فرهنگ‌شفاهی خراسان

پیام سراسر مهر استاد عزیزم، جناب آقای دکتر حامد خاتمی‌پور.

دوست و همشهری عزیزم حمیدخان ضیائی، پژوهشگر مشتاق و کاربلد فرهنگ و ادب عامّۀ کاشمر و خراسان است. در روزگاری که اعمّ اغلب آدمیان، دین و دل به اینستاگرام و دیگر فضاهای این چنینی سپرده‌اند، از فرهنگ عامّه سخن‌گفتن، و تنها و یک‌تنه با کوله باری سنگین پر از کاغذ و ابزار ضبط صدا و تصویر، در سرما و گرما به هر کوه و کتل و روستای دور و نزدیکی رفتن و سرک کشیدن، فقط از یک انسان عاشق و دلسوخته برمی‌آید. حمیدخان ضیائی با چنین عشق و اشتیاقی، مدّتی است به کند و کاو در فولکلور خراسان( باورها، عقاید، اوْسَنَه ها، موسیقی محلّی، بناهای تاریخی‌، غذاها، لهجه ها و ...)روی آورده است، و اوقات ارزشمندش را صرف پاسداری و پاسداشت این گنجینۀ گرانبها می‌کند. او کانالی در تلگرام ایجاد کرده است با نام "فرهنگ شفاهی خراسان"و حاصل پژوهشهایش را در قالب پادکست، و البته با صدای گرم خودش در این کانال به اشتراک می‌گذارد. اگر عاشق خراسان هستید از مطالب این کانال لذّت خواهید برد. https://t.me/naghshbarab

مستند رادیویی «شیردَنی» و «فرهنگ دامداری» در میان مردم کوهسرخ (روستای کِریز) تهیه‌کننده، گوینده، نویسنده: حمید ضیایی https://t.me/khorasan_folklore

فایل قابل دانلود «مستند شیردَنی» با نگاهی به فرهنگ دامداری در میان مردم کوهسرخ (روستای کِریز) https://t.me/khorasan_folklore

فایل قابل دانلود «مستند شیردَنی» با نگاهی به فرهنگ دامداری در میان مردم کوهسرخ (روستای کِریز) https://t.me/khorasan_folklore 👇👇👇👇👇👇👇👇👇

مستند رادیویی «شیردَنی» را در نرم‌افزار (اپلیکیشن) کست‌باکس بشنوید. با نگاهی به آداب‌ورسوم دامداری در میان مردم کوهسرخ (روستای کِریز) شهرستان کوهسرخ، یکی از چهار شهرستان ترشیز است. ترشیز متشکل از چهار شهرستان بانام‌های «کاشمر، خلیل‌آباد، بردسکن، کوهسرخ» است. تفاوت‌های گویشی و فرهنگی، وجه برجسته‌ی این منطقه از خراسان است. شهرت ترشیز در تاریخ را می‌توان به «سرو کِشمر» که دست‌کاشت زرتشت پیامبر بود، دانست. سرو کشمر در سال 247 به دستور متوکل عباسی قطع شد و همین امر نیز شهرت این سرو را در تاریخ بیش‌ازپیش ساخت. در این مستند رادیویی به فرهنگ‌ و باورهای دامداری در روستای کریز پرداخته‌ایم. این برنامه پخش‌شده در رادیو خراسان‌رضوی است. لینک «کست‌باکس»👇👇👇👇👇 https://castbox.fm/vb/653349238 رسانه‌ی «فرهنگ‌شفاهی خراسان» لینک دعوت به کانال https://t.me/khorasan_folklore

مستند رادیویی «شیردَنی» نگاهی به آداب‌ورسوم دامداری در فرهنگ‌شفاهی مردم کوهسرخ (روستای کِریز» جمعه دهم‌، آذرماه، هزاروچهارصدودو ساعت ۲۱:۳۰ از رادیو خراسان‌رضوی https://t.me/khorasan_folklore

#باز_نشر مستند «خُنچه‌بُرون» را در کست‌باکس می‌توانید بشنوید. https://castbox.fm/vb/651215462

حنابندان در مراسم عروسی، یکی از کارهای مرسوم «حنابستن» بوده. در فرهنگ مردم خراسان، حنابندان جزوی از مراسم شادی و سرور به‌حساب می‌آمده است. در بعضی از شهرهای خراسان، از جمله خراسان‌جنوبی، در اعیاد مختلف علی‌الخصوص «عید غدیر» حنا بسته می‌شود. به‌عنوان مثال در شهر بشرویه حتیٰ وقف‌نامه‌ی حنا وجود دارد که واقف برای مراسم عید غدیر حنا وقف کرده است. شب قبل از حمامِ داماد، مراسم حنابندان برگزار می‌شده است. «کاسب» یا همان «دلّاک» که به آرایشگرها اطلاق می‌شده، به خانه‌ی داماد می‌آمده و دست‌های داماد و کسان دیگری که علاقه‌مند بوده‌اند، حنا می‌کرده. در این مراسم، خواننده‌ای با دایره می‌نواخته و شعر «حناحنا» را می‌خوانده است. این قطعه را در راستای ثبت فرهنگ شفاهی ضبط کرده‌ام که می‌توانید بشنوید. نوازنده‌ی دایره و خواننده: آقای علی‌اصغر آذری، از پیشکسوتان موسیقی نواحی است. #حمید_ضیایی #حنا_بندان #فرهنگ_شفاهی_خراسان #خراسان #حنا_حنا #پادایرگی #موسیقی_نواحی https://t.me/khorasan_folklore

«وَکُوم کردن» وَکُوم کردن به‌معنای «وِر کوم/ در کام نهادن» چیزی است. در میان فرهنگ مردم «کوهسرخ» برای افزایش مقاومت بدن در برابر نیش و گزش جانواران زهرآلود، در بدو تولد نوزاد، آب بدن جانور زهرآلودی را در کام نوزاد قرار می‌داده‌اند تا به‌نوعی بدن نوزاد را در برابر آزار این‌دست جانواران مقاوم کنند. در میان زنانِ «قابله» که وظیفه‌ی تولد نوزاد را برعهده داشته‌اند، مرسوم بوده هنگامی که نوزادی متولد می‌شده تا چهل روز پس از تولد، از آب بدن جانوری زهرآلود به‌مقدار بسیار ناچیز در کام نوزاد قرار می‌داده‌اند. این عمل از آب بدنِ کُشته‌ی جانوری هم‌چون عقرب، پشه، رتیل و... صورت می‌پذیرفته است. سرِ انگشت سبابه‌ی خود را به‌مقداری از آب بدن جانور آغشته می‌کرده‌اند و در کام نوزاد قرار می‌داده‌اند. این کار از آن جهت انجام می‌شده تا بدن نوزاد تا پایان عمر در برابر نیش و گزش جانوران زهرآلود مقاومت بیشتری داشته باشد. یکی از اهالی برایم تعریف می‌کرد که خودش در کودکی «وکوم» شده و معتقد بود که نیش و گزش هیچ جانوری روی او تأثیر نمی‌گذارد. این‌کار نوعی واکسینه به‌حساب می‌آید که در میان زنانِ قابله و توده‌ی مردم رواج داشته است. شهرستان کوهسرخ، از توابع ترشیز است و در شمال شهرستان کاشمر واقع گردیده است. ترشیز، نام قدیمی کاشمر است که امروزه به چهار شهرستان «کاشمر، خلیل‌آباد، بردسکن، کوهسرخ» اطلاق می‌شود. #حمید_ضیایی #فرهنگ_شفاهی #فرهنگ_عامیانه #خراسان #فرهنگ_شفاهی_خراسان https://t.me/khorasan_folklore