پێگەی هەمیشە

کەسێک داوای فەرموودەی لە ئیمامی «شەعبی» کرد «رحمە اللە» بۆی گێڕاوە و پاشان فەرمووی: پێم بەخشیت بەبێ هیچ شتێک ، ئەگەرچی بۆ ئەمە سەفەر دەکرا بۆ شاری مەدینە و خوارتر.☟ ⦅ٲعطیتكه بغیر شيء ، وٳن كان الراكب لیركب ٳلی المدینة فیما دونه⦆ جامع بیان العلم وفضلە لابن عبدالبر 📚 ٣٣٣/١ دەڵێم: ئەمڕۆ ئەو هەموو کتێبە ناوازانەی سەلەف وە سونەنەکانی فەرموودەی رسول ی اللە صلی اللە علیە وسلم لەبەر دەستمانەو اهمالمان کردوون.ڔ

ئەبێ کێ لەو کەسە دڵ ڕەقتر بێ کە دایک و باوکی یان یەکێکیان بکەوێتە تەمەنەوە لەلای و ئەوەندە خزمەتی نەکردبن پێی بچێتە بەهەشت. 🔷ئەمڕۆ دەبینم زۆر کەس دایک و باوکی لە تەمبەڵ خانە کەوتوە لە سایەیی ژنەکەی و یاسای عەلمانی ، یان وەک پێویست خزمەتی ناکات ئەویش هەر بەهۆی ژنەکەیەتی. ئەبو هوڕەیڕە اللە لێی ڕازی بێت فەرمووی: رسول ی اللە صلی اللە علیە وسلم فەرمووی: لوتی بە خۆڵدا بچێ ئەمەی سێجار تکرار کردەوە ، لێیان پرسی کێ ئەی رسول ی اللە.؟ فەرمووی: کەسێ بە دایک و بابی یان بە یەکێکیان ڕادەگات کە پیر دەبن لەلای کەچی چوەتە دۆزەخیش.☟ عن ٲبي هریرة رضي الله عنه ، عن النبي صلی الله علیه وسلم قال: رغم ٲنفه ، رغم ٲنفه ، رغم ٲنفه ، قالوا: یا رسول الله من.؟ قال: من ٲدرك والدیه عند الكبر ، ٲو ٲحدهما ، فدخل النار. الٲدب المفرد للٳمام البخاري 📚 /٥٣

قال الفضيل بن عياض: [لا تَجلس مع صاحب بدعة فإنِّي أخاف أن ينزل عليك اللعنة] الرد على المبتدعة📚 ⎮لابن البناء صـ ٤٨⎮ لەگەڵ هاوەڵی بیدعە دامەنیشە، بەڕاستی ئەترسم کە نەفرەتت بەسەردا ببارێت.

سێیەم:《عن مجاهد قال:⦅لو ٲصبحتم فی مثل عمل معاویە لقال ٲکثرکم: هذا المهدی⦆وفی لفظ: لو رٲیتم معاویە لقلتم: هذا المهدی》. ٲبوبکر بن الخلال فی السنە (٦٦٩/٦٦٨). والآجری فی الشریعە (١٩٥٣). واتە:《ئەگەر [ معاویە ] تان ببینیایە دەتان وت: ئەمە مەهدیە لە پلەوپایەدا》. بەڵگەی تریش زۆرن بەڵام ئەوەندە بەسە بۆ ئەوانەی قسە بە امام معاویە دەڵێن رضی اللە عنە.

وەسف و پلەوپایەی [ معاویە ] رضی اللە عنە. 《لە قورئاندا》. یەکەم: قال اللە تبارك وتعالی:《لقد نصرکم اللە فی مواطن کثیرە ویوم حنین ٳذ ٲعجبتکم کثرتکم فلم تغن عنکم شیئا وضاقت علیکم الٲرض بما رحبت ثم ولیتم مدبرین ، ثم ٲنزل اللە سکینتە علی رسولە وعلی المٶمنین وٲنزل جنودا لم تروها وعذب الذین کفروا وذلك جزاء الکفرین》 التوبە [ ٢٥ ، ٢٦ ] ئەم ئایەتە باس لەشەڕی [ حونەین ] دەکات پاش شکاندنیان وەباس لەوە دەکات کە اللە عزوجل ئارامییەکی ئیمانی داباران بەسەر پێغەمبەر و هاوەڵانیدا و فریشتەی نارد بۆ یارمەتیدانیان ، وە یەکێک لەوانەی کە بەشداری ئەم شەڕەی کرد [ معاویە ] بوو. دووەم: قال اللە تبارك وتعالی:《وما لکم ٲلا تنفقوا فی سبیل اللە وللە میرث السموات والٲرض لا یستوی منکم من ٲنفق من قبل الفتح وقتل ٲولـٕك ٲعظم درجة من الذین ٲنفقوا من بعد وقتلوا وکلا وعد اللە الحسنی واللە بما تعملون خبیر》الحدید [ ١٠ ]. ئەم ئایەتە ئاماژەیە بۆ پلەی هاوەڵان ئەوانەی کە لەپێش گرتنەوەی مەککە موسڵمان بوون و جیهادیان کردووە و بەخشیویانە لەپێناوی اللە ، پلەیان بەرزترە تا ئەوانەی پاش گرتنەوەی مەککە ئەو کارانەیان کردووە ، وە هەردوو لایان موژدەی بەهەشتیان پێدراوە. [ معاویە] یەکێکە لەوانەی کە پلەبەندیە دیگرێتەوە ، وە بەشداری شەڕی [ حنین و والطائف ] یشی کردووە لەگەڵ پێغەمبەر و کۆی هاوەڵاندا ، وە موژدەی بەهەشتی پێدراوە بەوەی کە دەفەرمووێت:《وکلا وعد اللە الحسنی》. سێیەم: قال اللە تبارك وتعالی:《لقد تاب اللە علی النبی والمهجرین والٲنصار الذین ٱتبعوە فی ساعة العسرة من بعد ما کاد یزیغ قلوب فریق منهم ثم تاب علیهم ٳنە بهم رءوف رحیم》 التوبە [ ١١٧ ]. ئەم ئایەتەش باس لەشەڕی [ تەبووك ] دەکات و موژدە بە لێخۆشبوونیان دەدات ، وە [ معاویە ] ش یەکێکە لەوانەی کە لەشەڕی [ تەبووك ] دا بەشداری کردووە. کەوات موژدەی لێخۆشبوونی اللە گرتوویەتیەوە. 《لە فەرموودەدا》 یەکەم:《قال رسول اللە صلی اللە علیە وسلم لمعاویة:⦅اللهم اجعلە هادیا مهدیا واهد بە⦆. رواە الترمذی (٣٨٤٢) وقال هذا حدیث حسن غریب. وٲحمد فی المسند (١٧٨٩٥). وابوبکر بن خلال فی السنە (٦٩٧). والآجری فی الشریعە (١٩١٥). واتە:《اللە [ معاویە ] هیدایەت بدەیت و خاوەن هیدایەت بێت و هۆکاری هیدایەت بێت》. دووەم:《قال رسول اللە صلی اللە علیە وسلم لمعاویە:⦅اللهم علم معاویة الکتاب والحساب ، وقە العذاب⦆. ابوبکر بن خلال السنە (٦٩٧). والآجری فی الشریعە (١٩١٠). واتە:《اللە [ معاویە ] فێری نوسین و ژمێریاری تەواو بکەیت و بیپارێزی لە سزادان》. سێیەم:《عن ٲنس بن مالك ، عن خالتە ٲم حرام بنت ملحان ، قالت: نام النبی صلی اللە علیە وسلم یوما قریبا منی ، ثم استیقظ یتبسم ، فقلت: ما ٲضحکك؟ قال:⦅ٲناس من ٲمتی عرضوا علی یرکبون هذا البحر الٲخضر کالملوك علی الٲسرة⦆،قالت: فادع اللە ٲن یجعلنی منهم فدعا لها ، ثم نام الثانیە ، ففعل مثلها ، فقالت مثل قولها ، فٲجابها مثلها فقالت: ادع اللە ٲن یجعلنی منهم ، فقال:⦅ٲنت من الٲولین⦆، فخرجت مع زوجها عبادة بن الصامت غازیا ٲول ما رکب المسلمون البحر مع معاویە ، فلما انصرفوا من غزوهم قافلین ، فنزلوا الشام ، فقربت ٳلیها دابة لترکبها فصر عتها فماتت》 رواە البخاری (٢٧٩٩) ومسلم (١٩١٢) والبغوی فی شرح السنە (٣٧٣٠). واتە:《رسول اللە ڕۆژێک لە خەو هەستا و پێکەنی ، [ ٲم حرام ] ی کچی [ میلحان ] پووری رسول اللە بوو ، دەڵێت: وتم ئەی رسولی اللە بۆچی پێدەکەنی؟ رسول اللە فەرمووی: لە خەودا پێم نیشاندرا خەڵکانێک لە ئوومەتەکەم کە لە پێناوی اللەدا دەچوون بۆ جهاد سواری شەپۆڵی ئەو دەریایانە بووبوون ، وەکوو پاشاکان چۆن لەسەر کورسی تەختەکانی خۆیان بوون ، وتم: ئەی رسولی اللە دوعام بۆ بکە من لەوانە بم ، دووعای بۆ کردم ، پاشان رسولی اللە دوای ئەو خەوە ڕاکشایەوە ، خەوی لێ کەوتەوە و هەستایەوە و پێکەنیەوە و باسی کردەوە ، منیش وتم: دوعام بۆ بکە من لەوانە بم ، فەرمووی: تۆ لە یەکەمین کۆمەڵەیەت ، [ ٲم حرام ] لەگەڵ مێردەکەی کە [ عوبادەی کوڕی صامت ] بوو لە سەردەمی [ معاویە ] دا چوون بۆ جیهاد بۆ گرتنی [ قبرص ] لەگەڵ سوپاکەی [ معاویە ] کاتێک گەڕانەوە لەسەر ووڵاخەکەی کەوتە خوارەوەو وەفاتی کرد و لەوێش نێژرا》. وە معاویە سەرکردەی ئەو سوپایە بوو ، وە پلەوپایەی [ معاویە ] دەردەخات ، کە کەسانی سەرەتا و کۆمەڵەی یەکەم بوون لە جیهاد کردن بەناو دەریادا لەپێناوی اللەدا. [[معاویە لە وتەی هاوەڵان و زانایان چۆن بووە]] یەکەم:《قال الٳمام ٲحمد رحمە اللە:⦅ٲقول: معاویة خال المٶمنین⦆. السنە لٲبی بکر بن الخلال (٦٥٧). واتە:《ئیمام احمد دەڵێت: دەڵێم معاویە خاڵی ئیماندارانە》. دووەم:《عن ابن عباس قال:⦅ ما رٲیت رجلا کان ٲخلق للملك من معاویة》. السنە لٲبی بکر بن خلال (٦٧٧) سیر ٲعلام النبلاء للذهبی (١٥٣/٣). واتە:《پیاوێکم نەبینوە شایستە بە مەلیکایەتی بێت لە معویە زیاتر》.

لەم زەمەنی فیتنەیە و پڕ لە مەلای دین فرۆش. تا دەتوانن زیاتر هاوڕێیەتی کتێب بکەن بەتایبەتی تەفسیر و ژیاننامەی رسول اللەو ئەسحاب و کتێبەکانی سەلەف...

ژیانی زانستی ( ٲبو هریرة ) رضی اللە عنە : بەشی سێیەم:: 🔷وعن ٲبی هریرە رضی اللە عنە ، قال: یقولون ٳن ٲبا هریرە یکثر الحدیث ، واللە الموعد ، ویقولون: ما للمهاجرین والٲنصار لا یحدثون مثل ٲحادیثە؟ وٳن ٳخوتی من المهاجرین کان یشغلهم الصفق بالٲسواق ، وٳن ٳخوتی من الٲنصار کان یشغلهم عمل ٲموالهم ، وکنت امرا مسکینا ، ٲلزم رسول اللە صلی اللە علیە وسلم علی ملء بطنی ، فٲحضر حین یغیبون ، وٲعی حین ینسون ، وقال: النبی صلی اللە علیە وسلم یوما:⦅لن یبسط ٲحد منکم ثوبە حتی ٲقضی مقالتی هذە ، ثم یجمعە ٳلی صدرە فینسی من مقالتی شیئا ٲبدا⦆فبسطت نمرة لیس علي ثوب غیرها ، حتی قضی النبي صلی اللە علیە وسلم مقالتە ، ثم جمعتها ٳلی صدري ، فوالذي بعثە بالحق ، ما نسیت من مقالتە تلك ٳلی یومي هذا ، واللە لولا آیتان في کتاب اللە ، ما حدثتکم شیئا ٲبدا: ﴿ٳن الذین یکتمون ما ٲنزلنا من البینت والهدی من بعد ما بینە للناس فی الکتب ٲولٕك یلعنهم اللە ویلعنهم اللعنون ، ٳلا الذین تابوا وٲصلحوا وبینوا فٲولٕك ٲتوب علیهم وٲنا التواب الرحیم﴾ 📖 البقرە⎮١٦٠/١٥٩⎮ 📚 البخاری⎮٢٣٥٠⎮ومسلم⎮٢٤٩٣⎮ وٲحمد فی المسند⎮٧٧٠٥⎮ واتە:[[ دەڵێن ئەبو هورەیرە فەرموودە زۆر دەگێڕێتەوە ، کۆبوونەوەو لێپرسینەوەمان لای اللەیە ، وە دەڵێن کۆچەریەکان و مەدینەییەکان بو وەکوو ئەو فەرموودە ناگێڕنەوە؟ برا کۆچەرییەکانم سەرقاڵی کاسپی بازاڕ بوون ، وە برا مەدینەییەکانیشم سەرقاڵی ماڵ و باخیان بوون ، منیش کەسێکس هەژار بووم زۆری کاتەکان لەگەڵ رسول اللە بووم صلی اللە علیە وسلم بۆ پڕبوونی سکم ، لەبەر ئەوە من ئامادە بووم کاتێک ئەوان لەوێ نەبوون ، وە من لەبیرم دەما کاتێک ئەوان لەبیریان دەچووەوە ، ڕۆژێک رسول اللە صلی اللە علیە وسلم فەرمووی: هەر کەسێکتان جلەکەی ڕا بخات تا لەم قسانەم دەبمەوە و پاشان هەموو جلەکەی کۆ بکاتەوەو بیخاتە سەر سنگی ، هیچ لە قسەکانی منی بیر ناچێتەوە هەتا هەتایە ، منیش ئەو جلانەم ڕاخست کە بەس ئەوانەم لەبەردا بوو ، تاوەکوو رسول اللە صلی اللە علیە وسلم لە قسەکانی لێبووەوە و پاشان هەموویم کۆکردەوە سەر سینگم ، سوێند بەوەی بە حەق ئەوی ناردووە ، هیچ شتێکم لەو قسانەی لەبیر نەچووەتەوە تا ئێستا ، وە سوێند بەاللە لەبەر دوو ئایەتی قورئان نەبووایە ، هیچ لە فەرموودەکانم بۆ نەدەگێڕانەوە هەتا هەتایە ، ئەویش دوو ئایەتەکەی سوورەتی [ البقرە ] یە کە اللە عزوجل دەفەرموێت:[[ئەوانەی ئایەتەکانی اللە دەشارنەوە کە ناردوومانەتە خوارەوە ، ڕوونکردنەوەو هۆکاری هیدایەتە لەپاش ئەوەی بۆ خەڵکیمان ئاشکرا کردووە لە قورئاندا ، ئەوانە اللە نەفرەتیان لێدەکات وە نەفرەتکارانیش نەفرەتیان لێ دەکەن ، ئەگەر کەسانێک تەوبە بکەن و خۆیان چاک بکەن و دەست بکەن بە ڕوونکردنەوە بۆ خەڵکی ، ئەوا تەوبەیان لێ وەردەگرم ، وە من لێخۆشبوو و بە بەزەییم]]. 🔷ٲبا هریرة یقول: ما من ٲصحاب النبي صلی اللە علیە وسلم ٲحد ٲکثر حدیثا عنە مني ، ٳلا ما کان من عبداللە بن عمرو ، فٳنە کان یکتب ولا ٲکتب. 📚 رواە البخاری⎮١١٣⎮ واتە:[[هیچ کەسێک لە هاوەڵان هێندەی من فەرموودەی لا نیە ، جگە لە [[عبداللەی کوڕی عەمری کوڕی عاص]] نەبێت ، چونکە ئەو فەرموودەکانی دەنووسیەوە ، من نەم دەنووسیەوە]].

ژیانی زانستی ( ٲبو هریرة ) رضی اللە عنە : بەشی دووەم:: هەر لەسەردەمی خۆیشیدا بە هۆکاری دووعا و کاری رسول اللە صلی اللە علیە وسلم بۆ لەبیرنەچوونەوەی فەرموودەکان خاوەنی بیر و لەبەر کردنێکی بەهێز بوو ، بەشێوەیەک دەرکەوتوو بوو لەناویاندا ، وە لەڕووی هەستکردن بە لێپرسراوی دینیەوە لۆمە و بیرخستنەوە دەکرا بەڵام لە کۆتایی هەموویدا هەموویان دانیان دەنا بەوەی کە هەموو فەرموودەکانی تەواوە و لە دەست و زمانێکی متمانەدایە ، وەکوو ئەوەی اللە عزوجل ئەم کەسەی دروست کردبێت بەتایبەت بۆ پاراستنی فەرموودەکانی رسول اللە صلی اللە علیه وسلم و گەیاندنی دینەکەی. 🔶قال ٲبو هریرە رضی اللە عنە: یقول الناس: ٲکثر ٲبو هریرە ، فلقیت رجلا ، فقلت: بما قرٲ رسول اللە صلی اللە علیە وسلم البارحة فی العتمة؟ فقال: لا ٲدری؟ فقلت: لم تشهدها؟ قال: بلی قلت: لکن ٲنا ٲدری⦅قرٲ سورة کذا وکذا⦆ 📚 البخاری⎮١٢٢٣⎮وٲحمد فی المسند⎮١٠٧٢٢⎮ واتە:《هەر لەسەردەمی رسول اللەدا صلی اللە علیە وسلم ئەبو هورەیرە رضی اللە عنە دەڵێت: خەڵکی دەڵێن ئەبو هورەیرە زۆر فەرموودەی رسول اللە صلی اللە علیە وسلم دەگێڕێتەوە ، گەشتم بە یەکێک وتم: رسولی اللە صلی اللە علیه وسلم چی خوێند لە نوێژی عیشای دوێنێ شەودا؟ وتی: نازانم ، وتم: لەوێ نەبویت؟ وتی: بەڵێ لەوێ بووم ، وتی: دە من دەزانم چی خوێند ، سورەتی فڵان و فڵانی خوێند》. 🔶عبداللەی کوڕی عومەر رضی اللە عنهما تێپەڕ بوو بەلای ئەبو هورەیرەدا فەرموودەیەکی دەگێڕایەوە لەسەر ئەوەی کە رسول اللە فەرموویەتی: هەر کەسێک نوێژ لەسەر جەنازەیەک بکات خێری قیڕاتێکی هەیە ، وە ئەوەی لەگەڵیدا بێت تا دفن دەکرێت خێری دوو قیڕاتی هەیە ، کە هەر قیڕاتێک لە شاخی ئوحود گەورەترە ، ابن عمر وتی: ئەبو هورەیرە سەیرکە بزانە چی دەگێڕیتەوە رسول اللەوە ، ئەبو هورەیرە هەستا دەستی گرت و بردی بۆ لای عائشەی خێزانی رسول اللە فەرمووی: دایکی ئیمانداران سوێندت دەدەم بە اللە ئەمەت بیستوە لە رسولی اللەوە؟ فەرموودەکەی بۆ گێڕایەوە ، ئەویش ووتی: سوێند بەاللە بەڵێ ، ئەبو هورەیرە وتی: من هیچ شتێک نەبوو سەرقاڵم بکات لە رسولی اللە نە نەمام چاندن و نە کاسبی بازاڕ ، ئەوەی من داوام دەکرد لە رسولی اللە وشەیەک بوو فێرم بکا ، یاخود پارووە نانێکم بداتێ ، پاشان عبداللەی کوڕی عومەر وتی: ئەبو هورەیرە تۆ زیاتر لە هەموومان پەیوەست بوویت بە رسولی اللەوە وە لە هەمووشمان شارەزاتری بە فەرموودەکانی ، پاشان وتی: چەندەها قیڕاتمان لەدەست چووە. ئەوەش دەقی فەرموودەکە⬇ وعن ابن عمر: ٲنە مر بٲبی هریرە وهو یحدث عن النبی صلی اللە علیە وسلم ٲنە قال:⦅من تبع جنازة فصلی علیها ، فلە قیراط ، فٳن شهد دفنها ، فلە قیراطان ، القیراط ٲعظم من ٲحد⦆ فقال لە ابن عمر:⦅ٲبا هریرە انظر ما تحدث عن رسول اللە صلی اللە علیە وسلم⦆ فقام ٳلیە ٲبو هریرە ، حتی انطلق بە ٳلی عائشە ، فقال لها:⦅یا ٲم المٶمنین ٲنشدك باللە ، ٲسمعت رسول اللە صلی اللە علیە وسلم یقول: من تبع جنازە فصلی علیها فلە قیراط فٳن شهد دفنها فلە قیراطان⦆؟ فقالت:⦅اللهم نعم⦆، فقال ٲبو هریرە:⦅ٳنە لم یکن یشغلنی عن رسول اللە صلی اللە علیە وسلم غرس الودی ، ولا صفق بالٲسواق ٳنی ٳنما کنت ٲطلب من رسول اللە صلی اللە علیە وسلم کلمة یعلمنیها و ٲکلة یطعمنیها⦆، فقال لە ابن عمر:⦅ٲنت یا ٲبا هریرە کنت ٲلزمنا لرسول اللە صلی اللە علیە وسلم وٲعلمنا بحدیثە⦆ 📚 ٲحمد فی المسند⎮٤٤٥٣⎮ وفی روایە:⦅لقد فرطنا فی قراریط کثیرة⦆ 📚 البخاری⎮١٣٢٤⎮ ابن عمر رضی اللە عنهما دەڵێت:⦅ٲکثر ٲبو هریرە علی نفسە ، قال: فقیل لابن عمر: هل تنکر شیئا مما یقول؟ قال: ولکنە اجترٲ وجبنا ، قال: فبلغ ذلك ٲبا هریرە ، قال: فما ذنبی ٳن کنت حفظت ونسوا⦆ 📚 ٲبو داود⎮١٢٦١⎮ واتە: ئەبو هورەیرە زۆری لەسەر خۆی زیاد کردووە ، پاشان بە [[ابن عمر]] یان وت: دژایەتی ئەو شتانە دەکەیت کە ئەو دەیڵێت؟ وتی: نەخێر ، بەڵکو ئەو بەتوانا بوو ، ئێمە ترساین ، کە ئەمە گەیشتەوە بە ئەبو هورەیرە وتی: تاوانی من چیە کە من لەبەرم کردووەو ئەوان لەبیریان چووەتەوە.