بامهای کاهگلی

💠 بزرگتر از حسینِ‌علی نِیَم حسنک گفت: «...خاندانِ من و آنچه مرا بوده است، از حشمت و نعمت، جهانیان دانند. جهان خوردم و کارها راندم و عاقبتِ کارِ آدمی مرگست. اگر امروز اجل رسیده است، کس باز نتواند داشت؛ که بر دار کِشَند یا جز دار، که بزرگتر از حسینِ‌علی نِیَم...» ✅ (تاریخ بیهقی؛ شرح بر دار کردن حسنک وزیر) #بامهای_کاهگلی 🔸 https://t.me/malinebakharz

⬛️🔻⬛️

↙️ قاسم خرمی در نشست تخصصی اقتصاد ارضی: 🟩 با تحقیر زمینداری و بازرگانی، توسعه صنعتی در ایران حاصل نمی شود! نشست تخصصی"تاریخ اقتصادی ایران، (زمین داری و اقتصاد ارضی در ایران)" صبح روز  19 تیرماه 1403در سالن حکمت پژوهشگاه تاریخ ایران با حضور دکتر مجتبی شهرآبادی، دکتر سید حسن شجاعی دیوکلائی، دکتر قاسم خرمی و دکتر علی سالاری شاد، برگزار شد. دکتر قاسم خرمی، پژوهشگر اقتصاد سیاسی، در این نشست، توجه مجدد به مفهوم اقتصاد ارضی و زمینداری را حائز اهمیت دانست و گفت: توسعه صنعتی حتی در عصر اقتصاد دیجیتال هم نیازمند به زنجیره پیوسته کشاورزی، صنعت و بازرگانی است و تحقیر زمینداری و تجارت توسط مدافعان توسعه صنعتی را یکی از خطاهای تاریخی دانست که روند صنعت گستری در کشور را دچار وقفه و انحراف کرده است. وی، کشاورزي را به عنوان تامين كننده  مواد اوليه توليدات كارخانه اي و منبع انباشت و انتقال سود به بخش صنعت دانست و ميزان همكاري و يا مقاومت طبقه زميندار در فرايند صنعت گستري، مقاومت دهقانان در فرايند صنعتي شدن و اقتصاد سياسي زمینداري را از جمله رویکردهای چند گانه به رابطه زمینداری و صنعت گستری عنوان کرد. خرمی با اشاره به تجربه های تاریخی نقش زمینداران در توسعه و عقب ماندگی صنعتي گفت:  هيچ كدام از  پژوهشگران بزرگی مثل فردريك ليست، برينگتن مور، اريك هابسبام، تام كمپ و پيتر اوانز، در توضيح علل صنعتي شدن كشورها، از نقش زمینداران در فرایند صنعتی شدن بویژه در مرحله نخست صنعتی شدن کشورها، غفلت نکرده اند. البته به این نکته هم تاکید کرده اند که عبور از اقتصاد كشاورزي به اقتصاد صنعتي  تا حد زيادي به قابليت هاي دولت درجلب مشاركت دهقانان و زمينداران  و اتصال آن به صنعتگران، بستگی داشته است و همكاري دولت و نيروهاي اجتماعي در روند صنعتی شدن را مورد توجه قرار داده اند. مدير نشريه كارخانه دار،  با اشاره به نظريه برينگتون مور در كتاب «ريشه هاي اجتماعي، ديكتاتوري و  دموكراسي» افزود:  از نظر مور، صنعتی شدن  نتیجه انتقال انباشت بخش کشاورزی به بخش صنعت بوده است. ایشان نوع ائتلاف زمينداران با دولت و طبقات ديگر در قرن نوزدهم را يكي از عوامل مهم توسعه و يا توسعه نيافتگي اقتصادي و صنعتي و حتي پیدایی نوع نظام سياسي كشورهای انگلستان، فرانسه، آمريكا، ژاپن، آلمان، چين و هند دانسته است. حتي كارل پولاني هم يكي از دلايل ظهور فاشيسم را به مقاومت فئودال ها و نيروهاي مذهبي در مقابل تفكر ليبرالي تجاري سازي خاك و زمين، نسبت مي دهد. خرمی، پيدايي دموكراسي و بنگاههاي بزرگ صنعتي را ناشي از انحلال فرهنگ فئودالي عنوان كرد و رشد صنعتی متکی بر دانش را سبب کاهش اجاره زمین‌ها و افزایش دستمزد کارگران، گسترش شهرنشینی و ظهور بازرگانان و طبقه کارگر متخصص دانست و  افزود: رشد دموکراسی و اندیشه رای برابر و در نتیجه امکان تعدیل و تقسیم قدرت ميان آنان با سایر طبقات اجتماعی، زمانی ممکن شد که  خلق‌و‌خوی استبدادی اشراف زمیندار تضعیف شد. وقتی مدیریت از مالکیت تفکیک شد، زمینه ظهور بنگاه‌هاي بزرگ صنعتی و حاکمیت مدیران به جای مالکان نيز، فراهم شد او، نخستین تكاپوي جدي براي صنعتي سازي ایران و دستيابي به توليدات كارخانه‌اي را از دوره حكومت ناصرالدين شاه قاجار دانست و افزود: مطالعه رابطه زمينداران و صنعت گستران در ايران از همين دوره اغاز شد و یکی از عوامل موثر در صنعتی شدن کشورها در قرن نوزدهم، «تجاری سازی کشاورزی» به معنی همکاری زمینداران و کشاورزان در انتقال مازاد مصرف به بخش صنعت و در واقع تامین مواد اولیه مورد نیاز کارخانه ها و واحدهای تولیدی بود. اما بخش كشاورزي ايران به دليل كمبود آب، نوع مالكيت و الگوي كشت قدرتي براي پشتيباني از بخش صنعت نداشت. وی تصریح کرد: : اگرچه زمینداران ایرانی هم، در دوره قاجاريه، وارد چرخه تجاری سازی کشاورزی شدند اما نتایج آن صرف تامین مواد اولیه کار خانه های خارجی می شد و سود ناشي از تجاري سازي كشاورزي و كشت محصولات صادراتي نظير پنبه و ترياك هم صرف خريد و تسطيح زمين، هزينه هاي تجملاتي خانواده زمين داران ساكن شهرها و يا صرف واردات منسوجات خارجي و نابودي صنايع دستي كشور شد. حمايت روسيه از زمينداران ايراني در مقابل نوگرايان  و مشروطه خواهان هم، به خاطر همين الگوي كشت صادراتي بود كه در نهايت معدود كارخانه هاي كشور در دوره قاجاريه را با بحران تامين مواد اوليه و ورشكستگي مواجه كرد 🔻 متن كامل سخنراني را اينجا بخوانيد

💢💢💢

🗣 دکتر پزشکیان در دیدار با علمای اهل سنت: اگر وحدت نکنیم، مشکلات کشور غیرقابل حل است/ با اختلاف، در سطوح بالای اداره کشور و در میان قومیت ها، هیچ کاری از پیش نمی‌بریم و همگی شکست خواهیم خورد  _ اصلاحات نیوز ✅ @Eslahatnews 🔗 Eslahatnews.com

💢 فقدان ارتباطات و چند عامل دیگر در عدم پیشرفت معماری در شرق خراسان ✍ محمود خیرالهی درود برشما جناب دکتر خرمی گرامی نوشته ارزشمندیست، اما در جواب تیتر پرسش گونه نوشته شما در مورد معماری منطقه ما که بخشی از شرق خراسان را دربرمی گیرد و خوب در متن نوشتار شما هم بدرستی در مورد وضعیت ژئوپلتیک منطقه اشاره شده است، بله این‌درسته که حملات مهاجمان به مرزهای خاوری ما تاثیر زیادی داشته است گرچه گاهی اوقات ممکن بود ما از منطقه سرحدی و تغر فاصله داشته باشیم اگر از جریان انفصال هرات بگذریم در روزگار  آغازین زمامداری قاجارها و روزگار نادر و قبل از آن منطقه ما از لحاظ موقعیت مرزی شاید بشود گفت موقعیتی چون فردوس یا بشرویه را داشته است و درست بعد از سالهای منتهی به ماجرای انفصال هرات و سال های بعد از رسمیت یافتن این موضوع بود که ما در وضعیت سرحدی و ثغر قرار گرفتیم به همین خاطر هم هست که امروزه علیرغم جدایی ما از لحاظ فیلولوژیک هنوز با مردمان آنسوی مرز به گفت هدایت خراسان مشرقی مشابهت هایی را داریم اما از لحاظ ملت - دولت ها بقول پروفسور اریک هابسام راه جداگانه ای را طی کرده ایم منظورم روزگاری است که مرز کمی آنسوتر در شرق دوغارون ،کال سنگ، موسی آباد یا ایوبی و غیره قرار داشته است اما خوب اصل تیتر مقاله شما هم می شود تاکیدی بر این موضوع باشد که تا قبل  ثباتی که بعد از عهدنامه پاریس برقرار شد ( جدایی هرات که غم انگیز و یک غم نوستالوژیک است ) ماها و پدران و‌مادران مان در معرض تاخت و تاز و ایلغار مهاجمان گوناگون از سکاها و گرگ ها بگیرید تا ترکان ،تراکمه ،مغولان ،ازبک ها ،تراکمه آلامانی، قرار داشتیم و‌خوب یک همچنین وضع بغرنج نابسامانی، فرصت ساماندهی و حتی سازماندهی یکجانشینی را از پدران و مادران ما می گرفت و آنها ناچارا از منطقه به منطقه دیگر نقل مکان می کردند این موضوع علاوه بر زندگی مبتنی  کوچروی و زندگی  ییلاق و قشلاق گونه است این حرف مراد میرزا حسام السلطنه است که بسیاری از همنوعان ما در خراسان غربی و شرقی و حتی مرو شاهجهان موطن اصلی خود را بارها به خاطر کاستن از شدت ایلغارها ترک می کردند تازه  این در صورتی بود که برخی از آنان اگر خوش شانس می بودند از خطر اسارت و گروگانگیری و انجام بیگاری و کار بی مزد و مواجب نزد امرای خانات رهایی پیدا می کردند ،لذا به این خاطر یکجانشینی و معماری مبتنی بر آن و آن دوام و تحول و تطور مبنی بر آن در هاله ای از یاس و ناامیدی از پیشرفت های دلخواه باز می ماند ،موضوع بعدی گرچه می تواند فقر مادی هم مهم باشد که مردم این سامان شاید از این منظر مشکل کمتری داشتند و بر اساس یک اقتصاد خودبسنده معماری خود را نیز طراحی می کردند اما عدم ایجاد فرصت هایی برای دید و بازدید از سرزمین دیگران و نیز آشنایی با معماری مردمان دوردست می تواند در عدم تحول اشکال معماری منطقه مهم باشد برای مثال امروز یک فرزندی تایبادی - باخرزی وقتی از کمربندی شهر یزد عبور کرد چشمش معماری ایران مرکزی را می گیرد و در برگشت شاید سعی نماید حداقل نمایی که در آنجا اجرا شده در ساختمان منزل خود پیاده کند بنابراین حقیر عدم ارتباطات گسترده در روزگار گذشته را مهم می کنید موفق باشید و پیرور ارادتمند

🟩

↙️ نمايي از يك خانه قديمي در روستاي فيض آباد تايباد ⭕️ چرا برای مردممنطقه ما، معماری اهمیت زیادی نداشت ؟ ✍️ قاسم خرمی 💮 با اینکه خانه های خشتی و کاهگلی در روستاهای باخرز، جام، تایباد و صالح آباد برای همه ما نوستالوژیک و خاطره انگیز است، اما اغلب از معماری خاصی پیروی نکرده و شاید بشود گفت اصلا به این معنا، معماری در ساخت آنها لحاظ نشده است. 💮 البته معدود خانه های خوش ساخت و بعضا با گچ بری زیبا در برخی روستاهای منطقه موجود بود که عمدتا به خان یا کدخدا تعلق داشت و آنها هم الگوی معماری را احتمالا از جاهای دیگری اخذ می کردند و چون معمولا میزبان ژاندارم، معلم، مامور دولت، یا خوانین دیگر و آدم‌هایی از این دست بودند، به ناچار باید خانه هایی نسبتا بزرگ و با شکل و شمایل متفاوتی می ساختند وگرنه اغلب خانه های روستایی، شبیه هم بود. 💮 تنها ماده اولیه ای که در دسترس همه قرار داشت، گل و کاه بود. به همین دلیل بیشتر خانه ها با خشت و کاهگل ساخته می شد که البته زدن ضربی روی طاق و سقف از سخت ترین بخش های کار بود. خانه های با سقف چوبی یا پلی که شکل جدیدتری از خانه های بامی بود را، معمولا افرادی می ساختند که باغچه سپیدار داشتند. عیب بزرگ خانه های چوبی این بود که شیب اندکی داشت و معمولا باران و برف را نگه می داشت و چکه می کرد. البته خطر خانه های داری بام خشتی هم در این بود که در صورت ریزش سقف، آوار آن می توانست آسیب بسیار جدی به ساکنین وارد کند. 💮 ترکیب خانه ها، اغلب شامل دو اتاق و یک دالان در مابین آنها بود. دو پنجره تعبیه می شد به همراه دو سوراخ؛ یکی سوراخ سقف که محل عبور لوله بخاری بود و یک سوراخی تقربیا به همان اندازه در زیر درِ دالان، که «گربه رو» نامیده می شد. گاه به اقتضای نیاز، اتاقی دیگر ساخته می شد و به همین بنا متصل می شد و یا در امتداد آن چند اتاق برای دام و طیور ساخته می شد و به همین ترتیب و بدون نقشه قبلی، گسترش می یافت. 💮 خانه ها عموما رو به آفتاب ساخته می شد، نه فقط برای نورگیری و استفاده از روشنایی، بلکه بیشتر برای گرم شدن در فصل زمستان. برای مردم مناطق روستایی ما، بطورکلی گرم کردن خانه در فصل سرما، اهمیت بیشتری داشت تا مثلا خنک نگهداشتن آن در فصل گرما. چون در فصل بهار و تابستان، مردم در جنب و جوش کار بیرون از خانه بودند و موضوع استراحت و آب و باد خنک، خیلی دغدغه آنها نبود. 💮 در مجموع می شود گفت با اینکه مردم روستاهای ما، انسان های واقعا پرکار و زحمتکشی بودند، اما برای ساخت خانه و رعایت اصول معماری، خیلی علاقه ای نشان نمی دادند و یا وقت زیادی نمی گذاشتند. مثلا گنبدها، یک اندازه نبودند و از همه مهم تر اینکه کف خانه را با ارتفاع اندکی از کف زمین می ساختند که این می توانست باعث نفوذ رطوبت به فرش ها و یا بروز روماتیسم و دردهای مفصلی در افراد سالمند شود. 💮 آیا عدم توجه به اصول و زیبایی معماری، به خاطر فقر مالی و نبود امکانات بود؟ خیلی ها ممکن است به این پرسش پاسخ مثبت بدهند، اما به نظر من علت اصلی، نمی توانست این باشد. این موضوع را زمانی می شود، بهتر متوجه شد که خانه های روستایی مثلا در شهرهای کاشان، اصفهان و یزد را در نظر آوریم. ابزار اصلی ساخت آن خانه ها نیز، همین خشت های خامی است که در منطقه ما هم به وفور موجود است، اما در دورافتاده ترین روستاها هم شاهد ساخت خانه های شکیل و با رعایت همه مسائل فرهنگی و اقلیمی هستیم. 💮 به همین دلیل، شاید بشود نتیجه گرفت که نوع معماری خانه های روستایی در منطقه جام، تایباد، باخرز و صالح آباد، بیش از آنکه از از اقلیم و طبیعت مثل آفتاب و باد و باران و گرما و سرما تاثیر پذیرفته باشد و نیز بیش از آنکه تابع فرهنگ، مذهب و رسومات محلی باشد، تحت تاثیر جغرافیای تاریخی و سیاسی و یا اصطلاحا «ژئوپلتیک» بوده است. 💮 به هرحال مناطق ما، در نوار شرقی کشور واقع شده است که معمولا در جنگ ها و حملاتی که از بیرون مرزها صورت می گرفت، با خطرات و نا امنی های مضاعف تری روبرو می شد. حداقل چند نبرد بزرگ تاریخی را می تان نام برد که دقیقا در همین منطقه صورت گرفته است که از جمله می توان به نبرد خوارزمشاهیان با مغولها، جنگ صفوی ها با ازبک ها و جنگ قاجارها با ترکمانان و افغانها اشاره کرد. ✅ به هرحال زندگي در مناطقي كه مي توانست هميشه در معرض حمله و چپاول ديگران باشد، هم روي بينش ديني و سبك زندگي مردم و هم بر روي نوع معماري و خانه سازي آنان تاثير گذاشته است كه در ادامه به آن اشاره شده است. 🔻 ادامه مطلب را اينجا بخوانيد 👇#بامهای_کاهگلی https://www.karkhanedar.com/%DA%86%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AC%D8%A7%D9%85-%D9%88-%D8%A8%D8%A7%D8%AE%D8%B1%D8%B2%D8%8C-%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D9%87%D9%85%DB%8C%D8%AA/