a lamaaniis jedheee
sodaa Rabbiitiis erga dhaamee booda akkana
jedhe: “yaa nama jecha kiyya dhagayaa!
Dhugumatti ani erga bara kanaatii iddoo
dhaabbataa kanatti isinii wajjiin wal-qunnamuu
kiyya gonkuma hin beeku. Dhugumatti dhiiga
keessan, qabeenya keessanii fi naamusa keessan
wal xureessuun akkuma guyyaa har’aan tanaa,
keessaahuu ji’a kana keessatti, keessaahuu biyya
kana keessatti haraamiitti isinirratti haraami.
Dhagayaa wantoonni hujii warra wallaalaarraa
ta’e hunduu faana kiyya jala kaa’amaa dha.
Dhiigni bara wallaalaatiis lafatti haftuu dha.
Dhugumatti dhiiga keenyarraa jalqabni dhiigaan
ani lafatti dhiisuuu dhiiga Ibnu Rabii’aa bin Al-
Haaris. Inni kun gosa Banii Sa’ad keessatti osoo
guddachaa jiruu gosti huzeeyl ajjeefte waan
ta’eef akkana jedhe. Dhalti bara wallaalummaa
keessaas lafatti dhiifamtuu dha. Ammaas
jalqabni dhala ani lafatti dhiisuu dhala Abbaas bin
Abdi Al-Muxxalibii dha. Dhalti hundi isaatii lafatti
dhiifamaa dha. Dubartoota keessattiis Rabbi
sodaa dhaa. Dhugumatti isin isaan amaanaa
rabbiitiin fuutan, qaama saala isaaniitiis jecha
Rabbiitiin halaaleyfattan waan ta’eef. Afata
keessan irra nama isin jibbitan ajjachiisuu
dhabuun dirqama isin iisaanirraa qabdanii dha.
Sana booda dubartoonni keessan yoo wanta sana
hojjatan rukuttaa isaan hin madeessine isaan
rukutaa. Akka beekkametti nyaachisuun isaaniitii
fi uffisuun isaaniis dirqama isaan isinirraa qabanii
dha. Dhugumatti wanta yoo isa qabattan isin
gonkumaahuu hin jal’anneen isin keessatti
dhiisee deeme. Inniis Qur’aana Rabbiiti. Isin
anarraa gaafatamuuf teessan waan ta’eef yeroo
san maal jettan? ” jennaan, muslimtoonni akkana
jedhan: “akka ati ergaa nuun geesse, dirqama
sirra jiruus bakkaan geessee toltuu nuuf yaadde
ragaa ni baana” jennaan, quba isaa akeektuu
gara samiitti ol fuudhee ergasii gara ummatatti
akkana jedhe: “yaa Rabbi ragaa ta’i! yaa Rabbi
ragaa ta’i!, yaa Rabbi ragaa ta’i!”
Dhugumatti gorsa kana keessatti wantoota
baay’ee ibseera . Achumaan yeroo raawwate
jechi Rabbii kun isarratti bu’e: “har’a diin keessan
isiniif guute, godhii kiyyaas isinirratti xumure, diin
ta’uuf islaamummaan isiniif jaaladhe.” Kanaafuu
guyyaan sun guyyaa qananii, gammachuu fi
galataa ta’ee beekkame. Gorsa booda Bilaal
azaanee ergasii iqaamnaan, Ergamaan Rabbii ﷺ
ummmataan zuhrii raka’a lama sagade. Ammaas
iqaamnaan asrii raka’aa lama salaateeni. Kana
jechuun slaata lamaan yeroo zuhrii keessatti
duursee walitti qabee salaateen. Garuu salaata
lamaan giddutti humaatuu hin salaanne. Sana
booda iddoo dhaabbataa dhaquun gaala isaa
gara dhagaatti achi maqseee qiblatitti garagale.
Hanga aduun seentee daalachoomni xiqqo
xiqqoon deemtutti dhaabbachuu hin dhiifne. Sana
booda hanga Muzdalifaa dhaqutti deemuun
azaana tokkoo fi iqaamaa lamaan osoo salaata
lamaan jiddutti humaa hin salaatin maghriibaa fi
ishaa salaatee, ergasii hanga fajriin bahutti gad
ciisee, fajrii jalqaba yerootti erga salaatee, iddoo
Mash’aru Al-haraam jedhamtu deemee qiblatti
garagaluun du’aa’ii godhe. Hanga akkaan ifutti
du’aa’ii, Allahu Akbarii, Rabbi tokkichoomsuu fi
wanta kana fakkaatan hojjachuu hin dhiifne. Erga
ife booda osoo aduun hin ba’in hanga boolla
guddoo dhaqutti gara Minaa deeme. Achumaan
boolla cirracha hundaa wajjiin Allaahu Akbar
jechaa cirracha torba itti darbate. Hanga boolla
darbatee fixutti labbeeykaa hin dhiifne. Sana
booda yeroo boollatti darbatee fixu labbeeykaa
erga dhaabee booda boolla guddoo bira
dhaabbatee akkana jedhe: “adeemsa hajjii
keessanii narraa qabadhaa. Sababni isaas erga
bara kanaatii hajjii godhuu dhabuu kiyyaan yaada
waan ta’eef.”
Ergasii iddoo qubsuma isaa Mina keessatti kan
argamu dhaquun harka isaatiin gaala jahaatamii
sadi erga qalee, dhibbarraa waan hafe Aliyyiin
isaaf qale. Isheeniis gaala soddomii torba. Ergasii
gaala hundarraa humna humna murutti ajajnaan,
okkotee keessatti godhamuun erga affeelamtee
booda foon ishee nyaatanii maraqa isheetiis
dhugan. Erga qalee raawwate booda namicha
rifeensa haadu waamee cinaa mirga isaa itti
kenninaan, akkasitti irraa haaduu eegale.
Achumaan rifeensa takkaa fi lama lamaan
namootaaf hire. Ammaas gama bitaa haadnaan
akku