضد هیومی است. 📍 به طور خلاصه می‌توان گفت آنچه برای مامفورد مسئله‌ساز است، «حکمرانی» قانون است. به عقیدۀ او اصولاً مفهوم قانون در طبیعت، مفهومی گمراه‌کننده است و از همین روست که او دیدگاهی حذف‌گرایانه را نسبت به قانون اتخاذ می‌کند. 📍در یک کلام اگر بخواهیم مشخصه‌های موضع مامفورد درخصوص قوانین طبیعت را بیان کنیم باید بگوییم که 1⃣اولاً او به نفع بی‌قانونی حکم می‌دهد. یعنی نقطۀ مقابل واقع‌گراییِ نومولوژیکال که ادعا می‌کند قوانینی در طبیعت وجود دارد. 2⃣ثانیاً موضعی ضد هیومی دارد به این معنا که منکر پیوندهای ضروری در طبیعت نیست. 3⃣ثالثاً رویکرد خود را رئالیستی می‌نامد و معتقد است که با کنار گذاشتنِ قوانین خدشه‌ای به آنچه مدنظر واقع‌گرایان است وارد نمی‌شود. #فلسفه_تکنولوژی #فلسفه_علم #معرفی_مقاله 📱کانال فلسفه علم و فنّاوری 🆔 تلگرام، ایتا

مقاله قانون و بی‌قانونی استیفن مامفورد #فلسفه_علم

📄 معرفی مقاله Do artifacts have politics? 📍لنگدون وینر در مقالهٔ آیا مصنوعات سیاسی هستند، که در سال 1980 در مجلهٔ modern technology problem or opportunity به چاپ رسیده و یکی از پرارجاع‌ترین مقالات در حوزهٔ فلسفه تکنولوژی است، به این مسئله می‌پردازد که آیا می‌توان به مصنوعات تکنیکی کیفیت سیاسی نسبت داد یا خیر. 📍برخی فناوری را صِرفاً ابزاری می‌بینند که برای برآورده کردن کارکردی خاص طراحی شده است، در نتیجه اطلاق کردن سیاست به فناوری بی‌معنی است. به طور کلی وینِر در صدد است تا نشان دهد که فناوری دارای سیاست است. بدین معنی که می‌توان کیفیاتی سیاسی را به فناوری نسبت داد. در تحلیل این مسئله، وینِر به دو نوع تفسیر می‌پردازد. 1⃣ در تفسیر نوع اول، فناوری‌ها به دلیل طراحی و نحوهٔ قرارگیری خاصی که در جامعه دارند، پیامدهای سیاسی روشنی را به بار می‌آورند. در این نوع تفسیر، فناوری‌ها قابلیت انعطاف دارند، بدین معنی که با تغییر طراحی و تقرر آن در جامعه، پیامدهای سیاسی آن تغییر پیدا می‌کند. 2⃣در تفسیر دوم، برخی فناوری‌ها ذاتاً سیاسی هستند. بدین نحو که ساختار مادی آن به گونه‌ای است که پیامدهای سیاسی‌ای در پی دارد. در این نوع تفسیر، فناوری انعطاف‌پذیر نیست، بدین معنی که اتخاذ فناوری خاصی ذاتاً ایدئولوژی با مشی سیاسی خاصی را موجب می‌شود. 📍دیدگاه وینِر تلفیقی از این دو دیدگاه است. بدین معنی که برخی فناوری‌ها ذاتاً نتایجی سیاسی را در پی دارند، اما چگونگی پیاده‌سازی شدن آن در جامعه را نباید نادیده گرفت. از طرف دیگر، برخی فناوری‌ها وجود دارند که انعطاف‌ناپذیرند، یعنی تغییر در طراحی آن نمی‌تواند از تأثیر سیاسی آن بکاهد. #فلسفه_تکنولوژی #فلسفه_علم #معرفی_مقاله 📱کانال فلسفه علم و فنّاوری 🆔 تلگرام، ایتا

مقالهٔ « آیا مصنوعات سیاسی هستند؟» نویسنده: لنگدون وینر #فلسفه_تکنولوژی

📄 معرفی مقاله The revolt against rationalism: Feyerabend's Critical philosophy 📍جیمی شاو در مقالهٔ شورش علیه عقلانیت که در سال 2019 در مجلهٔ studies in history and philosophy of science به چاپ رسیده است به دنبال آن است تا نشان دهد که علیرغم برداشت‌های معمول از فلسفهٔ انتقادی فایرابند، نظام فکری او همواره پایدار و موضعی علیه عقلانیت بوده است و فایرابندِ متاخر بر همان روشِ فایرابند متقدم، گام برداشته است. 📍نویسنده دو مسیر مشخص را پی می‌گیرد. 1⃣اول آنکه تعریف دقیقِ مدنظر فایرابند از عقلانیت را روشن می‌سازد و نشان می‌دهد که برداشتِ او از عقلانیت، همان تعریف عقلانیت کلاسیک نیست. 2⃣دوم و مهم‌تر آنکه استدلال می‌کند که انتقاداتِ به ظاهر منفصل فایرابند از تجربه‌گرایی، پوپر، لاکاتوش، بور، کوهن، نیوتن و فن‌نیومن، همگی نمونه‌هایی از یک ایدهٔ منسجم است که در انتقادهای او از عقلانیت در کتاب «علیه روش» به اوج خود می‌رسد. 📍در نهایت شاو با صورت‌بندی و بازسازی استدلال‌های فایرابند علیه عقلانیت، بازسازیِ خود را با استدلال ترنس آبراهام و رابرت فارل (که نظری کاملا متفاوت و متقابل با موضع شاو دارند) به مقایسه می‌گذارد. #فلسفه_تکنولوژی #فلسفه_علم #معرفی_مقاله 📱کانال فلسفه علم و فنّاوری 🆔 تلگرام، ایتا

مقالهٔ شورش علیه عقلانیت: فلسفه انتقادی #فایرابند نویسنده: جیمی شاو #فلسفه_علم

📄 معرفی مقاله Marx and machine دونالد مک‌کنزی در این مقاله که در سال ۱۹۸۴ و در مجلهٔ Technology and Culture به چاپ رسیده، درصدد است تا ناصواب بودن این روایت که #مارکس یک جبرگرای تکنولوژیک است را نشان دهد. 📍نویسنده با نقل‌قول معروف مارکس آغاز می‌کند که: « آسیای دستی به شما جامعه‌ای با ارباب فئودال می‌دهد و آسیای بخاری جامعه‌ای با سرمایه‌دار صنعتی» و آن را یکی از عوامل قرائت‌های نادرست می‌خواند. 📍او ضمن بررسی یکی از آثار مهم مارکس به نام #کاپیتال و تنقیح فرایند کار، فرایند ارزش افزایی و تبیین تاریخی از ماشین، گلوگاه‌های بحث در مارکس را به خوبی نشان داده و با تکیه بر آرای مارکس عنوان می‌کند که اتفاقا این روابط اجتماعی و مناسبات تولید است که به تکنولوژی شکل می‌دهد. 📍نگارندهٔ مقاله با طرح پرسش‌های مهم در حوزهٔ فلسفه تکنولوژی و تاثیر و تاثر ماشین و مناسبات اجتماعی بر یکدیگر، از مستندسازی امکانی طراحی سخن می‌گوید. به این معنا که در موارد معین تشخیص دهیم که امور می‌توانستد به گونه‌ای دیگر باشند. 📍این مقاله که از مقالات معروف در فلسفۀ تکنولوژی است در نهایت با این بصیرت پایان می‌یابد که چنین مطالعاتی پتانسیل امری دیالکتیک را دارد چرا که درک اینکه تکنولوژی موجود از نظر اجتماعی چگونه شکل یافته می‌تواند به بازسازیِ آن کمک کند.. #فلسفه_تکنولوژی #فلسفه_علم #معرفی_مقاله 📱کانال فلسفه علم و فنّاوری 🆔 تلگرام، ایتا

مقاله #مارکس و #ماشین نویسنده: دونالد مک‌کنزی #فلسفه_تکنولوژی

📄 معرفی مقاله Science and philosophy: A love-hate relationship سباستین د.هرو در این مقاله که در سال ۲۰۲۰ در مجلۀ foundation of science  به رشتۀ تحریر درآمده، بر آن است تا از نیازِ علم به فلسفه دفاع کند. وی در ابتدا سه استدلالِ موجود در خصوصِ ناکارآمدیِ فلسفه برای علم را بررسی می‌کند که عبارتند از: 1⃣ تشخیصِ مرگِ فلسفه 2⃣ چالشِ تاریخیِ لاادری‌گری 3⃣ تفاوت در روش‌ها و موضوعاتِ فلسفه و علم نویسنده پس از بررسی این سه خطِ استدلالی، پاسخ‌های خود را در چارچوب‌های زیر ارائه می‌کند: 1⃣ نقشِ پارادایم‌ها در پیش‌فرض‌های فلسفی در علم 2⃣ چراییِ شکست استدلالِ تاریخی 3⃣ حوزه‌های اشتراک علم و فلسفه او با ذکرِ مطالعاتِ موردی دربارۀ چگونگی اثرگذاریِ فلسفه بر علم سعی در تبیینِ دیدگاه خود، یعنی ضرورتِ فلسفه برای علم، دارد. به عقیدۀ هرو، حلِ مشکلات جهانی و تفاوت‌آفرینی منوط به آگاهی از پیشینۀ تاریخی و فلسفی است که به رهاییِ دانشمند از تعصبات می‌انجامد و تمییزدهندۀ یک متخصصِ صرف از یک جویندۀ واقعیِ حقیقت است. #فلسفه_و_علم #فلسفۀ_علم #معرفی_مقاله

📚برش‌هایی از مقالۀ «پرسش از تکنولوژی» مارتین هایدگر ❇️تکنولوژی با ماهیتِ تکنولوژی معادل نیست. بنابراین مادام که صرفاً به امر تکنولوژیک می‌اندیشیم و به آن دامن می‌زنیم، با آن کنار می‌آییم یا از آن طفره می‌رویم، هرگز نخواهیم توانست نسبت خود را با ماهیت تکنولوژی تجربه کنیم. چه آن را با شوق و ذوق بپذیریم و چه آن را طرد کنیم، همواره اسیر و دربند تکنولوژی خواهیم ماند. اما اگر تکنولوژی را امری خنثی تلقی کنیم، به بدترین صورت تسلیم آن خواهیم شد. ❇️تکنولوژی یک وسیلۀ صرف نیست، نحوی اِنکشاف است. چنانچه به این امر توجه کنیم، قلمرو کاملاً متفاوتی در مورد ماهیت تکنولوژی به رویِ ما گشوده خواهد شد. این قلمرو، ساحت انکشاف است: ساحت حقیقت. ❇️انکشافی که بر سراسر تکنولوژی جدید حاکم است، خصلت درافتادن، به معنای تعرض دارد .. واین انکشاف، هیچ‌گاه امری صرفا پایان‌یافته نیست. اینکه هرجا تلاش می‌کنیم تکنولوژی جدید را به عنوان انکشافی تعرض آمیز نشان دهیم، کلمات «درافتادن»، «انضباط بخشیدن»، «منبع ثابت» هجوم می‌آورد و به نحوی خشک و یکنواخت برهم انباشته می‌شوند دلیلش در امری نهفته است. آن عدم استتاری که این انضباط در قالب آن شکوفا می‌شود، هیچ‌گاه ساخته دست بشر نیست. حقیقت امر آن است که بشر در عصر تکنولوژیک، به نحو چشم‌گیری، به انکشاف فراخوانده شده است. ❇️ماهیت تکنولوژیِ جدید مدت‌هاست که پنهان است، حتی در آنجا که ماشین‌های صنعتی اختراع شده ... متفکران یونان کاملاً به این امر آگاه بودند: «آنچه در پیدایش و مسلط شدن امور مقدم است، برای ما آدمیان در آخر آشکار می‌شود» این نحو انکشاف، مثل همه انحاء، حوالتِ تقدیر است. اما این تقدیر جبر سرنوشت نیست چون آدمی هنگامی به راستی آزاد می‌شود که به قلمرو تقدیر تعلق داشته باشد و در نتیجه کسی شود که گوش فرا می‌دهد. ❇️آنچه بشر را تهدید می‌کند، در وهلۀ اول تکنولوژی نیست، ماهیت تکنولوژی، به عنوان تقدیر انکشاف، خودِ خطر است چراکه امکان آن است که انسان نتواند در مسیر انکشافِ اصیل‌تری قرار گیرد و در نتیجه فراخوان حقیقت آغازین‌تری را تجربه کند. ❇️«اما هرجا خطری هست، نیروی منجی نیز می‌بالد»... نجات دادن یعنی بازفرستادن به اصل و ماهیت خود. هرچه به خطر نزدیک‌تر می‌شویم به همان اندازه راه‌های نیروی منجی به طور روشن‌تری می‌درخشد و ما هم پرسش‌جو تر می‌شویم. چراکه پرسش‌گری تقوای تفکر است. #فلسفه_تکنولوژی #فلسفه_علم #معرفی_مقاله 📱کانال فلسفه علم و فنّاوری 🆔 تلگرام، ایتا