با اساتید اقتصاد

🔵رانت و رانت‌خواری به زبان ساده ✍️ دکتر جعفر خیرخواهان صنعتگران و بازرگاناني كه در شهر بخارا در مسير جاده ابريشم فعالیت می‌کردند مرتب به رونق و ثروت این شهر می‌افزودند. اما در سال ۱۲۲۰ میلادی، دروازه‌هاي اين شهر به روي يكي از قدرتمندترين سپاهيان گسیل شده از سوي چنگيزخان مغول گشوده شد. مهاجمان به جاي نرمي و ملايمت، ثروت بخارا را تصاحب كرده، نيروي كار مفيدش را به بردگي گرفته و شهر را به تلي از خاك تبديل كردند. مردماني كه در اقتصادهاي مدرن امروزي ثروت را از ديگران مي‌گيرند با روش‌هايي زيركانه‌تر و ظریفانه‌تر از چنگيزخان عمل مي‌كنند. چنگيزهاي عصر مدرن كلاه‌برداران، رهبران خودكامه، نظامياني كه وارد سياست مي‌شوند، كارتل‌هاي توليدي، دلالاني كه قيمت سهام را دستكاري مي‌كنند، اتحاديه‌هاي فاسد، سياستمداران رشوه‌بگير، تبهكاران، و انحصارگران از هر نوعي هستند. تصاحب ثروت ديگران به سه روش انجام می‌شود: دزدي و رشوه (جنايي)، يارانه‌ و مقررات گذاري (سياسي) و كارتل و انحصار (قدرت بازاري). دزدي و رشوه‌گيري: قابل‌فروش‌ترين دارايي‌ها در بيشتر كشورهاي فقير، منابع معدني هستند. پس از فروپاشي كمونيسم در روسيه در سال ۱۹۸۹ سرمايه‌داران-تبهكاران به غارت و چپاول منابع معدني پرداخته و آنها را به خارج صادر كرده و می‌فروختند. براساس فهرست نشريه فوربس در سال ۲۰۰۳ در بين ۳۰۰ نفر با بيشترين ثروت در جهان، ۲۶ روس وجود داشت كه ۱۱  تاي آنها ثروتشان را از راه فروش نفت گرد آوردند. پس از اينكه در سال ۱۹۹۵ در گينه استوايي نفت كشف شد، تئودور اوبيانگ حاكم اين كشور و دولتش ۷۰۰ ميليون دلار در حساب‌هاي خصوصي در ريگس بانك واشنگتن دي.سي. سپرده‌گذاري كردند (اين حقايق زماني برملا شد كه نهادهاي نظارتي امریکا اقدام به جريمه بانك به جرم گزارش‌ندادن پولشويي احتمالي كردند.) نمونه مشابه، سسه سكو موبوتو رئيس جمهور كنگو از ۱۹۶۹ تا ۱۹۹۷ بود كه ميلياردها دلار پول‌هاي چايپده شده از كشورش را در حساب‌هاي بانكي سوئيس نگه داشت. نشريه فوربس هر ساله فهرست حدسي از ۱۰ نفر از ثروتمندترين «شاهان، ملكه‌ها و ديكتاتورها» منتشر مي‌كند. بيشتر آدم‌هاي اين فهرست کسانی هستند که بر كشورهاي نفت‌خيز حكومت مي‌كنند. برخي مقامات دولتي به جاي اينكه ثروت متعلق به منابع عمومی را بگيرند، مستقیما از شهروندان خصوصي اخاذی می‌کنند. بيشتر قوانين‌ اساسي‌ كشورها، حكومت‌ها را ملزم مي‌سازند كه در صورت گرفتن اموال مالكان خصوصي،‌ خسارت آنها را جبران كنند، اما برخي سياستمداران، خود را فراتر از قانون مي‌بينند. هنگامي كه قدرت بر قانون مي‌چربد، سياستمداران به مصادره اموال شهروندان خصوصي به‌ويژه دشمنان خود بدون جبران خسارت اقدام مي‌كنند. موگابه رئيس جمهور زيمبابوه، در سال ۲۰۰۰ ميلادي متحدان سياسي خود را تشويق كرد كشتزارهاي شهروندان سفيدپوست را مصادره كنند كه اثرات اقتصادي فاجعه‌باري به دنبال داشت. بيشتر مقامات فاسد و خرده‌پای حكومتي، به جاي دزديدن نفت يا مصادره زمين، مردمی که براي انجام كارشان به آنها نياز دارند را سرکیسه می‌کنند. اين مقامات رسمي ممكن است براي دادن مجوز، انجام يك وظيفه، ناديده گرفتن تخلف از قانون يا بدهي مالياتي، گرفتن يك سند رسمي، انجام يك خلاف، يا برگزاري جلسه دادگاه درخواست رشوه كنند. ماليات فساد يعني هزينه‌اي كه رشوه‌هاي كوچك بر كسب‌وكارها تحميل مي‌کنند رشد اقتصادي را كند مي‌سازد، دقيقاً مانند تاير كم‌بادی كه سرعت خودرو را كم مي‌كند.

⭕️ کتاب «اقتصاد در هیاهوی انتظارات» منتشر شد/ اولین کتاب تخصصی انتظارات تورمی در ایران/موسسه مطبوعاتی بازار پول و ارز بانک مرکزی 🔹شامل سی نشست تخصصی با اساتید اقتصاد 🔹فصل بیست ونهم: نقش انتظارات قیمت در اقتصاد ایران از بعد اقتصاد کلان و کاربردهای آن ⭕️ دکتر محمدرضا منجذب 🔹معرفی: انتظارات گاه از متغیرهای اصلی و بنیادین تورم مانند کسری بودجه، نقدینگی و ... تاثیر بیشتری بر تورم دارد. انتظارات رابطه دوسویه ای با بسیاری از شاخص های اقتصادی دارد، که در این فصل با مدل های اقتصادی، اثر آنها اندازه گیری شده است. یکی از متغیرهای مهم، گردش پول است. بررسی ها حاکی از اثرگذاری انتظارات بر این شاخص است. در مرحله بعد به تورم منجر می شود. با این حال انتظارات در صورت اعتماد مردم و فعالان اقتصادی به سیاستهای اعمال شده دولت و اثربخشی آن می تواند خود به عامل کاهنده تورم تبدیل شود.. 🔹لینک تماس و تهیه کتاب: با شماره موبایل ۰۹۱۹۶۱۶۲۲۴۴ (انتشارت موسسه مطبوعاتی بازار پول و ارز) تماس بگیرید. 🌐 کانال دکتر منجذب

💠عوامل تعیین کننده دولت توسعه ای در برابر دولت غارتگر ✍️دکتر محمدرضا منجذب 🔹 دولت‌های واقعی که توسط دولتمردانی در دنیای واقعی مدیریت می‌شوند ترکیبی از این دو رویکرد را در خود دارند. بنابراین، سؤال اصلی این خواهد بود که از نظر میزان تمایل به سمت توسعه‌ای و یا غارتگری، چه متغیرهایی بر این ترکیب تأثیرگذارند؟ 1️⃣ به طور خاص می‌توان گفت که اگر دولتمردان وابسته به درآمدهای مالیاتی که از عموم جامعه دریافت می‌شود باشند، بیشتر به رویکرد توسعه‌ای گرایش خواهند داشت. چنین دولتمردانی برای درآمدزایی خود باید با بیشتر شهروندان جامعه تعامل برقرار نموده و خدمات رفاهی متعددی در عوض درآمدهای مالیاتی برایشان فراهم کنند. اگر سطح رفاه اکثر مردم افزایش یابد، دولتمردان جریان سرشاری از درآمدها را در اختیار خواهند داشت که موجب تقویت جایگاه سیاسی شان می‌گردد. همچنین به دلیل ورود به یک فرآیند تعامل گفتاری، کمتر درگیر سیاست‌های غارتگری گشته و می آموزند که چگونه جریان درآمدهایشان را از طریق افزایش بهره وری بهبود دهند. دولتمردانی که برای تأمین بیشتر درآمدشان متکی به منابعی خارج از جامعه و یا بخش کوچکی از جامعه هستند، تمایل بیشتری برای اتخاذ سیاست‌های منفعت رسان به یک عده قلیل، به قیمت چشم پوشی از اکثریت دارند. در چنین شرایطی سیاست‌های غارتگری غالب هست. 2️⃣ عامل دوم تاثیرگذار وجود یا عدم وجود تعادل‌های چندگانه است. بدین معنی که در صورت عدم وجود تعادل‌های چندگانه، تلاش برای هماهنگ نمودن جابجایی از یک تعادل سطح پایین به یک تعادل سطح بالا محکوم به شکست است. بنابراین، هیچ انگیزه ای برای دولتمردان وجود ندارد تا به منظور اتخاذ سیاست‌های توسعه‌ای تلاشی از خود نشان دهند. در عوض، برای در پیش گرفتن سیاست‌های غارتگری و ارجحیت منافع یک عده قلیل بر اکثریت جامعه به اندازه کافی انگیزه وجود خواهد داشت. چه عواملی بر وجود یا عدم وجود تعادل‌های چندگانه تأثیرگذارند؟ میزان سرمایه انسانی یک عامل اساسی است. سرمایه انسانی به میزان توانمندی اعضای جامعه در بهبود مهارتهایش، از طریق روش های رسمی یا غیر رسمی آموزشی اشاره دارد. هرچه سطح سرمایه انسانی بالاتر باشد، کالاهای واسطه ای بهره وری بالاتری داشته و نقش کلیدی را در دست‌یابی به تعادل سطح بالا بر عهده دارند. پایین بودن سطح سرمایه انسانی، کاهش بهره روی کالاهای واسطه ای را در پی داشته و در نتیجه تعادل سطح بالا به وجود نخواهد آمد. علاوه بر سطح سرمایه انسانی، وجود تعادل‌های چندگانه به بهره وری کل بخش کشاورزی نیز وابسته است. 3️⃣ سومین عاملی که میزان غارتگری یا توسعه‌ای بودن ترکیب دولتمردان را تحت تأثیر قرار می‌دهد به تمرکز یا عدم تمرکز قدرت سیاسی ارتباط پیدا می‌کند، بدین معنی که به منظور فراهم نمودن منابع لازم برای مقابله با غارتگران خارجی، فراهم نمودن صلح داخلی، و حفظ یک بازار واحد یکپارچه در یک ناحیه، نیازمند مقداری تمرکز در قدرت هست. منظور از یک بازار واحد یکپارچه این است که کالاها بتوانند آزادانه در آن ناحیه توزیع شوند (بدون عوارض و تعرفه). البته اگر قدرت به میزان زیادی تمرکز یافته باشد، دولتمردان انگیزه پیدا می‌کنند که انتظارات بقیه را نادیده گرفته و تا جایی که امکان دارد به کسب منافع برای خود بپردازند. چنین اتفاقی باعث از بین رفتن اقتصاد می‌گردد (غارت اقتصادی ). از طرف دیگر، نیازمند مقداری عدم تمرکز در قدرت هستیم، چرا که این کار عموم مردم را قادر می‌سازد تا دولتمردان را برای در پیش گرفتن سیاست‌های توسعه‌ای تحت فشار قرار دهد. اما باید توجه داشت که عدم تمرکز بیش از حد منجر به از هم گسیختگی بازار داخلی یک منطقه می‌گردد. 4️⃣ آخرین عامل مربوط به تهدیدهای خارجی می‌شود. تهدیدهای خارجی برای دولتمردانی که کنترل شرایط را در دست دارند، اگر خیلی جدی نباشد، دولتمردان را به اتخاذ سیاست‌های توسعه‌ای سوق می‌دهد. به زبان ساده، یک تهدید خارجی به دو دلیل عمده دولتمردان را مجاب می‌کند که وضعیت رفاهی شهروندانشان را بهبود بخشند: احتمال پیوستن یک جامعه مرفه به مهاجمین خارجی بسیار پایین است. به علاوه، رفاه بالاتر به معنای جریان بیشتر مالیات‌ها به سمت دولتمردان بوده و آن‌ها را در برابر تجاوزهای خارجی تقویت می‌کند. t.me/drmonjazeb

🔵 هوش مصنوعی و نوشتارهای آکادمیک اقتصادی؛ بیم‌ها و امیدها ✍️ دکتر علی حسین صمدی/استاد بخش اقتصاد دانشگاه شیراز دکتر حمیدرضا پورقاسمی/استاد بخش علوم خاک دانشگاه شیراز یکی از وظایف اصلی دولت‌ها در چارچوب حکمرانی، ترویج و تعمیم (تامین نیازها و بصیرت‌سازی) است که دست‌‌‌یابی به علوم و فنون یکی از این موارد است. وظیفه دیگر دولت‌ها در این چارچوب، تنظیم‌گری است که تنظیم مقررات برای بهره‌مندی بیشتر از آثار مثبت گسترش علم و فناوری و کاستن از آثار احتمالی منفی از آن جمله است. بحث فنی این فناوری‌ها نیز مهم است؛ اما مهم‌تر از آن، اثری است که بر عرصه‌های مختلف زندگی افراد می‌گذارد. گسترش علم و فناوری در کل مثبت ارزیابی می‌شود، اما نباید از آثار منفی احتمالی آن غافل شد. چند سالی است که هوش مصنوعی گسترش زیادی پیدا کرده و به‌سرعت در تمامی زمینه‌های زندگی افراد وارد شده است. این فناوری را می‌توان از دو منظر بررسی کرد: تولید و مصرف. دانشوران اقتصادی مصرف‌کننده هوش مصنوعی هستند و کاری به تولید و مسائل فنی آن ندارند؛ هرچند در بحث آموزش می‌توان در چارچوب بحث اقتصاد دیجیتال به آن پرداخت. بر این اساس در این نوشتار کوتاه، تنها آن دسته از روبات‌های هوش مصنوعی معرفی می‌شوند که در نوشتارهای آکادمیک اقتصادی (شامل پیشنهاد پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها، مقاله، کتاب، طرح پژوهشی، گزارش درسی و کلاسی و...) و غیر‌اقتصادی می‌توانند مورد استفاده پژوهشگران قرار گیرند. هدف اصلی این نوشتار معرفی فرصت‌های موجود در استفاده از فناوری هوش مصنوعی (امیدها) و آفات احتمالی استفاده از آنها (بیم‌ها) در نوشتارهای علمی آکادمیک در رشته اقتصاد است./متن کامل 💠 گفتار اقتصادی

⭕️ نرخ بهره، بانک مرکزی و ... ⭕️ دکتر تیمور رحمانی ✍️ نرخ بهره مهم‌ترین متغیر اقتصادی در دنیای پیچیده کنونی است و علم اقتصاد امروز به این نتیجه رسیده که باید نرخ بهره توسط بانک مرکزی مدیریت شود و مدیریت آن امری بسیار ظریف و بااهمیت‌ترین تصمیم‌گیری سیاست اقتصاد کلان در یک کشور است. ✍️ سیاست پولی یک کار ساده و کلیشه‌ای نیست که بانک مرکزی در یک جلسه دوساعته تصمیم بگیرد نرخ بهره را طبق یک قاعده ساده افزایش یا کاهش دهد و با خیال راحت منتظر جلسه بعدی برای تصمیم‌گیری درباره نرخ بهره باشد. ✍️ سیاستگذاری اقتصاد کلان در حالت کلی و سیاستگذاری پولی به‌طور اخص در بستر ملاحظاتی و در چارچوب یک بازی انجام می‌شود و سیاستگذاری پولی در بهترین حالت، فقط ما را مطمئن می‌کند که فایده سیاستگذاری از هزینه آن بیشتر بوده است. ✍️ لذا، تصور اینکه به‌گونه‌ای سیاستگذاری شود که هیچ دسته‌ای از عاملان اقتصادی را نرنجاند، اساسا تصوری به دور از واقع‌اندیشی دنیای کنونی است. ✍️ آیا در ایران به‌طور غالب نرخ بهره پایین بوده و اسباب زیان اجتماعی شده است؟ بدون تردید. ✍️ نرخ بهره پایین یکی از بزرگ‌ترین روش‌های توزیع رانت در اقتصاد ایران و یکی از موثرترین عوامل ایجاد نابرابری درآمدی و بی‌عدالتی در اقتصاد ایران بوده است. ✍️ آیا افزایش نرخ بهره در کنترل تورم موثر است؟ بدون هیچ تردیدی. ✍️ سیاست پولی مدیریت نرخ بهره برای کنترل تورم سه پیش‌شرط دارد که آن سه پیش‌شرط در ایران برقرار نیست و سبب شده است سیاست پولی انقباضی سبب اثرات منفی زیادی در اقتصاد و تحمیل فشار زیادی به بانک مرکزی شود.../متن کامل

🔺 اقتصاد ايران و چالش‌هاي ۱۴۰۳ 🔻 دکتر مرتضی عزتی زماني كه تورم حدود ۴۰ درصد است و ما حقوق را ۱۸ درصد افزايش مي‌دهيم، در واقع اقشار كارمند را بيش از ۲۰ درصد از تورم عمومي عقب مي‌اندازيم كه اين مساله مي‌تواند روند چسبندگي طبقات متوسط به طبقات ضعيف را تشديد كند. لايحه بودجه ۱۴۰۳ چند نكته كليدي دارد. از نكات منفي آن بحث حقوق كارمندان و بازنشستگان است كه طبيعتا مي‌بايست متناسب با نرخ تورم افزايش پيدا مي‌كرد. نكته مثبت آن نيز موضوع قيمت نفت است كه تعيين ۶۵ يورو معادل حدود ۷۰ يورو منطقي به نظر مي‌رسد. در بخش درآمدهاي مالياتي نيز نقاط ضعف و قوتي ديده مي‌شود. درآمد نفتي در بودجه عمومي در سال ۱۴۰۲ حدود ۲۹ درصد بود كه در لايحه ۱۴۰۳ به ۲۴ درصد كاهش يافته و در مقابل درآمدهاي مالياتي از ۵۰ درصد سال ۱۴۰۲ به ۶۱ درصد در بودجه عمومي سال ۱۴۰۳ افزايش پيدا كرده است. طبق قانون اساسي و تاكيد مقامات كشور، درآمدهاي مالياتي بايد بر اساس عدالت وضع شود كه حتما بايد در بودجه سال آينده مورد توجه قرار گيرد تا در حق موديان مالياتي اجحاف نشود. اگر تعداد خريد و فروش كالايي بيش از حد باشد در آن بخش تورم ايجاد مي‌شود. در ايران كالاهايي مثل مسكن، خودرو، طلا و ارز دچار اين معضل شده‌اند. كشورهاي توسعه‌يافته براي كنترل بازارهاي غيرمولد مثل مسكن، ماليات بر عايدي سرمايه را وضع كرده‌اند كه در ايران نيز بايد اجرا شود. در عين حال بايد مراقبت كنيم تا ماليات بر عايدي سرمايه نتيجه معكوس ندهد و خودش به عاملي براي تورم تبديل نشود. ممكن است فروشندگان، ميزان مالياتي كه بر مسكن تحميل شده را موقع فروش در نظر بگيرند و مبلغ ماليات را به خريدار فوروارد كنند. قانون‌گذار بايد ساز و كاري براي جلوگيري از اين اقدام بينديشد. با توجه به سنواتي كه خانه‌اي در اختيار يك فرد قرار دارد نرخ ماليات آن بايد تعديل شود. بدين صورت كه هرچه مدت زمان خريد تا فروش خانه بيشتر شود ماليات كمتري به آن تعلق بگيرد. به نظرم مي‌توان به سازندگان مسكن تا سه سال تنفس مالياتي داد و بيش از آن منطقي نيست؛ زيرا اگر زمان بيشتري در اختيار سازندگان قرار گيرد ممكن است ماهيت فعاليت آنها به سفته‌بازي و سوداگري سوق پيدا كند. تورم در واقع ماليات پنهان از مردمي است كه عامل آن نيستند، پس نبايد آنها را تنبيه مالياتي كرد. به‌طور مثال كسي كه سال قبل آپارتماني را ۲ ميليارد تومان خريده و امسال قيمت آن تحت تاثير تورم به ۳ ميليارد تومان رسيده نبايد ماليات يك ميليارد تومان اضافي را بپردازد اما ماليات مازاد بر يك ميليارد تومان كه در واقع سود اضافه است را پرداخت كند.

🔻 با وضعيت موجود موج تازه فقر در راه است و هيچ كس هم نمی‌تواند مانع آن شود دکتر علی دادگر: 🔹بايد تعارف را كنار بگذاريم و بپذيريم كه با وضعيت موجود موج تازه فقر در راه است و هيچ كس هم نمی‌تواند مانع آن شود. وقتی از ابتدای امسال تا كنون به گفته رييس اتاق اصناف مي‌گويد انواع كالاهاي اساسي بين ۳۰ تا ۴۰ درصد گران شده‌اند يعنی قدرت خريد مردم به شكل چشمگيری پايين آمده است. 🔹از طرفی نگاهی به ميزان تورم در اجاره‌بهای مسكن كه بيندازيم متوجه می‌شويم امسال هم تعداد بيشتری از مردم مجبورند براي اسكان به حاشيه شهرها پناه ببرند. طبق آمارهاي رسمی كه البته از سوی فعالان حوزه مسكن مطرح می‌شود ميزان تورم قيمت مسكن ۵۰ درصد است. 🔹مساله اينجاست كه رييس دولت نمي‌داند تنها رصد كردن معيشت مردم نمی‌تواند دردی را از آنها دوا كند. جراحي اقتصادي كه دولت سيزدهم از آن دم می‌زد به بدترين شكل ممكن شكست خورده و هنوز هم آقايان اصرار دارند كه بگويند تورم را كنترل كرده‌اند./تعادل

❄️ نقش اساسی انتظارات در کارآمدی سیاست‌های پولی و مالی/ ریشه جهش‌های نرخ ارز در سیاست‌های مالی است دکتر مهراب کیارسی؛ استادیار دانشگاه اتاوا کانادا در همایش ملی شهرت و اعتبار بانک مرکزی: 🔹 وقتی در اقتصاد شما سیاست مالی مسلط و سیاست پولی صرفا دنبال کننده باشد، بانک مرکزی توان کنترل تورم را نخواهد داشت 🔹 چرا شهرت بانک مرکزی مهم است؟ دلیل تئوریک مهم آن همان انتظارات است و ما این را از ادبیات اقتصادی دهه ۷۰ یاد گرفته‌ایم؛ سیاست بر انتظارات تاثیر می‌گذارد و انتظارت بر سیاست‌های فعلی و آینده اثر گذار است. 🔹 سیاست‌ها در پاسخ به شرایط جاری اقتصاد اعمال می‌شوند و شرایط جاری اقتصاد نیز تابعی از تصمیمات فعالان اقتصادی است و رفتار آن‌ها نیز تابعی از سیاست‌های آینده است و خود این سیاست‌ها نیز تابعی از تصمیمات کنونی فعالان است. 🔹 اعتبار بانک مرکزی به خاطر تاثیر و نحوه مدیریت آن بر انتظارات کلیدی می‌شود و انتظارات نقش اساسی در کارآمدی سیاست‌های پولی و مالی دارد. 🔹 بانک مرکزی در صورتی اعتبار دارد که به مواردی که برای آن برنامه ریزی و هدف گذاری کرده، دست پیدا کند. اعتبار چیزی است که به آرامی و در طول زمان به دست می‌آید و به راحتی هم از دست می‌رود. 🔹 ریشه جهش‌های نرخ ارز همواره از سیاست‌های مالی است، در ایران نیز تا وقتی که سیاست مالی اصلاح نشود، ابزار نرخ بهره نمی‌تواند مسئله ارز و تورم را حل کند./ایبنا