فرهنگستان زبان و ادب فارسی

دهم تیرماه، روز بزرگداشت صائب تبریزی کمند عالمِ بالاست مصرعِ صائب به این کمند ز قید زمانه بیرون آی @theapll

نکته‌هایی از اصول و ضوابط واژه‌گزینی (۳) نوگزینش گزینش یک واژۀ موجود در زبان و دادن مفهومی تازه به آن یا گسترش معناییِ آگاهانه و سنجیده، یکی از رايج‌ترين روش‌ها برای هماهنگ ساختن زبان با نياز‌های تازه است. در گسترش معنایی، ضمن حفظ معنی پیشین واژه، معنی تازه‌ای هم بر آن بار می‌شود، مانند واژه‌‌های «مجلس» و «سپر» و «پیچ» و «يخچال» که افزون‌بر معنای پیشین، بر معنای تازه‌ای نیز دلالت دارند. این فرایند ویژۀ زبان دانشمندان نیست و مردم عادی نیز، برابر ‌نیاز، به گسترش معنايی واژه‌ها دست می‌زنند، برای نمونه در اصطلاح تعميركارانِ خودرو واژه‌‌های «گوشواره» و «نعلبکی» و «پستانک» برای اشاره به پديده‌‌های زیر به‌كار می‌روند: گوشواره: قطعه‌اي در زیر فنر‌های تخت که امکان تغییر طول فنر را براثر نوسان فراهم می‌كند؛ نعلبكی: قطعه‌ای در سر ميل‌گاردان؛ پستانک: محل تزريق گريس در بخش‌های گوناگون خودرو. @theapll

نکوداشت دکتر غلامعلی حداد عادل ۱۱ تیرماه ۱۴۰۳، ساعت ۱۷، تالار وحدت ورود برای عموم آزاد است. @theapll

درست بنویسیم (۳) بلیت یا بلیط؟ برای مسافرت ✅ بلیت می‌گیریم نه  ❌ بلیط! * وام‌واژه‌های فرنگی مانند امپراتور، بلیت و تایر را با «ت» بنویسیم نه «ط». @theapll

آشنایی با زبان‌های ایرانی (۶) زبان‌ها و گویش‌های ایرانی نو زبان‌ها و گویش‌های ایرانی دستۀ غربی گروه گویش‌های شمال غربی گویش‌های این گروه را می‌توان به چند شاخه تقسیم کرد: ۱ـ تاتی، که در جمهوری آذربایجان و مناطقی از جمهوری خودمختارِ داغستان رواج دارد. ۲ـ تالشی که در دشتِ لَنکَران واقع در جنوب جمهوری آذربایجان، در سواحل غربی دریای خزر، و نیز در نواحي شمال غربي استان گیلان رواج دارد. ۳- آذری، در منطقه‌ای وسیع از آذربایجان در شمال غربی ایران گرفته، به سمت جنوب شرقی، تا نواحی اطراف قزوین و تاکستان رواج داشته‌اند. * گویش‌های کِلاسوری و خوینه‌رودی را می‌توان حدّ فاصل گویش‌های آذری و تالشی به شمار آورد. برگرفته از: فرهنگ تطبیقی_موضوعی زبان و گویش‌های ایرانی نو، محمد حسن‌دوست، انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی، ۱۳۸۹، صص شانزده و هفده. @theapll

ششم تیر، زادروز کورش صفوی (۶ تیر ۱۳۳۵ – ۲۰ مرداد ۱۴۰۲) @theapll

درست بنویسیم (۲) سپاسگزاری یا سپاسگذاری؟ ✅ سپاسگزاری نشانۀ ادب است نه  ❌سپاسگذاری! @theapll

نود و پنجمین سخنرانی ماهانهٔ فرهنگستان زبان و ادب فارسی برگزار می‌شود: اهمیت میراث ادبی عرفانی نقشبندیه در ماوراءالنهر سخنران: مریم حسینی (عضو وابستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی) دوشنبه، ۱۱ تیرماه ۱۴۰۳ ساعت: ۱۱ نشانی: بزرگراه شهید حقّانی، بعد از ایستگاه مترو، ورودی کتابخانهٔ ملی، بلوار دکتر حسن حبیبی، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، طبقهٔ سوم. @theapll

معرفی کتاب شاعران در جست‌وجوی جایگاه: نگاهی دیگر به تحوّل شعر فارسی 🔸 کتاب شاعران در جست‌وجوی جایگاه: نگاهی دیگر به تحوّل شعر فارسی، تألیف مسعود جعفری جزی، استاد دانشگاه خوارزمی و عضو پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی، زمستان ۱۴۰۲ در انتشارات نیلوفر منتشر شده است. 🔸 به نوشتۀ جعفری جزی، سخن اصلی این کتاب آن است که شاعران در تاریخ ادبیات جایگاه ثابتی ندارند و منزلت ادبی آن‌ها تحت‌تأثیر عوامل مختلف تغییر می‌کند و این ویژگی به شاعران معاصر اختصاص ندارد و در همۀ دوره‌های تاریخ ادبیات شاهد چنین تغییری هستیم، چنانکه شاعران بزرگ و نام‌آشنای ادبیات کهن نیز از این تغییر جایگاه برکنار نمانده‌اند. افزون‌بر این موضوع، در این کتاب به مسئلۀ مفاخره‌ها و ازخودگفتن شاعران و اظهارنظرهایشان دربارۀ سرایندگان پیشین و معاصر نیز پرداخته شده است. 🔴 متن کامل معرفی کتاب را در وبگاه فرهنگستان به نشانی زیر بخوانید: 🌐 https://apll.ir/?p=16361

نکته‌هایی از دستور خطّ فارسی پسوند «-وار» پسوند «-وار» همواره از واژۀ پیش‌از خود با نیم‌فاصله/ بی‌فاصله نوشته می‌شود (آزادوار، دیوانه‌وار، صبح‌وار، فرشته‌وار، مردوار)، مگر در واژه‌های زیر: بزرگوار، خانوار، راهوار/ رهوار، سوگوار، شاهوار/ شهوار، عیالوار، گوشوار، ماهوار پسوند «-واره» همواره به‌صورت پیوسته با کلمۀ پیش‌از خود نوشته می‌‌شود: جشنواره، سنگواره، گاهواره، گوشواره، ماهواره @theapll