باۆکی ئیلێاس

خاوەنی ڪتێبی التحبير في علم التفسير ئەڵێت: هەموو ئەو ئایەتانەی کە لە قورئان هاتوە لەبارە‌ی لێبوردەی لەگەڵ کافران و پشت کردن لێیان ودەست پارێزی لێیان هەموی سڕاوەتەوە بەئایەتی شمشێر

كل ما في القرآن من الصفح عن الكفار والتولي والإعراض والكفّ عنهم فهو منسوخ بآية السيف

📚( التحبير في علم التفسير: (پەڕەی: 432)

🔵(چی هاتووە دەربارەی ڪەڕاهەتی غەیبەت) #تێبینی/ کەڕاهەت لێرە بەمانای حەرام یەت ▫️ئەنەسۍ ڪوڕی مالك رضي اللە عنە دەفەرمووێ : (عەرەب ڪاتێك دەچون بۆ گەشت بەنۆرە یەڪێڪیان خزمەتی ئەوانی تری دەڪرد، وە پیاوێڪیش لەگەڵ ئیمامی ئەبوبەڪر و عمر دابوو خزمەتی دەڪردن، خەویان لێڪەوتبوو، ڪە هەڵسان خواردن ئامادە نەبوو، ئەبوبەڪر وعومەر رضي اللە عنهما ووتیان سەیربڪە دەڵێی لەماڵی باوڪۍ خەوی لێڪەوتووە، ئینجا هەڵیان ستاند، گووتیان بڕۆ بۆ لای رسول اللّٰه (ﷺ)، بڵێ ئەبووبەڪر و عومەر سەلامیان هەبوو بۆت، گووتیان گەر بڪرێ خواردنمان بداتێ، ئەویش چوو، رسول اللّٰه (ﷺ) پێی فەرموو : ( بڕۆ هەواڵیان پێبدە ڪە ئەوان خواردنیان خواردووە، ئەوانیش ڕاچڵەڪان و چوونە لای رسول اللّٰه و ووتیان، ئەی رسول اللّٰه (ﷺ) ئێمە ناردبومان بۆخواردن، بەڵام تۆ فەرمووت ڪە نانمان خواردووە، بەچی نانمان خواردووە؟️ رسول اللّٰه (ﷺ) فەرمووی : (بە خواردنی گۆشتی براڪەتان، من گۆشتەڪەی ئەو دەبینم لە نێوان ددانەڪانتان، گووتیان ئەی رسول اللّٰه(ﷺ) لێمان خۆش بە، فەرمووی : بەڵڪو ئەو دەبێ لێتان خۆشبێت¹.). ـــــــــــــــــــ 🔹¹: ئەم حەدیثە ئەوە دەگەیەنێت ڪە رسول اللّٰه (ﷺ) ناتوانێ لەباتی ئەو کەسە خۆش بێت لێت ڪە تۆ غەیبەتت ڪردووە، وە ئەویش هیچی پێناڪرێ لەبۆت بەڵڪو دەبێ ئەو لێت خۆش بێ 📚 #ڪتێبۍ : (مَسَاوِيءُ الأَخلاقِ و مَذمُومِها و طَرَائِقُ مَكرُوهِهَا).

. ابابطینی نجدیە ئەڵێت ئەو وتەیەت ڪەئەڵیت تڪفیرناڪرێت تاڪو ئیمامێڪ دێت ئیقامە حوجەی لەسەربڪات ئەم قسەیەت مانای ئەوە ئەدات ڪە حوجەی ئیسلامی تەنها لەئیمامەڪان قبوڵ ئەڪرێت ئەمەش هەڵەیەڪی ئابڕوبەرە هیچ ڪەس شتی وای نەوتوە لەزانایان بەڵڪو واجبە لەسەرهەموڪەسێ هەق قبوڵ بڪات لەهەموو ڪەسێ ئیتر خاوەن قسەڪە هەرڪێ بێت  وە واهەست ئەڪەم تۆ ئەم قسەیەت لەئەهلی باطڵ وەرگرتوە وتەقلیدیانت ڪردۆتەوە چونڪە ڪاری ئیمام یان نائبەڪەی بریتیە لەجێ بەجێ کردنی سزاشەرعیەڪان و داوای تەوبەڪردن لەوانەی شەرع بڕیاری ڪوشتنیانی داوە وەڪ موڕتەد لەناووڵای ئیسلامدا . 📚 •لە الدرر السنیە بەرگی10 پەڕەی 394  👈ڪەواتا تایبەتڪردنی تڪفیر بەزانا و بەپێشەوایان وتەیەڪی ئابڕوو بەر و بیدعیە بەوتەۍ ئەم ئیمامەی خۆتان ! .

ئێمامێڪی نەجدۍ ڪۆمەڵەي #عـاذریەڪان  بەڪەم عەقڵ و بەجاهل بەدین وەسف ئەڪات! ابراهیم بن عبداللطیف بن عبدالرحمن ئەڵێت ئەو گێل وڪەم عەقڵانە بابەتەڪە پوخت دەڪەنەوە وهەموو جەهلێڪ دەڪەنە عوزر وتفصيل بە بابەتەڪە نادەن بابەتۍ ئاشکرای دیار وئەوەۍ بەلگە نەویستە لەدیندا وەڪ بابەتی خەفی وشاراوەۍ لێ ئەڪەن بابەتی شاراوەش ئەوەیە ڪە بەلگەڵڪانی لای هەندێڪ شاراوەتەوە، وه ئەو گێلانە ئەوڪەسەی ڪە لەناو موسولماناندا بژێت  وەك ئەوڪەسە سەیری دەڪەن ڪەدوور لەموسڵمانان دەژێت یاخود وەڪ ئەوڪەسە سەیری دەڪەن ڪەتازە موسڵمان بوە بەڕاستۍ ئائەوانە خۆیان گومڕابوون وخەلڪیش گومڕا دەڪەن وڕێگای هەقیان وون ڪردووە.

وهؤلاء الأغبياء أجملوا القضية وجعلوا كلَّ جهل عذرا ولم يُفصِّلوا، وجعلوا المسائل الظاهرة الجلية وما يعلم من الدين بالضرورة كالمسائل الخفية التي قد يخفى دليلها على بعض الناس، وكذلك من كان بين أظهر المسلمين كمن نشأ ببادية بعيدة أو كان حديث عهد بالإسلام، فضلوا وأضلوا كثيرا وضلوا عن سواء السبيل.

📚إجماع أهل السنة النبوية على تكفير المعطلة الجهمية: ١/ ١٦٦) .

. نمونەیەڪیتر لەمەنهەجۍ سەلەف ڪاتێ زانایەڪ بیدعەیەڪی ڪوفری لێ دەربڪەوتبایە زانایانۍ سەلەف تەڪفیری عمر بن شبه یان ڪرد 👈عمر بن شبه ساڵی 173ڪۆچی لەدایڪبوە لە 262 مردوە مێژوناس و فەرمودەناس وفەقیهـ و ئەدیب بوە وەشارەزای زۆرهەبوە بەزانستۍ اثار و خاوەن کتێب نوسین بوە و عالم بوە لەقیرائەتدا بەڵام #لەسەریەڪ_شت_زانایان #تڪفیریان_ڪرد تەنهالەبەرئەوەۍ وتۍ من تڪفیر ناڪەم لەتاریخ بغداد 11/209هاتوە لە ابۍ علۍ العنزۍ وتویەتۍ عمر بن شبه بسر تاقیڪرایەوە بەئەمادەبونۍ من عمر بن بشر وتۍ قورئان وتەۍ الله یە ومەخلوق نیە ئەوانەۍ لەوێ ئامادەبون بەعمریان وت ئێمە دەشڵێن ئەوەی بوەستێت لەقورئان نەبڵێت مەخلوقە ونەبڵێت مەخلوق نیە ئەوڪەسەش #ڪافرە عمر بن بشر وتۍ #من_ڪەس_تەڪفیرناڪەم (زانایان) فەرمویان #تۆڪافرۍ ڪتێبەڪانیانی عمریان دڕاند عمریش چوە ماڵەوە ودەرنەچوو وەئەم ڕوداوەش ئەوڪاتە ڕویدا ڪەتازە عمر هات بۆ بەغداد. زانایانۍ سەلەف پێشتر وابون هەرڪەس تازەبهاتبایە بۆ ئەوشارە تاقیان دەڪردەوە جا تەماشاڪەن زانایان بێ هیچ ئیقامە حجەیەڪ عمریان تڪفیر ڪرد تەنها لەبەر ئەوەی وتۍ تڪفیرناڪەم تڪفیریان ڪرد ئەمڕۆ ڪەسانێ بەناوسەلەفەوە دێن دەڵێن ڪاڪە وازبێنن لەتەڪفیر تەڪفیر فیتنەیه پێمان ئەڵێن حەمدانی مورجیئەی ڤیرژن تازە لەکاتێکا هەرچی ئیمامیانە جەهمیە ! ئاخۆ گەر سەلەف ئەمانە ببینن چیان پێ دەڵێن ؟؟؟! عن ابی علی العنزي قال امتحن عمر بن شبه بسر من رای بحضرتي فقال القران کلام الله ليس بمخلوق فقالوا له فنقول من وقف فهو كافر فقال لااكفر احدا فقالوا له انت كافر ومزقوا كتبه فلزم بيته وحلف الا يحدث شهرا وكان ذلك حدثان قدومه من بغداد بعد الفتنة . ئەگەر ئەمڕۆ بوایە دەیان وت چاكەی زۆرتره ئەوەی تڪفیری بڪات حەمدانیە ! 📚 تاریخ بغداد 11/209

ئیسلام دینۍ پیرۆزڕاگرتنۍ پیاوۍ ئاینۍ نیه ڪاتێ بڪەوێتە ناو ڪوفر و بیدعەوە نمونەیەڪ لەمەنهەجۍ سەلەف ڪاتێ زانایەڪ بیدعەیەڪی ڪوفری لێ دەربڪەوتبایە الحسن بن علي الهذلي الحلواني دەناسیت ؟ یەڪێ بوە لەزاناڪان لەسەردەمی سەلەف الذهبي دەڵێت  ( أَبُو دَاوُدَ لەبارەۍ حلوانیەوە وتویەتۍ (كَانَ عَالِمًا بِالرِّجَالِ) حلوانۍ زانابوە بەپیاوانۍ سەند لەفەرمودە . سير أعلام النبلاء تەنها وەستا لەتەڪفیركردنۍ ئەوانەی ڪەوا نە دەڵێن قورئان مەخلوقە نەدەشڵین مەخلوق نیە(واته واقفه‌کان) سەلەف ڕوخاندیان نەیان ڪردبەئیمام وەڪ ئەمڕۆ چۍ ئەشعەری وجەهمۍ وموڕجیە وقبوری هەیەلێمان ڪراون بەئیمام البغدادي دەڵێ البيهقي پێتانۍ وتوە: پێم گەیشتوە ڪەحەلوانۍ دەڵێت من ئەوڪەسە تڪفیرناڪەم ڪەوەستاوە لەقورئان نەدەڵێ مخلوقە نەدەڵێت مخلوق نیە بۆیە زانایان وازیان لەزانستەڪەی هێنا ابوسلێمان دەفەرموێت پرسیارم لەسلمە بن شیب ڪرد لەبارەی زانستۍ حلوانۍ فەرموی فڕێ ئەدرێتە ناو حەشیشەوە پاشان سەلەمە فەرموۍ هەرڪەس شایەتی نەدات بەڪافربونی ڪافرئەویش ڪافره

أَخْبَرَنَا أَبُو بَكْرٍ الْبَرْقَانِيُّ قَالَ قَرَأْتُ عَلَى بشر بن أَحْمَد الإسفراييني  أَبُو سُلَيْمَان داود بن الْحُسَيْن البيهقي  بلغني أن الحلواني الْحَسَن بن عَلِيّ قَالَ: إني لا أكفر من وقف فِي القرآن، فتركوا علمه قَالَ أَبُو سُلَيْمَان: سألت سَلَمَة بن شبيب عَنْ علم الحلواني، قَالَ:يرمى في الحش. ثم قَالَ سَلَمَة: من لم يشهد بكفر الكافر فهو كافر

📚 تاريخ بغداد بەرگي 7پەڕەي  377

. وەڵامێڪی جوانە 👈 بۆ دەروێشە قطبیە ئیخوانۍڪان کە دەڵێی فلان کەس کافرە کابرا لێت ڕاست ئەبێتەوە ئەڵێ: فلان شێخ و فلان زانا تەکفیری نەکردووە تۆ چۆن تەکفیری ئەکەیت ئایا تۆ زاناتری لەو ؟ طبعا ئەم قسەیەم لە تاریخی ئیسلامدا نەدیوە لەنێو علماء بڵێن چۆن فلان تەکفیر ئەکەی فلان تەکفیری ناکات هەرکەسەو کە کوفری کەسێکی بۆ دەرکەوتووە تەکفیری کردووە لەسەر کەسی تر نەوەستاوە مادام کوفرەکە بەواح بووە ئیتر تەواو 👈بۆ نموونە الحجاج بن یوسف الثقفي ابن عمر و أنس رضي الله عنهما نوێژیان لەدوای کردووە کەچی 500 زانا لەو سەردەمەدا خروجیان لێی کرد و تەکفیریان کرد.۱ لەسەر ئەوە نەوەستان بزانن ڕەئی ئەم دوو صەحابەیە چیە لەسەر الحجاج سعید بن جبیر ئەڵێ: خروجم لێی نەکرد تاکو کوفرم لێی بینی ناڵێ خروجم لێی نەکرد تاکو پرسیاری ئەم و ئەوم کرد ئەی بۆ کەس بەمانەی نەووت ئایا ئێوە زاناترن یان هاوەڵان ؟ طاوس دەڵێ: سەیرم بە براکانمان دێت لە عیراق چۆن حەججاج بە ئیماندار ئەزانن ئەی بۆ کەس نەیووت طاوس تۆ زاناتری یان ئەم دوو هاوەڵە ؟ جا ئەمە پیشەی هەندێک کەسە کە ژمارەیەک زانای کردۆتە قەلغان بۆ هەواو هەوەسی خۆی بڵێی فلان کافرە ئەمەتا کوفرەکانی ئەمەش بەڵگەی تەکفیر کردنی ئەڵێن تۆ لە فلان و فلان زاناتری ؟ ئەی باشە من پرسیار لە ئێوە ئەکەم ئەوانەی سەلەف تەکفیریان کردوون بەڵام لەلای خلف کەسانێک هەمان کوفریان هەبووە کەچی نەک هەر تەکفیر نەکراون بگرە کراون بە ئیمام و کەسانی بەڕێز ئەی بۆ لە خلف ناپرسن ئایا ئێوە زاناترن یان سلف ؟ بۆ سلف تەکفیری کردن بۆ ئێوە نایکەن و کردووتانن بە ئیمام ؟ ۱. ئەمە ووتەی مالك بن دینارە رحمه الله: (خرج مع ابن الأشعث خمسمائة من القراء كلهم يرون القتال). القراء بەو اصطلاحەی ئەمڕۆ نا کە قاریئی قورئان بن، بەڵکو هەموو صنفێکی علماء دەگرێتەوە.

📚 •خلیفة بن خیاط لە تاریخەکەیدا هێناویەتی بە سەنەدەوە بەژمارە 456 ابن کثیریش لە البدایة والنهایة هێناویەتی



حاڵی ھەندێ کەس کەخۆی بە بەھەشتی ئەزانێ...! ‏ ابن عباس بە ئیمام عمر رضي الله عنهما دەفەرموێت : تۆ چیت ئەی عومەر اللە تعالی دینەکەت پی سەر دەخات وڵاتەکانت پی ئازاد دەکات و دەیان پیرۆزی پی بەخشیوی؟ ئیمام عمر فەرمووی: " خۆزگە ئەخوازم ڕزگارم بوایە !" نە پاداشتم دەوێ و نە پلەی بەرز تەنھا ڕزگارم بێت.

📚ـ الزهد - لأحمد - (١٥٤).

- کتابُ التَّوبَة لإمام إبن أبي الدُّنيا (٢٨٠ هـ) رَحِمَهُ الله بە کوردی