کانون نجوم دانشگاه صنعتی امیرکبیر

🔸بیانیه‌ی کانون‌های فرهنگی، هنری، مذهبی و اجتماعی دانشگاه صنعتی امیرکبیر (پلی‌تکنیک تهران) "تا اطلاع ثانوی از برگزاری هرگونه فعالیت، اعم از حضوری و مجازی، مطلقاً خودداری خواهیم کرد." به تاریخ ۷ مهر ماه ۱۴۰۱

❗️با توجه به شرایط پیش‌آمده تا اطلاع ثانوی کانون نجوم هیچ‌گونه فعالیتی نخواهد داشت. کانون نجوم دانشگاه امیرکبیر

ناسا صداهای وحشتناک سیاهچاله را به اشتراک گذاشتند. آژانس فضایی ناسا در حال انجام مطالعه بر روی جرمی ناشناس بود در حالی که همزمان داده‌های گرفته‌شده توسط تلسکوپ فضایی جیمز وب را مورد تجزیه تحلیل قرار داد. علاوه بر همه اینها، انتشار مجدد صدای سیاهچاله‌ای که در اوایل سال ثبت شده بود، بار دیگر مثل بمب صدا کرده‌است. این سیاهچاله در مرکز خوشه کهکشانی برساووش(Perseus) و در فاصله ۲۵۰ سال نوری از ما قرار دارد. چندی پیش، رسانه‌های اجتماعی تیم سیارات فراخورشیدی ناسا صدای وهم‌آوری را به اشتراک گذاشتند و آن را با سایر داده‌های موجود برای نتیجه نهایی ترکیب کردند. آن‌ها می‌گویند: «این تصور غلط که هیچ صدایی در فضا وجود ندارد به این دلیل است که بیشتر فضا خلاء است و هیچ راهی برای حرکت امواج صوتی فراهم نمی‌کند؛ اما اصوات به خودی خود وجود دارند. یک خوشه کهکشانی آنقدر گاز دارد که ما بتوانیم صدای واقعی را دریافت کنیم. در اینجا برای شنیدن صدای یک سیاهچاله، اصوات تقویت شده و با داده‌های دیگر ترکیب می‌شود!» این صدا در اوایل سال جاری پس از تغییر توسط محققان ناسا منتشر شد. از آنجایی که سیاهچاله صداهایی در اکتاوهای بسیار پایین‌تر(بَم تر) منتشر می‌کند، باید با داده‌های دیگر ترکیب شود تا به محدوده قابل شنوایی انسان برسد. محققان در ماه مِی، نوشتند: "در این صوت سازی جدید خوشه برساووش، امواج صوتی که قبلاً ستاره‌شناسان شناسایی کرده‌بودند، برای اولین بار استخراج و قابل شنیدن شدند. امواج صوتی در جهت‌های شعاعی(یعنی به سمت بیرون از مرکز)، استخراج شدند." سپس سیگنال‌ها با بالا بردن ۵۷ و ۵۸ اکتاو بالاتر از سطح واقعی‌شان در محدوده شنوایی انسان قرار گرفته و دوباره ترکیب شدند. یا به بیان دیگر، آن‌ها ۱۴۴ کوادریلیون و۲۸۸ کوادریلیون برابر فرکانس اصلی‌شان شنیده می‌شوند. (یک کوادریلیون معادل 1,000,000,000,000 است). اسکن رادار-مانند اطراف تصویر به شما این امکان را می‌دهد که امواجی که در جهات مختلف ساطع می شوند را بشنوید." در واقع این اولین باری است که امواج صوتی استخراج شده و در محدوده شنوایی ما قرار می‌گیرند. در تصویر بصری این داده‌ها، رنگ‌های آبی و بنفش هر دو داده‌های اشعه ایکس را نشان می‌دهند که توسط چاندرا گرفته شده‌اند. 👤 مترجم: یگانه علی‌یاری ✨ @Nojum_aut

تلسکوپ وب در آخرین تصویر خود به جایی در نزدیکی خانه‌اش نگاه می‌کند. ناسا دو تصویر دیگر را منتشر کرده‌است که از داده‌های جمع‌آوری شده توسط تلسکوپ فضایی جیمز وب گرفته شده است و جزئیات باورنکردنی را در مورد بزرگترین سیاره منظومه شمسی، مشتری، نشان می‌دهد. داده‌های مورد استفاده برای پردازش تصاویر در اواخر جولای با استفاده از دوربین مادون قرمز تلسکوپ گرفته شد که نور را در طول موج‌هایی کمی بیشتر از انتهای قرمز طیف مرئی مشاهده می‌کند. این تلسکوپ فضایی قدرتمند با رصد مشتری در این طول موج‌های فراتر از نور مرئی، می‌تواند جزئیات این سیاره را که قبلاً مشاهده نشده‌بود، بررسی کند. دانشمندان ناسا می گویند تصاویر تلسکوپ وب تقریباً اشک آنها را در آورده است. یکی از عکس‌ها، به ویژه، شفق‌های قطبی را در هر دو قطب نشان می‌دهد که از میدان مغناطیسی قدرتمند مشتری ناشی می‌شوند. رنگ‌های این تصاویر کاذب هستند – چون نور مادون قرمز برای چشم انسان نامرئی است، نور بر روی طیف مرئی نگاشت شده‌است. شفق‌های قطبی در فیلتری می‌درخشند که به دلیل انتشار هیدروژن یونیزه شده به رنگ‌های قرمزتر ترسیم شده است. "نقطه قرمز بزرگ" مشتری نیز در تصاویر جدید خودنمایی می‌کند، اگرچه به جای قرمزی، سفید به نظر می‌رسد. این رنگ سفید بازتابی از بالای ابرهای بلند را نشان می دهد. تصویر دوم نمای وسیع‌تری از منظومه جووین(مشتری، حلقه‌ها و قمرهایش) ارائه می‌دهد و شامل چشم‌اندازی از حلقه‌های نازک سیاره، دو قمر کوچک آن و وسعت شفق‌های قطبی آن است. رصد حلقه ها از دور بسیار دشوار است، زیرا 1 میلیون بار کم نورتر از سیاره هستند. کهکشان های دوردست نیز در پس زمینه قابل مشاهده هستند. ایمکه دو پاتر، استاد بازنشسته دانشگاه کالیفرنیا، برکلی، مشاهدات علمی وب از این سیاره را همراه با تیری فوشه، استاد رصدخانه پاریس رهبری کرد. او در انتشار خبری همراه با تصاویر گفت: «راستش را بخواهید ما واقعاً انتظار نداشتیم به این خوبی باشد. واقعاً قابل توجه‌است که می‌توانیم جزئیات مشتری را همراه با حلقه‌ها، ماهواره‌های کوچک و حتی کهکشان‌هایش در یک تصویر ببینیم.» چرا پردازش این تصاویر اینقدر طول کشیده است؟ پاسخ ساده این است که تلسکوپ فضایی جیمز وب با آینه های بزرگ خود که به سادگی می‌توانند به زمین ارسال شوند، عکس نمی‌گیرد. در عوض، داده‌های خام روشنایی نور از آشکارسازهای وب به موسسه علمی تلسکوپ فضایی در بالتیمور، مریلند ارسال می‌شود.   دانشمندان، از جمله محققان ناسا، این داده ها را به تصاویر ترجمه می‌کنند که بهترین آنها به صورت عمومی منتشر می‌شود. با این حال، این مخزن داده عمومی است و دانشمندان می‌توانند از این داده‌ها برای پردازش تصاویر نیز استفاده کنند. در مورد تصاویر جدید مشتری، جودی اشمیت مستقر در کالیفرنیا مودستو این کار پردازش را انجام داد. برای تصویری که شامل ماهواره‌های کوچک می‌شود، او با ریکاردو هوئسو، که جو سیاره‌ای را در دانشگاه کشور باسک در اسپانیا مطالعه می‌کند، همکاری کرد. 👤مترجم: یگانه علی‌یاری ✨ @Nojum_aut .

تصویر خیره‌کننده جیمز وب از کهکشان چرخی-شکل! تصویر خیره‌کننده تلسکوپ فضایی جیمز وب ستارگانی را نشان می‌دهد که در کهکشانی عجیب و غریب به شکل چرخ، شکل می‌گیرند. تلسکوپ فضایی جیمز وب از میان غبار و گاز نگاه کرد تا تشکیل ستاره در یک کهکشان چرخ‌شکل کمیاب را که در یک سقوط کهکشانی مدت‌ها پیش شکل گرفته‌بود، آشکار کند. این کهکشان که به دلیل شباهت قابل توجهی که به چرخ یک کالسکه قدیمی دارد، Cartwheel نامیده می‌شود، قبلاً توسط تلسکوپ فضایی هابل مورد مطالعه قرار گرفته بود؛ اما نگاه فروسرخ جیمزوب تعداد زیادی از جزئیات ناشناخته را درمورد ساختار کهکشان آشکار کرد. نور مادون قرمز، از میان ابرهای غبار نفوذ می‌کند و به تلسکوپ فضایی جیمز وب اجازه می‌دهد تا به مناطقی از فضا که برای تلسکوپ‌های نوری مانند هابل پنهان هستند، نگاه کند. در تصاویر جدید، ابزارهای Webb NIRCam و MIRI، ستارگان منفرد را در نواحی ستاره‌زایی در حلقه بیرونی کهکشان Cartwheel و همچنین خوشه‌هایی از ستاره‌های بسیار جوان در اطراف سیاه‌چاله مرکزی کهکشان را نشان می‌دهند. Cartwheel که در فاصله 500 میلیون سال نوری از زمین در صورت فلکی سنگ‌تراش (Sculptor) در آسمان جنوبی قرار دارد، نوع نسبتا کمیابی از کهکشان است که اخترشناسان آن را کهکشان حلقوی می‌نامند. دانشمندان بر این باورند که مدت ها پیش، Cartwheel یک کهکشان مارپیچی معمولی، شبیه به راه شیری ما بوده؛ اما حدود 700 تا 800 میلیون سال پیش، با یک کهکشان کوچکتر برخورد کرده‌است. این برخورد، شکل و ساختار خود را به چیزی تغییر داد که اخترشناسان امروزه می‌توانند ببینند و دو ساختار حلقه‌مانند را تشکیل داد. موسسه علمی تلسکوپ فضایی (STScI) که وب را تحت نظر دارد و مستقر در مریلند است، در بیانیه ای گفت: این دو حلقه از مرکز کهکشان مانند "موج‌هایی در یک برکه" به سمت بیرون منبسط می‌شوند. به گفته STScI، همانطور که حلقه بیرونی منبسط می‌شود، گرد و غبار و گازی را که کهکشان را احاطه کرده است به سمت بیرون می‌راند و باعث تشکیل ستاره می‌شود. مناطقی که ستارگان جدید در آن متولد می‌شوند به صورت نقاط آبی کوچک در تصویر ظاهر می‌شوند و در سراسر کهکشان پراکنده هستند؛ اما در حلقه بیرونی تراکم بیشتری دارند. مشاهدات وب همچنین نواحی غنی از هیدروکربن‌ها و غبار سیلیکات را نشان می‌دهد که پره‌های اتصال حلقه داخلی و خارجی را تشکیل می دهند. به گفته STScI، تصاویر قبلی هابل نیز می‌توانست پره‌ها را به طور متمایز نشان دهد، اما مشاهدات وب جدید این ویژگی‌ها را بسیار واضح‌تر می‌کند. کهکشان Cartwheel همچنان در نتیجه برخورد گذشته در حال تغییر است و مشاهدات جدید می‌تواند به ما بینشی در مورد گذشته و تکامل آن در آینده بدهد. 👤مترجم: ساناز صحت ✨ @Nojum_aut .

به اوج بارش شهابی برساووشی نزدیک می‌شویم! این بارش شهابی، معروف‌ترین بارش شهابی است که در اوج خود به ۱۰۰ شهاب در ساعت می‌رسد. بارش برساووشی سالانه بوده و از اواسط جولای تا اواخر آگوست فعال خواهد بود؛ البته امسال به دلیل کامل بودن قرص ماه، مشاهده شهاب‌ها به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد. این بارش، بدلیل عبور زمین از میان باقیمانده‌های دنباله‌دار سوییف تاتل(Swift-Tuttle) بوجود می‌آید. اوج این بارش شهابی روز ۱۳ آگوست(۲۲ مردادماه) بوده و ساعات پیش از طلوع آفتاب در نیمکره شمالی بهترین زمان برای مشاهده آن است. وجود آلودگی‌های نور شهری برای مشاهده شهاب‌ها مانعی است که برای فرار از آن بهتر است به آسمان تاریک و به دور از آلودگی‌های نوری و ابری، کمی خارج از شهر، پناه ببرید. برای رصد کافی‌ است پس از پیدا کردن مکان مناسب، در موقعیتی مناسب نسبت به آسمان قرار بگیرید و حدود ۳۰ دقیقه به آسمان نگاه کنید تا مردمک چشمانتان به تاریکی عادت کنند. برای اینکه بتوانید شهاب‌های بیشتری را ببینید بهتر است به جایی اطراف صورت فلکی برساووش بنگرید. 👤گردآورنده: مطهره محمودی ✨ @Nojum_aut .

📣 کانون نجوم دانشگاه صنعتی امیرکبیر برگزار می‌کند: دوره‌ی آنلاین نجوم نوجوانان (ویژه‌ی سنین ۱۱ تا ۱۵ سال) 👤مدرس: سرکار خانم پانته‌آ نیکزاد، مروج علم، با سابقه ۱۵ سال فعالیت در حوزه نجوم آماتوری و تدریس در مجتمع فنی تهران و پژوهش‌سراهای دانش‌آموزی 🔸این دوره‌ی ۱۵ ساعته ویژه‌ی افراد ۱۱ تا ۱۵ سال علاقه‌مند به نجوم است. 🔹به همراه ارائه‌ی گواهی‌نامه الکترونیکی ⏱شروع کلاس از پنجشنبه، ۲۰ مرداد ماه؛ تا هفته‌ی پایانی شهریور ⌛️زمان: پنجشنبه‌ها، ساعت ۹ الی ۱۰:۳۰ 💰هزینه‌ی ثبت‌نام: ۳۵۰ هزار تومان ❗️به منظور بازدهی بیشتر، کلاس به صورت نیمه‌خصوصی برگزار شده و ظرفیت محدود است. 🔻 ثبت‌نام در دوره ✨ @nojum_aut

📣 کانون نجوم دانشگاه صنعتی امیرکبیر برگزار می‌کند: دوره‌ی آنلاین نجوم کودکان (ویژه‌ی سنین ۷ تا ۱۰ سال) 👤مدرس: سرکار خانم پانته‌آ نیکزاد، مروج علم، با سابقه ۱۵ سال فعالیت در حوزه نجوم آماتوری و تدریس در مجتمع فنی تهران و پژوهش‌سراهای دانش‌آموزی 🔸این دوره‌ی ۱۵ ساعته ویژه‌ی کودکان ۷ تا ۱۰ سال علاقه‌مند به نجوم است. 🔹به همراه ارائه‌ی گواهی‌نامه الکترونیکی شرکت در دوره ⏱شروع کلاس از پنجشنبه، ۲۰ مرداد ماه؛ تا هفته‌ی پایانی شهریور ⌛️زمان: پنجشنبه‌ها، ساعت ۱۱ الی ۱۲:۳۰ 💰هزینه‌ی ثبت‌نام: ۳۵۰ هزار تومان ❗️کلاس به صورت نیمه‌خصوصی برگزار شده و ظرفیت محدود است! 🔻 ثبت‌نام در دوره ✨ @nojum_aut

🌟سیگنال تپشی که از کهکشانی در دوردست می‌آید! دانشمندان می‌گویند که چنین چشمک زدن‌های دوره‌ای در جهان بسیار غیرمعمول است. سیگنال‌های رادیویی در فضا می‌توانند به حیات بیگانه اشاره داشته‌باشند. دانشمندان سیگنالی غیرعادی و تکرارشونده یافته‌اند که از یک کهکشان دوردست می‌آید. انفجار انرژی رادیویی به شکل تشبیه‌شده به ضربان قلب چشمک می زند. دانشمندان می‌گویند که این یک انفجار رادیویی سریع یا انفجارهای مرموز و قدرتمند انرژی است که از اعماق فضا می‌آید و دانشمندان هنوز آن را درک نمی‌کنند. اما چیزی که در این انفجارها عجیب است، این است که هر تپش رادیویی(FRB) بیش از ۱۰۰۰ برابر بیشتر از FRBهای معمولی روشن می‌ماند. سیگنال در یک الگوی "دوره‌ای" از نوعی که به ندرت در جهان دیده می‌شود چشمک می‌زند. این انفجار انرژی هر 0.2 ثانیه تکرار می‌شود. دانیل میچیلی، فوق دکترای انستیتوی فناوری ماساچوست (MIT) موسسه کاولی برای اخترفیزیک و تحقیقات فضایی، می‌گوید:" موارد زیادی در جهان نیست که سیگنال‌های کاملاً دوره‌ای از خود ساطع کند. نمونه‌هایی که در کهکشان خودمان می‌شناسیم، تپ‌اخترهای رادیویی و مگنتارها(ستاره نوترونی با میدان مغناطیسی نیرومند) هستند که می‌چرخند و تابش پرتویی شبیه به فانوس دریایی تولید می‌کنند. ما فکر می‌کنیم که این سیگنال جدید می‌تواند مربوط به یک مگنتار یا تپ‌اختر باشد. این سیگنال که FRB 20191221A نامیده می‌شود، در حال حاضر طولانی ترین FRB(Fast Radio Birst یا افجار رادیویی سریع) با شفاف‌ترین الگوی دوره‌ای است که تا به امروز شناسایی شده است". منشاء این سیگنال‌ها در یک کهکشان دور قرار دارد که چندین میلیارد سال نوری از زمین فاصله دارد. اگرچه ستاره‌شناسان گمان می‌کنند که این سیگنال می‌تواند از یک تپ‌اختر رادیویی یا یک مگنتار منتشر شود؛ این که دقیقاً چه منبعی ممکن‌است داشته‌باشد یک راز باقی مانده‌است‌. هر دو نوع این ستارگان نوترونی هستند - هسته‌های فروریخته ستارگان غول پیکر بسیار متراکم و به سرعت چرخان. در دسامبر 2019، آزمایش نقشه‌برداری شدت هیدروژن کانادا (Chime) سیگنال یک FRB بالقوه را دریافت کرد که بلافاصله توجه آقای Michilli را که در حال اسکن داده‌های دریافتی بود، جلب کرد. او گفت: "غیرعادی بود؛ نه تنها بسیار طولانی بود و حدود سه ثانیه طول کشید، بلکه پیک‌های دوره‌ای وجود داشت که بسیار دقیق بودند و در کسری از ثانیه منتشر می‌شدند - بوم، بوم، بوم - مانند ضربان قلب و این اولین باری است که سیگنال به خودی خود به شکل دوره‌ای تپنده است." در آخر این تیم امیدوار است سیگنال‌های دوره‌ای بیشتری را از این منبع شناسایی کند، که پس بتواند به عنوان یک ساعت اخترفیزیکی استفاده شود. برای مثال، فرکانس انفجارها، و نحوه تغییر آنها با دور شدن منبع از زمین، می‌تواند برای اندازه‌گیری سرعت انبساط کیهان مورد استفاده قرار گیرد. 👤مترجم: ساناز صحت ✨ @Nojum_aut .