GoudenToekomst🏆

Boekentip 📚 ——————————————————— ‘The 7 Habits of Highly Effective People’ van Stephen R. Covey. ——————————————————— In zijn boek beschrijft Stephen R. Covey verschillende gewoontes die je effectiever kunnen maken in je dagelijks leven. Hij gebruikt hierbij bewust niet de term ‘productiever’ of ‘efficiënter’. Effectief werken draait erom dat wat je doet bijdraagt aan je gewenste resultaten. Dus niet zoveel mogelijk doen in zo min mogelijk tijd, maar werken om specifieke resultaten te behalen. Het boek is verdeeld in vier verschillende onderdelen: 1) Inleiding, 2) ‘Private victory’, 3) ‘Public victory’ en 4) ‘Renewal’. Stephen R. Covey legt elke gewoonte uitgebreid uit en geeft veel voorbeelden waardoor het boek erg praktisch is. Stephen R. Covey introduceert in zijn boek de term ‘paradigma’s’; overtuigingen die bepalen hoe we naar de wereld kijken. Ontwikkeling vereist vaak een verandering van je paradigma’s. Persoonlijk vond ik het een zeer waardevol boek om te lezen; ik denk dat het een boek is waar bijna iedereen wat nieuws van zal leren. De lessen zijn zowel toe te passen bij het runnen van een bedrijf, als bij het opvoeden van een kind bijvoorbeeld. Stephen R. Covey deelt ook zijn persoonlijke ervaring ten aanzien van de gewoontes, inclusief momenten waarop hij zelf moeite had om de juiste keuzes te maken. ——————————————————— In de komende weken zal ik een aantal onderwerpen uit het boek bespreken. Weet dat ik nooit boeken aanraad die betalen voor een promotie, dit is een onafhankelijk advies.

Algemeen onderwerp 🧠 ——————————————————— Is het waardevol om naar de EBITDA van een bedrijf te kijken? ——————————————————— Er zijn veel beursgenoteerde bedrijven die pronken met de EBITDA of zelfs de aangepaste EBITDA die ze behaald hebben. In dit bericht wil ik het hebben over wat de EBITDA precies is en of het een zinvolle indicator is. Warren Buffett heeft EBITDA in het verleden ‘bullshit earnings’ genoemd. Hij is hier dus overduidelijk geen fan van. Zoals we straks zullen zien, is EBITDA in principe de winst waarbij een aantal dingen buiten beschouwing worden gelaten. Dit leidt ertoe dat de EBITDA een vertekend beeld kan geven van een bedrijf, dat een bedrijf financieel gezonder lijkt dan het in de realiteit is. Er zijn dan ook genoeg bedrijven die een behoorlijk positieve EBITDA laten zien, terwijl ze een matige vrije kasstroom/nettowinst hebben. Uiteindelijk is het voor een bedrijf belangrijk wat er onderaan de streep overblijft. Wel kan de EBITDA een indicatie geven dat de nettowinst en vrije kasstroom in de toekomst toe zullen nemen. Nu meer over de definitie. EBITDA staat voor ‘earnings before interest, taxes, depreciation, and amortization.’ De term geeft dus eigenlijk al de precieze betekenis weer. Het is de winst voordat een aantal kostenposten eraf zijn gehaald. Deze kostenposten zijn: 1) Interestkosten, 2) Belastingkosten, 3) Afschrijvingskosten en 4) Amortisatiekosten. Als een bedrijf geld leent, betaalt dat bedrijf interest aan de partij die het geleende geld verschaft heeft. Dit zijn interestkosten. Afschrijvingskosten geven in de kern de waardevermindering van bepaalde activa weer. Stel je voor dat een bedrijf een auto koopt voor 100.000 euro die 10 jaar meegaat. De waarde van de auto gaat dan niet in jaar 10 van 100.000 euro naar 0 euro. De auto wordt ieder jaar wat minder waard. Als een bedrijf in dit voorbeeld lineair zou afschrijven, schrijven ze ieder jaar 10.000 euro af. Dit zijn dan de afschrijvingskosten. Amortisatie is in principe hetzelfde, hier gaat het echter om ontastbare bezittingen (denk aan een patent). De term EBITDA wordt vaak gebruikt bij kapitaalintensieve bedrijven. Dit zijn bedrijven met hoge vaste kosten en daardoor vaak hoge afschrijvingskosten. Je kan denken aan productiebedrijven; productiebedrijven moeten dure machines aanschaffen waarop wordt afgeschreven. Echter, ondanks dat afschrijvingskosten geen geld is wat het bedrijf daadwerkelijk verlaat, geeft het wel een goed beeld van de gemaakte kosten. Uiteindelijk zullen er namelijk ook weer nieuwe machines gekocht moeten worden in het voorbeeld wat ik net gaf. Daarom zegt Warren Buffett ook dat afschrijvingen niet een kostenpost is die je zomaar kan negeren. Hierbij wil ik een specifiek voorbeeld geven van Boeing. Boeing bevindt zich ook in een kapitaalintensieve industrie; vliegtuigen zijn duur en brengen hoge afschrijvingskosten met zich mee. Verder heeft Boeing te maken met relatief hoge interestkosten door de forse schuldpositie. In 2021 was de nettowinst van Boeing ~4.2 miljard negatief, in 2022 ~4.9 miljard negatief en in 2023 ~2.2 miljard negatief. De EBITDA was daarentegen in 2021 ~1.7 miljard positief, in 2022 ~1.2 miljard positief en in 2023 ~3.2 miljard positief. Mogelijk geeft de EBITDA hier een vertekend beeld. Als een bedrijf bijna geen nettowinst/vrije kasstroom genereert, maar wel EBITDA, kan dit een teken zijn dat een bedrijf eigenlijk al het geld moet herinvesteren in het bedrijf (bijvoorbeeld in machines) om te kunnen blijven voortbestaan. In zo’n geval blijft er geen geld over voor aandeelhouders. Persoonlijk zie ik het vaak als een slecht teken als een bedrijf het in presentaties voor investeerders bijna alleen maar heeft over EBITDA in plaats van de nettowinst of vrije kasstroom. Als ik een aandeel waardeer, maak ik voornamelijk gebruik van de nettowinst en vrije kasstroom. Voor het waarderen zou ik persoonlijk niet te veel kijken naar de EBITDA en al helemaal niet naar de aangepaste EBITDA. Plaats de EBITDA altijd in het perspectief van de rest van de financiën.

Mededeling 🚨 ——————————————————— Hieronder kan je een actueel overzicht zien van het educatieve actieve aandelenportfolio. Je kan het document het beste openen op een laptop of PC.

Algemeen onderwerp 🧠 Uit boek: 12 Rules for Life ——————————————————— Dopamine zorgt ervoor dat we blij worden van progressie. ——————————————————— Als we het gevoel hebben dat we progressie maken richting onze doelen, voelen we ons over het algemeen gelukkig. Veel positieve emoties die we ervaren, komen voort uit de vooruitgang die we boeken richting iets waar we naar verlangen en waarde aan hechten. Stel je voor dat je financiële onafhankelijkheid als doel hebt. Dan voel je je waarschijnlijk goed als je het inkomen uit je investeringsportfolio’s ziet groeien. Daarom is het ook zo belangrijk om progressie zichtbaar te maken. Het maakt hierbij over het algemeen niet uit hoe ver je nog van je doel verwijderd bent. Het gaat om het gevoel van progressie, het gevoel dat je stappen zet richting dat doel. Daarom is het belangrijk om te beginnen met het maken van progressie richting je doelen. Het maakt niet uit of het kleine of grote stappen zijn. In het voorbeeld van financiële onafhankelijkheid kan je beginnen met het investeren van hele kleine bedragen. Als we het gevoel hebben dat we dichter bij onze doelen komen, komt er een stof genaamd dopamine vrij in onze hersenen. Deze stof zorgt ervoor dat we ons tevreden en beloond voelen (https://herseninstituut.nl/over-het-brein/dopamine-3/#:~:text=Dat%20zijn%20een%20soort%20'boodschapperstofjes,%2C%20sporten%2C%20seks%20of%20drugs). Dopamine komt ook vrij als gevolg van andere activiteiten, hierbij kan je denken aan sporten. Dopamine is mede verantwoordelijk voor de zogeheten runner’s high; een euforisch gevoel wat je kan ervaren na het hardlopen (https://www.nike.com/nl/a/runners-high-voordelen#). Het vrijkomen van dopamine voelt goed en daarom zal je motivatie krijgen om dit opnieuw te voelen. Je zal dan je best doen om meer progressie te maken richting je doelen, hierdoor kom je in een positieve loop terecht. Dopamine leidt tot motivatie, motivatie tot meer progressie en progressie tot meer dopamine. Helaas kan dezelfde loop ook heel gevaarlijk zijn. Bij het gebruik van drugs komt er bijvoorbeeld ook dopamine vrij in je hersenen. Daardoor stimuleert drugsgebruik meer drugsgebruik in de toekomst om het gevoel te herhalen. Als de loop doorbroken wordt, kan dit ook leiden tot veel ongeluk. Er zijn genoeg voorbeelden van mensen die hun hele leven een groot doel hadden en dit uiteindelijk bereikten. Instinctief zou je denken dat deze mensen enorm gelukkig zijn. Regelmatig is dit echter niet het geval. Als deze mensen de eindstreep eenmaal halen, vallen ze stil. Het gevoel van progressie is dan verdwenen, wat leidt tot een verminderd geluksgevoel. Uiteindelijk zullen sommige mensen hard richting hun doelen bewegen, anderen zullen een stuk langzamer of zelfs helemaal niet richting hun doelen bewegen. Deels zal inzet hiervoor verantwoordelijk zijn en voor een deel ook geluk. De consequentie hiervan is dat er verschillen zijn in uitkomsten tussen mensen. Jordan Peterson beschrijft in zijn boek dat dit een goed principe is. Ondanks dat voor sommigen gelijkheid heel aantrekkelijk lijkt, denk ik niet dat gelijkheid ons gelukkig zal maken. Als iedereen bijvoorbeeld dezelfde financiële situatie zou hebben en je je niet kan differentiëren, dan kan je dus geen progressie maken. Als iedereen dezelfde uitkomsten zou hebben, is er geen reden om ergens in uit te blinken; geen reden om doelen te stellen en beter te worden. Stel je voor dat iedereen hetzelfde rendement op de beurs zou realiseren, ongeacht de genomen beslissingen. Dat zou de volledige drive om beter te worden en te leren, laten verdwijnen. Het gevoel van ontwikkeling en het geluk wat hierbij komt kijken, verdwijnen dan. Uiteraard zou het mooi zijn als iedereen dezelfde kansen heeft om doelen te realiseren, dit is wel een vorm van gelijkheid die positief kan zijn. Echter, gelijkheid qua uitkomsten lijkt niet een gewenste situatie.

#MotivationMonday 💪🏻 ——————————————————— “The meeting of preparation with opportunity generates the offspring we call luck.” ——————————————————— Als je voorbereid bent, zal er een keer een mogelijkheid komen om daarvan te profiteren. Wees proactief; zo maak je gebruik van kansen. Geluk overkomt je niet, geluk is het resultaat van ontwikkeling op een specifiek gebied.

Algemeen onderwerp 🧠 Uit boek: 12 Rules for Life ——————————————————— Leer om actief te luisteren naar anderen. ——————————————————— In het vorige bericht hebben we het erover gehad dat het waardevol is om te praten met anderen om kritisch te kunnen denken. Praten met anderen stimuleert over het algemeen namelijk het denken op een goede manier. In zijn boek beschrijft Jordan Peterson echter dat niet alle vormen van conversaties hier een positief effect op hebben. Hij beschrijft hier een aantal voorbeelden van, deze zal ik nu uitwerken. Het is dus belangrijk om deze vormen van conversaties zoveel mogelijk te vermijden, ze dragen namelijk niet positief bij aan je ontwikkeling. Om de voorbeelden overzichtelijk te houden, zal ik gebruikmaken van de personen A en B. Persoon A begint met het vertellen van iets wat hij of zij heeft meegemaakt, het is een interessant verhaal om naar te luisteren. Persoon B heeft een drang om ook interessant te zijn en bedenkt snel iets wat beter/interessanter is en vertelt dit vervolgens. Waarschijnlijk ken je wel iemand die dit veel doet, misschien herken je het wel bij jezelf. Als persoon A bijvoorbeeld na de zomervakantie iets leuks zou vertellen over zijn of haar vakantie, zou persoon B direct iets ‘leukers’ vertellen over zijn of haar vakantie zonder veel interesse te tonen in het verhaal van A. De volgende vorm van conversatie lijkt hier redelijk op. Dit is een gesprek waarbij persoon A en B helemaal niet naar elkaar luisteren. Als de één praat, is de ander ondertussen aan het bedenken wat hij of zij daarna wil zeggen. Omdat er niet geluisterd wordt door beide personen, verloopt het gesprek stroef met abrupte overgangen naar andere onderwerpen. Omdat beide personen niet luisteren, weten ze ook niet welke reactie aan het einde van een verhaal gepast is. Daarom (glim)lachen veel mensen in zo’n geval; dit is namelijk vaak een reactie die wel gepast is. De kans is groot dat je dit zelf wel eens toepast als je niet meer goed weet wat iemand anders heeft gezegd. De laatste vorm van conversatie, is een conversatie waarbij iemand gelijk probeert te krijgen. Persoon A valt persoon B aan als hij of zij een andere mening heeft, persoon A gebruikt veel selectieve informatie om zijn of haar standpunt te verdedigen en persoon A probeert mogelijk indruk te maken op andere mensen die luisteren. Persoon A wil in dit geval juist dat je niet denkt, dat je gewoon klakkeloos met hem of haar instemt op basis van de selectieve informatie die hij of zij verschaft. Persoon A staat zelf niet open voor andere meningen, er vindt geen leerproces plaats. Echt actief luisteren is iets wat maar weinig mensen doen. Een waardevolle vorm van een conversatie is bijvoorbeeld een groep mensen die gezamenlijk een probleem probeert op te lossen, zonder dat leden van de groep de anderen willen overtuigen van hun eigen mening. Als iedereen ervoor openstaat om goed te luisteren naar de anderen, kan er een waardevolle conversatie plaatsvinden. Iedereen is bereid om te leren en denkt ook dat wat de anderen gaan zeggen waardevol kan zijn. Jordan Peterson beschrijft dat het continu zoeken naar kennis de hoogste vorm van wijsheid is. Je kan van bijna iedereen wel wat leren, dus luister goed. Misschien zal je van sommige mensen vooral leren hoe je dingen zelf niet aan wilt pakken, maar ook dat is waardevol. Als je met iemand praat, focus dan echt op wat de ander zegt. Laat je gedachten niet afdwalen en hou je niet bezig met wat je zelf wilt zeggen. Bedenken wat je zelf wilt zeggen en echt luisteren gaan niet samen. Sta daarnaast open voor andere meningen. Zie het als een verrijking op je eigen kennis als iemand een hele andere mening heeft met betrekking tot een specifiek onderwerp. Van bijna iedereen valt wat te leren als je echt luistert. Het werkt ook goed om af en toe te herhalen wat de ander heeft gezegd of om dit samen te vatten. Zo laat je aan de ander weten dat je het goed hebt begrepen en zo voelt je gesprekspartner zich gehoord.

Het is belangrijk dat je kiest voor een investeringsstrategie en je hier niet van laat afleiden. Als aandelen zoals NVIDIA alleen maar lijken te stijgen, kan het verleidelijk zijn om af te wijken van je strategie. Helaas pakt dit vaak niet goed uit.

Update beurs 📈 ——————————————————— Hierbij een nieuwe beursupdate. De afgelopen tijd heeft bijna iedereen het over NVIDIA en daarom wil ik hier in deze update ook even aandacht aan besteden. Waarom iedereen het heeft over NVIDIA is niet moeilijk te verklaren, ondanks dat het aandeel hoog gewaardeerd lijkt, blijft het maar stijgen. Ik heb even teruggezocht en iets meer dan een jaar geleden noemde ik NVIDIA voor het eerst in een bericht. Destijds was ik van mening dat het leek op een bubbel door de sterke hype rondom AI. Sindsdien is de koers meer dan 200% gestegen en daarmee zou je kunnen stellen dat ik het (tot nu toe) niet bij het juiste eind had. Een belangrijke vraag die je nu zou kunnen stellen is of ik een fout heb gemaakt door NVIDIA niet te kopen. Dit is heel goed mogelijk. Ik heb het bedrijf echter nooit uitgebreid geanalyseerd; ik heb alleen aangegeven dat door de hype en de hoge waardering, het veel weghad van een bubbel. In dit bericht wil ik het erover hebben hoe je investeringsfouten kan identificeren, dit is namelijk vaak niet al te makkelijk. Je moet je realiseren dat investeren een ‘spel van kansen’ is. Dit wil niet zeggen dat investeren bijna hetzelfde is als gokken, maar dit wil wel zeggen dat de uitkomsten onzeker zijn. Als belegger kan je zorgen dat de kansen in je voordeel zijn en als je dan genoeg gediversifieerd bent, zal je het waarschijnlijk goed doen op de lange termijn. Als je investeert in een aandeel, is er een verdeling van mogelijke uitkomsten in de toekomst qua rendement. Het is uiteraard onmogelijk om een exacte kansverdeling te maken van de uitkomsten, maar als belegger zal je hier toch een algemeen beeld van moeten schetsen. Stel je voor dat je bij een aandeel vanaf een specifieke koers inschat dat de kans 10% is dat het aandeel verdubbelt over de komende 5 jaar, 40% dat de koers vrijwel gelijk blijft en 50% dat de koers daalt. Als dit overzicht de uitkomst is van je analyse, is de kans groot dat je het aandeel niet koopt. Echter, als de koers vervolgens wel verdubbelt de komende 5 jaar zijn er twee mogelijkheden. Als eerste is het mogelijk dat je analyse incorrect was, dat je bijvoorbeeld iets hebt gemist. In zo’n geval zou je het jezelf kunnen aanrekenen als een fout. Het is dan belangrijk om te identificeren wat je fout precies was, zodat dit je een betere belegger kan maken in de toekomst. Als tweede is het mogelijk dat je analyse correct was, maar simpelweg die kans van 10% de realiteit is geworden. Dit betekent dat je op het moment correct had vastgesteld dat de risico-rendementsverhouding van het aandeel niet interessant genoeg was, maar uiteindelijk is het aandeel wel gestegen. In zo’n geval kan je jezelf dit niet als fout aanrekenen. Het is juist belangrijk om dit te weten in zo’n situatie, zodat je geen verkeerde lessen voor de toekomst meeneemt. Zoals ik al zei weet ik niet van welke van de twee er bij NVIDIA sprake is in mijn geval, daar heb ik het bedrijf nooit uitgebreid genoeg voor geanalyseerd. Als ik kijk naar het sentiment, voelt NVIDIA voor mij nog steeds aan als een bubbel. Als jij wil proberen om alle populaire aandelen mee te pakken, dan wens ik je veel succes. Dan denk ik dat je in deze groep niet aan het juiste adres bent. Voor iedereen die een positie in NVIDIA heeft, hoop ik dat het goed afloopt, maar meestal leiden hoge waarderingen en een extreem positief sentiment tot slechte resultaten op de lange termijn. Persoonlijk maakt het mij niet veel uit wat de koers van NVIDIA gaat doen in de toekomst. Het valt niet onder het type aandelen waar ik naar kijk. Ik probeer juist laag gewaardeerde aandelen te ontdekken waar niemand naar omkijkt of iedereen ‘haat’. Bedrijven die hard groeien vind ik vaak moeilijk te waarderen, daarom blijf ik hier doorgaans bij uit de buurt. Uiteraard is aan jou de keuze wat voor investeringsstrategie het beste bij je past, het is heel goed mogelijk dat jij het juist wel leuk vindt om bedrijven die hard groeien te waarderen.

Algemeen onderwerp 🧠 Uit boek: 12 Rules for Life ——————————————————— Kritisch denken is waardevol om rationele beslissingen te nemen. ——————————————————— In zijn boek besteedt Jordan Peterson aandacht aan hoe mensen denken en waarom denken zo belangrijk is. Als mens moet je kritisch denken, anders zou je allerlei fouten maken. Goed over dingen nadenken houdt ons op het juiste pad. Als mens hebben wij een speciale vaardigheid om simulaties te maken. Zoals Jordan Peterson in zijn boek beschrijft, is er geen enkel dier wat hiertoe in staat is. We kunnen onszelf simuleren in de wereld en kijken naar de consequenties van onze acties. Dit gebruiken we veel, bewust of onbewust, om te bepalen wat we beter wel en niet kunnen doen. Als we een belangrijke beslissing moeten maken, simuleren we in ons hoofd de verschillende opties. Dit helpt ons om een rationele beslissing te nemen. Jordan Peterson legt uit dat we eigenlijk gebruikmaken van een soort avatar van onszelf. Als die avatar in onze simulatie een goed leven heeft, doen we hem na. Als de avatar geen goed leven heeft, doen we niet wat hij deed. Echt denken is volgens Jordan Peterson zeldzaam en gaat nog een stap verder dan de simulatie. Denken gaat om het luisteren naar jezelf. Om kritisch te denken moet je twee personen tegelijk ‘zijn’ en deze twee personen het oneens laten zijn. Als je bijvoorbeeld moet kiezen tussen twee opties, zal je een stemmetje moeten hebben wat voor de ene optie is en een stemmetje wat voor de andere optie is. Dit betekent dus dat je zo objectief mogelijk de twee opties afweegt, zonder van tevoren al te neigen naar een specifieke optie. Denk aan het analyseren van aandelen. De meeste mensen zoeken naar bedrijven die een missie hebben waar ze achterstaan. In principe is dit prima, maar vaak zorgt dit ervoor dat investeerders vanaf het begin van de analyse al ‘biased’ zijn. Oftewel, door hun enthousiasme zien ze vooral de positieve dingen en zijn ze ‘blind’ voor de negatieve dingen. Uiteraard kan het omgekeerde ook gebeuren als je bijvoorbeeld denkt dat een bedrijf geen goede toekomst zal hebben, dan zal je waarschijnlijk vooral de negatieve dingen zien. Dit is niet hoe je op een goede manier kritisch denkt. Zoals beschreven draait echt denken erom dat je jezelf zowel een voorstander als tegenstander laat zijn. Je weegt beide kanten zo objectief mogelijk af om op een rationele manier tot een investeringsbeslissing te komen. Voor de meeste mensen is het enorm lastig om twee mensen tegelijk te ‘zijn’. Daarom is voor veel mensen praten de manier waarop ze denken. Als je iemand hebt om tegen te praten, hoef je ineens nog maar één persoon te zijn. Een tweede persoon kan je denkproces testen, vaak zelfs zonder veel te zeggen. Denk aan het voorbeeld wat ik net gaf over de aandelenanalyse waarbij iemand aan het begin al erg enthousiast is. Stel je nu voor dat deze persoon de aankoop van het aandeel gaat bespreken met iemand anders. Waarschijnlijk zal de persoon dan veel beter rekening houden met mogelijke tegenargumenten en daardoor meer oog krijgen voor de negatieve aspecten. Ik ben van mening dat kritisch denken een hele belangrijke vaardigheid is. Denk maar aan het vermogen om foutieve informatie van waardevolle informatie te kunnen onderscheiden. Kritisch denken zal je helpen bij het maken van goede weloverwogen beslissingen, op eigenlijk alle domeinen van je leven. Ons vermogen om simulaties uit te voeren in ons hoofd vormt hier de basis voor. Denk weer aan het selecteren van aandelen. Je kan de risico’s van investeringen identificeren, je kan bedenken wat er fout kan gaan en deze scenario’s vervolgens simuleren. Om uiteindelijk goede beslissingen te nemen, werkt het goed om zaken te simplificeren. Dit is bijvoorbeeld de reden waarom het doorgaans een goed teken is als je in één zin kan beschrijven waarom iets een goede investering gaat zijn.