کانال تخصصی مهندسی‌بهداشت‌حرفه‌ای و ایمنی‌کار استان همدان

خطر حادثه یک معیار ایمنی است که مقدار خطری را که توسط یک خطر ایجاد می‌شود، توصیف می‌کند. این مفهوم به معنی است که زمانی که یک خطر وجود دارد، چه احتمالی وجود دارد که یک حادثه واقعی رخ دهد و چه تأثیرات منفی و خطرناکی بر دارایی‌ها، افراد یا محیط داشته باشد. این خطر می‌تواند شامل آسیب‌های جسمی، خسارت مالی، اخلال در عملکرد، یا هر نوع زیان دیگر باشد. این خطرها می‌توانند از طریق تجزیه و تحلیل‌های مختلف ایمنی، مانند ارزیابی ریسک، تجزیه و تحلیل خطر و ارزیابی اثرات محیطی شناسایی شوند. سپس گزینه‌های کاهش خطر برای کاهش این خطرات بررسی می‌شوند و خطراتی که نمی‌توان آن‌ها را کاهش داد، باید مدیریت شوند. این می‌تواند از طریق برنامه‌های مدیریت ریسک، سیاست‌های ایمنی و رویه‌های کاری انجام شود.

5.2.6 ارزیابی خطر خطر حادثه معیار ایمنی است که مقدار خطر مورد ارائه توسط یک خطر را مشخص می‌کند. خطر وقوع یک حادثه را در صورت رخ دادن یک خطر، ضرب در شدت حادثه یا مقدار زیان انتظاری که از آن حادثه بوجود می‌آید، می‌رساند. خطر یک معیار پیش‌بینی است که برای ارزیابی اهمیت ایمنی یک خطر و مقدار بهبود فراهم شده توسط کاهش خطر توسط ایمنی سیستم استفاده می‌شود. یک فرآیند ارزیابی خطر برای استفاده در زمان تجزیه و تحلیل خطر باید برقرار شود. فرآیند مدیریت خطری که عموماً توسط ایمنی سیستم استفاده می‌شود، از یک ماتریس شاخص خطر (HRI) برای شناسایی و ارزیابی مقدار خطر ایمنی مورد ارائه توسط یک خطر استفاده می‌کند. ماتریس HRI یک سیستم رتبه‌بندی خطر در ایمنی سیستم است که برای تفکیک خطرات کم خطر از خطرات بیشتر استفاده می‌شود. ماتریس HRI اهمیت ایمنی هر خطر را از طریق استفاده از یک شاخص خطر و یک سطح خطر رتبه‌بندی می‌کند. باریکه یک ماتریس HRI برقرار شده است، خطر حادثه می‌تواند براساس تعاریف ماتریس HRI ارزیابی شود. ماتریس HRI یک ابزار برای ارزیابی، قضاوت و پذیرفتن یا رد کردن خطر است.

5.2.5 تصدیق خطرات تصدیق خطرات فرآیندی است که در آن خطرات پیش‌بینی شده مورد بازبینی قرار می‌گیرند و همزمانی بدست می‌آید که خطرات معتبر و واقعی هستند. معمولاً خطرات توسط یک گروه جداگانه از افراد مورد بررسی قرار می‌گیرند پس از آنکه توسط گروه ایمنی شناسایی و ثابت کرده‌اند. بازبینی همتایی خطرات توسط خبرگان حوزه‌های فنی، یا خبرگان موضوعی (SMEs) در حوزه‌های فنی که توسط تجزیه و تحلیل خطر پوشش داده می‌شود، انجام می‌شود. به عنوان مثال، پس از انجام اولیه تحلیل خطر یک سیستم هواپیما، خبرگان موتور هواپیما تمام خطرات مربوط به موتور را برای اجماع بررسی می‌کنند. خبرگان ممکن است پیشنهاد دهند خطرات را بازنویسی کنند، خطرات را حذف کنند یا خطرات اضافی را وارد کنند. گروه‌های کاری ایمنی سیستم (SSWGs) اغلب برای بررسی خطرات پیش‌بینی شده به همان شیوه برگزار می‌شوند. یک SSWG می‌تواند شامل هرگونه ذینفعان در طراحی، توسعه، و عملیات سیستم باشد. این مرحله مهم است و نباید به آن با بی‌توجهی نگاه کرد یا از آن گذشت.

شناسایی خطرات شناسایی یا تشخیص خطرات، کلید تحلیل خطرات است و احتمالاً مشکل‌ترین و درگیرترین وظیفه از همه است. تشخیص خطر یک فرآیند جزیی نیست و با توجه به بسیاری از پیچیدگی‌های تحلیل خطر، سخت‌تر هم می‌شود. تحلیل خطرات نیاز به درک عمیق از اینکه دقیقاً چه چیزی یک خطر را تشکیل می‌دهد (مشاهده فصل 3)، همچنین یک نقشه خطر سیستم (بخش 5.8) دارد. تعریف مورد توافق برای یک خطر باید در برنامه تحلیل خطرات شامل شود. از بسیاری جهات، تحلیل خطرات یک مهارت و هنر است که نیاز به یک کارشناس مطلع و تجربه‌مند دارد. بخش‌های زیر اطلاعات بیشتری در مورد تشخیص خطرات ارائه می‌دهند.

نمودارهای جریان کارایی (Functional Flow Diagrams) نوعی از نمودارهای مهندسی هستند که جریان عملکرد سیستم را به طور گرافیکی نمایش می‌دهند. این نمودارها اغلب در فرآیند طراحی سیستم‌ها استفاده می‌شوند و برای بررسی، برنامه‌ریزی و ارتباط اطلاعات در مورد جریان کار عملیاتی سیستم‌‌ها استفاده می‌کنند. دو اصل اساسی در نمودار جریان کارایی شامل "عملیات" (یا فعالیت‌ها) و "فلوچارت" (یا ارتباط بین این فعالیت‌ها) است: 1. عملیات (یا فعالیت‌ها): عملیات دارای ورودی، خروجی، مکانیسم (جایی که عملیات انجام می‌شود) و توالی وقایع (اولویت‌بندی فعالیت‌ها) است. 2. فلوچارت: این بخش نمودار جریان کارایی نشان می‌دهد که چگونه فعالیت‌ها به هم مرتبط هستند. خطوط می‌توانند داده، انرژی، مواد یا اطلاعاتی را که بین عملیات‌ها جریان دارند نشان دهند. با استفاده از نمودار جریان کارایی، مهندسین می‌توانند چگونگی به کار گیری سیستم، چگونگی ارتباط بخش‌های مختلف سیستم و نحوه‌ی عملکرد اجزای سیستم در زمان را مشخص کنند. همچنین این نمودارها می‌توانند به خروجی‌های کلی، ارتباطات بین فرآیندها و فرآیندهایی که برای رسیدن به یک هدف خاص اجرا می‌شوند، اشاره کنند.

در اینجا توضیح کاملی درباره هر یک از موارد ذکر شده ارائه می شود: - نمودارهای ساده سیستم: این نمودارها طراحی سیستم را با استفاده از نمادها و خطوط برای نشان دادن ارتباط میان اجزاء مختلف، به طرز ساده ای نمایش می دهند. - نمودار بلوک قابلیت اطمینان: این نمودارها عملکرد سیستم را به تفکیک جزء به جزء نمایش می دهند و این امکان را فراهم می آورند تا قابلیت اطمینان سیستم در کل را ارزیابی کرد. - نمودارهای زمانی: این نمودارها زمان اتفاق افتادن رویدادها را در ارتباط با یکدیگر نشان می دهند. - نمودار سلسله مراتب سیستم: این نمودارها سطوح ساختاری گوناگون در یک سیستم و ارتباط بین آنها را نمایش می دهند. - چک لیست خطرات: این یک فهرست دقیق از بیم های ممکن در یک سیستم است که به مقابله با آنها کمک می کند. - تحلیل حالت خرابی و تاثیرات آن (FMEA): این یک روش مهندسی است که همه حالت های خرابی ممکن در یک سیستم را بررسی می کند و تاثیرات آنها را مورد بررسی قرار می دهد. - برنامه کامپیوتری تحلیل درخت خطا: این یک برنامه است که درختی از احتمال وقوع یک خطا را در یک سیستم تشکیل می دهد. - نمودارهای توالی رویداد: این نمودارها توالی رویدادها در یک سیستم را نمایش می دهند. - نمودارهای استخوان ماهی (Ishikawa): این نمودارها علل مشکلات ممکن در یک سیستم را مشخص می کنند. - نمودار جریان کارکرد: این نمودارها توصیف کلی از روش کار سیستم را ارائه می دهند، چگونگی جریان کار از یک مرحله به مرحله بعدی.

5.2.3 تهیه ابزار تحلیل خطر ابزارهای خاصی معمولاً در طول انجام تحلیل خطر استفاده می شوند. این ابزارها معمولاً در طی فرآیند برنامه ریزی شناسایی شده و قبل از شروع تحلیل خطر تهیه می شوند. ابزارهای تحلیل خطر در درک طراحی و عملکرد سیستم و در شناسایی خطرات کمک می کنند. ابزارهای مهندسی که می توان در فرآیند تحلیل خطر استفاده کرد شامل: نمودارهای ساده سیستم نمودارهای بلوک قابلیت اطمینان نمودارهای زمانی نمودار سلسله مراتب سیستم چک لیست خطرات داده های تاریخی شکست/تصادف تحلیل حالت خرابی و تاثیرات آن (FMEA) برنامه کامپیوتری تحلیل درخت خطا نمودارهای توالی رویداد نمودارهای استخوان ماهی (Ishikawa)

برخی از وظایف کارشناس برنامه ریزی نت

طرح تحلیل خطر باید جوانب و پارامترهای مختلف تحلیل خطر را تعریف و مستند کند، مانند زیر: تعریف خطر و تحلیل خطر نحوه نوشتن خطرات برای تحلیل خطر (بستر) دستورالعمل تحلیل خطر محدوده، قواعد اصلی، و برنامه زمانی تحلیل خطر معیارهای رتبه بندی ریسک معیارهای پذیرش ریسک روش های تحلیل خطر برای استفاده سطح سیستمی که خطرات-ریسک باید در آن نوشته شود فرآیند مدیریت ریسک برنامه ابزار تحلیل خطر برای استفاده از آن جا که در خصوص خطرات و تحلیل خطر پیچیدگی های بسیاری وجود دارد، باید یک معماری خطر مبتنی بر سیستم در فرآیند برنامه ریزی توسعه یابد. این معماری فضای خطر سیستم را مدل می کند و به آن مدل سانحه سیستم (SMM) گفته می شود. باید سانحه های بالادستی (TLMs)، سلسله مراتب سیستم و مسیرهای خطر به سیستم را تعریف کند. خطرات نباید به صورت سلیقه ای توسعه یابند؛ باید در یک فرآیند منظم و متناسب توسعه یابند. 5.2.2 درک طراحی سیستم هر تحلیل خطر در یک پیکربندی طراحی سیستم خاص انجام می شود، تا طراحی خاص را ایمن کند. اگر طراحی سیستم و روش عملکرد آن به طور کامل فهمیده نشود، تحلیل خطر احتمالاً موثر نخواهد بود و حتی ممکن است به طور کامل صحیح هم نباشد. این مرحله شامل دریافت، بررسی، و درک نقشه های سیستم، طرح های برقی، و مدارک طراحی است. همچنین شامل حضور در جلسات و بازبینی های طراحی در طول توسعه سیستم است.