برای کتابخانه‌های کوچک

خوشا فَصلی کِه دور از غم هَمَه کَه شُنَه وا شُنَه دَست وا دَست، سایَه وا سایَه شارَفتَه خُنَه وا خُنَه بُدُو پیشُم بُدُو پیشُم بُدُو اِی نوشُم و نیشُم بُدُو اِی آخرین عشقُم دوادار دل ریشُم خَزُن زَرد ایسالُن نُوبَتی تَمُنِن بَهار از راه اَرسیدِن زندِگی چه جُنِن بیاین وا هَم بَشیم یاور هَمَه هَمراه و هَم باور دِلُن راه شُبَشِه وا هَم جُدا نَبُوتْ دِل از دِلبَر خَزُنِ زَرد ایسالُن نُوبَتی تَمُنِن بَهار از راه اَرسیدِن زندِگی چِه جُنِن لبخند از ابراهیم منصفی، بندرعباس، نوروز ۱۳۶۰ با صدای بچه‌ها؛ روی بازخوانی نجوا خبازیان، بهار ۱۴۰۳ متن ترانه از اینجا

بخش سوم درنهایت برویم سراغ متن اصلی که انتخاب کرده بودم. بخشی از فصل دوم کتاب درباره بسترهای کتابخوانی است و بعد از خانواده، درباره مدرسه (صفحه ۳۳) این طور نوشته است: فایل پی‌دی‌اف متن فایل صوتی بخش سوم .

بخش دوم مقدمه دوم، از فصل اول کتاب است. از این مقدمه می‌شود بفهمم ثریا قزل‌ایاغ در کارش چه اهدافی داشته، نظرش درباره بحث‌های چالش‌برانگیز تعلیم‌وتربیت چه بوده؟ مثلاً درباره بحث «طبیعت و تربیت» یا «لوح سفید» چطور فکر می‌کرده؟ وقتی نوشته «رشد» منظورش چه ابعادی از آن بوده؟ و برای بزرگسالان چه نقشی در زندگی کودکان و نوجوانان قائل است؟ امیدوارم دانستن این چیزها کمک کند تا اگر به جای کتاب تأکیدمان روی یک بستر یا ابزار دیگر است از شنیدن دیگری و گفتگو با او بازنایستیم. فایل پی‌دی‌اف مقدمه دوم فایل صوتی بخش دوم .

بخش اول این نوشته‌ به کار چه کسانی می‌آید؟ وقتی مواجه می‌شوم با منابعی از این نوع، به‌خصوص آن‌ها که دانشگاهی‌ترند، گمان می‌کنم دستی باید که بلندشان کند و به دنیای امروزم بیاوردشان. من فکر می‌کنم پرسش‌هایم می‌توانند چنین نقشی داشته باشند و بشوند آن دست. آدم‌ها محدود نیستند به آنچه باهاش شناخته شدند، یعنی محدود نمی‌شوند به ابزار و روش کارشان. از خلال این نوشته‌ها می‌شود چیزهای کلی‌تری را هم فهمید، مثل اینکه چه رویکردی به آموزش‌وپرورش پی گرفته می‌شده؟ یا اینکه کودک چطور شناخته می‌شده؟ کتاب و کتابخوانی ابزار است و من هم فقط دنبال نقش کتابخانه در مدرسه نمی‌گردم. می‌خواهم ببینم خانم قزل‌ایاغ و دوستان و همکارانش پی تربیت چه انسانی بودند اصلاً؟ با چه نهادهای کودکی کار می‌کردند، چطور کار می‌کردند؟ و چرا کتاب را ابزار کارشان قرار دادند؟ هر کس که پرسش‌های مشابهی دارد خواندن یا شنیدن این متن احتمالاً به کارش بیاید. درباره کتاب: کتاب را نشر سمت بار اول در پاییز ۱۳۸۰ منتشر کرده. نسخه‌ای که من دارم، چاپ یازدهم آن است، پاییز ۱۳۹۳. تصویر روی جلد از کتاب آرش کمانگیر است، کار فرشید مثقالی. کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان سال ۱۳۵۰ منتشرش کرد و همچنان به بازار می‌آید و یکی از نسخه‌های این شعر سیاوش کسرایی است که هنوز به آن رجوع می‌شود. نمی‌دانم تصویر را چه کسی انتخاب کرده، اما اگر شعر را خوانده باشید متوجه می‌شوید خود این تصویر پیامی دارد برای اینکه با تدوینگران کتاب آشناترمان ‌کند. تأسیس سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها که به اختصار به آن سمت می‌گوییم، هفتم بهمن ماه سال ۱۳۶۳ به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید. بعد از انقلاب فرهنگی بحث بازنگری و دگرگونی در منابع علوم انسانی دانشگاه‌ها داغ بود (که هنوز هم هست) و دیگر از بحث هم گذشته و شده بود از اهداف مهم انقلاب فرهنگی. هدف این بود که منابع درسی‌ای تدوین شود که هم علمی و معتبر باشند و هم دیدگاه اسلامی در مبانی این علوم لحاظ شده باشد. براین اساس سمت وظیفه داشت با همکاری استادان دانشگاه‌، تحقیق و تألیف و ترجمه منابع درسی اصلی و فرعی رشته‌های مختلف علوم انسانی را پی بگیرد. خانم قزل‌ایاغ هم عضو هیئت علمی دانشگاه تهران بود. این کتاب هم برای دانشجویان رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی در مقطع کارشناسی منبع اصلی درس مواد و خدمات کتابخانه برای کودکان و نوجوانان است؛ در گروه هنر هم منبع اصلی برای درس آشنایی با ادبیات کودکان؛ و برای دانشجویان تربیت معلم هم یکی از منابع فرعی است. ناشر نوشته امیدوار است کتابشان علاوه بر دانشگاه به کار مسئولان کتابخانه‌های کانون، موسسه‌های وابسته به حوزه کودک و نوجوان، علاقه‌مندان به ادبیات کودک و نوجوان و معلم‌ها هم بیاید. قبل از خواندن متن اصلی بیایید یکی دوتا از مقدمه‌‌هایی را که ثریا قزل‌ایاغ برای کتاب نوشته بخوانیم. اولی مقدمه ابتدای کتاب است. این مقدمه برایم هم از نظر آشنایی با نگاه کسی که سال‌ها در حوزه کودک فعالیت می‌کرده جذاب است و هم با مرور بخش‌های مختلف کتاب به پرسشِ «از کجا کار کتابخانه را شروع کنیم؟» جواب می‌دهد. به علاوه اینجا به دیگر کسان و دیگر نهادها که دغدغه کار کودک داشتند اشاره می‌شود، فعالیت بعضی از این نهادها تا امروز هم ادامه دارد. فایل پی‌دی‌اف مقدمه فایل صوتی بخش اول .